HAŁAS W ŚRODOWISKU PRACY

Transkrypt

HAŁAS
W ŚRODOWISKU
PRACY
Budowa ucha ludzkiego
Studia podyplomowe "Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy"
Opracowanie: dr Artur Woźny
Narząd słuchu składa się
z trzech zasadniczych części:
ucha zewnętrznego,
 ucha środkowego,
 ucha wewnętrznego.

Drgania akustyczne powierzchniowe słyszalne
oddziałują na człowieka przede wszystkim za
pośrednictwem narządu słuchu.
Fala dźwiękowa dociera do zewnętrznego przewodu
słuchowego, błona bębenkowa drga a drgania błony
bębenkowej wprawiają w drgania kosteczki słuchowe:
młoteczek, kowadełko i strzemiączko. Intensywność
drgań ulega wzmocnieniu, drga błona okienka
owalnego a drgania przewodzone są przez płyn.
Komórki słuchowe w narządzie Cortiego w ślimaku
ulegają wzbudzeniu prowadząc do mózgu za
pośrednictwem nerwu ślimakowego impuls nerwowy.
Przekrój poprzeczny organu Cortiego
Zadanie organu Cortiego polega na zamianie energii
kinetycznej drgań na energię elektryczną. Organ składa się
z komórek słupkowych połączonych z czterema rzędami
komórek nerwowych, stanowiących zakończenie nerwu
słuchowego. Zakończeń jest ok. 24000. Od strony
zewnętrznej komórki nerwowe są wyposażone w rzęski,
które dotykają do przykrywającej je błony pokrywkowej.
Gdy błona podstawowa zostaje odkształcona przez drgania,
błona nakrywkowa i organ Cortiego przesuwają się
względem siebie powodując wygięcie i drażnienie rzęsek.
Wygięcie rzęsek komórek rzęskowych pobudza nerw
słuchowy. Przewodami łączącymi ucho z centralnym
układem nerwowym i mózgiem są łańcuchy komórek
zwanych neuronami.
W warunkach fizjologicznych u człowieka
podstawową drogą fali akustycznej do
receptora jest droga powietrzna, natomiast
przewodzenie dźwięku na drodze kostnej w
warunkach normalnych okazuje się
zjawiskiem w zasadzie niepożądanym i
tłumionym. Przewodnictwo kostne będące
komponentem słyszenia fizjologicznego
określa się jako pośrednie i stanowi bodziec
akustyczny słabszy od przewodnictwa
powietrznego o 50-60 dB.
W ostatnich latach wraz ze
wzmożonym zainteresowaniem
możliwością odbioru dźwięku na
drodze kostnej u osób z normalnym
słuchem pojawiły się urządzenia
wykorzystujące przewodnictwo kostne
dla osób przebywających w
specyficznych warunkach, np. w hałasie
lub w wodzie, gdzie słyszenie na drodze
powietrznej jest utrudnione.
Aparaty słuchowe oraz implanty wykorzystywane są
także przez osoby, które mają wrodzone wady ucha
środkowego i wewnętrznego.
Nowoczesny system implantu aktywnego złożony
jest z części wewnętrznej implantu, składającego się
z odbiornika i stymulatora elektrycznego we
wspólnej obudowie wraz z wiązką elektrod bądź
z przetwornika elektromechanicznego, oraz z części
zewnętrznej – cyfrowego, wielokanałowego
procesora mowy.
Budowa implantu oraz montaż
System implantów BAHA działa
w oparciu o bezpośrednie
przewodnictwo kostne. Oznacza to, że
sygnał akustyczny jest przenoszony do
ucha wewnętrznego drogą kostną
(przez kości czaszki) z pominięciem
uszkodzonych lub nieprawidłowo
funkcjonujących struktur przewodu
słuchowego zewnętrznego lub ucha
środkowego.
FALE DŹWIĘKOWE
Hałasem
określa się wszelkie niepożądane,
nieprzyjemne, dokuczliwe,
uciążliwe lub szkodliwe dźwięki
oddziaływujące na narząd słuchu i
inne zmysły oraz części organizmu
człowieka.
