pobierz - BIP MC

Projekt z dnia 4 lipca 2013 r.
Stanowisko Rady Ministrów
wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy
—
Kodeks wyborczy
oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 1438)
I. Przedmiot regulacji
Celem projektowanej ustawy jest nowelizacja ustawy z dnia S stycznia 2011 r. Kodeks
wyborczy (Dz. U. Nr 21 poz. I 2, z późń. zm.). w zakresie dotyczącym bezpośredniego wyboru
przewodniczącego zarządu: w powiecie (starosty) oraz w województwie (marszalka
woj ew-ództwa).
Poselski projekt ustawy przewiduje dodanie działu VIIIa (Wbory starosty powiatu)
oraz działu VIIIb (Wybory marszałka województwa). Przedmiotowe przepisy określąją zasady
i tryb zgłaszania kandydatów oraz przeprowadzania wyborów starostów powiatu oraz
marszałków województw. Projekt zawiera także przepisy ustanawiające zasady flnansowania
kampanii wyborczej kandydatów na marszałka województwa oraz dotyczące wygaśnięcia
mandatów-: starosty oraz marszałka województwa.
Zgodnie
z proponowaną regulacją wybory
starosty oraz
wybory
marszałka
województwa byłyby powszechne. rów-ne. bezpośrednie oraz odbywałyby się w głosowaniu
tajnym.
Projekt przewiduje także zmiane ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie
powiatowym
(Dz. U. z 2013 r. poz. 595 i 645) oraz ustaw-y z dnia 5 czerw-ca 1998 r.
o samorządzie województwa (Dz. U. z 2013 r. poz. 586 i 645). Nowelizacja ww. ustaw zakłada
C
m.in. obligatoryjny wybór przez radę powiatu wicestarosty oraz pozostałych członków zarządu
spośród kandydatów wskazanych przez starostę. a także obligator}jny wybór przez sejmik
województwa wicemarszałków oraz pozostałych członków- zarządu spośród kandydatów
wskazanych przez marszałka województwa.
II. Obecny stan prawny
Organem wykonawczym w powiccic jest zarząd powiatu. w- skład którego wchodzą
starosta jako przewodniczący. wicestarosta i pozostali członkowie (v/Je: art. 26 ust. 2 ustawy
o samorządzie powiatowym). Organem wykonawczym w- samorządzie województwa jest
zarząd województwa, w skład którego wchodzą: marszałek w-ojew-ództw-a jako jego
przewodniczący, wicemarszałek lub 2 w-icemarszałków i pozostali członkowie (v/Je: art. 31
ust. 2 ustawy o samorządzie województwa).
Zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym rada powiatu wybiera zarząd
w liczbie od 3 do 5 osób. w tym starostę i wicestarostę, w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia
wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy
(...).
Natomiast art. 32 ust. I ustawy
o samorządzie województwa określą że sejmik województwa wybiera zarząd województwa,
w tym marszałka województwa i nie więcej niż 2 wicemarszałków, wciągu 3 miesięcy od dnia
ogloszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy C...).
Podkreślenia
wmaga.
że
ustawy
ustrojowe
umożliwiają
także
wxhór
starosty/marszałka województwa. \yicestarostówiwicemarszałków oraz pozostałych czionków
zarządu spoza składu rady powiatu i sejmiku województwa.
III. Ocena propozycji zawartych w projekcie ustawy.
Na wstępie należy zauważyć. iż jednym z podstawowych segmentów władzy publicznej
w Polsce. który realizuje wiele różnorodnych zadań administracji publicznej
tym najbliższą obywatelom strukturę administrac3jną
—
—
stanowiąc przy
pozostaje samorząd terytorialny.
Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, a przyslugującą
mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych wykonuje w imieniu własnym i na własną
odpowiedzialność (yide: art. 16 ust. 2 Konstytucji RP). Oznacza to, że w granicach prawa
jednostka samorządu teniorialnego samodzielnie realizuje poszczególne zadania w oparciu
o zastrzeżone dla jej organów kompetencje. Konsekwencją przyjęcia nowoczesnego modelu
funkcjonowania administracji jest także podporządkowanie jej działań oczekiwaniom
i potrzebom obywateli. Sprawnie hinkcjonująca administracja publiczna
szczeblu samorządu teniorialnego
—
—
w szczególności na
stanowi podstawę budowania zaufania ohyw-ateli do
państwa.
Z
uwagi
na
różny
zakres
przypisanych
zadań
oraz
specyfikę
wynikającą
z umiejscowienia danego szczebla w trójstopniowym podziale terytorialnym państwa zakres
podejmowanej
terytorialnego
działalności
—
nie jest jednakowi
dla wszystkich szczebli
samorządu
gmina, jako struktura najbliższa obyw-atelowi, realizuje zadania z zakresu
użyteczności publicznej, mające na celu zaspokojenie potrzeb społeczności lokalnej poprzez
dostarczanie usług: pozostałe szczeble samorządu terytorialnego (powiat i samorząd
województwa) w rozumieniu zasady subsydiarności pełnią rolę uzupełniającą.
Powiat wykonuje zadnia o charakterze ponadgminnym (funkcje powiatu
uzupełniający w stosunku do gminy)
—
mają
charakter
(ricie: art. 4 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym)
oraz szereg zadań publicznych z zakresu administracji rządowej (ricie: art. 5 ust. 1 ww. ustawy).
Natomiast samorząd województwa określa m.in. strategię rozwoju województwa (ricie: 1 ł ust.
I ustawy o samorządzie województwa) i prowadzi politykę rozwoju województwa (v/cle: ail.
11 ust. 2 ww. ustawy).
