Hipoteza: defekt informacyjny i defekt energetyczny. Postulaty
Transkrypt
Hipoteza: defekt informacyjny i defekt energetyczny. Postulaty
Hipoteza: defekt informacyjny i defekt energetyczny. Postulaty wstępne i analiza możliwości pomiarowych przy użyciu dostępnych metod technicznych Rafał Ciołek – Wydział Fizyki Politechniki Warszawskiej Abstrakt: W pracy przedstawiono założenia teoretyczne wskazujące na możliwość istnienia efektów fizycznych określanych jako defekt informacyjny i defekt energetyczny. Umożliwia to nowe spojrzenie na procesy fizyczne i może prowadzić do nowych interpretacji trudno wyjaśnialnych efektów fizycznych (np. oddziaływania na odległość przy stanach splątanych).Wprowadzane pojęcia mają charakter uniwersalny, nie zaburzając przy tym żadnego z aktualnie funkcjonujących praw fizyki. Słowa kluczowe: informacja, entropia, negentropia, energia, materia, strukturalizm, metoda systemowa, kondensacja informacji, defekt informacyjny, holografia, infodynamika, klasyczna teoria informacji, kwantowa teoria informacji, funkcja falowa, interpretacje mechaniki kwantowej, interpretacja transakcyjna, interpretacja kopenhaska, teoria zmiennych ukrytych, kwantowy izomorfizm informacyjny, unitarne pole informacyjne I. WPROWADZENIE Wiadomo, że aktualnie funkcjonujące wyjaśnienie fizyczno-chemiczne nie tłumaczy do końca natury otaczającej nas rzeczywistości fizycznej. W tej pracy wykorzystano metodę systemową jako punkt wyjścia do opracowania hipotezy, która zakłada, że ontologicznie informacja jako substancja stanowi samoistną, podstawową w stosunku do energii i materii, warstwę rzeczywistości (fizycznej) [1,2,3,4,5], a jej realizacje energetyczne i materialne są innymi stanami skupienia informacji. Koncepcja ta wpływając na interpretację funkcji falowej ψ nawiązuje do teorii kwantowego izomorfizmu informacyjnego (unitarne pole informacyjne) [6] oraz po części do interpretacji transakcyjnej mechaniki kwantowej, opartej na założeniu, że istnieje głębsza warstwa rzeczywistości (rodzaj przestrzeni subkwantowej) zawierająca dodatkową informację o świecie (Cramer, Bohm, Bell, Aspect). Od początku lat 90-tych pluralizm koncepcyjny w interpretowaniu mechaniki kwantowej coraz silniej uprawomocnia kierunek realistyczny umożliwiający głębszą analizę zagadnień niż interpretacja kopenhaska. Jego stosunkowo późny rozwój związany jest m. in z ugruntowaniem w literaturze błędnego dowodu autorstwa von Neumanna, dowodu obalonego ostatecznie w 1988r. przez J.S.Bella. Od tego czasu (przy uwzględnieniu eksperymentu A. Aspecta z 1982r – potwierdzenie nielokalności świata kwantów) stał się on generatorem olbrzymiego skoku w rozwoju teorii kwantowych, w szczególności sukcesów kwantowej teorii informacji. Metoda systemowa użyta w tej pracy jako nośnik logiczny dla omawianego problemu to sposób opisu rzeczywistości, w którym wszystko, co istnieje jest elementem większego systemu, do którego byt (obiekt) w sensie ontologicznym należy (Hartmann, Białobrzeski). Konsekwentne wprowadzenie filozofii systemowej wymaga stosowania nowych pojęć i strukturalistycznego