Portugalska Agencja Inwestycji Zagranicznych (AICEP) stworzyła w

Strategia Rozwoju Przemysłowego na rzecz Wzrostu Gospodarczego
i Zatrudnienia na lata 2014-2020
W dniu 7 listopada br. Rada Ministrów Portugalii zatwierdziła „Strategię Rozwoju
Przemysłowego na rzecz Wzrostu Gospodarczego i Zatrudnienia na lata 2014 – 2020”.
Przyjęta Strategia ma na celu ponowne wprowadzenie Portugalii na ścieżkę
zrównoważonego wzrostu gospodarczego i zatrudnienia opierając się na: wzroście
eksportu, przyciągnięciu inwestycji, stabilizacji konsumpcji prywatnej oraz
kwalifikacjach kapitału ludzkiego.
Dokument stanowi aktualizację i kontynuację „Strategii na rzecz Wzrostu, Zatrudnienia
i Rozwoju Przemysłu” zaprezentowanej 23 kwietnia br. przez poprzedniego Ministra
Gospodarki, Álvaro Santos, i przekazanej do konsultacji z partnerami społecznymi,
partiami politycznymi oraz instytucjami reprezentującymi poszczególne sektory
gospodarki portugalskiej.
Strategia definiuje dziewięć osi działania:
1. Konsolidacja i rewitalizacja sektora przedsiębiorstw
2. Stabilizacja popytu krajowego
3. Kwalifikacje: Edukacja i kształcenie
4. Finansowanie
5. Promocja inwestycji
6. Konkurencyjność podatkowa
7. Internacjonalizacja
8. Innowacyjność, przedsiębiorczość i B+R
9. Infrastruktura logistyczna
Działania zaprojektowane w ramach Strategii opierają się na sześciu filarach wzrostu
gospodarczego:
 Reindustrializacja: dynamizacja przemysłu krajowego, celem wzmocnienia
konkurencyjności oraz zwiększenia udziału przemysłu przetwórczego w gospodarce
do poziomu 15,4% w 2015 r. i, docelowo, 18% w 2020 r.;
 Inwestycje: poprawa klimatu dla realizacji inwestycji, tak by w 2020 r. Portugalia
znalazła się w top 5 rankingu Banku Światowego Doing Business;
 Eksport: zwiększenie krajowego eksportu do 45% PKB w 2015 r. i, docelowo, 52%
w 2020 r.;
 Zatrudnienie: stworzenie nowych możliwości zatrudnienia tak, by stopa
zatrudnienia wśród osób w wieku 20-64 lat sięgała 75% w 2020 r.;
 Kwalifikacje: wzmocnienie kształcenia zawodowego oraz nauczania podwójnego,
tak by z systemu korzystało ok. 200 tys. osób w 2020 r.;
 Badania, Rozwój i Innowacja: zwiększenie inwestycji w sektorze B+R+I do 2,7%
w 2020 r.
1
Działania w ramach poszczególnych osi Strategii.
Konsolidacja i rewitalizacja sektora przedsiębiorstw
Wizja 2020: Portugalia będzie posiadała skonsolidowany sektor przedsiębiorstw,
charakteryzujący się trwałą tendencją wzrostową, który będzie opierał się na stabilnie
realizowanym procesie internacjonalizacji.
Linie działania:
 usprawnienie procesów naprawczych przedsiębiorstw;
 stworzenie instrumentów dedykowanych odbudowie, konsolidacji i rekapitalizacji
przedsiębiorstw;
 ułatwienie operacji fuzji i przejęć poprzez bezpośrednią interwencję w zakresie
prawnym i finansowym;
 zachęty dla wzmocnienia kompetencji zarządczych przedsiębiorstw.
