Raport za czerwiec do pobrania

Raport nr 6/2011
dotyczący najważniejszych doniesień z zakresu HIV/AIDS, które ukazały się w prasie
w czerwcu 2011 roku.
WPROWADZENIE
Czerwcowa prasa poruszająca problematykę HIV/AIDS w przeważającej części
dotyczyła sytuacji epidemiologicznej, jaka po 30 latach od momentu pierwszej
udokumentowanej diagnozy AIDS, panuje w Polsce i na świecie. Pretekstem do głębszego
zainteresowania się tym tematem była Specjalna Sesja ONZ poświęcona HIV/AIDS, która w
tym miesiącu miała miejsce w Nowym Jorku. W tym samym czasie w Polsce odbyła się
konferencja prasowa, podczas której uczestniczący w niej eksperci poinformowali o wzroście
zakażeń w naszym kraju. Ten wzrost – twierdzi Anna Marzec-Bogusławska, dyrektor
Krajowego Centrum ds. AIDS – może mieć związek ze znaczną poprawą wykrywalności, bo
więcej osób decyduje się na testy. Ponadto do punktów konsultacyjno-diagnostycznych, gdzie
wykonuje się badanie, zgłaszają się czasem te same osoby. Niemniej jednak faktem jest, że
rocznie rejestruje się ok. 800 zakażeń.
Omawiając sytuację epidemiologiczną w różnych rejonach kraju, dziennikarze,
nawiązując do trwającej kampanii „Wiedza ratuje życie”, promowali testy w kierunku HIV.
Podkreślali, że wiedza na temat własnego statusu serologicznego jest bardzo ważna, bo od
zakażenia do wystąpienia pełnoobjawowego AIDS mija z reguły kilkanaście lat. Po tym
czasie objawy braku odporności organizmu dramatycznie się nasilają i wtedy może być zbyt
późno na wdrożenie leczenia. Dlatego tak ważne jest, aby w odpowiednim czasie wykonać
test. W „Świecie Nauki” zamieszczono dwie ciekawe publikacje, które omawiają wpływ
biologii systemowej na tworzenie nowych szczepionek (także tej przeciw HIV) oraz problem
nieskuteczności działania szczepionki przeciw odrze u dzieci zakażonych HIV.
Ogółem w czerwcu w 15 tytułach gazet i czasopism ukazało się 30 publikacji
związanych z HIV/AIDS, sześć tytułów wydrukowało więcej niż jedną informację na ten
temat.
Tabela1.
1
Tytuły gazet i czasopism publikujących więcej niż jedną informację związaną z tematyką
HIV/AIDS w czerwcu 2011 roku.
Miejsce
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Tytuł
Polska*
Gazeta Wyborcza*
Rzeczpospolita
Gazeta Pomorska
Tygodnik Powszechny
Nasz Dziennik
Świat Nauki
Liczba publikacji
9
3
2
2
2
2
2
*zestawienie obejmuje lokalne wydania Gazety Wyborczej i Dziennika Polska (The Times)
Wykres 1.
Tytuły gazet i czasopism publikujących więcej niż jedną informację na temat HIV/AIDS w
czerwcu 2011 roku.
Świat Nauki
2
Nasz Dziennik
2
Tygodnik Powszechny
2
Gazeta Pomorska
2
Rzeczpospolita
2
Gazeta Wyborcza
3
Polska
9
0
2
4
6
8
10
WYDARZENIA
Sesja ONZ poświęcona AIDS
W dniach 8-10 czerwca 2011 r. odbyła się w Nowym Jorku Specjalna Sesja
Zgromadzenia Ogólnego ONZ poświęcona epidemii HIV/AIDS. Wśród przedstawicieli
polskiej delegacji uczestniczącej w Sesji znalazła się Anna Marzec-Bogusławska, dyrektor
Krajowego Centrum ds. AIDS. W rozmowie ze Sławomirem Zagórskim pani dyrektor
przedstawiła najważniejsze wnioski płynące z nowojorskiego spotkania i oceniła sytuację
epidemiologiczną, zwracając szczególną uwagę na kraje Europy Wschodniej.
W Nowym Jorku wiele się mówiło o postępie w walce z AIDS, szczególnie o coraz
większej dostępności leków i coraz większych funduszach przekazywanych na zmagania z tą
2
chorobą w krajach rozwijających się, które w znacznej mierze pochodzą z Globalnego
Funduszu do Walki z AIDS, Gruźlicą i Malarią. Najwięcej środków i programów
pomocowych trafia do Afryki Subsaharyjskiej, bo tam sytuacja jest dramatyczna.
Według Anny Marzec-Bogusławskiej czas najwyższy, aby zacząć inwestować w
Europę Wschodnią, bo właśnie w tym regionie liczba nowych zakażeń wciąż rośnie. W
Afryce sytuacja nareszcie wyhamowała i udało się nawet (choć tylko częściowo) zapewnić
dostęp do leków. Ponadto kraje te korzystają nie tylko z pomocy Globalnego Funduszu, ale
także z programów bilateralnych i pomocy Unii Europejskiej. Kraje Europy Wschodniej są po
tym względem zapomniane. Na Ukrainie, w Rosji i wielu innych krajach byłego Związku
Radzieckiego słychać o dramatycznych historiach osób zakażonych HIV, którym odmawia się
opieki medycznej, a kobietom w ciąży zamiast leczenia, które może uchronić dziecko przed
wirusem, proponuje się aborcję. Z relacji zakażonych Rosjan wynika, że osoba HIV+ , aby
skorzystać z prostego zabiegu chirurgicznego, musi płacić lekarzowi kilkaset dolarów
łapówki, inaczej ten nie dotknie zakażonego pacjenta.
