FULL TEXT
Transkrypt
FULL TEXT
FOLIA UNIVERSITITIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin.2008,Oeconomia 261 (50), 45–52 Janina SZEWCZYK, Lidia LUTY, Monika JAWORSKA ZMIANY W INFRASTRUKTURZE GMINY NIEPOŁOMICE W LATACH 1995–2004 A ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI CHANGES IN INFRASTRUCTURE OF NIEPOŁOMICE COMMUNITY WITHIN THE PERIOD OF 1995–2004 AND DEVELOPMENT OF ENTERPRISING Katedra Statystyki Matematycznej, Akademia Rolnicza al. Adama Mickiewicza 21, 31-120 Kraków, e-mail: [email protected] Abstract. The paper presents changes in technical and social infrastructure in Niepołomice community within the period of 1995–2004 on the background of development of enterprising. Niepołomice seems to be a very dynamic community in Małopolskie voivodship. The level of investment costs is very high. Niepołomice has become very interesting for investors. Many Polish and foreign companies show their activities there, among which the most known are: Coca-Cola, MAN and Oknoplast – Krakow. In the beginning of the 90-ties the community was classified as agricultural region. Now Niepołomice is the example of one of the most developed communities with respect to the level of enterprising. Local government has done a lot to attract Polish and foreign capital. Development of infrastructure was one of the most important issue. Big changes have taken place within technical infrastructure. Development of social infrastructure was not so dynamic. The most noticeable changes took place within tourism and recreation. Słowa kluczowe: infrastruktura, przedsiębiorczość, rozwój obszarów wiejskich. Key words: development of rural areas, enterprising, infrastructure. WSTĘP Niepołomice położone są w powiecie wielickim, w odległości około 25 km na południowy wschód od Krakowa. Gmina Niepołomice, która znajduje się na Nizinie Nadwiślańskiej, to jeden z najpiękniejszych zakątków Małopolski. Wybudowany tu przez Kazimierza Wielkiego zamek myśliwski nad Wisłą to wspaniały zabytek, który obecnie jest ośrodkiem życia kulturalnego Niepołomic. Prężny i dynamiczny rozwój gminy, starannie zaplanowany i koordynowany przez lokalne władze sprawił, iż Niepołomice stały się wzorem dla innych miast. Środki finansowe, zgromadzone przez władze samorządowe, są inwestowane w rozwój infrastruktury, między innymi w budowę sieci kanalizacyjnej, wodociągowej, telefonicznej oraz oczyszczalni ścieków. Gmina dba o rozwój infrastruktury drogowej zarówno lokalnej, jak i ułatwiającej komunikację z Krakowem. Jedną z realizowanych w województwie inwestycji jest rozbudowa autostrady, która przebiegać będzie przez teren gminy. Niepołomice już stały się zapleczem Krakowa, a poprawa infrastruktury drogowej ułatwi mieszkańcom komunikację i znacznie skróci czas dojazdu do centrum tego miasta. J. Szewczyk i in. 46 Skrupulatny dobór inwestorów polskich i zagranicznych, rozpoczynających działalność gospodarczą na terenie gminy, ma na celu zapewnienie stałego wzrostu lokalnego rynku pracy. Polskie i zagraniczne koncerny chętnie wybierają Niepołomice do realizacji swoich inwestycji. Tym samym co roku przybywa gminie kilkaset miejsc pracy. Istotnym elementem strategii rozwoju gminy jest również dbałość lokalnych władz o rozwój szkolnictwa, rozwój sportowy i kulturalny mieszkańców. To wszystko sprawia, iż Niepołomice stały się niezwykle atrakcyjne. Celem pracy jest ukazanie zmian, jakie nastąpiły w infrastrukturze gminy Niepołomice. Analizowane urządzenia i instytucje stanowią bazę dla rozwoju gospodarki i przyczyniają się do zwiększenia atrakcyjności danego regionu dla potencjalnych inwestorów. MATERIAŁ I METODY Praca dotyczy miasta i gminy Niepołomice. Charakterystyka badanej gminy obejmuje zagadnienia związane z rozwojem infrastruktury