Artykuł - Centrum Doradcze Prawa Medycznego

 Centrum Doradcze Prawa Medycznego Mgr Maciej Gibiński
Centrum Doradcze Prawa Medycznego
e-mail: [email protected]
tel.: 883-925-879
Wykonywanie zawodu fizjoterapeuty w Polsce
Wstęp
W opracowaniu została podjęta próba scharakteryzowania podstaw prawnych wykonywania zawodu
fizjoterapeuty, na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawnych.
Aby móc rzetelnie
przeprowadzić wskazany we wstępie cel pracy, konieczne jest dokonanie analizy pojęć: fizjoterapeuta,
zawód medyczny, działalność lecznicza.
Zawód fizjoterapeuty
Wykonywanie zawodu fizjoterapeuty podlega częściowej reglamentacji ze strony Państwa. Profesja ta nie
posiada, jak w przypadku innych zawodów medycznych, ustawy poświęconej zasadom jej wykonywania. Z
drugiej strony Ustawodawca uregulował zasady udzielania świadczeń fizjoterapeutycznych w ustawie o
działalności leczniczej (dalej udzl)1. Kwestią nieuregulowaną pozostaję fakt braku przepisu określającego
prawo do udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu fizjoterapii. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w
sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej
2
przyjmuje pod pojęciem
fizjoterapeuty osobę, która:
a) rozpoczęła po dniu 31 grudnia 1997 r. studia wyższe na kierunku fizjoterapia, zgodnie ze
standardami kształcenia określonymi w odrębnych przepisach i uzyskała tytuł licencjata lub magistra
na tym kierunku,
1
Ustawa o działalności lezniczej z dnia 15 kwietnia 2011 r. (Dz.U.2013.217 j.t.)
2
Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej z dnia 6 listopada
2013 r. Dz.U.2013.1522
Ul. Kasprowicza 14 31-­‐523 Kraków tel.: 883 925 879 e-­‐mail: [email protected], [email protected] www.cdpm.pl b) rozpoczęła przed dniem 1 stycznia 1998 r. studia wyższe na kierunku rehabilitacja ruchowa lub
rehabilitacja i uzyskała tytuł magistra na tym kierunku,
c) rozpoczęła przed dniem 1 stycznia 1998 r. studia wyższe w Akademii Wychowania Fizycznego i
uzyskała tytuł magistra oraz ukończyła specjalizację I lub II stopnia w dziedzinie rehabilitacji
ruchowej,
d) rozpoczęła przed dniem 1 stycznia 1980 r. studia wyższe na kierunku wychowanie fizyczne i
uzyskała tytuł magistra na tym kierunku oraz ukończyła w ramach studiów dwuletnią specjalizację z
zakresu gimnastyki leczniczej lub rehabilitacji ruchowej, potwierdzoną legitymacją instruktora
rehabilitacji ruchowej lub gimnastyki leczniczej,
e) rozpoczęła przed dniem 1 stycznia 1980 r. studia wyższe na kierunku wychowanie fizyczne i
uzyskała tytuł magistra na tym kierunku oraz ukończyła trzymiesięczny kurs specjalizacyjny z
rehabilitacji,
f) ukończyła szkołę policealną publiczną lub niepubliczną o uprawnieniach szkoły publicznej i
uzyskała tytułu zawodowy technik fizjoterapii,
g) rozpoczęła po dniu 30 września 2012 r. studia wyższe z zakresu fizjoterapii obejmujące, co najmniej
2435 godzin kształcenia w zakresie fizjoterapii i uzyskała tytuł licencjata lub dodatkowo, co
najmniej 1440 godzin kształcenia w zakresie fizjoterapii i uzyskała tytuł magistra
Ze względu na brak odpowiedniej regulacji prawnej dotyczącej wymogów, jakie powinny posiadać osoby
udzielające prywatnych (komercyjnych) świadczeń zdrowotnych w dziedzinie fizjoterapii per analogiem
należy przyjąć powyższe wymogi Rozporządzenia za tożsame do wykonywania tego zawodu w formie
pełnej odpłatności pacjenta za udzielone świadczenia3.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej W sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na
potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania 4 kwalifikuje zawód fizjoterapeuty, jako: innych
specjalistów w ochronie zdrowia. Oznacza to, że należy on do szerokiej grupy zawodów medycznych. W
ustawie o działalności leczniczej określono definicję legalną zawodu medycznego. Zgodnie z treścią art. 2
ust. 1 punkt 2. za osobę wykonującą zawód medyczny należy uznać:
-
osobę uprawnioną na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych,
-
osobę legitymującą się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w
określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny.