Liczba zakażeń w tym regionie przez ostatnie dziesięć lat potroiła się. Dlatego dziś
świat powinien się skupić na krajach Europy Wschodniej – uważa dyrektor Krajowego
Centrum ds. AIDS. Dodaje, że „jeżeli zaczekamy, aż epidemia wyniszczy młode pokolenie w
tym regionie i dopiero wtedy zaczniemy działać, popełnimy poważny błąd”.
Nowojorskie spotkanie poświęcone HIV/AIDS przyniosło konkretny rezultat
polityczny. Jest nim przyjęta deklaracja, która kreśli ramy dalszych działań w zakresie
profilaktyki i leczenia AIDS. Deklaracja podkreśla znaczenie strategii UNAIDS „Zero
nowych zakażeń, zero dyskryminacji i zero zgonów z powodu HIV/AIDS”. Deklaracja nie
została przyjęta jednogłośnie, od niektórych punktów odciął się Iran, który stoi na stanowisku,
że nieodpowiedzialne zachowania seksualne powinny podlegać nawet karze śmierci.
Anna
Marzec-Bogusławska
podkreśla,
że
Polska
ma
stabilną
sytuację
epidemiologiczną. Wpływa na to m.in. fakt, że stosunkowo wcześnie rozpoczęliśmy działania
profilaktyczne. Ważne było też partnerstwo rządu i organizacji pozarządowych, które od
początku ze sobą współdziałały. Dziś sytuacja w Polsce jest lepsza, choć nieidealna, bo
każdego dnia wykrywane są trzy zakażenia. Mimo że dostępne są środki profilaktyczne i
istnieje dość rzetelny przekaz internetowy na temat zagrożenia HIV, to ludzie dalej
bagatelizują zagrożenia1.
1
Sławomir Zagórski. HIV hula za wschodnią granicą. Gazeta Wyborcza z dnia 29.06.2011 r.
3
EPIDEMIOLOGIA
Świat wygrywa z AIDS
Pandemia AIDS rozpoczęła się prawdopodobnie w latach 70. ubiegłego stulecia. 5
czerwca 1981 r. w amerykańskim czasopiśmie medycznym opisywano przypadek pięciu
młodych homoseksualistów mieszkających w Los Angeles, u których zauważono formę
zapalenia płuc zwykle występującą u osób z obniżoną odpornością. Były to pierwsze
udokumentowane przypadki epidemii AIDS, która w późniejszych latach rozprzestrzeniła się
po całym globie.
W 30. rocznicę pierwszego rozpoznania AIDS ogłoszono Raport UNAIDS, z którego
wynika, że na całym świecie żyje 34 mln osób zakażonych HIV. Epidemia zahamowała.
Wielkim osiągnięciem zmagań z AIDS jest fakt, że w krajach ubogich znacząco wzrósł
dostęp do leków, a co za tym idzie, spadła śmiertelność z powodu AIDS.
Te dane dają nadzieję, że zdiagnozowanie u pacjenta zakażenia HIV nie musi
oznaczać dla niego wyroku śmierci. Ponad 6,6 mln żyjących z HIV w krajach rozwijających
się jest objętych terapią antyretrowirusową, co w znacznym stopniu opóźnia rozwój choroby.
Dzięki temu zanotowano spadek nowych zachorowań. Niestety, aż 9 mln mieszkańców
krajów o niskim i średnim przychodzie potrzebuje leków, a dalej nie może sobie na nie
pozwolić.
Michel Sidibé, szef programu UNAIDS, podkreślił, że choć przez tyle lat skutecznej
szczepionki przeciw HIV wciąż nie wynaleziono, to jednak terapie antyretrowirusowe są dziś
na tyle zaawansowane, że pozwoliły zapanować nad epidemią. Dodał jednocześnie, że
najważniejsze projekty powinny być skierowane na wszelkie działania mające na celu
zapobiegać rozprzestrzenianiu się wirusa. Ostanie badania kliniczne potwierdzają, że wczesne
rozpoczęcie terapii ARV skutecznie – nawet o 96 proc. – blokuje ryzyko przeniesienia wirusa.
Także obiecującą terapią prewencyjną wydaje się testowany w RPA żel zmniejszający ryzyko
zakażenia u kobiet o 39 proc. Inne badania kliniczne, przeprowadzone wśród gejów,
wykazały, że codzienne stosowanie przez nich leku o nazwie Truvada zmniejsza ryzyko
infekcji o 44 proc.
Richard Hayes z Wydziału Epidemiologii i Zdrowia Międzynarodowego przy
Londyńskiej Szkole Higieny i Medycyny Tropikalnej mówi, że w dziedzinie zapobiegania
rozprzestrzenianiu HIV nauka dotarła do punktu zwrotnego. Wyniki przeprowadzanych
testów to dowód postępu w walce z AIDS. Można mieć teraz nadzieję, że wreszcie uda się
zapanować nad tą groźną epidemią.