Główne grupy źródeł hałasu w różnych
działach gospodarki







elementy instalacji przemysłowych, urządzenia przepływowe, np.
zawory, wentylatory;
maszyny będące źródłami energii, np. silniki spalinowe, sprężarki;
obrabiarki do metalu, np. tokarki, wiertarki;
narzędzia pneumatyczne i elektryczne, np. młotki, przecinaki,
szlifierki,;
urządzenia transportu wewnątrzzakładowego, np. suwnice,
przenośniki, podajniki;
maszyny do przecinania, oczyszczania, kruszenia, rozdrabniania,
przesiewania, np. piły tarczowe, kruszarki, sita wibracyjne, kraty
wstrząsowe, młyny kulowe;
maszyny i urządzenia spotykane w przetwórstwie przemysłowym –
maszyny do obróbki plastycznej, np. prasy, młoty mechaniczne;
Główne grupy źródeł hałasu w różnych
działach gospodarki (c.d.)






maszyny i urządzenia spotykane w przetwórstwie
przemysłowym (produkcja drewna i wyrobów z drewna,
produkcja mebli) i budownictwie – obrabiarki do drewna, np.
piły tarczowe, strugarki, frezarki, dłutownice;
maszyny i urządzenia spotykane w przetwórstwie
przemysłowym (włókiennictwo) – maszyny włókiennicze, np.
krosna, przędzarki, przewijarki, rozciągarki, skręcarki;
maszyny i urządzenia spotykane w rolnictwie, łowiectwie
i leśnictwie;
maszyny rolnicze, np. ciągniki i kombajny zbożowe;
łańcuchowe pilarki spalinowe;
broń myśliwska.
Z fizycznego punktu widzenia,
dźwięki są to drgania mechaniczne
ośrodka sprężystego (gazu, cieczy lub
ośrodka stałego). Drgania te mogą być
rozpatrywane jako oscylacyjny ruch
cząstek ośrodka względem położenia
równowagi, wywołujący zmianę
ciśnienia ośrodka w stosunku do
wartości ciśnienia statycznego
(atmosferycznego).
Ze względu na zakres
częstotliwości rozróżnia się:
hałas infradźwiękowy w którego widmie
występują składowe o częstotliwościach
infradźwiękowych od 1 do 20 Hz i o niskich
częstotliwościach słyszalnych,
 hałas słyszalny w którego widmie
występują składowe o częstotliwości od 20
Hz do 20 kHz,
 hałas ultradźwiękowy w którego
widmie występują składowe o wysokich
częstotliwościach słyszalnych i niskich
ultradźwiękowych
od 10 bezpieczeństwem
do 40 kHz.
Studia podyplomowe "Zarządzanie
i higieną pracy"

Infradźwięki wchodzące w skład hałasu
infradźwiękowego, wbrew powszechnemu
mniemaniu o ich niesłyszalności, są odbierane
w organizmie specyficzną drogą słuchową
(głównie przez narząd słuchu). Słyszalność ich
zależy od poziomu ciśnienia akustycznego.
Progi słyszenia infradźwięków są tym wyższe,
im niższa jest ich częstotliwość. Poza
specyficzną drogą słuchową infradźwięki są
odbierane przez receptory czucia wibracji.
Gdy poziom ciśnienia akustycznego przekracza
wartość 140 dB, infradźwięki mogą powodować
trwałe, szkodliwe zmiany w organizmie. Możliwe
jest występowanie zjawiska rezonansu struktur
i narządów wewnętrznych organizmu,
subiektywnie odczuwalne już od 100 dB jako
nieprzyjemne uczucie wewnętrznego
wibrowania. Jest to obok ucisku w uszach jeden
z najbardziej typowych objawów stwierdzonych
przez osoby narażone na infradźwięki.
Dominującym efektem wpływu
infradźwięków na organizm w ekspozycji
zawodowej, jest ich działanie uciążliwe,
występujące już przy niewielkich
przekroczeniach słyszenia. Działanie to
charakteryzuje się subiektywnie
określonymi stanami nadmiernego
zmęczenia, dyskomfortu, senności,
zaburzenia równowagi, sprawności
psychomotorycznej oraz zaburzeniami
funkcji fizjologicznych.
Hałas słyszalny to drgania, które
dostarczają człowiekowi informacji
o otaczającym go świecie. Drgania
akustyczne zdolne wytworzyć
wrażenie słuchowe u człowieka
o normalnym słuchu nazywa się
dźwiękiem, a każdy dźwięk szkodliwy,
nieprzyjemny lub niepożądany
hałasem.