3
Istniejący od 2012 r. projekt ustawy w sprawie ustawy o zawodzie fizjoterapeuty, według założeń ma na celu regulację tego
zawodu. Ustawa ta ma według projektu regulować zasady wykonywania tego zawodu.
4
Rozporządzenie Ministra Pracy I Polityki Społecznej w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy
oraz zakresu jej stosowania z dnia 27 kwietnia 2010 r. Dz.U.2014.760 j.t.
2 Powyższy podział pozwala na wykazanie, że zawód medyczny, na podstawie definicji zawartej w udzl,
można podzielić na dwie grupy. Sensu stricto – gdzie prawo do wykonywania określonego zawodu określa
ustawa ( do tej grupy należeć będą: lekarze, pielęgniarki, ratownicy medyczni, diagności laboratoryjni,
psycholodzy) oraz sensu largo – osoby, których wykonywanie zawodu polega na udzielaniu świadczeń
zdrowotnych, ale ze względu na brak szczególnych regulacji prawnych ich legitymacja wynika z
uzyskanego wykształcenia.
Mając powyższe na uwadze, zawód fizjoterapeuty należy zakwalifikować, jako zawód medyczny sensu
largo. Pojęcie to odnosi się do osób, które ze względu na brak wykształcenia medycznego nie posiadają
ustawowych uprawnień do udzielania świadczeń zdrowotnych. Dysponują one natomiast odpowiednimi
kwalifikacjami do udzielania świadczeń zdrowotnych ze względu na zdobyte wykształcenie.
Za takie kwalifikacje można uznać uzyskanie uprawnień (ukończenie studiów wyższych) w dziedzinie
fizjoterapii.
W piśmiennictwie można spotkać wielość definicji pojęcia zawodu medycznego. A. Nawrocka stwierdza,
że: „Wszystkie zawody medyczne wywodzą się z poszczególnych nauk medycznych", a łączy je „wspólne
przesłanie i działanie zmierzające do ochrony życia i zdrowia cierpiącego, chorego człowieka, co wiąże się z
humanistycznym widzeniem świata i człowieka"5. Najszersze pojęcie zawodu medycznego przedstawił Z.
Leoński6, który podkreśla że zawód medyczny zakłada różne formy aktywności i obejmuje osoby, które
zajmują się zdrowiem w szerokim znaczeniu tego słowa, w tym także leczeniem zwierząt i farmacją.
Według tego Autora „Nie sposób ustalić za pomocą wymiernych kryteriów, które z zawodów zaliczyć do tej
grupy"7. W odniesieniu do ustawy o działalności leczniczej, zawód medyczny najlepiej definiuje A. Kolosa.
Zdaniem tego autora: „wykonywanie zawodu medycznego" odnosi się do osób, które „fachowo, stale i w
celach zarobkowych zajmują się wykonywaniem zajęcia mającego związek z medycyną i które mają
odpowiednie kwalifikacje"8.
Działalność lecznicza
Przyjęta przez Sejm w dniu 15 kwietnia 2011 r. Ustawa o działalności leczniczej reguluje zasady i
podstawy prawne udzielania świadczeń zdrowotnych w Polsce.
Zgodnie z definicją legalną zawartą w omawianym akcie prawnym, działalność lecznicza polega na
udzielaniu świadczeń́ zdrowotnych (art. 3 ust.1). Ponadto, w dalszej części omawianego przepisu
Ustawodawca poszerza zakres przedmiotowy działalności leczniczej. Pod pojęciem działalności leczniczej
uznaje on również:
5
A. Nawrocka: Etos w zawodach… str. 23.
6
Rozważania autora dotyczyły obowiązującej uprzednio ustawy o zakładach opieki zdrowotnej.