Działania:
a. zrealizowane lub w fazie realizacji:
 utworzenie Funduszu Pobudzenia Rozwoju Przedsiębiorstw (Fundo Revitalizar)
- dotacje rzędu 220 mln euro;
 wzmocnienie struktury kapitałowej przedsiębiorstw;
 program odzyskiwania kredytów poprzez wprowadzenie tymczasowych
(2-3 lata) zachęt celem przyspieszenia procesu renegocjacji zadłużenia
przedsiębiorstw.
b. cele na 2014 r.
 dynamizacja bankowych funduszy kapitalizacji skierowanych do MŚP, o łącznej
wartości 500 mln euro;
 przyjęcie działań mających na celu uproszczenie wymogów administracyjnych
odnośnie operacji restrukturyzacji;
 realizacja inicjatyw o charakterze dynamizującym przedsiębiorstwa przy
wsparciu organizacji samorządu gospodarczego – organizacja giełd możliwości
biznesowych zachęcających do zrzeszania się i łączenia;
 w ramach globalnej reformy struktury podatku dochodowego od osób prawnych
IRC zatwierdzenie działań upraszczających i usprawniających zasady odnośnie
przenoszenia strat w ramach operacji restrukturyzacji i/ lub fuzji
przedsiębiorstw;
 ubezpieczenie kredytu dla przedsiębiorstw oraz zapewnienie jego finansowania.
Stabilizacja popytu krajowego
Wizja 2020: Dochody do dyspozycji gospodarstw domowych zbieżne z dochodami
w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz wzrost/ stabilizacja
konsumpcji krajowych produktów finalnych i półproduktów.
Linie działania:
 stabilizacja zaufania konsumentów i ograniczenie niepewności gospodarstw
domowych;
 ograniczenie obciążeń podatkowych od dochodów gospodarstw domowych –
stopniowe obniżenie podatku dochodowego od osób fizycznych IRS;
 promocja sektorów o wysokim krajowym komponencie w realizowanej produkcji;
2
 wsparcie sektorów najbardziej dotkniętych trudną sytuacją gospodarczą kraju,
szczególnie na poziomie zatrudnienia.
Działania:
a. zrealizowane lub w fazie realizacji:
 wsparcie dochodów rodzin bezrobotnych z dziećmi;
 sieć wsparcia na rzecz zadłużonych konsumentów;
 coroczna aktualizacja emerytur minimalnych.
b. cele na 2014 r.
 konsolidacja indeksów zaufania przedsiębiorstw i konsumentów;
 utworzenie komisji celem analizy reformy podatku IRS oraz oceny inicjatyw
z zakresu polityki podatkowej przyjaznej rodzinom;
 rozszerzenie zasięgu ulgi podatkowej z tytułu e-faktury;
 wzmocnienie programu „Portugal Sou Eu”1 („Portugalia to Ja”).
Kwalifikacje: Edukacja i kształcenie
Wizja 2020: Przeciętny poziom kwalifikacji pracowników portugalskich zbieżny
z innymi państwami członkowskimi UE, a kompetencje zawodowe dopasowane do
potrzeb rynku pracy.
Linie działania:
 wzmocnienie komponentu eksperymentalnego oraz praktyczno-zawodowego;
 większe dostosowanie zdobywanej wiedzy do wymagań przedsiębiorstw;
 wzbogacenie treści oraz dywersyfikacja oferty kształcenia zawodowego zgodnie
z realnymi potrzebami przedsiębiorstw;
 kształcenie i wzmocnienie kompetencji zawodowych pracowników przedsiębiorstw;
 promocja współpracy między instytucjami kształcącymi i przedsiębiorstwami
prywatnymi;
 podwyższenie
średniego
poziomu
kwalifikacji
portugalskiego
grona
pedagogicznego.
Działania:
a. zrealizowane lub w fazie realizacji:
 rewizja liczby miejsc na kursach kształcenia zawodowego, w zależności od
zapotrzebowania na zatrudnienie;
 15 tys. porozumień o współpracy między jednostkami nauczania
a przedsiębiorstwami prywatnymi;
 promocja systemu nauczania podwójnego.
b. cele na 2014 r.
 wprowadzenie czeków na kształcenie2
1
„Portugal Sou Eu”, zatwierdzony w 2011 r., jest programem Ministerstwa Gospodarki, który ma na celu
zwiększenie znaczenia i wartości portugalskich produktów. Założeniem Programu jest podwyższenie
konkurencyjności Portugalii, przyczynienie się do osiągnięcia równowagi bilansu handlowego oraz
wspieranie rozwoju przedsiębiorstw portugalskich celem zwiększenia produkcji krajowej, poprzez
dynamizację rynku krajowego oraz udział w tworzeniu lepszych warunków dla rozwoju działalności
eksportowej firm portugalskich. W ramach programu znak został przyznany już 1276 produktom
i zarejestrowanych zostało 881 przedsiębiorstw.