Najmniejszy poziom ciśnienia akustycznego
tonu wywołującego wrażenie słuchowe
nazywa się progiem słyszalności, a krzywą
przedstawiającą próg słyszalności ludzi
o prawidłowym słuchu w zależności od
częstotliwości dolną granicą słyszalności.
Drugą krzywą, która ogranicza
powierzchnię słyszalności słuchu ludzkiego,
jest górna granica słyszalności, tzn. krzywa
przedstawiająca zależność progu słyszenia
bolesnego od częstotliwości.
Powierzchnia słyszalności słuchu
ludzkiego
Ultradźwięki wchodzące w skład hałasu
ultradźwiękowego mogą wnikać do organizmu
przez narząd słuchu oraz przez całą
powierzchnię ciała.
Ekspozycja zawodowa na hałas ultradźwiękowy
o poziomach ponad 80 dB w zakresie wysokich
częstotliwości słyszalnych i ponad 100 dB
w zakresie niskich częstotliwości
ultradźwiękowych, wywołuje zmiany
o charakterze wegetatywno-naczyniowym.
Głównymi źródłami hałasu ultradźwiękowego
w środowisku są tzw. technologiczne urządzenia
ultradźwiękowe niskich częstotliwości, w których
ultradźwięki są wytwarzane celowo jako czynnik niezbędny
do realizacji określonych procesów technologicznych. Do
urządzeń tych zalicza się myjki ultradźwiękowe, zgrzewarki
ultradźwiękowe, a także drążarki i lutownice
ultradźwiękowe.
Hałas ultradźwiękowy mogą również emitować do
otoczenia maszyny wysokoobrotowe, takie jak: obrabiarki
do metalu, niektóre maszyny włókiennicze, a także
urządzenia pneumatyczne, w których główną przyczyną
generacji hałasu ultradźwiękowego jest wpływ sprężonych
gazów.
POMIARY HAŁASU
W ŚRODOWISKU
PRACY
Pomiary hałasu w środowisku pracy
wykonywane są w celu ustalenia
poziomu narażenia ludzi na działanie
hałasu na stanowiskach pracy oraz
w innych miejscach, w których mogą
przebywać ludzie. Uzyskane wyniki
pomiarów porównuje się
z wartościami określonymi
w przepisach i normach w celu
określenia ryzyka zawodowego
związanego z narażeniem na hałas.
Pomiary hałasu należy przeprowadzać:
 co najmniej raz w roku, jeżeli wyniki ostatnio
przeprowadzonych pomiarów osiągnęły
poziom powyżej 0,5 wartości dopuszczalnych;
 co najmniej raz na dwa lata, jeżeli wyniki
ostatnio przeprowadzonych pomiarów
osiągnęły poziom, powyżej 0,1, lecz nie
przekroczyły 0,5 wartości dopuszczalnych;
 w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w
warunkach występowania hałasu.
Częstotliwość wykonywania pomiarów
hałasu została określona
w rozporządzeniu Ministra Zdrowia
w sprawie badań i pomiarów czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku
pracy. Do pomiaru wielkości
charakteryzujących hałas powinny być
stosowane dozymetry hałasu lub
całkujące mierniki poziomu dźwięku
o klasie dokładności 2 lub większej.
Dozymetr hałasu
Całkujący miernik
poziomu dźwięku
Pomiar wielkości określających hałas
na stanowiskach pracy przeprowadza
się dwoma metodami
metoda bezpośrednia;
 metoda pośrednia.

Metoda bezpośrednia polega na ciągłym
pomiarze ekspozycji pracownika na hałas
i odczycie wielkości bezpośrednio z mierników.
Jest to metoda łatwa, niewymagająca
wykonywania skomplikowanych obliczeń i może
być wykorzystywana przez ekipy pomiarowe
z niewielkim doświadczeniem bez ryzyka
popełnienia znaczących błędów pomiarowych
w przypadku hałasu nieustalonego. Wadą metody
jest jej czasochłonność – pomiar dla jednego
stanowiska pracy trwa całą zmianę roboczą lub
dłużej.
Metoda pośrednia polega na pomiarze hałasu
w czasie krótszym niż czas ekspozycji pracownika
oraz zastosowania odpowiednich zależności
matematycznych do wyznaczenia wielkości
opisujących hałas na stanowiskach pracy.