7
Z. Leoński: Materialne Prawo Administracyjne; Warszawa 1997, str. 67.
8
A. Kolasa: Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy; PiZS 200, nr 7-8 str. 54.
3 -
promocję zdrowia lub
-
realizację zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń́ zdrowotnych i
promocją zdrowia, w tym wdrażaniem nowych technologii medycznych oraz metod leczenia9.
Przez świadczenie zdrowotne należy - zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy – przyjąć działania służące:
-
zachowaniu,
-
ratowaniu,
-
przywracaniu lub
-
poprawie
zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych.
Czynności fizjoterapeutyczne mają bezpośredni wpływ na stan zdrowia pacjenta, dlatego też należy je
uznać, jako świadczenia zdrowotne.
Z kolei przez pojęcie promocji zdrowia należy rozumieć: działania umożliwiające poszczególnym osobom i
społeczności zwiększenie kontroli nad czynnikami warunkującymi stan zdrowia i przez to jego poprawę. Jak
również promowanie zdrowego stylu życia oraz środowiskowych indywidualnych czynników sprzyjających
zdrowiu10. F. Grzegorczyk pod pojęciem: realizacji zadań dydaktycznych przyjmuje, że mają one na celu
przygotowywanie osób do wykonywania zawodu medycznego i kształcenia ich do wykonywania zawodu
medycznego na zasadach określonych w odrębnych przepisach regulujących kształcenie tego rodzaju11.
Stosując wykładnię literalną art. 3 udzl, można dojść do wniosku, że podmiot wykonujący działalność
leczniczą udzielający świadczeń fizjoterapeutycznych tym samym udziela świadczeń zdrowotnych, z kolei
promocja zdrowia lub realizacja zadań dydaktycznych, jest czynnością dodatkową, którą może, ale nie
musi wykonywać w ramach prowadzonej działalności.
Świadczenia fizjoterapeutyczne, na podstawie udzl, zakwalifikowane są jako ambulatoryjne świadczenia
zdrowotne.
Ambulatoryjne świadczenia zdrowotne obejmują świadczenia podstawowej lub specjalistycznej
opieki zdrowotnej oraz świadczenia z zakresu rehabilitacji leczniczej (art. 10 udzl). Świadczenia
ambulatoryjne mogą być udzielane zarówno przez podmioty lecznicze jak również praktyki zawodowe.
Formy wykonywania działalności leczniczej (praktyka zawodowa, podmiot leczniczy).
Udzielanie świadczeń zdrowotnych podlega ścisłej reglamentacji po stronie Państwa. Dlatego też,
odpowiednie
organy
administracji
publicznej
mają
obowiązek
sprawowania
kontroli
nad
jej
wykonywaniem. Jednym z rodzajów takiego nadzoru jest prowadzenie Rejestru Podmiotów Wykonujących
9
M. Dercz w: Komentarzu do Ustawy o działalności leczniczej (Wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2011), wskazuje
promocję zdrowia oraz realizację zadań dydaktycznych jako zadanie fakultatywne prowadzenia działalności leczniczej.
10
Por. F Grzegorczyk (red.) Ustawa o działalności leczniczej Komentarz; Lexis NExis, Warszawa 2013;
11
Ibidem, str. 37.
4 Działalność Leczniczą. Przepisy udzl umożliwiają wykonywanie działalności leczniczej w dwóch
określonych przepisami formach, poprzez prowadzenie:
-
praktyki zawodowej,
-
podmiotu leczniczego.
Wykonywanie
działalności
leczniczej
w
formie
praktyki
zawodowej
zostało
przez
12
Ustawodawcę zastrzeżone tylko dla lekarzy (lekarzy dentystów) lub pielęgniarek czy położnych .