2
Narzędzie skierowane do przedsiębiorstw i pracowników, a także osób bezrobotnych zarejestrowanych
w Instytucie Zatrudnienia i Kształcenia Zawodowego. Czeki na kształcenie (cheque-formação) mają
służyć finansowaniu kształcenia podjętego z inicjatywy pracownika.
3
 wdrożenie projektów opracowanych przez MŚP do akademickich programów
nauczania jako case study oraz projektów badawczych opracowanych przez
ośrodki akademickie w działalności MŚP;
 wzmocnienie kształcenia zawodowego oraz systemu nauczania podwójnego, tak
by objęły 200 tys. osób w 2020 r.
Finansowanie
Wizja 2020: Przedsiębiorstwa portugalskie będą posiadały zdolność kredytową oraz
łatwy dostępu do finansowania, co zapewni im rentowność kapitałów własnych oraz
zagwarantuje zrównoważony rozwój działalności.
Linie działania:
 wsparcie rozwoju nowych mechanizmów finansowania, skoncentrowanych na
finansowaniu kapitału stałego niezbędnego dla realizacji inwestycji;
 zachęty dla wzmocnienia kapitałów własnych przedsiębiorstw oraz na rzecz
rozwoju instrumentów kapitalizacji;
 stworzenie nowych mechanizmów wsparcia zarządzaniem funduszami
przedsiębiorstw oraz na rzecz inwestycji długoterminowych.
Działania:
a. zrealizowane lub w fazie realizacji:
 wzmocnienie roli banku Caixa Geral de Depósitos w finansowaniu gospodarki
portugalskiej, tzw. „Carta Missão”;
 fundusze wsparcia MŚP w zakresie procesu rekapitalizacji sektora bankowego
(dokapitalizowane banki będą musiały inwestować 100 mln euro rocznie);
 wdrożenie dyrektywy UE (z 2011 r.) dot. opóźnionych płatności z tytułu
transakcji handlowych;
 wspieranie terminowanego rozliczania się skarbu państwa z MŚP.
b. cele na 2014 r.
 alokacja funduszy strukturalnych przyznanych Portugalii na lata 2014-2020 na
rzecz wsparcia konkurencyjności i internacjonalizacji przedsiębiorstw
portugalskich, integracji społecznej, zatrudnienia, kapitału ludzkiego
zrównoważonego rozwoju i efektywności;
 stworzenie publicznej instytucji finansowej celem usunięcia niedoskonałości
i braków w zakresie finansowania MŚP;3
 wzmocnienie źródeł finansowania kapitałów stałych (linia kredytowa PME
Crescimento 2013 (PME Wzrost) o wartości 2 mld euro);
 wzmocnienie kapitałów własnych przedsiębiorstw poprzez wzmocnienie
i rozwój rynku kapitału ryzyka oraz dynamizację rozwiązań w zakresie
finansowania na rynku kapitałowym (fundusz kapitalizacji banków o całkowitej
wartości 500 mln euro);
 aktywny udział w procesie wdrażania europejskiej unii bankowej.
3
Instytucja Finansowa na rzecz Rozwoju (Instituição Financeira de Desenvolvimento), z siedzibą
w Porto, została powołana przez Radę Ministrów 14 listopada br. Instytucja będzie ubiegać się
o finansowanie Europejskiego Banku Inwestycyjnego, europejskich funduszy strukturalnych
i inwestycyjnych a także środków unijnych.
4
Promocja inwestycji
Wizja 2020: Wysoki globalny poziom inwestycji w Portugalii koncentrujący się na
sektorach wytwórczych dóbr i usług, jako rezultat trafnego przekierowania środków
wsparcia publicznego, redukcji barier oraz wejścia kapitału prywatnego.
Linie działania:
 walka z biurokracją, dbałość o szybkość i efektywność procesów administracyjnych,
sądowych i prawnych;
 ograniczenie marnotrawstwa zasobów w sektorze administracji publicznej;
 poprawa konkurencyjności czynników produkcyjnych, w tym kosztów energii;
 usprawnienie komunikacji między rządem a sektorem prywatnym.