4
Przed specjalną sesją ONZ poświęconą AIDS w Nowym Jorku były prezydent USA
Bill Clinton zaapelował do rządów, by mimo globalnego kryzysu gospodarczego, nie
ograniczały funduszy na walkę z AIDS. W 2010 r. po raz pierwszy zanotowano spadek
inwestycji na ten cel. W krajach bogatych mało osób umiera na AIDS, natomiast w biednych
tak, i to jest nie do przyjęcia - dodał Clinton. –Podkreśla się, że cel, jakim jest globalny dostęp
do leków, terapii prewencyjnej i wsparcie osób żyjących z HIV, musi stać się rzeczywistością
do roku 20152.
W Polsce notuje się wzrost zakażeń
Z raportu Europejskiego Centrum Kontroli i Prewencji Chorób wynika, że na terenie
Unii Europejskiej rocznie odnotowuje się nawet dwa razy więcej zakażeń HIV niż pod koniec
lat 90. Sytuacja ta dotyczy też Polski. Co prawda mamy mniej zakażeń niż w innych krajach,
ale z roku na rok ich liczba rośnie. Osiemset nowo wykrytych zakażeń rocznie i nawet do 70
proc. zakażonych HIV, którzy o tym nie wiedzą – tak zdaniem Komisji Europejskiej wygląda
statystyka dla Polski.
W Polsce najwięcej zakażeń jest wśród osób utrzymujących ryzykowne kontakty
seksualne. Wbrew obiegowym opiniom mogą być to zarówno mężczyźni uprawiający seks z
mężczyznami, jak i osoby heteroseksualne. Przy czym, o ile pierwsi są świadomi ryzyka i
częściej się badają, o tyle drudzy nie badają się i nie odnoszą ryzyka zakażenia do siebie.
Choć według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego
Zakładu Higieny wśród nowo wykrytych zakażeń wciąż przeważają mężczyźni, to jednak
problem HIV dotyczy coraz większej grupy pań. Co piąta osoba żyjąca z HIV to kobieta.
Według cytowanej przez „Rynek Zdrowia” Joanny Kubickiej z Wojewódzkiego Szpitala
Zakaźnego w Warszawie, odsetek nierozpoznanych zakażeń wśród kobiet może być znacznie
wyższy..
O niepokojącym trendzie świadczą dane Fundacji Edukacji Społecznej. W dwóch
prowadzonych przez nią punktach testowania (w Warszawie jest ich pięć) w ciągu pierwszych
czterech miesięcy 2011 roku zdiagnozowano tyle przypadków zakażeń HIV, ile przez ubiegły
cały rok przy podobnej liczbie wykonywanych testów.
Główną drogą rozprzestrzeniania się HIV są ryzykowne kontakty seksualne, a
głównym źródłem zakażeń jest seks bez zabezpieczenia. Zagrożenie, jakie niesie ze sobą HIV
dotyczy wszystkich podejmujących ryzykowne zachowania. Wielu z nich wciąż jednak
2
Hannah Devlin. Jest nadzieja na wygraną z siejącym przerażenie AIDS. Polska ( The Times) z dnia
10.06.2011r.
5
wierzy, że problem nie odnosi się do nich - mówi prof. Zbigniew Izdebski, seksuolog i
wiceprezes Towarzystwa Naukowego AIDS.
Wszyscy eksperci zajmujący się problemem przekonują, że HIV już dawno nie jest
wyrokiem śmierci. Dzięki nowym terapiom można z nim długo i w miarę komfortowo żyć.
Jednak AIDS pozostaje nadal chorobą śmiertelną, zwłaszcza wtedy, gdy zostanie późno
wykryta.
Jako naród wciąż za mało wiemy i nie doceniamy wiedzy o profilaktyce HIV.
Szczególnie małą wagę przywiązujemy do edukowania w tym zakresie młodzieży. Wszyscy
powinniśmy wiedzieć, które z zachowań są ryzykowne i co to znaczy. A jeśli ktoś po badaniu
otrzyma wynik pozytywny, należy nie wpadać w panikę, tylko rozpocząć leczenie – apeluje
prof. Andrzej Gładysz z Katedry i Kliniki Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych
Niedoborów Odporności Akademii Medycznej we Wrocławiu. Jego zdaniem długo
łudziliśmy się, że epidemia ominie Polskę, bo na początku wzrost zachorowań nie był duży.
Teraz jednak mamy wyraźne przyspieszenie 3.
Łódzkie w krajowej czołówce zakażeń HIV
Z badań Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu
Higieny wynika, że województwo łódzkie jest w czołówce, jeśli chodzi o liczbę osób
zakażonych HIV. Najczęściej HIV dotyka w tym województwie mężczyzn w wieku 25-29 lat
szukający kontaktów heteroseksualnych. Lekarze obalają stereotyp, że tylko osoby
przyjmujące dożylnie narkotyki i kobiety sprzedające usługi seksualne mogą chorować na
AIDS. Coraz częściej zakażają się biznesmeni, studenci, przedstawiciele wolnych zawodów.