W celu wyjaśnienia ewentualnych problemów przy terminologii, należy wskazać, że w ustawie występuje
jeszcze pojęcie charakteryzujące wszystkie placówki medyczne udzielające świadczeń zdrowotnych:
podmiot wykonujący działalność leczniczą. Pod tym sformułowaniem należy rozumieć zarówno podmiot
leczniczy jak i praktykę zawodową.
Fizjoterapeuta chcąc wykonywać swój zawód ma tylko jedną dopuszczalną przepisami formę – po przez
prowadzenie podmiotu leczniczego.
Prowadzenie podmiotu leczniczego warunkuje spełnienie wymagań określonych w art. 17 udzl.
12
Działalność lecznicza wykonywana w formie praktyki zawodowej może być wykonywana w ramach: (w ramach
jednoosobowej działalności gospodarczej) jako:
-
indywidualna praktyka lekarska,
-
indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania,
-
indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska,
-
indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania,
-
indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym
podmiotem,
-
indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie
umowy z tym podmiotem. Dopuszczalne jest również prowadzenie praktyki zawodowej w ramach spółki: cywilnej,
jawnej, partnerskiej, jako grupowa praktyka lekarska.
Działalność lecznicza pielęgniarki (w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej) może być wykonywana jako:
-
indywidualna praktyka pielęgniarki,
-
indywidualna praktyka pielęgniarki wyłącznie w miejscu wezwania,
-
indywidualna specjalistyczna praktyka pielęgniarki,
-
indywidualna specjalistyczna praktyka pielęgniarki wyłącznie w miejscu wezwania,
-
indywidualna praktyka pielęgniarki wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym
podmiotem,
-
indywidualna specjalistyczna praktyka pielęgniarki wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie
umowy z tym podmiotem,
lub w ramach spółki: cywilnej, jawnej, partnerskiej, pielęgniarka może wykonywać działalność leczniczą jako grupowa praktyka
pielęgniarek.
5 Wykonywanie działalności leczniczej przez osoby nieposiadające kwalifikacji medycznych.
Pierwszą czynnością, jaką powinien zrobić fizjoterapeuta chcąc prowadzić działalność leczniczą jest wybór
odpowiedniej formy prawnej wykonywania działalności gospodarczej stanowiącej podstawę wykonywania
działalności leczniczej. Podmiotem leczniczym zgodnie z przepisami udzl mogą być:
•
przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności
gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.) (dalej usdg) we wszelkich formach
przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej,
W art. 4 usdg Ustawodawca przyjął, że przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka
organizacyjna niebędąca osoba prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we
własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się również wspólników spółki
cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Jak podaje F. Grzegorczyk: „każdy
podmiot posiadający zdolność prawną może zostać przedsiębiorcą, o ile spełni przesłankę wykonywania
działalności gospodarczej we własnym imieniu13.
Za działalność gospodarczą, zgodnie z art. 2 usdg, Ustawodawca przyjmuje zarobkową działalność:
wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze
złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Tym samym w pojęciu
podmiotu leczniczego mogą się mieścić przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą,
przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą związani umową spółki cywilnej,
osobowe spółki handlowe, kapitałowe spółki handlowe i inne osoby prawne, o ile prowadzą działalność
gospodarczą14. W odniesieniu do osób fizycznych należy podzielić pogląd P. Bały i M. Załuckiego, że
osoby te mogą być przedsiębiorcami, pod warunkiem że mają pełną zdolność do czynności prawnych, czyli
są pełnoletnie i nieubezwłasnowolnione15.
Samo zarejestrowanie działalności gospodarczej w dozwolonej formie nie wypełnia wymagań ustawowych
nałożonych przez Ustawodawcę na gruncie udzl. Koniecznym warunkiem legalnego wykonywania
działalności leczniczej jest uzyskanie wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą.
