Poradnik Językowy NR 10/2013 - spis treści

Poradnik Językowy NR 10/2013 - spis treści

2013
grudzień
zeszyt 10
Spis treści
ARTYKUŁY I ROZPRAWY
Wanda Decyk-Zięba: Narty w historii języka polskiego ............................................. Maria Borejszo: Świat muzyki w staropolskich kolędach i pastorałkach
(na materiale tzw. Kantyczek karmelitańskich z XVII i XVIII wieku) ................... Milena Wojtyńska-Nowotka: Latynizmy i grecyzmy leksykalne w Rozprawach
literackich Maurycego Mochnackiego . ............................................................... Anna Cegieła: Słowa niebezpieczne i niepożądane w przestrzeni społecznej.
Etyka słowa a poprawność polityczna ............................................................... Barbara Batko-Tokarz: O różnorodnych definicjach słownikowych rzeczowników
osobowych rodzaju męskiego ............................................................................ 5
22
39
57
71
OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW
Beata Nowakowska: Logia, czyli nauka nie bardzo poważna ................................... 87
SŁOWNIKI DAWNE I WSPÓŁCZESNE
Maciej Czeszewski: Franciszek Mymer, Dictionarius trium linguarum,
Kraków 1528 .................................................................................................... 95
RECENZJE
Beata Katarzyna Jędryka: Ewa Lipińska, Anna Seretny, Między językiem
ojczystym a obcym. Nauczanie i uczenie się języka odziedziczonego
na przykładzie szkolnictwa polonijnego w Chicago, Kraków 2012 ...................... 98
Przemysław Wiatrowski: Magdalena Czachorowska, Świat roślin w pismach
Bolesława Prusa, Bydgoszcz 2012 .................................................................... 101
SŁOWA I SŁÓWKA
S. D.: Z końcem roku... ............................................................................................ 105
BIBLIOGRAFIA
Jadwiga Latusek: Przegląd polskich prac i czasopism językoznawczych
ogłoszonych drukiem w 2012 roku ................................................................... 107
RECENZENCI „PORADNIKA JĘZYKOWEGO” .............................................................. 120
2013
grudzień
zeszyt 10
CONTENTS
PAPERS AND DISSERTATIONS
Wanda Decyk-Zięba: Narty (skis) in the history of the Polish language . ................... Maria Borejszo: The world of music in Old Polish Christmas carols and Christmas
songs (on the material of the so-called Kantyczki karmelitańskie (Carmelite
canticles) from the 17th and 18th centuries) ......................................................... Milena Wojtyńska-Nowotka: Lexical Latinisms and Grecisms in Rozprawy
literackie (Literary Treatises) by Maurycy Mochnacki . ....................................... Anna Cegieła: Words that are dangerous and unwelcome in the social space.
The ethics of the word and political correctness ................................................ Barbara Batko-Tokarz: About diverse dictionary definitions of masculine
personal nouns ................................................................................................. 5
22
39
57
71
EXPLANATIONS OF WORDS AND EXPRESSIONS
Beata Nowakowska: Logia, or not quite a serious science ....................................... 87
OLD AND CONTEMPORARY DICTIONARIES
Maciej Czeszewski: Franciszek Mymer, Dictionarius trium linguarum,
Kraków 1528 .................................................................................................... 95
REVIEWS
Beata Katarzyna Jędryka: Ewa Lipińska, Anna Seretny, Między językiem ojczystym
a obcym. Nauczanie i uczenie się języka odziedziczonego na przykładzie
szkolnictwa polonijnego w Chicago (Between the mother tongue and a foreign
language. Teaching and learning the inherited language on the example
of education of the Polish community in Chicago), Kraków 2012 ........................... 98
Przemysław Wiatrowski: Magdalena Czachorowska, Świat roślin w pismach
Bolesława Prusa (The world of plants in the works by Bolesław Prus),
Bydgoszcz 2012 ................................................................................................ 101
WORDS AND EXPRESSIONS
S. D.: Z końcem roku... (As of the end of the year…) ................................................ 105
BIBLIOGRAPHY
Jadwiga Latusek: A review of Polish linguistic studies and journals published
in 2012 ............................................................................................................. 107
REVIEWERS OF „PORADNIK JĘZYKOWY” .................................................................. 120
2013
grudzień
PORADNIK
zeszyt 10
JĘZYKOWY
MIESIĘCZNIK ZAŁOŻONY W R. 1901 PRZEZ ROMANA ZAWILIŃSKIEGO
ORGAN TOWARZYSTWA KULTURY JĘZYKA
Zarząd Główny, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa
http://www.tkj.uw.edu.pl
W zeszycie
– Wyraz narty ma w polszczyźnie długą i ciekawą historię, sięgającą XVI w., a może
jeszcze okresu staropolskiego. Pierwotnie było to jedno z kilku określeń synonimicznych
sprzętu służącego do poruszania się po śniegu. Jedyną nazwą desygnatu stają się narty
dopiero po II wojnie światowej.
– Zbiory kolęd i pastorałek stanowią ciekawe źródło do badań języka i jego tła kulturowego w epokach dawnych. W analizowanym zbiorze utworów (358 tekstów) z XVII
i XVIII w. najliczniej udokumentowanym zbiorem leksyki jest słownictwo dotyczące dawnego instrumentarium (tego, co wiąże się z grą na instrumentach).
– Leksykalne zapożyczenia z greki i łaciny wstępują w tekście Rozpraw literackich
M. Mochnackiego w umiarkowanym zakresie (łącznie 176 jednostek leksykalnych). Pisarza nie cechuje w ich doborze nowatorstwo, należą one bowiem do standardowej odmiany
polszczyzny ogólnej XIX w.
– Poprawność polityczna w zamierzeniach twórców tego pojęcia miała zapobiegać
dyskryminacji mniejszości społecznych przez wykluczenie z języka określeń je dyskredytujących oraz poprzez usuwanie stereotypów. Zarazem jednak poprawność polityczna
ogranicza możliwości wartościowania, odbiera językowi jego wymiar aksjologiczny.
– W słownikach języka polskiego rzeczowniki męskoosobowe są ujmowane i definiowane w zróżnicowany sposób, co zwykle jest wynikiem różnych strategii definicyjnych.
Analiza tych zagadnień w czterech słownikach języka polskiego, które ukazały się w ciągu
ostatniego półwiecza, pozwala na sformułowanie uogólnionych wniosków.
***
Historia języka polskiego – leksykologia historyczna – leksykografia – słownictwo
kolęd i pastorałek – zakresy tematyczne słownictwa – zapożyczenia leksykalne z greki
i łaciny – język pisarza – etyka słowa – językowa poprawność polityczna – kategoria męskoosobowości w słownikach.
Red.