technicznej i społecznej w okresie 10 lat, tj. w latach 1995–2004. W pracy omówiono elementy infrastruktury technicznej, takie jak: komunikacja, elektroenergetyka, gazownictwo, telekomunikacja, wodociągi i kanalizacja oraz elementy infrastruktury społecznej: oświata i wychowanie, kultura i sport, ochrona zdrowia i pomoc społeczna. Do analizy użyto danych statystycznych pochodzących głównie z Roczników Statystycznych GUS i dokumentów Urzędu Miasta i gminy Niepołomice. Wyniki przedstawiono w formie opisowej i tabelarycznej. WYNIKI Gmina Niepołomice zajmuje 95 km2. W jej skład wchodzi wydzielony obszar miasta i 12 sołectw. Na miasto przypada 27 km2, a na wsie – 68 km2. Według danych GUS w 2004 r. w gminie mieszkało prawie 22 tys. osób, z czego obszary wiejskie zamieszkiwało prawie 62% ludności. Od 1995 r. liczba ludności w gminie zwiększyła się o 8,6%. Analiza obszaru samego miasta wykazuje, że wzrost ten od 1995 roku był jeszcze wyraźniejszy i wyniósł 14%. Stopa bezrobocia w 2004 r. kształtowała się w gminie na poziomie 7%. Zatrudnieni w sektorze prywatnym stanowili około 90% wszystkich zatrudnionych. Gmina charakteryzuje się wysoką wartością rolniczą gleb. Sprawia to, że wiodącą funkcją gminy jest rolnictwo. Wyodrębnia się tu kierunki zbożowo-paszowy oraz ogrodniczy. Największy udział w produkcji roślinnej mają zboża i ziemniaki. Powierzchnia użytków rolnych wynosi 6349 ha, co w przeliczeniu na 1 mieszkańca stanowi 0,31 ha. Grunty orne, które zajmują 3423 ha, to ponad 50% powierzchni obszarów wiejskich gminy, użytki zielone zajmują 3098 ha, a sady – 129 ha. Analizowana gmina ma bardzo korzystny stopień lesistości. Lasy stanowią około 15% powierzchni, których w 2004 r. było 1413 ha. Bardzo duży kompleks lasu to Puszcza Niepołomicka. Zmiany w infrastrukturze gminy Niepołomice… 47 Najistotniejszym elementem gospodarczego rozwoju gminy jest przemysł, czyniący z Niepołomic ważny ośrodek powiatu i województwa. Od wielu lat przemysł podlega tu transformacji. Dzisiejsze formy zakładów przemysłowych powstały w wyniku przekształceń własnościowych, strukturalnych bądź zostały zbudowane od podstaw. Pojawiło się wiele przedsiębiorstw z udziałem kapitału zagranicznego. Komunikacja. Gmina posiada dobrze rozwinięty układ komunikacji drogowej, który tworzą drogi krajowe, wojewódzkie i powiatowe. W części południowej gminy przebiega droga krajowa numer 75 Kraków–Krynica. Łączy się ona z drogą krajową numer 4, będącą częścią najdłuższej bezpośredniej trasy europejskiej wschód–zachód, oznaczonej symbolem E40. Do roku 2008 przez teren gminy zostanie poprowadzony dalszy ciąg autostrady A4. Przez centrum miasta przebiega droga krajowa nr 772 (Targowisko–Niepołomice–Kraków), pełniąca funkcję głównego połączenia z Krakowem i alternatywnego połączenia z Tarnowem. Droga wojewódzka nr 964 stanowi główną oś komunikacyjną gminy. Okres analizowanych 10 lat to okres stałych, ale niewystarczających inwestycji w poprawę stanu technicznego istniejących dróg; wykonywane były głównie naprawy bieżące. Część dróg otrzymała nowe pobocza oraz chodniki. Rozpoczęto także budowę obwodnicy do strefy przemysłowej oraz budowę drogi dojazdowej do fabryki MAN. Jednakże niedostatki w zakresie infrastruktury komunikacyjnej w 2004 r. nadal w wielu miejscach zmuszały pieszych do korzystania z jezdni, stwarzając wiele zagrożeń. Było to szczególnie uciążliwe na odcinkach budowy kanalizacji, np. w sołectwach Podłęże i Staniątki. Przez teren gminy przebiega linia kolejowa relacji Kraków–Medyka. Na terenie gminy, w ramach tego połączenia, funkcjonują stacje – Podłęże i Staniątki. Ruch towarowy obsługiwany jest dodatkowo przez dwa inne elementy układu kolejowego. W ostatnich latach transport publiczny został zdominowany przez przewozy autobusowe i mikrobusowe