Działania:
a. zrealizowane lub w fazie realizacji:
 wzmocnienie instrumentów przyciągania inwestycji;
 uproszczenie licencjonowania w zakresie działalności handlowej, przemysłowej,
turystycznej, leśnej i hodowli bydła;
 reforma Projektów Inwestycyjnych Interesu Narodowego (PIN);
 powołanie Rady ds. Koordynacji Spraw Gospodarczych i Inwestycji oraz Stałej
Komisji Wsparcia Inwestora;
 uproszczenie i odbiurokratyzowanie systemów zachęt;
 utworzenie Stref Odpowiedzialnej Przedsiębiorczości;
 wsparcie konkurencyjności w sektorze energetycznym;
 prywatyzacja spółek ANA (zarządzanie portugalskimi lotniskami) oraz CTT
(poczta portugalska);
b. cele na 2014 r.
 rewizja systemu prawnego odnośnie urbanizacji i zabudowy przestrzennej;
 ograniczenie obciążeń przedsiębiorstw kosztami związanymi z paliwami;
 zapewnienie pełnej operacyjności Punktu Obsługi Przedsiębiorcy online (Balção
do Empreendedor) oraz utworzenie sieci punktów tzw. jednego okienka dla
przedsiębiorstw;
 uruchomienie nowych systemów licencjonowania;
 uruchomienie procesów prywatyzacji/ koncesjonowania w sektorze
transportowym.
Konkurencyjność podatkowa
Wizja 2020: Zwiększenie globalnego poziomu inwestycji w Portugalii, poprzez
stworzenie nowocześniejszego, stabilniejszego i bardziej konkurencyjnego systemu
podatkowego na arenie międzynarodowej.
Linie działania:
 głęboka reforma podatku IRC - rozszerzenie podstawy opodatkowania oraz
progresywna redukcja stawek;
 zatwierdzenie pakietu działań do natychmiastowego wdrożenia celem pobudzenia
inwestycji;
 restrukturyzacja międzynarodowej polityki podatkowej Portugalii, wspierająca
wzmocnienie pozycji Portugalii jako państwa eksportującego kapitał, przede
wszystkim na rynkach międzynarodowych uznanych za priorytetowe.
5
Działania:
a. zrealizowane lub w fazie realizacji:
 stworzenie systemu Nadzwyczajnej Ulgi Podatkowej w zakresie inwestycji;
 wzmocnienie Systemu Podatkowego Wsparcia dla Internacjonalizacji;
 rozszerzenie Korzyści Podatkowych dla Umów Inwestycyjnych;
 ograniczenie terminów udzielania odpowiedzi w zakresie informacji wiążących;
 stworzenie Biura Podatkowego na rzecz Inwestora Zagranicznego;
 wdrożenie systemu „VAT z kasy”.
b. cele na 2014 r.
 rewizja systemu opodatkowania przedsiębiorstw: (1) uproszczenie podatku IRC
poprzez przedefiniowanie podstawy opodatkowania, (2) rozpoczęcie redukcji
stawki nominalnej (stopniowa redukcja do 17% i 19%) do 2018 r.,
(3) stworzenie systemu zwolnienia kapitałowego (participation exemption);
 specjalny system podatku IRS dla ekspatów.
Internacjonalizacja
Wizja 2020: Portugalia będzie cieszyła się uznaniem na rynkach światowych, jako
producent zróżnicowanych i wysokiej jakości dóbr i usług, a przedsiębiorstwa
portugalskie będą posiadały konkurencyjną pozycję międzynarodową.
Linie działania:
 redukcja barier dla eksportu i rozwoju przedsiębiorstw portugalskich na rynkach
międzynarodowych;
 wzmocnienie strategi dyplomacji ekonomicznej;
 aktywna promocja wizerunku i jakości krajowej produkcji za granicą.
Działania:
a. zrealizowane lub w fazie realizacji:
 wsparcie dla porozumień międzynarodowych przewidujących uruchomienie linii
finansowania oraz gwarancji dla finansowania na rzecz wsparcia
internacjonalizacji MŚP;
 wsparcie tworzenia Obserwatoriów projektów inwestycyjnych między
Portugalią a krajami trzecimi;
 program promocji zewnętrznej;
 wieloletni program wsparcia dla nowych eksporterów;
 program wsparcia na rzecz współpracy przedsiębiorstw w zakresie
internacjonalizacji;
 Platforma Informacji Gospodarczej;
 dynamizacja udziału przedsiębiorstw krajowych, zwłaszcza MŚP, w programach
europejskich i realizowanych przez instytucje wielostronne;
 dynamizacja narzędzi zarządzania ryzykiem związanym z działalnością
eksportową i inwestycyjną.
b. cele na 2014 r.
 follow-up i analiza roadshow zrealizowanego celem pozyskania inwestycji;
 wsparcie projektów inwestycji zagranicznych w Portugalii w fazie analizy;
 specjalny system podatku IRS dla ekspatów;
 zwolnienie kapitałowe (participation exemption).