języka. Metoda systemowa w konsekwencji zmienia sposób widzenia relacji całość-część. Wynikają z tego określone konsekwencje ontologiczne i epistemologiczne. Metodę systemową można przedstawić w trzech tezach: 1. Wszystkie istniejące byty są systemami. System charakteryzuje się strukturą. Struktura stanowi o naturze bytów, 2. Poznanie jest względne tzn. odniesione jest zawsze do podmiotu poznającego, będącego systemem poznającym (podejście relatywistyczne), 3. Relacja całość – część (system – element) ma następujące właściwości: a. całość nie jest sumą części (całość nie jest redukowalna do części), b. całość określa właściwości części (właściwości części wynikają z funkcjonowania części w całości), c. część poznawalna jest zawsze jako element całości, d. części nie istnieją poza całością, e. części stale oddziałują na siebie modyfikując swoje właściwości, System jest, więc podstawowym i pierwotnym pojęciem określającym wszystko, co istnieje, całą rzeczywistość i jej elementy będące również systemami (podsystemami). W każdym systemie możemy wyróżnić elementy i strukturę, dzięki której elementy tworzą system. To, co identyfikuje system decydując o jego tożsamości jest jego strukturą (informacją), elementy są wtórne względem struktury, są podporządkowane strukturze całości. System i struktura (informacja) stają się, więc podstawowymi kategoriami ontologicznymi. II. HIPOTEZA DEFEKT INFORMACYJNY I DEFEKT ENERGETYCZNY. TEORIA Na podstawie poniższych postulatów, 2 1. Materia i energia są formami kondensacji (formami skupienia) treści, którą w sensie ontologicznym (substancjalnym) jest informacja. Kondensacje powyższe można przedstawić za pomocą wzorów: M = K M (E) [1.01] E = K E (H ) [1.02] 2. Korzystając z [1.01] i [1.02], materię, energię i informację można przedstawić ∑K wzorem Einsteina, E ( H ) + K M ( K E ( H )) ⋅ c 2 = const [1.1] przez jego uogólnienie przedstawione poniżej [5], K E ( H ) K M ( K E ( H )) ⋅ c 2 = const ∑H + k + 10 7 ⋅ k [1.2] gdzie: k - stała Boltzmanna, k = 1,38 · 10-23 [J/K] H - uogólniona negentropia (informacja) w bitach [b] E - energia w dżulach [J] M - masa układu w gramach [g] uwzględniająca jej przyrost przy prędkościach KM ( H ) = rzędu prędkości światła K M0 ( H ) ν 1− c 2 [1.3] c - prędkość światła, c = 299 792 458 [m/s] Z równania [1.2] według [5] wynika poniższa relacja ilościowa: 1[ kg ] = 1017 [ J ] = 10 40 [b ] [1.4] Przy uwzględnieniu: I. Zasady równoważności energii i materii, co wyraża się wzorem Einsteina [1.7] i wynikających z niej zasad zachowania energii i zachowania masy, jak również faktu istnienia defektu masy - zamiany materii w energię – efekt ubytku masy na rzecz energii wiązań przy syntezie np. 2 atomów wodoru H w cząsteczkę H2 i odwrotnie – zamiany energii w materię: produkcja dwóch 3 π+ mezonów z jednego π0 mezonu przy współudziale kwantu energii promieniowania – kreacja pary kwark-antykwark), K E ( H ) = K M ( K E ( H )) ⋅ c 2 II. Ilości informacji w systemie [1.7] izolowanym dla stanów jednakowo prawdopodobnych co wyraża się wzorem: H = n = log 2 s = log 2 2n [1.8] gdzie