prywatnych przewoźników. Energetyka i gazownictwo. Niepołomice zaopatrywane są w energię elektryczną w oparciu o stację redukcyjną 110/SN. Dostęp do sieci elektroenergetycznej dla poszczególnych odbiorców odbywa się przez układ rozdzielczy sieci średniego napięcia, zasilający poszczególne stacje transformatorowe. Zużycie energii elektrycznej w 1995 r. w mieście wynosiło 512,9 kWh na 1 mieszkańca. W roku 2004 odnotowano wzrost zużycia, które przekroczyło 800 kWh na 1 mieszkańca. System gazociągów wysokoprężnych, przebiegających przez teren gminy, stanowi podstawę zaopatrzenia w gaz miasta i gminy Niepołomice. W analizowanym okresie mieszkańcy mogli w pełni korzystać z istniejących urządzeń sieci gazowej, zaspokajającej w pełni ich potrzeby. Telekomunikacja. W 1995 r. gmina posiadała jedną placówkę pocztową w mieście i 4 na wsiach. Na 10 tys. ludności wiejskiej przypadało 3,1 placówki. Po 10 latach liczba placówek zmalała i obecnie na 10 tys. ludności przypada 1,2 placówki. Zwiększyła się natomiast liczba abonentów telefonów stacjonarnych – z 1711 osób w 1995 r. do 2783 w 2004 r. Zmiany te dotyczyły szczególnie obszarów wiejskich, gdzie liczba abonentów wzrosła prawie trzykrotnie. J. Szewczyk i in. 48 Sieć wodociągowa i kanalizacyjna. Zaopatrzenie gminy w wodę odbywa się wodociągiem, pobierającym wodę z utworów trzecio- i czwartorzędowych głównego zbiornika wód podziemnych w tzw. piaskach bogucickich. Gmina jest w pełni obsługiwana przez sieć wodociągową. Długość sieci wodociągowej w 2004 r. zwiększyła się o ponad 6% w stosunku do długości w roku 1995 (tab. 1). Tabela 1. Wodociągi i kanalizacja w gminie Niepołomice w latach 1995 i 2004 Sieć [km] Wyszczególnienie 1995 r. Gmina ogółem Miasto Wieś 2004 r. Gmina ogółem Miasto Wieś wodociągowa rozdzielcza kanalizacyjna Podłączenia prowadzące do budynków mieszkalnych wodociągowe kanalizacyjne Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych na ogółem 1 mieszkańca 3 [tys. m ] 3 [m ] 206,2 16,0 4441 327 585,1 29,0 60,8 145,4 16,0 – 1887 2554 327 – 373,6 211,5 51,4 16,6 219,5 85,5 5814 1852 821,9 37,8 71,3 148,2 49,4 36,1 2440 3374 1150 702 461,0 360,9 55,8 26,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Województwo małopolskie – podregiony, powiaty, gminy (2005). Liczba podłączeń tej sieci do budynków powiększyła się o ok. 30%. Wyraźnie wzrosło także zużycie wody w przeliczeniu na 1 mieszkańca, zwłaszcza na obszarach wiejskich. W analizowanym okresie rozpoczęto prace nad modernizacją i rozbudową sieci kanalizacyjnej. W ciągu 10 lat położono na wsiach 36 km kanalizacji i podłączono do niej 702 budynki, a w mieście długość sieci zwiększyła się 3-krotnie. W 2004 r. na ukończeniu był projekt pt. „Zintegrowany system zaopatrzenia w wodę i gospodarki ściekowej w gminie Niepołomice”. Przewiduje on budowę 120 km kanalizacji we wschodniej części gminy wraz z dwiema oczyszczalniami, 56 pompowniami i stacją uzdatniania wody. W roku 2004 wydatki inwestycyjne na ochronę środowiska wynosiły w gminie 3950,2 tys. zł i w całości dotyczyły gospodarki ściekowej i ochrony wód. Natomiast wydatki inwestycyjne na gospodarkę wodną wyniosły 51,2 tys. zł. Infrastruktura społeczna. W 2004 r. gmina posiadała 10 szkół podstawowych, w tym 7 na wsiach. Uczęszczało do nich łącznie 1,8 tys. uczniów. W 1995 r. było 11 szkół tego typu, w których uczyło się 2,9 tys. dzieci. Porównywanie liczby uczniów jest utrudnione, gdyż od 1999 roku powróciły do struktury polskiego szkolnictwa placówki gimnazjalne. W omawianym okresie gmina posiadała 1 liceum i 1 szkołę zawodową oraz 5 gimnazjów. Dzięki rozbudowie istniejących w gminie szkół warunki do nauki uległy poprawie. W 2004 r. nie było konieczności zwiększenia powierzchni pomieszczeń do nauki, zaistniała jednak potrzeba zwiększenia