I. WIEK XVI

Tematy
1. W dobie wielkich odkryć
geograficznych.
2.Przemiany gospodarczospołeczne w Europie.
3.Humanizm i odroczenie.
4.Reformacja i jej skutki.
5.Przemiany polityczne w
początkach czasów
nowożytnych.
6.Przemiany gospodarczo –
społeczne na ziemiach
polskich w XVI w.
7. Początki i rozwój
demokracji szlacheckiej.
8. Polityka zagraniczna
ostatnich Jagiellonów.
9.Rzeczypospolita Obojga
Narodów.
10. Wolne elekcje.
11. Kultura Odrodzenia w
Polsce.
12. Reformacja i
kontrreformacja na
ziemiach polskich.
13. Człowiek renesansu –
powtórzenie.
Dział: ŚWIAT, EUROPA I POLSKA W EPOCE NOWOŻYTNEJ
WYMAGANIA
K
P
R
pojęcia – zna pojęcia,
potrafi je wskazać pośród
innych, potrafi połączyć
pojęcie z opisem
pojęcia - zna pojęcia
związane z:
wyprawami
geograficznymi,
dualizmem gospodarczym,
odrodzeniem,
reformacją i
kontrreformacją,
kształtowaniem się i
rozwojem demokracji
szlacheckiej,
przemianami politycznymi
i ideologicznymi w XVI
w. w Europie i na świecie,
powstaniem i
funkcjonowaniem
Rzeczypospolitej Obojga
Narodów
D
rozumie i opisuje pojęcia
swobodnie operuje
słownictwem historycznym,
prawidłowo stosuje pojęcia
samodzielnie formułuje
pojęcia
opisuje pojęcia: karawela,
inflacja, rewolucja cen,
dualizm gospodarczy,
folwark, płodozmian,
gospodarka folwarczno –
pańszczyźniana,
grodzenia, system
nakładu, manufaktura,
kapitalizm, kompania
handlowa, giełda,
reformacja, doktryna,
dogmat, nikolaizm,
symonia, nepotyzm,
kontrreformacja,
humanizm, demokracja
szlachecka, sejm walny,
przywilej, konfederacja,
rokosz, sekularyzacja,
sejmik szlachecki oraz
typy), unia realna, wolna
elekcja, pacta conventa,
artykuły henrykowskie,
kaptury, interrex, sejm
elekcyjny, sejm
konwokacyjny, sejm
koronacyjny, sejm
swobodnie operuje
słownictwem
historycznym
samodzielnie formułuje
pojęcia
1
źródła
zna podział źródeł hist.
potrafi wskazać
informacje w źródle
(tekst pisany, ilustracja,
mapa, drzewo
genealogiczne, tabela
stat. wykres diagram,
schemat)
mapa - odnajduje/wskazuje
w atlasie, na mapie
ściennej, na mapie
konturowej określone
miejscowości, państwa,
krainy geograficzno –
historyczne, miejsca bitew
mapa - odnajduje/wskazuje
na mapie miejsca związane
z:
odkryciami geograf.,
odrodzeniem w Europie i
w Polsce,
reformacją i
kontrreformacją w
Europie i Polsce,
dualizmem w Europie
polityką dynastyczną w
Europie,
extraordynaryjny, sejm
ordynaryjny,
określa typ źródła
historycznego
odczytuje informacje ze
źródła
odróżnia fakty od opinii
umie wyszukać
informacje na mapie
przy pomocy mapy
opowiada przebieg
wojny
przy pomocy mapy
przedstawia
postanowienia traktatów
odczytuje informacje z
mapy
przy pomocy mapy
omawia przebieg wypraw
geograficznych,
na podstawie mapy
omawia ekspansję turecką
w XVI w.