s = 2n – ilość stanów nadawcy n – ilość bitów informacji oraz wzoru Shannona, będącego uogólnieniem wzoru [1.8] uwzględniającego możliwość różnych prawdopodobieństw występowania poszczególnych stanów nadawcy: H = −∑ p (i ) ⋅ log 2 p (i ) n [1.9] i =1 gdzie: p(i) – prawdopodobieństwo zjawienia się stanu oznaczonego numerem i u nadawcy jak również, przede wszystkim właściwego wzoru na entropię termodynamiczną (S=k·lnP) III. Istnienia efektu kreacji i anihilacji par elektron-pozyton – istnienie antymaterii. Tu ponadto: zagadnienia czy może istnieć materia ujemna i antymateria ujemna i związane z nią zjawisko antygrawitacji. IV. Postulatu niezmienniczości praw fizyki w przestrzeni np.: próżnia to nie jest piana kwantowa: w pierwszym przypadku niezmienniczość metryki przestrzeni różni się zasadniczo od drugiego. V. II Zasady Termodynamiki – określającej, że w procesach zachodzących w układach izolowanych entropia jako funkcja ekstensywna nigdy nie maleje. Informację rozumiemy jako ujemną negentropię) 4 entropię (negatywną entropię – VI. Postulatu istnienia energii ujemnej i materii ujemnej (równanie Diraca) opisującego ujemne poziomy energii, istniejące w próżni, VII. Prawa Hubble’a – ekspansji przestrzeni jako struktury informacyjnej nawet z prędkością większą od prędkości światła (zachowanie praw fizyki, niezmienniczość geometrii, metryki przestrzeni), VIII. Niedostatecznej znajomości struktury materialno-energetycznej wszechświata – dotychczas nieopisane formy materii i energii: gorąca ciemna materia (0.3% masy wszechświata), zimna ciemna materia (25%), ciemna energia (70%), materia kwarkowa IX. Efektu zaburzenia struktury przestrzeni przez materię i energię (czarne dziury, mosty Einsteina-Podolskiego-Rosena) X. Dualizmu korpuskularno – falowego, - paradoksu mechaniki kwantowej wynikającego z doświadczenia Younga dla fotonów i elektronów, XI. Metody systemowej – wykazującej, że opis redukcjonistyczny nie tłumaczy do końca natury rzeczywistości – struktura nie jest redukowalna do części składowych, XII. Istnienia informacji genetycznej (DNA, RNA) tzn. informacji związanej w materialnej strukturze chemicznej, która to informacja ma zdolność przy współudziale energii dostarczanej z zewnątrz generować zakodowaną w sobie formę materii rekurencyjnie posiadającą tożsamą zdolność – materia żywa. 4 zasady organiczne (A, G, C, T lub U) w 3-kach par generują 64 „litery”, które są w stanie kodować 105 genów. W alfabecie 24 litery kodują 105 słów. Tu: Fraktale. XIII. Działania mózgu ludzkiego (sieci neuronowych), w którym „zmagazynowane jest” 1017 [b] informacji wraz z makroinstrukcjami (tzw. inteligencja) oraz działania komputerowych dysków twardych (HDD) o dużych pojemnościach informacyjnych 1015 [b]. Mózg człowieka to 5·1010 [b], wraz makroinstrukcjami to 1017 [b], co daje masę informacji w mózgu rzędu 10-20[g]. Przeciętna masa dorosłego człowieka to 60[kg] = 6·104 [g] = 6·1041 [b]. Szacowana aktualnie masa wszechświata (wraz z ciemną materią): 3·1055 [g] = 3·1069 [J] = 3·1092 [b]. Potrzeba 5·103 dysków HDD 200 [Gb] w celu zapisania informacji