liczby szkolnych hal sportowych oraz pojawiła się możliwość korzystania z basenu. Otwarcie krytej pływalni w Niepołomicach planowane było na 2006 rok. Zmiany w infrastrukturze gminy Niepołomice… 49 Ogólna liczba placówek przedszkolnych w okresie 10 lat nie uległa zmianie, zwiększyła się jednak bardzo wyraźnie liczba miejsc w przedszkolach (tab. 2). Stało się tak dzięki uruchomieniu większej liczby oddziałów w tych placówkach. Tabela 2. Wychowanie przedszkolne w gminie Niepołomice w latach 1995 i 2004 ogółem Placówki przedszkola 13 5 13 6 Oddziały Miejsca w przedszkolach ogółem w przedszkolach 1995 r. 286 23 13 2004 r. 419 24 17 ogółem Dzieci w przedszkolach 516 306 567 413 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Województwo małopolskie – podregiony, powiaty, gminy (2005). W gminie w 2004 r. funkcjonowała biblioteka publiczna w Niepołomicach, która posiadała swoje filie w 4 w sołectwach; 10 lat wcześniej do dyspozycji mieszkańców było 5 filii. W tym okresie zwiększyła się liczba osób przypadająca na 1 placówkę – z 3361 do 4383 w 2004 r. Biblioteka w Niepołomicach została unowocześniona. Oprócz różnorodnego, stale aktualizowanego, księgozbioru oferuje czytelnikom dostęp do kilku stanowisk komputerowych z bezpłatnym Internetem i multimediami, a także możliwość drukowania, skanowania i kserowania potrzebnych materiałów. Łączna liczba czytelników w 2004 r. wynosiła ponad 5 tys. osób. Analizując zasoby gminy w 2004 roku, odnotowano dużą liczbę placówek kultury, które łącznie dysponowały prawie 2 tysiącami miejsc. Wśród nich, oprócz bibliotek, są Miejsko-Gminne Centrum Kultury w Niepołomicach, Muzeum – Zamek Królewski w Niepołomicach, Domy Kultury MGCK na terenach wiejskich, świetlice OSP oraz 7 obiektów sakralnych i dwa zgromadzenia zakonne. Najważniejszą inwestycją w minionych latach była kompleksowa rewaloryzacja zamku. Oprócz funkcji muzealnej zaczął on pełnić rolę centrum szkoleniowo-kongresowego. Drugą większą inwestycją była rozbudowa i modernizacja domów kultury. W 2004 roku miasto miało wiele obiektów sportowych i terenów rekreacyjnych. Najważniejsze z nich to stadion sportowy MKS „Puszcza”, hipodrom Klubu Jazdy Konnej, hala sportowa ZSZ, boiska sportowe i siłownia. Na terenach wiejskich gmina miała w tym czasie 9 boisk sportowych, korty tenisowe, pole golfowe w Ochmanowie i łowiska wędkarskie. Wiele obiektów jest na etapie planowania lub w trakcie realizacji, np. kryta pływalnia w Niepołomicach, korty tenisowe i boisko do futsalu usytuowane tam, gdzie przed wojną były już korty, place zabaw w mieście i w każdym z 12 sołectw, skatepark i pole do minigolfa w okolicy zamku. Jedną z ważniejszych gałęzi infrastruktury społecznej jest służba zdrowia i ochrona społeczna. W 1995 r. gmina miała 3 przychodnie i 3 ośrodki zdrowia oraz 3 apteki. Jedna z aptek zlokalizowana była na wsi i przypadało na nią statystycznie 12,8 tys. osób. W 2004 roku na obszarach wiejskich na jedną aptekę przypadało 4,5 tys. osób. Podstawową opiekę zdrowotną w 2003 r. pełniła w mieście Przychodnia Rejonowa, a na wsiach – jej oddziały oraz 3 ośrodki zdrowia. Łącznie placówki te dysponowały 23 gabinetami lekarskimi, w których zatrudnieni byli lekarze „ogólni” i specjaliści. Ponadto w gminie funkcjonowało J. Szewczyk i in. 50 14 prywatnych gabinetów lekarskich i dentystycznych. Komercjalizacja sektora usług medycznych w znacznym stopniu poprawiła opiekę zdrowotną ludności, ale nie rozwiązało to problemu niedoinwestowania służby zdrowia. W Niepołomicach obserwuje się wpływ Krakowa na dostępność usług medycznych. Powiat wielicki, do którego należy omawiana gmina, zalicza się grupy najsłabiej wyposażonych w specjalistyczne placówki służby zdrowia. Charakterystyczne dla rejonów wokół dużej aglomeracji jest to, że wiele usług