6
Innowacyjność i przedsiębiorczość
Wizja 2020: Portugalia stanie się punktem odniesienia na skalę międzynarodową dla
przedsiębiorców, którzy znajdą na portugalskim rynku warunki niezbędne dla realizacji
swoich projektów. Innowacyjne inwestycje pozwolą przedsiębiorcom na wypracowanie
przewag konkurencyjnych oraz zwiększą ich konkurencyjność na światowym rynku.
Linie działania:
 wzmocnienie transferu wiedzy do środowiska gospodarczego poprzez lepszą
i aktywniejszą komunikację między przedsiębiorstwami a Krajowym Systemem
Naukowo – Technologicznym (SCTN);
 wzmocnienie inwestycji przedsiębiorstw w Badania, Rozwój i Innowacje (B+R+I)
w odpowiedzi na zgłaszany popyt i o zastosowaniu komercyjnym (zwiększających
udział własny w finansowaniu);
 zwiększenie poziomu produkcji naukowej i technologicznej o międzynarodowej
jakości a także udział SCTN oraz przedsiębiorstw portugalskich
w międzynarodowych grupach B+R+I;
 stworzenie warunków dla wzmocnienia przedsiębiorczości w Portugalii.
Działania:
a. zrealizowane lub w fazie realizacji:
 przeorientowanie środków wsparcia na rzecz B+R+I: Narodowa Strategia
Branży Wiodącej (smart specialization);
 Krajowa Sieć Mentorów;
 tworzenie sprzyjających warunków dla przedsiębiorczości:
o specjalny reżim w zakresie wiz, rezydencja dla start-upów,
o wzmocnienie istniejących zachęt dla rozwoju przedsiębiorczości;
b. cele na 2014 r.:
 stworzenie jednostki dedykowanej zacieśnieniu współpracy między
przedsiębiorstwami i SCTN celem zagwarantowania większego wysiłku
inwestycyjnego w zakresie B+R o zastosowaniu komercyjnym;
 wzmocnienie zawartości merytorycznej i praktycznej stosowanej w programie
zaawansowanego kształcenia z zakresu nauki i technologii;
 realizacja akcji mających na celu wspieranie inicjatyw społecznych promujących
start-upy;
 proces decyzyjny oraz kształtowanie polityki w zakresie B+R+I w oparciu
o osiągane wyniki i generowaną wartość ekonomiczną.
Infrastruktura logistyczna
Wizja 2020: Infrastruktura w Portugalii będzie odgrywać istotną rolę jako czynnik
ułatwiający prowadzenie działalności gospodarczej portugalskiego sektora
przedsiębiorstw, w szczególności, w zakresie rozwoju działalności eksportowej oraz
wzmocnienia konkurencyjności produktów krajowych na rynkach zagranicznych.
Linie działania:
 wymagający program pomocy finansowej dla Portugalii nadał charakter absolutnie
priorytetowy redukcji kosztów biurokratycznych oraz rozwojowi sieci logistycznej,
tak by portugalskie przedsiębiorstwa osiągnęły poziom konkurencyjności wyższy
niż ich konkurenci na rynkach światowych;
7
 większe zaangażowanie sektora przedsiębiorstw w proces decyzyjny w sprawie
inwestycji infrastrukturalnych o wysokiej wartości dodanej;
 przekierowanie inwestycji publicznych na rozwój infrastruktury, która miałaby
zwiększać potencjał zdolności eksportowych przedsiębiorstw portugalskich oraz
ułatwiałaby proces internacjonalizacji;
 poprawa stopnia integracji Portugalii z rynkiem europejskim w zakresie
infrastruktury stanowiącej zaplecze dla działalności gospodarczej.
