SŁOWO WSTĘPNE

SŁOWO WSTĘPNE
Fascynujące postacie poetów Skamandra, ich znajomych i przyjaciół, a także
literatów sympatyzujących z „Piękną Plejadą” (tytuł naszego tomu nawiązuje do
znanego określenia z Traktatu poetyckiego Czesława Miłosza), niepowtarzalny
urok międzywojennej Warszawy, a także niejednokrotnie tragiczne losy wojenne i powojenne skamandrytów ciągle jeszcze kryją w sobie wiele tajemnic. Zarówno przedstawiciele najpopularniejszej grupy poetyckiej dwudziestolecia międzywojennego, jak i twórcy „luźno z nią związani” doczekali się licznych opracowań swojej twórczości pióra znakomitych historyków literatury i krytyków
literackich. Także skomplikowane losy poetów „Pięknej Plejady” były przedmiotem licznych szkiców biograficznych, jednak różnorodne aspekty ich życia oraz
twórczości ciągle jeszcze czekają na odkrycie i opracowanie. Okazją do podjęcia
na nowo dyskusji nad twórczością skamandrytów była zorganizowana w maju
2014 roku z inicjatywy młodych badaczy z Uniwersytetu Jagiellońskiego konferencja, związana z przypadającymi rocznicami urodzin i śmierci poetów tego
kręgu. Zainaugurowana koncertem w wykonaniu sopranistki Kingi Karskiej oraz
skrzypaczki Moniki Makowskiej z towarzyszeniem wybitnego krakowskiego
pianisty Sławomira Cierpika konferencja miała formę swoistego dialogu pomiędzy młodymi badaczami, zafascynowanymi postaciami skamandrytów, a uznanymi mistrzami – profesorami. Wśród tekstów mistrzowskich nie mogło zabraknąć artykułu profesora Wojciecha Ligęzy – opiekuna naukowego konferencji, wybitnego znawcy twórczości literackiej (nie tylko polskiej!) XX wieku,
który przedstawił niezwykle interesujący obraz powiązań twórczości Kazimierza
Wierzyńskiego z muzyką. Do tekstów mistrzowskich należy także zaliczyć rozprawę doktora Mateusza Antoniuka dotyczącą gry tropów w wierszach Iwaszkiewicza, którą sam autor z przesadną skromnością określa jako „jeden rozbudowany przypis do wybitnego studium analityczno-interpretacyjnego, jakim pozostaje mimo upływu lat końcowy rozdział książki Jerzego Kwiatkowskiego Poezja Jarosława Iwaszkiewicza na tle dwudziestolecia międzywojennego”. Pozostałą część książki wypełniają teksty młodych badaczek, zafascynowanych postaciami zarówno poetów Skamandra, jak i „luźno powiązanych” z nimi przyjaciół
i literatów. Z artykułu Katarzyny Michałkiewicz wyłaniają się wschodniokarpackie pejzaże w twórczości Kazimierza Wierzyńskiego (warto wspomnieć, iż rozprawa doktorska młodej badaczki dotyczyła obrazów Tatr i Alp w literaturze,
stąd znakomite obeznanie z tematyką górską). Anna Owsikowska za temat swojej
rozprawki obrała teksty audycji radiowych Jana Lechonia pisanych dla Radia
Wolna Europa. Ciekawie prezentuje się także artykuł śpiewaczki Kingi Karskiej
9
Monika Makowska
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
dotyczący muzycznych interpretacji liryki poetek dwudziestolecia międzywojennego zaprzyjaźnionych z grupą Skamandra. Równie interesująco wypada pięć
studentek UJ, które wnoszą świeże spojrzenie badawcze na dorobek poetycki
„Pięknej Plejady”. Przedmiotem zainteresowania Karoliny Koprowskiej jest twórczość tragicznie zmarłej poetki Zuzanny Ginczanki, określanej przez autorkę
mianem „Tuwima w spódnicy”, nieco zapomnianej w poprzednim stuleciu,
a obecnie będącej coraz częściej obiektem analiz literaturoznawców. W kręgu
badań nad kobiecą twórczością dwudziestolecia międzywojennego pozostaje
także Paulina Stachula, przedstawiając studium na temat przestrzeni i mitu
w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. W tekście Anny Cichy powraca
pojawiająca się już w dwóch innych rozprawach twórczość Kazimierza Wierzyńskiego, tym razem omówiona pod kątem czasu i historii w późnym dorobku
autora Wiosny i wina. Artykuł Joanny Parniewskiej to oryginalna interpretacja
popularnego Jarmarku rymów Juliana Tuwima. W rozprawce Małgorzaty Mosakowskiej powraca tematyka związana z twórczością Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Tym razem „zalotnica niebieska” zostaje ukazana niczym enigmatyczna „księżniczka z kraju porcelany” ze znanego obrazu Whistlera. Podobnie
jak owa tajemnicza „księżniczka” pomimo japońskiego stroju i rekwizytów
pozostaje Europejką, tak też nasza poetka, pomimo wyraźnych inspiracji japońską twórczością, pozostaje sobą, w oryginalny sposób korzystając z egzotycznej
dla polskiego pióra, tradycyjnej sztuki z Kraju Kwitnącej Wiśni. Tom zamyka
tekst Moniki Makowskiej, w którym omówione zostały nieznane szerszej publiczności wiersze i piosenki z czasów legionowych autorstwa pierwszego ułana
II Rzeczypospolitej, słynnego adiutanta Marszałka – generała Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego. Jak wypadnie swoista konfrontacja tekstów pióra mistrzów z artykułami młodzieży zafascynowanej postaciami poetów kręgu Skamandra i ich literackich przyjaciół? Pytanie pozostawiam otwarte.
Monika Makowska
10