Podstawowym problemem w tej metodzie jest
wyznaczenie poziomu ekspozycji na hałas
odniesionego do 8-godzinnego dobowego wymiaru
czasu pracy lub tygodnia pracy dla hałasu, który
w przeciągu zmiany roboczej jest hałasem
nieustalonym.
Poziom ekspozycji na hałas wyznaczany jest na
podstawie równoważnego poziomu dźwięku A.
Największą wadą metody pośredniej jest to, że
w przypadku nie w pełni rozpoznanego charakteru
hałasu nieustalonego można popełnić trudne do
oszacowania błędy. Z tego powodu zaleca się
stosowanie tej metody tylko przez doświadczone
ekipy pomiarowe. Podstawową zaletą jest
skrócenie do niezbędnego minimum czasu
wykonywania pomiarów.
WPŁYW HAŁASU NA
ORGANIZM CZŁOWIEKA
I JEGO SKUTKI
Problem wpływu hałasu na organizm
człowieka jest złożony. Dotyczy on
człowieka jako organizmu biologicznego,
jednostki intelektualnej i członka grupy
społecznej, a także wszelkich przejawów
jego życia. Hałas oddziałuje nie tylko przez
organ słuchu, lecz również poprzez
centralny układ nerwowy na inne organy.
Ważne znaczenie ma również wpływ hałasu
na życie psychiczne, sprawność umysłową,
efektywność i jakość pracy.
Skala dynamiki słuchu człowieka
Narażenie na hałas o poziomie
dźwięku przekraczającym
90 dB powoduje w skali lat
ekspozycji nieodwracalne
uszkodzenie komórek rzęskowych
w organie Cortiego, który jest
narządem odbiorczym ucha
wewnętrznego.
Szkodliwość, dokuczliwość a także
uciążliwość hałasu zależą od jego cech
fizycznych oraz czynników
charakteryzujących te zmiany
w czasie, takich jak charakterystyka
widmowa, wartość poziomu hałasu,
częstość występowania, długość
odcinków czasowych oddziaływania
hałasu, charakter ciągły, przerwany,
impulsywny.
Nadmierny hałas nie tylko wpływa na
narząd słuchu, lecz również na ogólny
stan zdrowia, stan psychiczny
i emocjonalny oraz somatyczny.
Powoduje brak poczucia
bezpieczeństwa, brak poczucia
niezależności, uniemożliwia
porozumiewanie się i orientacji
w środowisku, pogarsza komfort
pracy i wypoczynku.
Analizując wpływ hałasu na organizm ludzki
rozpatrywany jest poziom dźwięku A. Stosowane
w praktyce mierniki poziomu dźwięku
zaopatrzone są w specjalne filtry korekcyjne
częstotliwości: A, B, C oraz D. Filtr korekcyjny A
przystosowuje charakterystykę pomiarową
przyrządu do charakterystyki czułości ucha w
zakresie małych poziomów głośności (0 – 55
fonów), filtr B w zakresie średnich (55 – 85
fonów), a filtr C dla dużych poziomów głośności
powyżej 85 fonów. Dla szczególnie wysokich
poziomów dźwięków, np. hałasów lotniczych,
wprowadzono krzywe korekcyjne D.
Hałasy o poziomie A nie przekraczającym 35 dB
są dla zdrowia nieszkodliwe, czasami
denerwujące. Niekiedy dźwięki wytwarzane
przez naturę działają korzystnie. Hałasy
o poziomie A 35-70 dB wpływają ujemnie na
organizm, powodując zmęczenie układu
nerwowego, obniżenie czułości wzroku,
utrudniają zrozumienie mowy, porozumiewanie
się, niekorzystnie wpływają na sen i wypoczynek.
Ciągła ekspozycja hałasu o poziomie A 70-85 dB
wpływa ujemnie na wydajność pracy, działa
szkodliwie na zdrowie. Następuje osłabienie
słuchu, bóle głowy, zaburzenia nerwowe.
Hałasy o poziomie A zawartych w przedziale
90-130 dB są niebezpieczne dla organizmu,
powodując liczne zaburzenia m.in. układu
krążenia, układu pokarmowego. Hałasy
o poziomach A wyższych od 130 dB wytwarzają
drgania niektórych organów wewnętrznych
człowieka, powodując ich choroby oraz
zniszczenie. Przebywanie w hałasie o tym
poziomie powoduje zaburzenia równowagi,
mdłości, zmienia proporcję zawartości różnych
składników we krwi, wywołując pewne choroby
psychiczne.