Osoba, która zamierza wykonywać zawód medyczny sensu largo musi złożyć we właściwym, ze względu
na miejsce wykonywania zawodu, Urzędzie Wojewódzkim wniosek o wpis podmiotu leczniczego do
rejestru. Wnioskodawca jest zobowiązany do wskazania we wniosku wykonywanego zakresu działalności
leczniczej. Zostały one określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2012 r. w sprawie
systemu
resortowych
kodów
identyfikacyjnych
oraz
szczegółowego
sposobu
ich
(Dz.U.2012.594).
13
Por. F. Grzegorczyk (red.) Ustawa o działalności leczniczej Komentarz (str. 40), Lexis Nexis, Warszawa 2012;
14
Za: Ibidem.
15
Za: P. Bała, M. Załucki: Prowadzenie działalności leczniczej Aspekty prawne, Difin, Warszawa 2013;
6 nadawania
Struktura organizacyjna podmiotu leczniczego składa się z:
-
przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego,
-
jednostki organizacyjnej,
-
komórek organizacyjnych16.
Kolejne wymogi jakie udzl nakłada na fizjoterapeutę chcącego prowadzić działalność leczniczą jest
spełnienie określonych w ustawie wymagań. Są nimi:
-
posiadanie pomieszczenia spełniającego wymogi Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26
czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i
urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz.U.2012.739), potwierdzonego przez
postanowienie właściwej ze względu na miejsce wykonywania świadczeń Państwowej Stacji
Sanitarno Epidemiologicznej,
-
stosowanie wyrobów odpowiadające wymaganiom ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach
medycznych (Dz. U. Nr 107, poz. 679 oraz z 2011 r. Nr 102, poz. 586 i Nr 113, poz. 657);
-
posiadanie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawartego na podstawie Rozporządzenia
Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz.U.2011.293.1729),
-
udzielanie świadczeń zdrowotnych przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje do udzielania
odpowiednich świadczeń.
Posiadanie odpowiednego pomieszczenia (gdzie będą udzielane świadczenia zdrowotne) ma zagwarantować
odpowiedni poziom sanitarny i techniczny pomieszczeń podmiotu leczniczego. Szczegółowy opis
pomieszczeń podmiotu wykonującego działalność leczniczą został zawarty w Rozporządzeniu Ministra
Zdrowia w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia
podmiotu wykonującego działalność leczniczą17. Treść art. 22 ust 3 udzl stanowi, że pomieszczenia i
urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą odpowiadają wymaganiom odpowiednim do
rodzaju wykonywanej działalności leczniczej oraz zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych. Minister
Zdrowia w ww. rozporządzeniu w § 1. wskazał, że: pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego
działalność leczniczą odpowiadają, odpowiednio do rodzaju wykonywanej działalności leczniczej oraz
zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych wymaganiom określonym w rozdziałach 2-6 rozporządzenia.
16
Osoba składająca wniosek o wpis podmiotu leczniczego do rejestru jest zobowiązana określić kody specjalności komórek
organizacyjnych posiadanych w swojej organizacji. Stanowią one część VIII kodu resortowego zawartego w załączniku nr 2 do
powyższego rozporządzenia. We wspomnianych kodach dostępne są kody poradni, które wskazują na wykonywanie działalności
leczniczej przez fizjoterapeutów.
17
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać
pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz.U.2012.739).
7 W tym samym rozporządzeniu wskazane jest, że pomieszczenia i urządzenia ambulatorium (wykonywanie
działalności leczniczej w rodzaju udzielania świadczeń fizjoterapeutycznych, należy do ambulatoryjnych
świadczeń zdrowotnych) muszą spełniać, w zależności od zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych,
wymogi załącznika numer 2 do rozporządzenia (§4). W przypadku przepisów, mieszczących się w zakresie
rozdziałów 2-6, których nie przyporządkowano ani do wymogów dla podmiotów leczniczych ani praktyk
zawodowych należy przyjąć, że obowiązują one zarówno jednych jak i drugich. Ważnym rozgraniczeniem
jest rodzaj wykonywanej działalności leczniczej. Ponieważ rozdziały 2-6 obowiązuje zarówno w odniesieniu
do stacjonarnych, całodobowych, jak i ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych, należy dokonywać
rozdziału pomiędzy pomieszczeniami ambulatorium od pomieszczeń podmiotu stacjonarnego 18 . W
opisywanym rozporządzeniu znalazły się również przepisy dotyczące tylko pomieszczeń ambulatorium (np.