potrafi opisać domenę
Habsburgów przy pomocy
mapy
na podstawie mapy może
2
wybiera ze źródła
informacje wyjaśniające
problem
interpretuje informacje
ze źródła
zna źródła właściwe dla
danej epoki
porównuje i ocenia
źródła historyczne
na podstawie mapy
określa sytuację
międzynarodową
państwa
na podstawie mapy
określa zmiany
terytorium / zmiany
terytorialne państwa
na podstawie mapy
opisuje obszar objęty
wojną, powstaniem,
rewolucją
umieszcza fakty,
wydarzenia, zjawiska i
procesy historyczne w
przestrzeni
na podstawie mapy określa
wpływy protestantyzmu w
Europie
na podstawie mapy
omawia pozycję
międzynarodową Polski w
Europie na początku i pod
koniec XVI w.
ukazuje przebieg procesu
na podstawie mapy
określa zasięg
terytorialny imperium
na podstawie mapy
ukazuje rozwój
terytorialny państwa
określa zasięg terytorialny:
wypraw geograficznych,
dualizmu, gospodarki
folwarczno –
pańszczyźnianej,
reformacji,
kontrreformacji,
odrodzenia,
Rzeczypospolitej Obojga
Narodów
ukazuje przebieg procesu
na podstawie mapy:
polityką zagraniczną
ostatnich Jagiellonów
ekspansją turecką w
Europie
demokracją szlachecką
pierwszymi elekcjami w
Rzeczypospolitej
postacie historyczne
zna postacie historyczne,
które wywarły wpływ na
Europę oraz Polskę w I
połowie XX w.; potrafi je
wskazać pośród innych
potrafi połączyć postać z
jej opisem
postacie historyczne
zna postacie historyczne,
które wywarły wpływ na
dzieje Europy i Polski w
XVI w.
opisać podziały
wyznaniowe w Europie
na podstawie mapy potrafi
przedstawić rozwój
domeny Habsburgów
omawia rozwój
terytorialny Polski i Litwy
za Jagiellonów
na podstawie mapy umie
określić kierunki polskiej
polityki zagranicznej
zna postacie i potrafi je
opisać
ukazuje wpływ wybranych
jednostek na dzieje Europy
oraz Polski .
zna przedstawicieli :
polskiego i europejskiego
renesansu,
reformacji,
kontrreformacji,
władców jagiellońskich,
postacie związane z
kształtowaniem się
demokracji szlacheckiej,
odkrywców hiszpańskich,
portugalskich, ang.,
postacie związane z
kształtowaniem się
wolnej elekcji,
pierwszych władców
elekcyjnych`
ukazuje wpływ jednostek
na dzieje Europy, Polski i
świata w XVI w.
3
wielkich odkryć
geograficznych,
reformacji i
kontrreformacji w XVI w.,
rywalizacji mocarstw o
strefy wpływów w
Europie, rozwoju
terytorialnego
Rzeczypospolitej w XVI
w.
porównuje i ocenia postawę
oraz działalność
wybranych postaci
porównuje i ocenia
działalność
najważniejszych postaci:
Krzysztofa Kolumba,
Marcina Lutra, Jana
Kalwina, Leonardo da
Vinci, Michała Anioła,
Zygmunta I Starego,
Zygmunta Augusta itp.
fakty / treści - zna
najważniejsze
wydarzenia, rozumie ich
znaczenie, potrafi je
wybrać spośród innych
zna najważniejsze
przemiany gospodarcze,
polityczne i społeczne
zna najważniejsze
osiągnięcia naukowe,
kulturalne i techniczne.