Pojawiła się grupa ludzi, którym testy w kierunku HIV dają zastrzyk adrenaliny. Są
dla nich jak narkotyk, od którego się uzależniają. Świadomie ryzykują, decydując się na
przypadkowy seks bez zabezpieczeń, a potem idą zrobić test. Takie badanie wykonują co
kilka miesięcy, a czekanie na wynik wprawia ich w ekscytację. Punkty konsultacyjnodiagnostyczne odwiedza coraz więcej takich osób4.
3
Na podstawie: Wirus HIV coraz bardziej groźny. Rzeczpospolita z dnia 10.06.2011r., HIV coraz groźniejszy.
Dziennik Polski (dodatek: Pejzaż) z dnia 11.06.2011r., Lekarze alarmują: coraz więcej osób zakażonych
wirusem HIV. Gazeta Wyborcza- Katowice z dnia 11.06.2011r., Agnieszka Grzelak. Komu zagraża wirus HIV.
Polska – Dziennik Łódzki (dodatek: Na Zdrowie) z dnia 11.06.2011r., Marta Pieszczyńska. Zapomnieliśmy o
HIV. Na efekty nie trzeba było długo czekać. Gazeta Pomorska z dnia 27.06.2011r.
4
Agnieszka Jasińska. HIV jak narkotyk. Polska- Dziennik Łódzki z dnia 20.06.2011r.
6
Lubelszczyzna
Z roku na rok przybywa osób zmagających się z HIV także w województwie
lubelskim. W 2005 r. odnotowano tam 14 przypadków zakażeń HIV, z czego 8 osób miało już
pełne objawy AIDS. W ubiegłym roku zarejestrowano na Lubelszczyźnie 24 osoby zakażone
HIV, 16 spośród nich chorowało na AIDS. Najwięcej zakażonych jest w wieku 30-39 lat,
potem między 20. a 29. rokiem życia. Około 30 proc. żyjących z HIV to kobiety.
W Lublinie testy w kierunku HIV można wykonać w trzech placówkach:
Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, Poradni Profilaktyki i Leczenia Zespołu
Nabytego Niedoboru Odporności oraz w laboratorium Szpitala im. Jana Bożego5.
Podkarpacie
W regionie do końca maja bieżącego roku zarejestrowano 222 przypadki zakażenia
HIV. Wśród żyjących z HIV w regionie jest 157 mężczyzn, 53 kobiety, 5 dzieci do lat 15, 7
osób bez podanych danych. 60 proc. wszystkich zakażonych stanowi grupa w wieku 21 – 30
lat. Na AIDS zachorowało w regionie 67 osób, 26 już zmarło.
Waldemar Burzyński, koordynator z Punktu Konsultacyjno-Diagnostycznego w
Rzeszowie mówi, że zakażonych jest zapewne kilkakrotnie więcej, tylko wiele przyapdków
pozostaje niezdiagnozowanych. Żeby uzyskać wiarygodne dane, należałoby rocznie
wykonywać od 1000 do 1500 testów, a wykonuje się około 500 – dodaje koordynator6.
ASPEKTY MEDYCZNE
Wirus HIV u dzieci utrudnia próby wyeliminowania odry
Choć w krajach Zachodu medycyna poradziła sobie z odrą, to w krajach rozwijających
się wciąż zbiera śmiertelne żniwo, będąc przyczyną niemal 160 tys. zgonów rocznie. W
ostatnich latach dużo przypadków odry odnotowano w Afryce Subsaharyjskiej. W samym
Zimbabwe w 2009 roku epidemia dotknęła 8 tys. osób, 517 osób zmarło. Według
pracowników służby zdrowia przyczynę tej sytuacji należy upatrywać w zaniedbaniach w
upowszechnianiu szczepień. Prawdziwym winowajcą może być też HIV – twierdzą eksperci.
Wyniki przeprowadzonych testów pokazują, że dzieci zakażone HIV słabo
odpowiadają na szczepionkę przeciwko odrze, nawet po powtórzeniu szczepienia w wieku
dziewięciu miesięcy (zgodnie z zaleceniami WHO). Badanie przeprowadzone w 2008 r. w
5
6
Monika Fajge. Rośnie liczba osób zarażonych wirusem HIV. Polska- Kurier Lubelski z dnia 18.06.2011r.
Anna Moraniec. Ilu ludzi w regionie jest zarażonych HIV, nikt nie wie. Super Nowości z dnia 14.06.2011r.
7
Malawi wykazało, że dodatkowa dawka szczepionki zwiększyła jej skuteczność jedynie do
64%. Jeszcze gorzej wypadają statystyki badania przeprowadzonego w Kenii w 2009 r. –
tylko u 33% pięciolatków zakażonych HIV, zaszczepionych na odrę zaraz po urodzeniu,
wciąż obecne były przeciwciała przeciw wirusowi odry. William Moss z Johns Hopkins
University, prowadzący w Zambii badania nad interakcjami pomiędzy odrą a HIV mówi, że
zwykle odporność na odrę utrzymuje się 10 lat, a czasem nawet przez całe życie.
Badania te pokazują, że należy radykalnie zmienić programy szczepień, gdyż obecny
plan szczepień jest nieodpowiedni dla krajów z dużą liczba zakażeń HIV. Obecnie
obowiązuje zasada, że podaje się tę samą szczepionkę wszystkim dzieciom w jednym wieku,
natomiast wśród nich jest grupa wymagająca specjalnego potraktowania. W Afryce
Subsaharyjskiej ponad 2 mln dzieci żyje z HIV.