§ 14 ust. 3, § 25 ust. 4.). Pozostają jednak przepisy, które mogą budzić wątpliwości interpretacyjne.
Rozporządzenie zawiera bowiem błędy logiczne, które wprowadzają różne wymogi dla podmiotów
chcących wykonywać działalność leczniczą19. Dodatkowo należy w tym miejscu wskazać na obowiązek
przygotowania programu dostosowawczego przez funkcjonujące już podmioty wykonujące działalność
leczniczą, którego termin złożenia minął 31 grudnia 2012 r.20.
18
Pokoje łóżkowe, odstępy pomiędzy łóżkami jak również pomieszczenia izolatki powinny zostać przypisane pomieszczeniom
podmiotów leczniczych, które wykonują działalność leczniczą w formie stacjonarnej. Zapisy te, nie będą miały i nie mogą mieć
zastosowania do pomieszczeń ambulatorium.
19
Problematycznym zapisem może okazać się między innymi § 26. W swojej treści stanowi on, że śluza szatniowa składa się z:
1) szatni brudnej – przeznaczonej do rozebrania się z ubrania prywatnego lub szpitalnego, wyposażonej w szafkę ubraniową
z wydzieloną częścią na obuwie;
2) szatni czystej (ubieralni) – przeznaczonej do ubierania w czyste ubranie oraz obuwie służące do poruszania się w strefie,
do której będzie wchodził personel, wyposażonej w: a) obuwie nadające się do mycia i dezynfekcji, b) regał na czyste
obuwie, c) regał na czyste ubrania;
3) pomieszczenia higieniczno-sanitarnego znajdującego się pomiędzy szatnią czystą i brudną, wyposażonego dodatkowo w
natrysk.
Oznacza to, że każdy podmiot wykonujący działalność leczniczą powinien w swojej powierzchni zapewnić takie pomieszczenie,
zgodnie z opisanym jego wyglądem i składem.
Kolejnym problematycznym zapisem może być § 26, który w swojej treści nakazuje posiadać odpowiednią przestrzeń ładunkową
środków transportu żywności, bielizny, odpadów, brudnych narzędzi i sprzętu do dekontaminacji, z wyłączeniem opakowań
jednorazowych, która powinna być przestrzenią zamkniętą, odpowiednio do rodzaju ładunku. Przestrzeń ładunkowa środków
transportu zwłok jest przestrzenią zamkniętą. 3. Środki transportu, o których mowa w ust. 1 i 2, są wykonane z materiałów
umożliwiających ich mycie i dezynfekcję. W praktyce zawodowej czy podmiocie leczniczym mamy do czynienia chociażby z
brudnymi narzędziami, odpadami medycznymi, co utwierdzać może w przekonaniu, że przepis ten może również dotyczyć
ambulatorium. Zarówno rozporządzenia jak i ustawa posługują się również pojęciem zakres udzielanych świadczeń. W moim
przekonaniu słowo to należy rozumować jako określony zakres udzielanych świadczeń w rodzaju leczenia ambulatoryjnego czy
stacjonarnego. Nie każdy zakres udzielanych świadczeń będzie musiał korzystać chociażby ze sterylizacji narzędzi (o których
mowa w załączeniu numer 2). A tym samym, jeśli dany zakres nie wymaga używania czy korzystania z opisanego w
rozporządzeniu pomieszczenia, urządzenia może ono zostać pominięte.
20
W przypadku, gdy już istniejące podmioty nie spełniały wymogów rozporządzenia musiały złożyć odpowiedni program
dostosowawczy, celem uzyskania zgody na przesunięcie terminu obowiązywania przepisów do 31 grudnia 2012 roku. Brak
wspomnianego dokumentu, zgłoszonego do właściwego organu rejestrowego po akceptacji odpowiedniego Inspektoratu
Sanitarnego, został uznany, za spełnianie wymogów nowego Rozporządzenia.