Zna wynalazców i
naukowców. Potrafi
połączyć wynalazki,
osiągnięcia kulturalne i
naukowe itp. z ich
twórcami
zna zasady
zna najważniejsze
poglądy, reformy,
potrafi połączyć je z ich
twórcami
zna najważniejsze
informacje dotyczące
funkcjonowania…
zna najważniejsze daty
zna najważniejsze
przyczyny wydarzeń i
potrafi je wskazać
zna najważniejsze skutki
wydarzeń i potrafi je
wskazać
opisuje wydarzenia i
dostrzega zachodzące
miedzy nimi
podobieństwa i różnice
porządkuje fakty
chronologicznie
wymienia przyczyny i
skutki
wymienia poglądy,
reformy, postanowienia,
najważniejsze
osiągnięcia
wymienia i opisuje etapy
rewolucji, wojen itp.
dostrzega okoliczności
omawianych wydarzeń i
faktów
4
wyjaśnia
charakteryzuje,
wskazuje cechy
charakterystyczne
rozróżnia bezpośrednie i
pośrednie przyczyny i
następstwa wydarzeń i
zjawisk
wyjaśnia znaczenie
potrafi omówić
okoliczności /
uwarunkowania
wydarzeń
określa znaczenie
wydarzeń, faktów
przedstawia
uwarunkowania
polityczne, gospodarcze,
społeczne, kulturalne
wydarzeń i zjawisk
wskazuje cechy
charakterystyczne
zjawisk, epoki, okresu
omawia i wyjaśnia
wydarzenia z
uwzględnieniem cech
charakterystycznych
epoki, okresu hist.
opisuje wydarzenia i
zjawiska hist.
uwzględniając
zachodzące miedzy nimi
podobieństwa i różnice
porównuje wydarzenia
potrafi uzasadnić
ocenia
porównuje, wyjaśnia
przyczyny i różnice
potrafi dokonać
hierarchizacji faktów
potrafi uzasadnić tezę,
potrafi określić
pozytywne i negatywne
aspekty działalności
wyjaśnia związki
poprzedzania współwystępowania –
następstwa, faktów,
wydarzeń i zjawisk
ocenia zjawiska
określając pozytywne i
negatywne skutki
grupuje fakty i
wydarzenia – uogólnia je
porównuje wydarzenia,
zjawiska, wyciąga i
przedstawia wnioski
wynikające z
porównania
formułuje własną ocenę
na podstawie wybranych
faktów
dobiera argumenty
niezbędne do
uzasadnienia własnej
opinii
uzasadnia
wydarzenia
zna najważniejsze
wydarzenia XVI wieku:
największe odkrycia
geograficzne, typy
gospodarki w XVI w.,
największe osiągnięcia
renesansu europejskiego i
polskiego, nurty
reformacji, reformy
soboru trydenckiego,
przywileje szlacheckie,
kompetencje sejmu, wojny
toczone przez
Rzeczypospolitą w XVI
w., unię w Lublinie,
wprowadzenie i zasady
wolnej elekcji.
umieszcza fakty w czasie
opisuje wydarzenia i
dostrzega zachodzące
miedzy nimi
podobieństwa i różnice
porządkuje fakty
chronologicznie
wymienia przyczyny i
skutki: odkryć
geograficznych, dualizmu
w życiu gospodarczym
Europy, odrodzenia,
renesansu, wykształcenia
się demokracji
szlacheckiej,
wykształcenia się sejmu
walnego, unii polsko –
litewskiej w Lublinie,
wolnej elekcji, gospodarki
folwarczno –
pańszczyźnianej w
Polsce, tolerancji
religijnej w
Rzeczypospolitej,
sekularyzacji Prus i
Kurlandii.
wymienia poglądy
Marcina Lutra, Jana
Kalwina, wielkich
myślicieli renesansu
wymienia postanowienia
przywilejów,
kompetencje sejmu
walnego, reformy ruchu
egzekucyjnego,
5
własną opinię
rozróżnia bezpośrednie i
pośrednie przyczyny i
następstwa wymienionych
wydarzeń i zjawisk
określa ich znaczenie
przedstawia
uwarunkowania polityczne,
gospodarcze, społeczne,
kulturalne wypraw
geograficznych, reformacji,
dualizmu, demokracji
szlacheckiej, unii polsko –
litewskiej w Lublinie,
wskazuje cechy
charakterystyczne dla epoki
renesansu, reformacji i
kontrreformacji
wskazuje cechy
charakterystyczne dla
demokracji szlacheckiej i
gospodarki folwarczno pańszczyźnianej
omawia i wyjaśnia
wydarzenia z
uwzględnieniem cech
charakterystycznych epoki,
okresu hist.