Okazuje się, że u dzieci zakażonych HIV także może rozwinąć się odporność na odrę,
jeśli przed szczepieniem podda się je terapii antyretrowirusowej. Kenijskie badanie pokazało,
że u pięciolatków, które zostały ponownie zaszczepione po takiej sześciomiesięcznej kuracji,
skuteczność szczepienia wzrosła do 78%. Jak wykazują badania, dzięki terapii ARV u
niemowląt zakażonych HIV udaje się zachować pewien typ komórek odpornościowych
poprawiających reakcję organizmu na szczepionkę. Z badań płynie następujący wniosek: żeby
szczepienie dzieci zakażonych HIV miało sens, trzeba im wcześniej zapewnić leczenie
antyretrowirusowe.7.
Biologia systemowa – nowa nadzieja w projektowaniu skutecznej szczepionki przeciw HIV
Alan Aderem, światowej sławy immunolog i biolog komórkowy, kierujący w Seattle
placówką, w której opracowuje się szczepionki, w swoim artykule przedstawia możliwości,
jakie niesie ze sobą biologia systemowa i jej wykorzystanie w projektowaniu
najskuteczniejszych formuł szczepionek. Immunolog przypuszcza, że kompleksowa analiza
układu odpornościowego być może pozwoli zaprojektować pierwszą skuteczną szczepionkę
przeciw HIV.
Tradycyjne projektowanie szczepionek to w dużej mierze metody prób i błędów.
Naukowcy odkrywają związek, który – jak się wydaje – powinien wywołać odpowiedź
immunologiczną, a następnie testują jego skuteczność na tysiącach członków. Zdaniem autora
biologia systemowa budzi nadzieje, że opracowywanie szczepionek i ich testowanie będą
znacznie szybsze i wydajniejsze.
7
Erica Westly. Zmowa wirusów. Świat Nauki z dnia 01.06.2011r.
8
Kiedy w 2007 r. opracowana przez firmę Merck szczepionka okazała się zupełnie
bezużyteczna, wszystkich zajmujących się problemem AIDS, czekających na nią z taką
nadzieją, ogarnęło wielkie rozczarowanie. Okazało się, że u żadnego z 3 tys. ochotników,
którzy brali udział w badaniach klinicznych, szczepionka
nie wykazała efektu
immunoprotekcyjnego. Co gorsza, ryzyko zakażenia HIV było większe u osób
zaszczepionych niż w grupie kontrolnej. Prace nad tą szczepionką trwały 10 lat i pochłonęły
miliony dolarów. W tym samym czasie z powodu AIDS zmarło 18 mln ludzi, a dużo więcej
zostało zakażonych.
Niepowodzenie szczepionki firmy Merck w dużej mierze wynika stąd, że naukowcy
nie wiedzą jeszcze, jak opracować idealną szczepionkę – mówi Alan Aderem. Niedostateczna
wiedza na temat wymaganej odpowiedzi immunologicznej sprawia, że formuły okazują się
nieskuteczne dopiero po przeprowadzeniu licznych badań na ludziach. Dlatego trzeba szukać
szybszych, wydajniejszych sposobów opracowywania szczepionek i weryfikowania ich
skuteczności.
Największe
znaczenie
miałaby
szczegółowa
wiedza
o
gamie
reakcji
immunologicznych, które powinny wystąpić po podaniu szczepionki, jeśli ta miałaby
wywołać silną immunoprotekcję. Pozwoliłoby to ustalić precyzyjny profil immunologiczny,
mogący stanowić swoistą listę wszystkich niezbędnych warunków, które musiałaby spełniać
szczepionka, by skutecznie zapobiegać chorobie. Naukowcy porównywaliby setki
potencjalnych formuł, wybierając najbardziej zbliżone do ideału. Potem poddawaliby je
szybkim testom klinicznym na niewielkiej liczbie osób i typowaliby jedynie kilka o
najkorzystniejszych właściwościach immunobiologicznych. Skróciłoby to czas oceny formuł i
jeszcze przed rozpoczęciem ostatniej, decydującej fazy badań klinicznych, skuteczność
szczepionki byłaby niemal w pełni zagwarantowana.
Dotychczas naukowcy nie dysponowali ani odpowiednimi narzędziami, ani też
wystarczającym doświadczeniem, by stosować taką strategię. Nie było interdyscyplinarnych
zespołów, które przeanalizowałyby oraz powiązałyby ze sobą ogromną liczbę informacji z
zakresu immunologii i biologii drobnoustrojów, a także opracowałyby modele złożonych
biologicznych systemów i w zalewie danych, zidentyfikowały użyteczne schematy. Nie
istniały też techniki umożliwiające jednoczesne wykonanie wielu pomiarów, nie wspominając
o komputerach i oprogramowaniach niezbędnych do przetwarzania tych wszystkich danych.
Obecnie coraz więcej naukowców zajmujących się biologią systemową organizuje
zespoły badawcze i próbuje opracować takie techniki eksperymentalne, które znacząco
przyspiesza badania nad szczepionką. Dzięki temu uczeni są coraz bliżsi dogłębnego
9
rozszyfrowania reakcji odpornościowych chroniących człowieka przed zakażeniem HIV.