8 Wymagania te mogą podlegać kontroli zarówno ze strony Państwowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej
jak również, na podstawie art. 111 udzl, organu rejestrującego oraz Ministra Zdrowia. Obecnie zdarzają
się sytuacje kiedy osoby wykonują zawód medyczny jedynie na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji
Działałności Gospodarczej jednocześnie łącząc pomieszczenia do wykonywania działalności leczniczej z
pomieszczeniami mieszkalnymi. Takie rozwiązanie należy ocenić negatywnie. Ustawa udzl nie przewiduje
bowiem takiej możliwości21. Dopuszczalne jest natomiast prowadzenie kilku działalności gospodarczych w
lokalizacji podmiotu leczniczego z zastrzeżeniem, że działalności te nie mogą mieć negatywnego wpływu na
udzielane świadczenia zdrowotne (art. 13. udzl).
W tym miejscu należy jednocześnie zaznaczyć, że udzl
uniemożliwia fizjoterapeutom udzielanie świadczeń zdrowotnych poza lokalem podmiotu leczniczego.
Ustawodawca w art. 10 udzl nakłada obowiązek udzielania świadczeń zdrowotnych w odpowiednio
urządzonym, stałym pomieszczeniu, lub w pomieszczeniach przedsiębiorstwa 22 . Oznacza to, że
fizjoterapeuta nie może udzielać świadczeń medycznych poza swoim lokalem (na przykład w mieszkaniu
pacjenta) 23 . Należy zwrócić uwagę, że Ustawodawca przewidział możliwość udzielania świadczeń
zdrowotnych w dowolnym miejscu (poza siedziba podmiotu wykonującego działalność leczniczą) jedynie w
odniesieniu do praktyki zawodowej prowadzonej przez lekarza lub pielęgniarkę w formie praktyki
zawodowej w miejscu wezwania.
Udzielanie świadczeń zdrowotnych przez fizjoterapeutę może być wykonywane jedynie z pomocą
wyrobów medycznych spełniających określone wymagania zawarte w ustawie o wyrobach medycznych.
Zgodnie z wspomnianą ustawą za wyrób medyczny uznaje się: narzędzie, przyrząd, urządzenie,
oprogramowanie, materiał lub inny artykuł, stosowany samodzielnie lub w połączeniu, w tym z
oprogramowaniem przeznaczonym przez jego wytwórcę do używania specjalnie w celach diagnostycznych
lub terapeutycznych i niezbędnym do jego właściwego stosowania, przeznaczony przez wytwórcę do
stosowania u ludzi w celu:
a) diagnozowania, zapobiegania, monitorowania, leczenia lub łagodzenia przebiegu choroby,
b) diagnozowania, monitorowania, leczenia, łagodzenia lub kompensowania skutków urazu lub
upośledzenia,
c) badania, zastępowania lub modyfikowania budowy anatomicznej lub procesu fizjologicznego,
d) regulacji poczęć
21
Inaczej jest jeżeli chodzi o poraktykę zawodową. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie
szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą
(Dz.U.2012.739), zezwala na łączenie ze sobą funkcji mieszkalnych oraz praktyki zawodowej.
22
Świadczenia zdrowotne mogą być udzielane również w pojeździe przeznaczonym do udzielania tych świadczeń.
23
Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku gdy stan zdrowia pacjenta uniemożliwia jego przyjęcie we właściwej poradni.
9 - których zasadnicze zamierzone działanie w ciele lub na ciele ludzkim nie jest osiągane w wyniku
zastosowania środków farmakologicznych, immunologicznych lub metabolicznych, lecz których działanie
może być wspomagane takimi środkami.
Wszystkie wyroby medyczne powinny posiadać odpowiednie Certyfikaty na ich użycie w odniesieniu do
działalności leczniczej jak również powinny zostać dopuszczone do użycia na terenie Unii Europejskiej. Nie
jest zatem możliwe wykorzystywanie wyrobów wykonanych własnoręcznie bez odpowiedniego
dopuszczenia ich do użytku na terenie Unii Europejskiej.