z mózgu jednego człowieka. Potrzeba 5 5·1030 dysków HDD 200 [Gb] w celu zapisania informacji o jednym człowieku. Potrzeba 5·1080 dysków HDD 200 [Gb] żeby zapisać informację o całym wszechświecie. XIV. Kwantowej teorii informacji – połączenia mechaniki kwantowej z teorią informacji (qubity) przy zastosowaniu kodów kwantowej korekcji błędów zasady nieklonowania i niekasowania informacji oraz możliwości teleportacji informacji kwantowej. XV. Zasady nieoznaczoności Heisenberga – wskazującą na niemożność równoległego pomiaru z dowolną dokładnością i ∆ x i ⋅ ∆ p xi ≥ h [1.9a] ∆K [1.9b] jej E (H ) ⋅ ∆t ≥ h uogólnienia – dualizmu rzeczywistości materialnej i psychicznej, co zostało potwierdzone eksperymentalnie, ∆K XVI. E ,M (H ) ⋅ ∆H ≥ h [1.9c] Założeń ontologicznych i precedensów w literaturze naukowej (prof. Czesław Białobrzeski, prof. Elmot Liiv, prof. Lennox z Cambridge, prof. Wheller z Princeton University, prof. Andrzej Trzebski) dotyczących i istnienia fizycznej, dynamicznej warstwy rzeczywistości, w której zanurzone są, warunkowane są lub generowane są struktury materialno-energetyczne (potencjalność, teoria strun etc.) XVII. Zasady antropicznej wskazującej na korelację pomiędzy świadomością człowieka a rzeczywistością fizyczną otaczającego go świata XVIII. Twierdzenia Gödla i konsekwencji z niego wynikających wskazujących na to, że żaden system rekurencyjny nie może być wewnętrznie spójny. XIX. Istnienia informacji ujemnej – przy kwantowych układach złożonych XX. Utraty informacji we wnętrzu czarnych dziur – 3 zasady termodynamiki dla czarnych dziur oraz entropia uogólniona w wydaniu Beckesteina 6 XXI. Zasady Landauera: Wymazanie jednego bitu informacji w otoczeniu o temperaturze T wymaga straty energii (wydzielenia się ciepła) o wartości co najmniej kTln2. XXII. Doświadczenia Younga: nawet pojedyńcze elektrony tworzą obraz dyfrakcyjny. Przyjęta została hipoteza: Istnieje pole informacyjne jako struktura negentropiczna - potencjalna (forma przestrzeni, „psychika wszechświata”, „bioplazma”), której lokalnymi realizacjami (kondensacjami) są określone, możliwe formy energii, a lokalnymi realizacjami (kondensacjami) tych form energii są określone, możliwe formy materii. To pole informacyjne w przeciwieństwie do pól masowego i energetycznego może mieć ontologicznie inny charakter – wieloczasowy lub bezczasowy. W związku z powyższą hipotezą i na podstawie powyższych przesłanek przyjęto za słuszne rozważenie poniższych zagadnień: 1. Istnieje defekt energetyczny na rzecz pola informacyjnego (negentropicznego, strukturalnego) adekwatny do defektu masy na rzecz energii wiązań (reakcje 1 1 H). syntezy pary jąder wodorowych typu Jeżeli suma wyjściowych form energii z układu (np. fal elektromagnetycznych) koduje więcej stanów niż suma wejściowych form energii nie generując form materii to następuje przyrost informacji (ubytek energii). ∑H < ∑H n m i i =1 ∑E > ∑E n m i i =1 [1.91] j j =1 [1.92] j j =1 Co zapiszemy szczegółowo: [m > n] ∧ [ki > k j ] ⇒ ∑log2 2 > ∑log2 2 n m ki i=1 j =1 7 kj [1.93] 2. Istnieje defekt informacyjny (negentropiczny, strukturalny) na rzecz pola energetycznego adekwatny do produkcji masy z energii (np. produkcja pary mezonów π+ z mezonu π0 pod wpływem kwantu promieniowania E = hν). Jeżeli suma wyjściowych form energii z układu (np. fal elektromagnetycznych) koduje mniej stanów niż suma wejściowych form energii nie generując form materii to następuje ubytek informacji (przyrost energii). ∑H > ∑H n m i i=1 j [1.94] j =1 ∑E < ∑E n m i i =1 [1.95] j j =1 Co zapiszemy szczegółowo: [m < n] ∧ [ki < k j ] ⇒ ∑log2 2 < ∑log2 2 n m ki i=1 kj [1.96] j =1 3. Suma masy jako kondensacji kondensacji informacji, energii jako kondensacji informacji i informacji w systemie są wartością stałą: ∑H n + KE (H )i + KM [KE (H )i ]i = ∑ H j + KE (H ) j + KM [KE (H ) j ] j = const m i i =1 j =1 [1.97] Na tej podstawie zapisano uogólnione wzory dotyczące zasad zachowania: 1. Zasada zachowania masy (trzy równoważne zapisy): ∑M = ∑M n m i i =1 ∑K n i =1 [1.121] j j =1 ( E )i = ∑ K M ( E ) j m M [1.122] j =1 8 ∑K n ∑K m M [ K E ( H ) i ]i = i =1 M [K E (H ) j ] j [1.123] j =1 2. Zasada zachowania energii: ∑E = ∑E n m i i =1 ∑K [1.131] j j =1 n ( H )i = ∑ K E ( H ) j m E i =1 [1.132] j =1 3. Zasada zachowania informacji ∑H = ∑H n m i i =1 [1.141] j j =1 III. SZCZEGÓŁOWA ANALIZA FORMALNEJ ZALEŻNOŚCI MIĘDZY MATERIĄ ENERGIA I INFORMACJĄ 3a. WYPROWADZENIE WZORU ŁĄCZĄCEGO ENERGIĘ I INFORMACJĘ Rozważmy układ izolowany i relację E = m ⋅ c 2 . Wprowadźmy oznaczenia: Ω - objętość komórki przestrzeni n() - funkcja kondensacji: n’(x) = nx, H - informacja K() - funkcja koncentracji K() = n()/Ω Uwzględniając relację [1.01] dostajemy n~M ( E ) K M (E) = Ω [1.51] Korzystając z faktu, że 9 n~M ( E ) = n M ⋅ E [1.52] otrzymamy c2 = Ω nM [1.53] Analogicznie dla relacji [1.02] otrzymamy n~E ( H ) K E (H ) = Ω [1.54] Uwzględniając fakt, że n~E ( H ) = nE ⋅ H [1.55] i korzystając z [1.53] otrzymamy ostatecznie: H = Θ ⋅ E ⋅ c2 (w sensie entropii Shannona) [1.56a] gdzie Θ= nM nE [1.56b] Wyprowadzenie funkcji informacyjnej prezentowanej poniżej pokazane zostało w zależności od temperatury T i energii wewnętrznej U w części 3c: Θ (T , U ) = H c 2 k ⋅ T ⋅ ( H ⋅ ln( ∑ e − β U i ) + β U i [1.56c] Ze wzoru [1.56a] wynika, że kondensacja informacji jest równa energii w danej objętości, nE ⋅ H = E ⋅ Ω [1.57] a kondensacja energii jest równa masie w danej objętości nM ⋅ E = m ⋅ Ω [1.58] 10 Jednocześnie masę można wyrazić jako funkcję informacji: m(H ) = H θ ⋅ c4 [1.59] W miarę jak postępy w miniaturyzacji przybliżają dzień, kiedy każdy atom będzie przechowywał po jednym bicie informacji, wartości entropii Shannona nowoczesnych układów scalonych są coraz bliższe ich entropii termodynamicznej (Boltzmanna lub von Neumanna – dla układów kwantowych). Kiedy obie te entropie wyliczy się dla tych samych stopni swobody, będą one równe. 