Metody biologii systemowej są również wykorzystywane w projektowaniu szczepionek
przeciw gruźlicy, malarii czy grypie.
Alan Aderem podkreśla, że biologia systemowa wydaje się idealnym narzędziem do
testowania skuteczności wszystkich szczepionek, zarówno już gotowych, jak i znajdujących
się w końcowej fazie badań. Jednak prawdziwym celem jest takie ich projektowanie, żeby z
góry było wiadomo, że wywołana przez nie odpowiedź immunologiczna będzie tą pożądaną.
Immunolog jest przekonany, że biologia systemowa pozwoli projektować szczepionki w
sposób bardziej przemyślany i przewidywalny niż tradycyjne strategie, bo – jak mówi - „tylko
dzięki lepszemu zrozumieniu mechanizmów odpornościowy będziemy w stanie opracować
skuteczne środki do immunizacji przeciwko chorobom nękającym współczesny świat, takim
jak AIDS, malaria czy gruźlica”8.
DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE
Akcja edukacyjna
Wojewódzka
Stacja
Sanitarno-Epidemiologiczna
w
Łodzi
rozpoczęła
akcję
uświadamiającą młodym ludziom zagrożenia, jakie niesie ze sobą HIV. Lekarze i specjalnie
przygotowani nauczyciele wyruszyli do szkół, aby rozmawiać z uczniami o wszelkiego
rodzaju niebezpieczeństwach i zagrożeniach płynących m.in. z ryzykownych zachowań
seksualnych, o testach w kierunku HIV i prezerwatywach. Działania te mają związek ze
zbliżającym się czasem letniego wypoczynku. Wakacje to bowiem czas, kiedy młodzi ludzie
są szczególnie narażeni na zakażenie. Te działania nie skończą się wraz z zakończeniem roku
szkolnego. W wakacje lekarze i pedagodzy wyruszą do ośrodków, w których wypoczywać
będzie młodzież. Tam też mówić będą o HIV.
Akcja skierowana jest do szkół gimnazjalnych i średnich. W czasie jej trwania
rozsyłane będą broszury do szkół, a specjaliści radzą, co zrobić, aby wakacje były przyjemne i
bezpieczne, przestrzegają przed ryzykownymi zachowaniami seksualnymi i informują, jak
ustrzec się przed zakażeniem9.
8
Alan Aderem. Na skróty po szczepionkę. Świat Nauki z dnia 01.06.2011r.; autor w swoim artykule
szczegółowo opisuje też badania, jakie przeprowadza w swoim instytucie, kładąc szczególny nacisk na
wyjaśnienie niepowodzeń ze szczepionkami przeciwko HIV.
9
Agnieszka Jasińska. Lekarze idą do szkół, aby przestrzegać uczniów przed HIV. Polska- Dziennik Łódzki z
dnia 20.06.2011r.
10
Konkurs „Pozytywnie Otwarci”
Edukacja na temat HIV/AIDS jest najważniejszym celem programu i konkursu
„Pozytywnie Otwarci”, w którym granty finansowe dla organizacji pozarządowych, organów
samorządów lokalnych oraz placówek ochrony zdrowia ufundowała firma Gilead Sciences
Poland. Chodzi o pokazanie osobom żyjącym z HIV/AIDS, ich rodzinom, pracodawcom i
otoczeniu, że dzięki nowoczesnym metodom leczenia z HIV można normalnie żyć. Ważne
jest także, aby uświadomić osobom podejmującym ryzykowne zachowania seksualne
konieczność badania się w kierunku HIV.
9 czerwca ogłoszono konkurs „Pozytywnie Otwarci” na najlepsze projekty dotyczące
prewencji HIV oraz pomocy osobom zakażonym. Jako naród wciąż za mało wiemy i nie
doceniamy wiedzy o profilaktyce HIV. Dlatego takie programy, jak Pozytywnie Otwarci są
bardzo istotne – oceniają specjaliści.
Celem konkursu jest zachęcenie jak największej liczby osób do podjęcia działań w
trzech obszarach:
- edukacja i aktywizacja w obszarze HIV/AIDS jako przejaw wsparcia dla osób zakażonych
HIV i chorych na AIDS;
- profilaktyka jako podstawowy element zapobiegania zakażeniom HIV wśród ogółu
społeczeństwa, a w szczególności wśród osób o zwiększonym poziomie zachowań
ryzykownych;
- diagnostyka i monitoring HIV, z uwzględnieniem atmosfery i warunków, w jakich odbywa
się testowanie10.
POMOC I WSPARCIE DLA OSÓB ŻYJĄCYCH Z HIV
PEPFAR wciąż potrzebny
President’s Emergency Plan for AIDS Relief (PEPFAR) - Prezydencki Nadzwyczajny
Plan Leczenia AIDS - został wymyślony przez George’a Busha i stał się jego wielkim - jeśli
chodzi o efektywność wydawania pieniędzy - sukcesem. Bush przeznaczył na ten projekt 15
mld dolarów. Te pieniądze nie zostały zaprzepaszczone, zrobiły więcej dobrego niż wszystkie
inne inwestycje (podjęte w czasie tej prezydentury) razem wzięte.
