„Studia Historica Gedanensia”, t. 6, 2015 Z podatkiem przez wieki

„Studia Historica Gedanensia”, t. 6, 2015
Z podatkiem przez wieki
Każdy obywatel Ojczyznę miłujący i pragnący wywalczenia jej bytu
niezależnego, obowiązany jest do opłacenia jednorazowego
narodowego podatku – tytułem nadzwyczajnej ofiary na poparcie
działań dążących do wyswobodzenia Ojczyzny *.
Podatek towarzyszy człowiekowi od momentu narodzin pierwszych zorganizowanych
systemów społecznych, plemiennych czy państwowych. Jego uiszczanie nigdy nie należało do
przyjemności, niekiedy starano się go uniknąć, częściej jednak nie było przed nim ucieczki, gdyż
był on jedynym gwarantem realizacji społecznych lub jednostkowych (w przypadku despotów)
zamierzeń.
Przymusowy charakter podatku sprawiał, że już od najdawniejszych czasów starano się
sporządzać różnego typu spisy podatników, skrupulatnie odnotowujące stopień ich rozliczenia się
z nimi. Waga tego typu spisów powodowała, że starano się je w miarę możliwości bezpiecznie
przechowywać. To z kolei sprawiło, że współcześnie w odniesieniu do wielu miejsc
geograficznych, jedynymi źródłami jakimi dysponuje historyk są ni mniej, ni więcej tylko
dokumentacje podatkowe.
Specyficzny charakter tego typu dokumentacji sprawia, iż jest ona nie tylko źródłem
informacji księgowej (matematyczno-finansowej), ale i również społeczno-gospodarczej.
W historiografii znane są już prace, które z tego typu źródeł potrafiły wydobyć wiele
interesujących wiadomości i wniosków. W ostatnich latach historia społeczno-gospodarcza
przeżywa jednak swego rodzaju regres, być może spowodowany pewnego rodzaju przesytem
tych zagadnień poruszanych w historiografii pierwszych powojennych kilkudziesięcioleci. Nastał
już czas, aby ponownie zwrócić się ku tego typu źródłom, lecz spojrzeć na nie w nieco odmienny
sposób. Odpowiednim ku temu miejscem może stać się kolejny planowany tom „Studia Historica
Gedanensia” – Z podatkiem przez wieki.
Zaproszenie do podjęcia proponowanej tematyki i nadsyłania prac (artykułów,
materiałów źródłowych, recenzji) kierowane jest do szerokiego grona środowiska naukowego,
pracowników Instytutu Historii Uniwersytetu Gdańskiego, ale i też innych ośrodków
akademickich i naukowych oraz przedstawicieli innych dyscyplin, jak ekonomii, prawa czy
socjologii. Mile widziani będą badacze, doktoranci i magistranci innych dziedzin naukowych,
którzy w ogólnie pojętym podatku dostrzegą ciekawą przestrzeń godną podjęcia wysiłku
naukowego. Wśród autorów mile widziani będą przedstawiciele badający wszystkie epoki
historyczne, począwszy do starożytności a skończywszy na współczesności. Podatek traktujemy
w szerokim pojęciu, od opłat z tytułu dochodów, posiadanego majątku, poprzez podymne,
pogłówne, pańszczyznę, cło, myto, czopowe a skończywszy na daninach na rzecz instytucji
religijnych, jak świętopietrze, dziesięcina lub meszne. W sferze naszych zainteresowań pozostają
również współczesne systemy podatkowe, z tak specyficznymi jak abonament radiowotelewizyjny, czy „podatek Belki”.
Propozycje tematów należy nadsyłać do dr. Tomasza Rembalskiego do końca
października 2013, natomiast gotowe teksty do końca 2013 roku.
Kontakt: dr Tomasz Rembalski [email protected]
Rocznik „Studia Historica Gedanensia” zamieszczony jest na tzw. liście B czasopism
punktowanych przez MNiSW i posiada 3 punkty.
*
Art. I Dekretu o podatku narodowym Centralnego Narodowego Komitetu, „Ruch” nr 7 z 18.10.1862, w: Wybór
tekstów źródłowych z historii Polski w latach 1795−1864, oprac. S. Kieniewicz, T. Mencel, W. Rostocki, Warszawa
1956, s. 733.