medycznych i zadań społeczno-opiekuńczych przejmuje większe miasto. W gminie od wielu lat funkcjonuje Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Od chwili jego powołania ośrodek ten realizuje zadania własne i statutowe. Pomoc jego polega głównie na wypłacaniu zasiłków. Do najważniejszych zadań ośrodka należy niesienie pomocy dzieciom, osobom starszym i niepełnosprawnym. Od 1999 roku na terenie gminy Niepołomice działa Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół Dzieci Niepełnosprawnych „Dziecięce Marzenia”. Jest to prężnie działająca organizacja opiekująca się dziećmi upośledzonymi oraz po wypadkach komunikacyjnych. Od 2000 roku prowadzi zajęcia rehabilitacyjne i hipoterapeutyczne dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej. Od 1995 r. gmina szczyci się doświadczeniami w organizacji letnich obozów dla niepełnosprawnych. W kolejnych latach wdrażała program Niepołomice Niepełnosprawnym. Strategia omawianej gminy zmierzała w całym okresie do osiągnięcia harmonijnego rozwoju sektora prywatnego i inwestycji gminnych. Dużą wagę przykładano więc do edukacji i służby zdrowia, aktywizacji działań społecznych, budowy infrastruktury komunalnej i ochrony środowiska naturalnego. Bliskość aglomeracji krakowskiej oraz pozytywna odpowiedź inwestorów zewnętrznych na ofertę gminy warunkowała realizowanie jej celów. Przedsiębiorczość. Niepołomice są liderem rozwoju gospodarczego w województwie małopolskim. Mają one dobrze funkcjonującą infrastrukturę, która ulega ciągłemu rozwojowi. Podstawą tego, co obserwatorzy nazywają fenomenem Niepołomic, jest zasada równoczesnej realizacji działań na rzecz mieszkańców. Ostatnie lata to dla Niepołomic czas swoistego boomu ekonomicznego. Korzystne położenie i bliskość Krakowa przyczyniły się do utworzenia Niepołomickiej Strefy Przemysłowej (NSP) – jednego z największych terenów inwestycyjnych aglomeracji krakowskiej. Obszar Strefy zajmuje ponad 300 ha gruntów w pełni wyposażonych w niezbędną infrastrukturę. Jest on traktowany jako teren przeznaczony pod najbardziej prestiżowe inwestycje z branż motoryzacyjnej, metalowej, chemicznej, a także spożywczej. Na części tego terenu powstała specjalna strefa ekonomiczna (ok. 140 ha), co świadczy o tym, że NSP została doceniona nie tylko przez inwestorów, ale także przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej. W Niepołomicach obowiązują specjalne zasady traktowania inwestora – gmina ma przygotowane opisy działek do sprzedaży, w związku z czym procedury administracyjne skrócone są do niezbędnego minimum. W każdym etapie inwestycji specjalny zespół, reprezentujący gminę Niepołomice, służy pomocą w rozwiązywaniu trudności. Gmina dysponuje jeszcze dwiema strefami inwestycyjnymi – Zachodnią Strefą, na terenie miejscowości Ochmanów i Zakrzów (50 ha), wzdłuż drogi wojewódzkiej 964, i Wschodnią Zmiany w infrastrukturze gminy Niepołomice… 51 Strefą Przemysłową w miejscowości Wola Batorska (30 ha terenu po Zakładzie Przemysłowym Igloopol Dębica). Od 1992 roku inwestują w Niepołomicach takie firmy, jak Coca-Cola, HMS – producent krat pomostowych, White Cap – producent zakrętek twist-off, Juka – fabryka urządzeń chłodniczych czy najwięksi w Polsce producenci okien – Dresdner Fensterbau i Oknoplast Kraków. Zalety tego terenu zostały również docenione przez przetwórcę tworzyw sztucznych – – firmę Ekofolo oraz firmę z 200-letnią tradycją – Zakłady Zieleniewskiego z Krakowa. Oprócz nich funkcjonują tu firmy Motoruch, Alfred Chmielnik Zdrój, Euro Carawan oraz Kamm Bauelemente. Obecnie w trakcie budowy są m.in. zakłady niemieckiego koncernu MAN – producenta pojazdów ciężarowych, a także francuskiego producenta luksusowej karmy dla zwierząt Royal Canin. 