Dziś, dzięki PEPFAR ponad trzy miliony ludzi, głównie w Afryce, dostaje leki
antyretrowirusowe., które nie tylko ratują im życie, ale znacznie opóźniają rozwój choroby,
10
Agnieszka Grzelak. Komu zagraża wirus HIV. Polska – Dziennik Łódzki (dodatek: Na Zdrowie) z dnia
11.06.2011r.Ruszył konkurs „Pozytywnie Otwarci”: pomoc chorym i prewencja zakażeń. www.rynekzdrowia.pl
11
wpływając na jego jakość i długość. Prezydencki Nadzwyczajny Plan Leczenia AIDS
pozwolił przyjść na świat 114 tys. dzieci, które gdyby nie PEPFAR urodziłyby się zakażone
HIV jak ich matki. Dzięki odpowiedniej terapii w czasie ciąży są zdrowe.
PEPFAR nie jest idealny, a w przeszłości kontrowersję budził fakt, że spora część
funduszy szła na programy edukacyjne promujące abstynencję seksualną przed ślubem,
pomijając zupełnie promowanie stosowania prezerwatyw. Poza tym pierwszy dyrektor
PEPFAR, który zalecał Afrykanom tak surową abstynencję, korzystał – jak się później
okazało - z usług luksusowych prostytutek. Przez pierwsze lata wykorzystywano też drogie
lekarstwa zamiast tańszych zamienników. W 2005 r. wycofano się z tego i dziś dzienny koszt
leczenia jednego pacjenta w ramach PEPFAR wynosi niewiele ponad jednego dolara. Jednak i
tak wciąż brakuje pieniędzy.
Projekt swego poprzednika kontynuuje prezydent Barack Obama. Przyszłość PEPFAR
jest jednak niepewna, bowiem w Kongresie trwa zażarta debata między republikanami a
demokratami, jak zredukować gigantyczny dług publiczny. Sondaż Gallupa pokazuje, że
prawie 60 proc. Amerykanów uważa, że cięcia należy zacząć od zmniejszenia pomocy
zagranicznej11.
KOŚCIÓŁ A AIDS
Oświadczenie Watykanu na sesji ONZ
Jedyna bezpieczna i pewna metoda zapobiegania rozprzestrzenianiu się HIV drogą
seksualną to abstynencja przedmałżeńska i wzajemna wierność małżonków - podkreśliła w
specjalnym oświadczeniu przedstawionym na forum ONZ delegacja Stolicy Apostolskiej.
Przedstawiciele Watykanu przypomnieli, że katolickie instytucje służby zdrowia opiekują się
ponad jedną czwartą ludzi zakażonych HIV, zwłaszcza dziećmi12.
INNE
Suazi – królestwo bakterii i wirusów
Królestwo Suazi położone w południowej Afryce ma najwyższy na świecie odsetek
osób zakażonych HIV: oficjalne dane mówią, że 26 proc. mieszkańców kraju żyje z wirusem.
11
Mariusz Zawadzki. Przepustka do nieba. Gazeta Wyborcza z dnia 13.06.2011r.
Czystość i wierność. Nasz Dziennik z dnia 13.06.2011r., Maciej Müller. Watykan. Polska. Świat. Tygodnik
Powszechny z dnia 19.06.2011r.,
12
12
Według organizacji „Lekarze bez Granic” liczba ta może być nawet dwukrotnie wyższa. W
Suazi średnia długość życia wynosi 32 lata, czyli dwa razy mniej niż jeszcze 20 lat temu.
Początki epidemii HIV sięgają w Królestwie Suazi lat 90., natomiast rząd zaczął walkę
z tą chorobą dopiero w 2003 roku. Wcześniej nie traktowano jej z należytą powagą, a osoby
zakażone, które chciały podjąć terapię antyretrowirusową, same musiały płacić za leki.
Codziennie ludzie umierali z powodu AIDS, a jednocześnie nikt nie wymawiał głośno tego
słowa. Ze względu na społeczne napiętnowanie choroby, ludzie ani się do niej nie
przyznawali, ani nie chcieli robić testów w kierunku HIV. AIDS był tabu.
Za to, że groźna epidemia wymknęła się spod kontroli, winę ponosi nie tylko rząd, ale
także uwarunkowania kulturowe – uważa reprezentantka Szwajcarskiego Czerwonego Krzyża
w Suazi. Ludzie podchodzą tu liberalnie do seksu – choć poligamia ze względów
ekonomicznych praktykowana jest coraz rzadziej, nadal jest popularna. Mężczyźni niechętnie
korzystają z prezerwatyw, bowiem według tradycji „im więcej dzieci, tym lepiej”. Poza tym
kobiety są tu społecznie i ekonomicznie zależne od mężczyzn. Mężczyźni pracują, a kobiety
opiekują się domem.
Obecnie w Królestwie Suazi walka z HIV zaczęła nabierać realnych kształtów. Jako
jedną z metod walki z pandemią obrano obrzezanie. Badania wykazały, że zabieg ten może
nawet o połowę zmniejszyć ryzyko zakażenia HIV u mężczyzn. Wartą 15 mln dolarów
kampanię finansuje Amerykańska Agencja ds. Pomocy Międzynarodowej (USAID).