Ustawa o działalności leczniczej wprowadza obowiązek posiadania obowiązkowego ubezpieczenia.
Zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest warunkiem podjęcia i prowadzenia
działalności leczniczej. Przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna, która może powstać
wobec osób trzecich na skutek szkód wyrządzonych przez ubezpieczającego lub ubezpieczonego (art. 822
k.c.). Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotu leczniczego dotyczy zobowiązań, które mogą
powstać na skutek wyrządzenia szkody pacjentom w następstwie udzielania świadczeń zdrowotnych albo
niezgodnego z prawem zaniechania udzielania świadczeń zdrowotnych (art. 25 ust. 1 pkt 1 udzl).
Wymóg udzielania świadczeń zdrowotnych przez osoby posiadające odpowiednie wykształcenie
został zawarty w art. 17 udzl. W odniesieniu do fizjoterapeuty należy przyjąć jak ustalono na wstępie
niniejszej pracy w odniesieniu do osoby wykonującej fizjoterapeuty.
Zakończenie
Podsumowując rozważanie na temat działalności prowadzonej przez fizjoterapeutów, należy
pamiętać, iż każda osoba wykonująca ten zawód należy do grupy zawodów medycznych i jest uprawniona
do udzielania określonego rodzaju świadczeń zdrowotnych. Jak wcześniej wykazano, fizjoterapeuta chcąc
wykonywać zawód w ramach własnej działalności gospodarczej ma obowiązek prowadzenia podmiotu
leczniczego, a co za tym idzie powinien spełniać wszystkie warunki określone przez przepisy.
Jako przykład można wskazać:
-
obowiązek prowadzenia dokumentacji medycznej zgodnie z Ustawą o prawach pacjenta i
rzeczniku praw pacjenta z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz.U.2012.159-j.t.) jak również wydanego na
jej podstawie Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i
zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U.2014.177-j.t.).
-
posiadania odpowiedniego pomieszczenia zgodnie z art. 17 udzl.,
-
spełnienie wymogów ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
z dnia 5 grudnia 2008 r. (Dz.U.2013.947-j.t.)
10 -
wykupienie ubezpieczenia OC na podstawie art. 17 udzl.,
-
wykonywanie obowiązkowych sprawozdań za pomocą Systemu Statystyki Resortowej Ministra
Zdrowia,
-
spełnienie wymagań nakładanych przez odpowiednie Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne.
Należy pamiętać, aby dopełnić wszystkich obowiązków związanych z rejestracją podmiotu leczniczego,
gdyż udzielanie świadczeń zdrowotnych bez odpowiedniego wpisu do Rejestru Podmiotów Wykonujących
Działalność Leczniczą powoduje, naruszenie art.: 4, 10, 17, 22, 25, ustawy o działalności leczniczej.
Wykonywanie działalności leczniczej bez wymaganego wpisu jest naruszeniem art. 147a Kodeksu
Wykroczeń24, który przewiduje za wskazane wykroczenie sankcję w postaci: kary aresztu, ograniczenia
wolności lub grzywny.
Przestrzeganie tej ustawy jest tym ważniejsze, iż na podstawie ustawy o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych można wskazać, że dotychczasowi świadczeniodawcy
(wykonujący zawód medyczny sensu largo) udzielający świadczeń w ramach zawartych umów z NFZ
(którzy, nie uzyskali wpisu do rejestru podmiotów leczniczych) wykonują je z naruszeniem Ustawy o
świadczeniach opieki zdrowotnej wykonywanych ze środków publicznych. Daje to prawo oddziałom
wojewódzkim NFZ do:
-
żądania zwrotu wypłaconych świadczeń,
-
rozwiązania umowy oraz odpowiedzialności karnej w związku z naruszeniem treści art. 193 pkt 7
ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r., nr 164, poz. 1027 z późn. zm).
24
Ustawa Kodeks Wykroczeń, z dnia 01.01.1972 r. (Dz.U.2013.482-j.t.).
11