26 nowych budujących się w Niepołomicach firm zainwestuje łącznie około 250 mln euro i zatrudni ponad 1400 pracowników. Rozwój przedsiębiorczości to jeden z warunków wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. Niepołomice to nie tylko wielkie inwestycje, ale także około 1700 zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Wszystko to powoduje, że stopa bezrobocia w gminie oscyluje wokół 6%. Zatrudnienie znajdują tu mieszkańcy wsi nieposiadający gospodarstw rolnych oraz osoby stanowiące nadwyżkę siły roboczej w rolnictwie. Duża część podmiotów gospodarczych działa w branży rolno-spożywczej. Jeżeli restrukturyzacji ulegną małe gospodarstwa, o rozdrobnionej strukturze obszarowej, to Niepołomice mają szansę stać się też gminą z nowoczesnym rolnictwem. Gmina ta ma pewne predyspozycje do rozwoju agroturystyki, a zwłaszcza prowadzenia gospodarstw edukacyjnych i rekreacyjnych. Dla niektórych rolników może to być alternatywnym źródłem dochodów. Nie jest to rejon o wypracowanych tradycjach wypoczynku, ale mocną stroną jest bliskość Puszczy Niepołomickiej, a jednocześnie duże zapotrzebowanie mieszkańców aglomeracji krakowskiej na obcowanie z naturą, a ze strony szkół – na „zielone” lekcje. Wzrost przedsiębiorczości pociąga za sobą także rosnący popyt na wykwalifikowane kadry i na wyedukowaną siłę roboczą, z odpowiednimi umiejętnościami. Za utrzymanie i rozwój szkół w bardzo dużym stopniu odpowiedzialna jest gmina. W Niepołomicach szkoły mają dużą szansę na to, aby podjąć szeroką współpracę z prywatnymi firmami produkcyjnymi, dla których przygotowałyby przyszłych pracowników. WNIOSKI 1. Prężny i dynamiczny rozwój gminy, starannie zaplanowany i koordynowany przez lokalne władze, sprawił, iż Niepołomice stały się wzorem dla innych miast. 2. Środki finansowe zgromadzone przez władze samorządowe są inwestowane w rozwój infrastruktury, między innymi w budowę sieci kanalizacyjnej, wodociągowej, telefonicznej oraz budowę oczyszczalni ścieków. Gmina dba o rozwój infrastruktury drogowej – zarówno lokalnej, jak i ułatwiającej komunikację z Krakowem. J. Szewczyk i in. 52 3. Miasto i gmina Niepołomice są pokryte gęstą siecią dobrze rozwiniętej infrastruktury oraz dysponują jeszcze wolnymi mocami w mediach komunalnych. Z myślą o inwestorach gmina wydała wiele milionów złotych zarówno ze środków własnych, jak i z funduszy Unii Europejskiej, aby przygotować odpowiednie tereny pod budowę zakładów przemysłowych i usługowych. 4. Na terenie gminy Niepołomice znajdują się trzy główne strefy przemysłowe. 5. Gmina dba także o rozwój bazy turystycznej i wypoczynkowej. Każdego roku poprawia się jakość infrastruktury, aby umożliwić lepszy rozwój mieszczących się na tym terenie przedsiębiorstw oraz podnieść jakość życia mieszkańców. 6. Niepołomice mają szansę stać się gminą z nowoczesnym rolnictwem, przetwórstwem rolno-spożywczym i dobrze rozwiniętą agroturystyką. PIŚMIENNICTWO Jaworska M., Luty L., Szewczyk J. 2005. Technical Infrastructure diversification of powiats of Małopolskie voivodeship. Mlada Vleda, Fakula Ekonomiky a Manazmentu, Nitra, SPU. Korzec M. 2001.Niepołomice. Roksana PUW, Krosno. Kubów A. 1996. Infrastruktura społeczna w okresie transformacji. Pr. Nauk. AE 745. Niepołomice. 2000. Biuletyn Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Niepołomickiej 4. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Niepołomice. 2005. http://www.niepolomice.com/pl/ readarticle.php?article_id=29, dostęp z dnia 14.04.2007 r. Raport o stanie gminy. 2003. http://www.niepolomice.com/download/raport.pdf, dostęp z dnia 14.04.2007 r. Rocznik Statystyczny Województwa Krakowskiego. 1996. Województwo małopolskie – podregiony, powiaty, gminy. 2005. Urząd Statystyczny, Kraków. Zinkow J. 1997. Wokół Niepołomic i Puszczy Niepołomickiej. Przewodnik monograficzny. UMiG, [b.m.].