Doświadczenia pokazują, że mieszkańcy Suazi w walce z epidemią HIV nie mają co
liczyć na pomoc króla. Chorzy na AIDS i gruźlicę są zdani przede wszystkim na pomoc
międzynarodowych organizacji pozarządowych oraz firm prywatnych. Sekretarz Czerwonego
Krzyża w Suazi mówi, że kiedy organizacja ta w 1999 roku rozpoczęła działalność w Suazi,
nie istniał wówczas żaden program zapobiegania i walki z HIV. Dopiero dzięki akcjom
edukacyjnym i zaangażowaniu wolontariuszy udało się choć trochę zmienić świadomość
społeczeństwa. Także coraz więcej osób korzysta z terapii antyretrowirusowej. Według
oficjalnych statystyk leczeniem objętych jest 51 tys. zakażonych osób. I choć liczba ta z roku
na rok rośnie, oznacza to, że tylko 20 proc. chorych wymagających takiego leczenia,
otrzymuje je13.
13
Anna Biernat. Królestwo bakterii i wirusów. Tygodnik Powszechny z dnia 19.06.2011r.
13
Spis publikacji z zakresu HIV/AIDS, które ukazały się w prasie w czerwcu 2011 roku
1. Aderem Alan. Na skróty po szczepionkę. Świat Nauki z dnia 01.06.2011 r.
2. Biernat Anna. Królestwo bakterii i wirusów. Tygodnik Powszechny z dnia 19.06.2011 r.
3. Czystość i wierność. Nasz Dziennik z dnia 13.06.2011r.
4. Devlin Hannah. Jest nadzieja na wygraną z AIDS. Polska – Gazeta Krakowska z dnia
14.06.2011 r.
5. Devlin Hannah. Jest nadzieja na wygraną z siejącym przerażenie AIDS. Polska (dodatek: The
Times) z dnia 10.06.2011 r.
6. Fajge Monika. Rośnie liczba osób zarażonych wirusem HIV. Polska – Kurier Lubelski z dnia
18.06.2011 r.
7. Grzelak Agnieszka. Komu zagraża wirus HIV. Polska – Dziennik Łódzki (dodatek: Na
zdrowie) z dnia 11.06.2011 r.
8. Herbarek B. Dziurawiec. Tygodnik Rolniczy z dnia 19.06.2011 r.
9. HIV coraz groźniejszy. Dziennik Polski (dodatek: Pejzaż) z dnia 11.06.2011 r.
10. Jadą leczyć do Zambii, Indii i Nepalu. Gazeta Pomorska z dnia 16.06.2011 r.
11. Jasińska Agnieszka. HIV jak narkotyk. Polska- Dziennik Łódzki z dnia 20.06.2011 r.
12. Jasińska Agnieszka. Lekarze wyruszyli do szkoły, aby przestrzegać uczniów przed HIV.
Polska- Dziennik Łódzki z dnia 20.06.2011 r.
13. Kalendarium. Rzeczpospolita (dodatek: dodatek 3) z dnia 09.06.2011 r.
14. Kapała Aleksandra. Badania diabetyka (cz.1) gospodarka lipidowa. Diabetyk z dnia
01.06.2011 r.
15. Lekarze alarmują: coraz więcej Polaków zakażonych wirusem HIV. Gazeta Wyborcza –
Katowice z dnia 11.06.2011 r.
16. Mniej AIDS. Polska (dodatek: The Times) z dnia 04.06.2011 r.
17. Mniej AIDS. Polska – Gazeta Krakowska (dodatek: The Times) z dnia 04.06.2011 r.
18. Moraniec Anna. Ilu ludzi w regionie jest zarażonych HIV, nikt nie wie. Super Nowości z dnia
14.06.2011 r.
19. Muller Maciej. Watykan Polska Świat. Tygodnik Powszechny z dnia 19.06.2011 r.
20. Pieszczyńska Marta. Zapomnieliśmy o HIV. Na efekty nie trzeba było długo czekać.
Gazeta Pomorska z dnia 27.06.2011 r.
21. Semprich Żaneta. Kalendarz z paragrafem. Służba Zdrowia z dnia 13.06.2011 r.
22. Walewski Paweł. Rak wycofuje się rakiem. Polityka z dnia 29.06.2011 r.
23. Warto pomyśleć o sobie. Kurier Sokólski z dnia 06.06.2011 r.
24. Westly Erica. Zmowa wirusów. Świat Nauki z dnia 01.06.2011 r.
25. Wirus HIV coraz bardziej groźny. Rzeczpospolita z dnia 10.06.2011 r.
26. Wygrywamy z AIDS. Polska – Gazeta Krakowska z dnia 13.06.2011 r.
14
27. Wyleczyli mnie z AIDS. Super Express z dnia 06.06.2011 r.
28. Zagórski Sławomir. HIV hula za nasza wschodnia granicą. Gazeta Wyborcza z dnia
29.06.2011 r.
29. Zawadzki Mariusz. Przepustka do nieba. Gazeta Wyborcza z dnia 13.06.2011 r.
30. Żurek Agnieszka. Czystość jest nowoczesna. Nasz Dziennik z dnia 11.06.2011 r.
15