Borelioza z Lyme

Borelioza z Lyme
Borelioza z Lyme jest chorobą zakaźną, wywołaną przez bakterie – Borrelia burgdorferi. Jest to najczęściej
występująca choroba przenoszona przez kleszcze w Ameryce Północnej, w Europie i Azji.
Do zakażenie człowieka dochodzi na skutek ukłucia przez zakażonego kleszcza. Jest on przenosicielem (wektorem)
zarazka – pobierając krew zakażonego zwierzęcia, głównie drobnych gryzoni, zwierząt dzikich i ptaków, sam ulega
zakażeniu, a następnie żerując, przekazuje krętki swojemu żywicielowi – np. człowiekowi.
Po 7–10 dniach od ukłucia przez zakażonego kleszcza pojawia się w tym miejscu zmiana skórna, która następnie (w
okresie nawet do kilku tygodni) powiększa się, tworząc czerwoną lub sinoczerwoną plamę – tzw. rumień wędrujący.
Miejscowej zmianie skórnej towarzyszą często objawy uogólnione, takie jak: zmęczenie, ból mięśni, gorączka, ból
głowy, sztywność karku.
Zaniechanie leczenia może prowadzić w konsekwencji do zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych oraz mózgu,
zapalenia nerwów, zapalenia stawów lub zaburzenia rytmu pracy serca.
Leczenie obejmuje podawanie antybiotyków przez min. 3–4 tygodnie. Przebycie zakażenia nie daje trwałej odporności
i nie chroni przed ponownym zakażeniem.
Nie ma dostępnej szczepionki przeciwko tej chorobie.
Główną metodą jej zapobiegania jest:
●
●
●
noszenie odpowiedniej odzieży w miejscach, gdzie istnieje ryzyko występowania kleszczy (lasy, pola etc.)
zakrywającej jak najwięcej części ciała (długie spodnie, koszule z długimi rękawami, nakrycie głowy etc.),
stosowanie środków odstraszających kleszcze,
po wizycie w lesie lub innym miejscu bytowania kleszczy dokładne obejrzenie całego ciała. Po zauważeniu kleszcza,
należy natychmiast delikatnie go usunąć. W tym celu należy pensetą ująć kleszcza tuż przy skórze i pociągnąć ku
górze zdecydowanym ruchem. Miejsce ukłucia należy zdezynfekować. Gdyby usunięcie kleszcza sprawiało trudności,
należy zwrócić się o pomoc do lekarza.
Nie należy smarować kleszcza żadną substancją, aby nie zwiększać ryzyka zakażenia.
Należy również pamiętać, że kleszcze będące wektorami krętków Borrelia burgdorferi mogą jednocześnie przenosić
inne zarazki chorobotwórcze dla człowieka.
www.gis.gov.pl
KLESZCZE
Kleszcze przenoszą boreliozę, ale oprócz niej istnieje około 20 innych chorób, określanych jako koinfekcje albo
współinfekcje.
Kleszcze – budowa ciała i cykl rozwojowy.
1
Ukłucie kleszcza jest bardzo często bezbolesne, gdyż wydziela on substancję znieczulającą skórę.
W żołądkach kleszczy krętki boreliozy bytują w postaci skupisk tzw. grudek. Kleszcz opija się krwią niektórych gryzoni,
ssaków i człowieka (żywiciele główni). Czyni to tak łapczywie, że część tej krwi z krętkami wypluwana jest z powrotem
do organizmu żywiciela głównego. W ten sposób żywiciel główny jest zarażany boreliozą. Są doniesienia, że krętki
boreliozy stwierdzano w śliniankach kleszczy.
Aby doszło do zakażenia boreliozą kleszcz musi przebywać w skórze żywiciela głównego przez odpowiedni długi okres
czasu. Niektórzy twierdzą, że jest to 12 inni że 24-48 godzin. Ale są też i takie doniesienia, że wystarczy kilka godzin.
Stadia rozwojowe kleszcza
2
Kleszcz w postaci dojrzałej ma kilka milimetrów długości, jednakże w postaci larwalnej czy nimfy ma wielkość główki
od szpilki. Zarówno postać dojrzała jak i nimfa czy larwa kleszcza przenoszą boreliozę i inne choroby odkleszczowe
zwane koinfekcjami czy współinfekcjami.
Postępowanie profilaktyczne i poekspozycyjne w przypadku kontaktu z kleszczem
3
Kleszcze występują praktycznie wszędzie zarówno w lasach, jak i parkach miejskich czy ogrodach. Według badań
Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie praktycznie cała Polska jest rejonem endemicznym dla boreliozy, a
ponad 10% kleszczy roznosi boreliozę.
Ze względu na łagodną zimę, kleszczy jest w tym sezonie więcej niż w poprzednich latach. W Warszawie tereny o
największym ryzyku ukąszenia to: Las Bemowo, Ogród Zoologiczny, Las Bielański, Las Młociny, Las Kabacki, Las
Kawęczyn, Kampinoski Park Narodowy.
Terenami o niskim i średnio niskim ryzyku są za to: Lasy Wawerskie, Lasy Sulejówek-Grabina, Lasek Bielański (w
okolicy placu zabaw), Las Jana III Sobieskiego, Ogród Łazienki Królewskie, Pole Mokotowskie i Ogród Krasińskich.
BORELIOZA I KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU
W roku 2015, zarejestrowano 379 przypadków (zapadalność 22,75/100.tys.) są to zachorowania na boreliozę po
ekspozycji w latach 2013-2015.
Ze względu na niespecyficzne i rozciągnięte w czasie objawy, wiele przypadków może być zgłaszanych ze znacznym
opóźnieniem.
Wczesne rozpoznanie i skuteczne leczenie w początkowej fazie choroby warunkuje ograniczenie wystąpienia powikłań.
Dlatego też potrzebna jest dalsza i coraz skuteczniejsza współpraca Państwowego Powiatowego Inspektora
Sanitarnego w m.st. Warszawie i lekarzy w zakresie diagnostyki i edukacji społeczeństwa na temat nieswoistych
4
metod zapobiegania zakażeniom. Wszystkie zarejestrowane przypadki przebiegały z objawami charakterystycznymi
dla boreliozy, ale o różnym stopniu nasilenia. U 236 osób zakażenia zostały potwierdzone badaniami serologicznymi.
Wykres 1. Zachorowania na Boreliozę w latach 2009-2015.
Wykres 2. Zachorowania na Boreliozę w poszczególnych kwartałach roku 2015.
Wykres 3. Ilość przypadków ukłuć przez kleszcze w poszczególnych miesiącach
roku 2015.
Wykres 4. Województwa, w których doszło do ukłuć przez kleszcze, wskazane
w dochodzeniach epidemiologicznych, w roku 2015.
Jak wcześniej wspomniano, ze względu na niespecyficzne i rozciągnięte w czasie objawy, a co za tym idzie znaczne
opóźnienie w zgłoszeniu zachorowania do PSSE tylko 346 z 369 pacjentów pamięta miejsce i czas, w którym doszło
do ukłucia. Kleszczowe Zapalenie Mózgu w roku sprawozdawczym zdiagnozowano u 7 pacjentów. Zachorowania te
wystąpiły w II, III i IV kwartale roku.
W odniesieniu do I kw. 2016r. w rejestrach prowadzonych przez Sekcję Zwalczania Chorób Zakaźnych zarejestrowano
75 przypadków zachorowania na Boreliozę oraz 2 przypadki Kleszczowego Zapalenia Mózgu.
5