3b. WYPROWADZENIE WZORU NA FUNKJĘ INFORMACYJNĄ Entropię opisujemy wzorem: S = k ln P [1.61] gdzie k – stała Boltzmanna P – prawdopodobieństwo termodynamiczne stanu, P= N! n 0 ! n1 ! n 2 !... [1.62] Jednocześnie ze wzoru Shannona na ilość informacji H w systemie: H = log2 P = log2 2 N [1.63] gdzie P = 2N – ilość stanów nadawcy N – ilość bitów informacji Dalej mamy S = k ⋅ ln( N! ) n 0 ! n1 ! n 2 !... [1.64] 11 ∑n gdzie ni = K ⋅ e − β U i , i = N i , ∑n i K = const i ⋅ ui = U [1.65a] [1.65b] stąd S = N ⋅ k ⋅ ln( ∑ e − β U i ) + k ⋅ β ⋅ U i [1.66] czyli N = S − k ⋅ β ⋅U k ⋅ ln( ∑ e − β U i ) [1.67] i Korzystając z [1.63] wyznaczamy H w funkcji N: S − k ⋅ β ⋅U H = log 2 ( 2 k ⋅ ln( ∑ e − β U i ) i ) [1.68] stąd wynika, że H = S − k ⋅ β ⋅U k ⋅ ln( ∑ e − β U i ) [1.69a] i więc S = H ⋅ k ⋅ ln( ∑ e − β U i ) + k ⋅ β ⋅ U i [1.69b] Korzystając dalej ze wzoru E =T ⋅S [1.70] 12 otrzymujemy E = k ⋅ T ⋅ [ H ⋅ ln(∑ e − βU i ) + β ⋅ U ] i [1.71a] teraz wyznaczamy H β ⋅ (E − U ) H= ln(∑ e − βU i ) [1.71b] i i uwzględniając wzory [1.56a] oraz [1.70] otrzymamy ostateczny wzór na funkcję informacyjną: 4 β ⋅ (T ⋅ S − U ) s θ ( S , T ,U ) = [ ] T ⋅ S ⋅ c 2 ⋅ ln ∑ e − β U i kg ⋅ m 4 [1.72] i gdzie 1 β= k ⋅T [1.73] IV. REMINESCENCJE DLA MECHANIKI KWANTOWEJ Funkcja falowa ψ jest interpretowana ontologicznie jako byt a nie tylko energetyczna, statystyczna wizualizacja pełnego stanu informacyjnego układu dostępnego w sposób dokładny z poziomu warstwy informacyjnej. ψ → K M [ K E ( H )], K E ( H ) - warstwa materialno-energetyczna ψ → K M [ K E ( H )], K E ( H ), H - warstwa informacyjna V. WNIOSKI 13 [1.74] [1.75] 1. Kiedy ilość informacji w układzie izolowanym maleje ilość energii lub materii w układzie wzrasta, 2. Kiedy ilość energii w układzie izolowanym maleje nie generując materii ilość informacji w układzie wzrasta, 3. Jeżeli wszystkie elementy układu kodują ten sam stan to układ nie odzwierciedla żadnej informacji np. kondensat Bosego-Einsteina. 4. Struktura zmieniająca się w czasie bez udziału energii emituje lub pobiera informację, 5. Wzrost ciepła otoczenia o ∆Q związany z zamianą informacji w energię nie zależy od energii interferujących fal płaskich, zależy od częstotliwości. Rozważania przedstawione w tym artykule pozwalają nam się zbliżyć do problemu ontologicznej interpretacji funkcji falowej, a tym samym elementarnych właściwości wszechświata oraz są próbą odpowiedzi na pytanie czy rzeczywistośc jest lokalna i nierealna (jak chce tego interpretacja kopenhaska) czy raczej nielokalna i realna (jak twierdzą przedstawiciele kwantowej teorii informacji). Skłaniając się do tego drugiego wyjaśnienia uważamy, że rzeczywistość na poziomie informacyjnym stanowi unitarne pole informacyjne [6] – bezprzestrzenne i bezczasowe (w tej warstwie rzeczywistość jest nielokalna – stąd między innymi możliwy jest efekt splątania fotonowego), którego kondensacje generują przestrzenie geometryczne z formami energii. W ramach konkretnej przestrzeni, rekurencyjnie, kondensacje form energii stanowią formy materii (w tych warstwach rzeczywistość jest lokalnai zarazem nierealna). W każdym przypadku jedno z założeń nierówności Bella traci sens. VI. POTENCJALNE KONSEKWENCJE EKSPERYMENTALNEGO POTWIERDZENIA HIPOTEZY DEFEKTU INFORMACYJNEGO I DEFEKTU ENERGETYCZNEGO Skokowe zmiany są prognozowane dla telekomunikacji, informatyki, energetyki, przemysłu