Działania:
a. zrealizowane lub w fazie realizacji:
 Strategiczny Plan Transportu 2011-2015
 Plan 5+1 na rzecz Redukcji Kosztów Portowych4;
 racjonalizacja Krajowej Sieci Kolejowej, przy nadaniu priorytetowego
charakteru sieci transportu towarowego;
 ograniczenie opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej o 15%;
 rabaty w wysokości 10%-25% za korzystanie z autostrad SCUT (autostrady
z elektronicznym systemem poboru opłat) dla przewoźników towarów;
 utworzenie Grupy Roboczej ds. Strategicznych Inwestycji Infrastrukturalnych
b. cele na 2014 r.:
 pogłębienie Planu 5+1;
 Strategia Inwestycji Portowych na lata 2014 - 2020;
 Plan Inwestycji w Sieci Kolejowe i Drogowe na lata 2014 – 2020;
 Rewizja modelu poboru opłat na drogach.
Postępy w realizacji strategii monitorować będzie Rada Przemysłu, organ konsultacyjny
utworzony przy Ministerstwie Gospodarki. Członkowie Rady będą także
odpowiedzialni za sugerowanie odpowiednich zmian w zakresie przyjętych działań lub
wdrożenie nowych inicjatyw niezbędnych dla osiągnięcia celów wyznaczonych przez
rząd.
Kluczowe sektory gospodarki portugalskiej wg AICEP
Portugalska Agencja Inwestycji i Handlu Zagranicznego AICEP wyznaczyła
16 strategicznych sektorów gospodarki, kluczowych dla ożywienia gospodarki
portugalskiej oraz przyciągnięcia inwestycji zagranicznych. Są to:
 przemysł lotniczy (lotnictwo cywilne i wojskowe),
 rolnictwo i sektor rolno-spożywczy,
 materiały budowlane i meble,
 technologie informacyjne i komunikacyjne,
 nauki przyrodnicze i ochrona zdrowia,
 sektor wydobywczy i górnictwo,
 sektor form wtryskowych,
4
Założeniem rządowego Planu 5+1 Redukcji Kosztów Portowych jest podwyższenie konkurencyjności
portugalskich portów oraz eksportu. Głównym celem planu jest ograniczenie kosztów sektora portowego
o 25%-30%. Działania przewidziane planem dotyczą: (1) kontraktów koncesyjnych nowej generacji,
(2) ujednolicenia modelu zarządzania portami, (3) otwarcia rynku pracy celem zwiększenia zatrudnienia
w sektorze, (4) zwiększenie intermodalności, (5) nowych operatorów i (+1) redukcji opłat systemowych/
taryfowych państwa.
8









sektor metalomechaniczny,
gospodarka morska,
przemysł chemiczny i petrochemiczny,
gospodarka leśna,
sektor tekstylny, obuwniczy i modowy,
sektor motoryzacyjny,
energie odnawialne,
wyposażenie,
centra usług wyspecjalizowanych (shared services).
Oprac.
Renata Rydzewska Henriques, II Sekretarz
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Lizbonie
25 listopada 2013 r.
Załącznik 1
Scenariusz makroekonomiczny zgodnie z projektem budżetu na 2014 r. uzgodnionym
w ramach negocjacji z Troiką
PKB i wydatki budżetowe (%)
Konsumpcja prywatna
Konsumpcja publiczna
Środki trwałe brutto
Eksport
Import
Produkt Krajowy Brutto
Wydatki budżetowe (wkład na rzecz tempa wzrostu PKB)
Popyt krajowy
Eksport netto
Inflacja
HICP
Rynek pracy
Stopa bezrobocia (%)
Zatrudnienie ogółem (dynamika)
2012
2013
2014
2015
2016
2017
-5,4
-4,7
-14,3
3,2
-6,6
-3,2
-2,5
-4,0
-8,5
5,8
0,8
-1,8
0,1
-2,8
1,2
5,0
2,5
0,8
0,7
-2,2
3,7
5,3
3,7
1,5
0,9
-2,0
4,0
5,5
4,4
1,7
1,0
-0,9
4,4
5,5
4,6
1,8
-6,9
3,8
-3,7
1,9
-0,3
1,1
0,7
0,8
0,9
0,7
1,2
0,6
2,8
0,6
1,0
1,2
1,5
1,5
15,7
-4,2
17,4
-3,9
17,7
-0,4
17,3
0,4
16,8
0,6
16,2
0,6
9