opisuje wydarzenia i
zjawiska hist.
uwzględniając zachodzące
miedzy nimi podobieństwa
i różnice
porównuje wydarzenia
potrafi uzasadnić własną
potrafi dokonać
hierarchizacji faktów
wyjaśnia związki
poprzedzania współwystępowania –
następstwa, faktów,
wydarzeń i zjawisk
ocenia zjawiska określając
pozytywne i negatywne
skutki
grupuje fakty i wydarzenia
– uogólnia je
porównuje wydarzenia,
zjawiska, wyciąga i
przedstawia wnioski
wynikające z porównania
formułuje własną ocenę na
podstawie wybranych
faktów
dobiera argumenty
niezbędne do uzasadnienia
własnej opinii
proces
zna najważniejsze procesy i
zjawiska zachodzące w
Europie i na ziemiach
polskich w XVI w.
postanowienia unii polsko
– litewskiej w Lublinie,
postanowienia artykułów
henrykowskich
opisuje przebieg wypraw
geograficznych
potrafi przedstawić
najważniejsze organy
władzy i ich kompetencje
w demokracji
szlacheckiej, oligarchii
magnackiej – opisać
system rządów
opisuje przebieg procesu
powstawania pierwszych
imperiów kolonialnych
opisuje przebieg procesu
reformy Kościoła
katolickiego (reformacja i
kontrreformacja),
opisuje kształtowanie się i
funkcjonowanie obok
siebie dwóch systemów
gospodarczych w Europie
w XVI w.
opisuje proces
kształtowania się
demokracji szlacheckiej
opisuje przemiany ustroju
polskiego w XVI w: od
monarchii stanowej, przez
demokrację szlachecką, po
oligarchię magnacką
opisuje proces umacniania
się pozycji szlachty na
6
opinię
opisuje przebieg
wymienionych procesów
uwzględniając rodzaj i
wielkość zmian
wyjaśnia różne aspekty
tych procesów (polit.,
gosp., kult. i społ.)
określa wzajemne
zależności między
odkryciami
geograficznymi, a
dualizmem i renesansem,
określa wzajemne
zależności między
renesansem a reformacją i
kontrreformacją w Europie;
określa wzajemne
zależności miedzy
nadawaniem przywilejów a
wykształceniem się
demokracji szlacheckiej
dostrzega wzajemne
ukazuje tempo zmian i ich
wpływ na przebieg
procesu historycznego
potrafi całościowo
wyjaśnić wymienione
procesy ukazując
wszystkie uwarunkowania
potrafi ocenić zachodzące
zmiany i określić ich
skutki – pozytywne i
negatywne – szczególnie
dotyczące wypraw
geograficznych,
reformacji i dualizmu oraz
kształtowania się
demokracji szlacheckiej
porównuje ustrój
Rzeczypospolitej z
ustrojem innych państw
europejskich, przedstawia
podobieństwa i różnice i
potrafi je wyjaśnić
ziemiach polskich w XV i
XVI w.
opisuje proces zacieśniania
się związków między
Królestwem Polskim a
Litwą w XVI w.
opisuje rozwój
gospodarczy ziem
polskich w XVI w.
opisuje proces
kształtowania się granic
polskich w XVI w.
7
zależności miedzy
gospodarką folwarczno –
pańszczyźnianą a
dualizmem
dostrzega wzajemne
zależności między
wygaśnięciem dynastii
Jagiellonów a wolną
elekcją
porównuje system
gospodarczy Polski i
krajów zachodnich,
przedstawia różnice i
potrafi je wyjaśnić