Podkreślenia wymaga. że gmina—jako najniższy szczebel samorządu. realizuje zadania
które
zaspakajają
bieżące
potrzeby
mieszkańców
[v/cle:
art.
7
ust.
1
ustawy
z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594 i 645)]. Dlatego też.
aby zapewnić sprawne wykonywanie ww. zadań, jak argumentowano wtrakcie prac nad ustawą
z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta. burmistrza i prezydenta miasta
(Dz. U. z 2W0 r. Nr 176. poz. 1191), ważne było wzmocnienie (stabilizacja) pozycji organu
wykonawczego tj. wójta. burmistrza i prezydenta miasta z jednoczesnym wprowadzeniem
bezpośredniej odpowiedzialności przed mieszkańcami.
O zakresie realizowanych zadań przez poszczególne szczeble samorządu świadczy
poziom wydatków przez nie ponoszony.
W 2011 r. samorząd terytorialny wdał ogółem
139 161 mln zł. z tego gminy i miasta na prawach powiatu 109 877 mln zł: powiaty
mln zł; województwa
—
z tego gminy i miasta na prawach powiatu
—
19 557
9 726 mln zł. Z kolei udział wydatków inwestycyjnych ponoszonych
przez samorządy w 2011 r. ksztaltował się w następujący sposób: ogółem
województwa
—
—
30 287 mln zł: powiaty
—
—
41 188 mln zł:
4 469 mln zł:
6 432 mln zł.
Jak wynika z powyższego, zakres zadań najistotniejszych z punktu widzenia potrzeb
mieszkańców. realizowanych na poziomie gminy i na pozostałych dwóch szczeblach
samorządu terytorialnego znacząco się różni. O ile w przypadku gminy przemawia on za tym.
aby mieszkańcy mieli bezpośredni wpływ na to kto odpowiada za zaspokojenie ich zbiorowych
potrzeb, to w przypadku powiatu i samorządu województwa wniosek ten trudno tak
jednoznacznie sformułować.
(
O stosunku mieszkańców- do władz samorządowych w pewnym stopniu może świadczyć
liczba referendów w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego. Jak
pokazuje dotychczasowe doświadczenie. w- przypadku gmin tego typu inicjatwy są
\ykorzystywane przez obywateli do werytikacji wybranych w- wyborach powszechnych
przedstawicieli, natomiast na poziomie powiatów i województw tego typu przypadki stanow-ią
wyjątek. W obecnej kadencji jednostek samorządu terytorialnego nie bylo ani jednego
referendum
zarządzonego
w-
sprawie odwolania organów pow-iatu
albo
samorządu
województwa. co może świadczyć o braku zasadniczego sprzeciwu mieszkańców w-obce
działań w-ładz na tych szczeblach samorządu.
Wobec powyższego oraz braku jakiejkolwiek argumentacji ze strony projektodawców
trudno uzasadnić tezę. że władza wykonawcza w powiecie i samorządzie województwa nie
posiada dostatecznej legitymizacji społecznej aby spraw-nie realizować powierzone zadania.
„l
3
Zaproponowane w poselskim projekcie ustawy zasady i tryb przeprowadzania wyborów
starosty i marszałka województwa nawiązują do zasad i trybu przeprowadzania wyborów wójta
(burmistrza. prezydenta miasta)
—
uregulowanego w przepisach działu VIII ustawy
wyborczy. Zgodnie z art. 171 ww. ustaw)
—
—
Kodeks
wybory wójta są powszechne, równe, bezpośrednie
oraz odbywają się w glosowaniu tajnym.
Podkreślenia jednak wyrnaga. że wnioskodawcy nowelizacji ustawy Kodeks wyborczy
proponują
zachowanie
województwa
—
organów
kolegialności
wykonawczych powiatu
i
samorządu
przy wyłącznym prawie wnioskowania składu zarządu przez jego
przewodniczącego tj. starostę lub marszałka województwa wybieranych w wyborach
powszechnych.
Trudno
że
jednak
zgodzić
się
z
tezą
przedstawioną
przez
.wprowadzone przepisy ograniczają zależność zarządu powiatu
projektodawców.
i
województwa
od przychylności radnych rady powiatu i sejmiku województwa. Wybrany demokratycznie
D
w wyborach bezpośrednich starosta i marszałek województwa będzie posiadał większą
legitymację społeczną. co pozwoli mu na formowanie zarządu jednostki, którą kieruje wedle
wfasnych zamierzeń”. Zgodnie bowiem z przepisami projektu ustaw)
—
co prawda wprowadza
się obligatoryjność wyboru pozostalych członków zarządu, spośród kandydatów” wskazanych
przez starostę lub marszalka województwa
—
pozostawia się jednak do decyzji rad powiatów
i sejmików wojew-ódzkich dccv zji o powolaniu skladu zarządów. Sytuacja taka może prowadzić
do wewnętrznych sporów. konfliktów a w ostateczności do parałiżu
—
niemożności powołania
i funkcjonow-ania organu wykonawczego powiatu i województwa.
Podkreślić także należy. że bezpośredni wybór starosty i marszałka województwa. któn
zgodnie z założeniami projektodawców, ma wzmocnić ich pozycję
—
może dc facto skutkować
dysfunkcją organu wykonawczego i konfliktami zarówno wewnątrz zarządu (powoływanie
ezlonków zarządu przez organy uchwałodawcze) jak i licznymi nieporozumieniami pomiędzy
organami wewnątrz powiatu i województwa samorządowego.
IV. Stanowisko Rady Ministrów
Uwzględniając powyższe. Rada Ministrów” zajmuje negatywne stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawi
niektón”ch innych ustaw (druk nr 1338).
4
—
Kodeks wyborczy oraz o zmianie
)