chemicznego, dystrybucji paliw, medycyny, mediów, systemów finansowych i obronnych, etc. Trudno sobie wyobrazić okres, w którym powstaną urządzenia do przesyłania (generacji i odbioru) czystej informacji. Możliwe, że to kluczowy krok do teleportacji materii. Na dzień dzisiejszy trzy kwestie pozostają otwarte: czy informacja ma masę, czy informacja ma charakter czasowy oraz czy informacja może istnieć jako byt samoistny (niezwiązany z materią i/lub energią). Dodatkowa kwestia to klasyfikacja informacji zarówno klasycznej jak i kwantowej szczególnie w kontekście ostatnich 14 doniesień [17]. Otwarte pozostaje również zagadnienie czy byłaby możliwość przesłania informacji jako bytu aprzestrzennego przez wnętrze czarnej dziury. Jeśli pojawiłaby się możliwość regeneracji informacyjnej materii (na przykład regeneracji zepsutego zęba posiadając ówcześnie matrycę informacyjną zęba zdrowego) to musiałyby działać ze sobą dwie wiązki – jedna słaba informacyjna, a druga silna wysokoenergetyczna zamieniana w punkcie pracy (gdzie obie wiązki oddziaływałyby ze sobą) na postać materialną. LITERATURA [1] Roger Penrose „Nowy Umysł Cesarza”, [2] Stephen Weinberg „Kwantowa Teoria Pola” [3] Czesław Białobrzeski “Wstęp do fizyki świata atomowego” + niepublikowany fragment [4] Krąpiec M. A., Kamiński S. Dybicka Z.J., A. Maryniarczyk, P.Jaroszyński „Wprowadzenie do filozofii” ISBN-83-7363-022-8, KUL Lublin (2003) [5] Elmot Lijw „Infodynamika, obobszcziennaja entropia i niegientropia” Tallin (1998) [6] R. Horodecki, M. Horodecki, P. Horodecki „Quantum Information Isomorphism: Beyond the Dilemma of the Scylla of Ontology and Charybdis of Instrumentalism” Ibm. J. Res & Dev 48 139-145 (2004) [7] Władysław Z. Traczyk, Andrzej Trzebski „Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej”, PZWL Warszawa (2004) [8] Stefan Taczanowski „Termodynamiczno-informacyjne determinanty podejmowania decyzji i jej wartościowania” [9] “Bioelectronics” Proceedings of the First National Symposium, Lublin 14-15 May 1975 Edited by Włodzimierz Sedlak, Lublin (1982) [10] J. Hruby „ A Role of Antiquantum Bits for Superdense Coding and Quantum Computing” Quant. Phys. (1999) [11] H.Zbinden, H. Bechmann-Pasquinucci, N.Gisin, G.Ribordy “Quantum Cryptography”, Appl. Phys. B 67. 743-748 (1998) [12] David Hitlin “Nowy Sprawdzian Modelu Standardowego” Phys. Word 10 nr 2, 37 (1997) [13] Michał Horodecki „Niezwykłe Cechy Informacji Kwantowej”, Postępy Fizyki 53D 35-40 (2002) [14] Jan Pavlik „Informacje, Ontologie, Entropie” El.J.Phil. ISSN 1211-0442 (2004) [15] D. Bouwmeester, K. Mattle, J.-W. Pan, H. Zeilinger, M.Zukowski “Experimental Quantum Teleportation of Arbitrary Quantum States” Appl. Phys. B 67, 749-752 (1998) [16] R.S. Ingarden, Rep. Math. Phys. 10, 43 (1975) 15 [17] M. Horodecki, J. Oppenheim, A. Winter „Partial Quantum Information“, Nature 436, 673-676 (4 August 2005) [18] M.W. Zemansky „Temperatures Very Low and Very Hig” D.Van Nostrand Company, Inc. Princeton, N.J. (1964) [19] Jan Petykiewicz „Podstawy fizyczne optyki scalonej” ISBN 83-01-08983-0, PWN Warszawa (1989) 16