Długotrwałe oddziaływanie hałasu na narząd słuchu
powoduje zmiany patologiczne i fizjologiczne.
Zmiany patologiczne dotyczą głównie procesu
odbioru fal dźwiękowych w narządach słuchu
i powodują nieodwracalne ubytki słuchu. Bodźce
o dużym natężeniu, działające nieprzerwanie przez
dłuższy czas lub działające okresowo z przerwami,
powodują zmęczenie, wyczerpanie, a nawet
całkowite zahamowanie aktywności komórek
rzęsatych a w dalszej kolejności ich zanik, co
w konsekwencji powoduje, że narząd Cortiego
traci swoją funkcję.
Zmiany fizjologiczne
spowodowane działaniem hałasu
to przede wszystkim zjawisko
maskowania, polegające na tym, że
z kilku tonów o różnych
częstotliwościach słyszymy ton
silniejszy, gdyż ton słabszy jest
zagłuszany.
Czas oddziaływania hałasu
w ciągu całego okresu narażenia:
 okres 1 rozpoczyna się z chwilą przebywania
w hałasie (podjęcie pracy) i trwa zależnie od
natężenia hałasu średnio od 2 do 4 lat; cechuje go
pewien ubytek słuchu, głównie w wysokich
częstotliwościach 4000 Hz – 6000 Hz, odbywający
się skokami;
 okres 2 obejmuje przebywanie w hałasie (pracę) od
4 do 10 lat; w czasie tym następuje dalszy ubytek
słuchu proporcjonalny do czasu pracy w hałasie;
 okres 3 występuje po 10 do 15 latach przebywania
w hałasie i jest okresem stabilności ubytku słuchu.
Ryzyko utraty słuchu w procentach podczas pracy w hałasie
o różnych wartościach poziomu równoważnego i dla różnego
okresu ekspozycji według normy ISO 1999
Równoważny
poziom
dźwięku dB
Ryzyko utraty słuchu
Ekspozycja lat
5
10
15
20
25
30
35
40
80
0
0
0
0
0
0
0
0
85
1
3
5
6
7
8
9
10
90
4
10
14
16
16
18
20
21
95
7
17
24
28
29
31
32
29
100
12
29
37
42
43
44
44
41
105
18
42
53
58
60
62
61
54
110
26
55
71
78
78
77
72
62
115
36
71
83
87
84
81
25
64
W przypadku przebywania w hałasie o wysokim
poziomie może dojść do ostrego lub przewlekłego
urazu akustycznego. Ostry uraz akustyczny
spowodowany może być hałasem o charakterze
impulsywnym. Hałas impulsywny odznacza się tak
szybkim narastaniem ciśnienia akustycznego do
dużych wartości, że mechanizmy obronne narządu
słuchu nie zmniejszają skuteczności transmisji
energii akustycznej do ucha wewnętrznego,
wskutek czego możliwe jest znaczne i szybkie
przeciążenie słuchu. Hałasy o charakterze
impulsywnym spotykamy w pobliżu silników
rakietowych. Są to również wybuchy i detonacje.
Trzy stopnie uszkodzenia narządu słuchu
w ostrym urazie akustycznym:
 lekki, objawiający się szumem, zawrotami
głowy, które ustępują w ciągu kilku dni;
 średnio ciężki – występują drobne zmiany
w błonie bębenkowej, szumy, upośledzenie
słuchu, przy czym objawy te mogą pozostać
stale;
 ciężki, odznacza się dużymi zmianami błony
bębenkowej i kosteczek słuchowych,
występuje upośledzenie słuchu, a nawet
głuchota.
Przewlekły uraz akustyczny,
nazywany najczęściej głuchotą
zawodową, spowodowany jest
oddziaływaniem hałasu
w ciągu wielu lat.
Skutki oddziaływania hałasu
uszkodzenia struktur narządu słuchu
– spadek sprawności słuchu aż do głuchoty
– rozległe perforacje , ubytki błony
bębenkowej, przerwanie łańcucha kosteczek
słuchowych ucha środkowego lub ich
zwichnięcie i złamanie, mechaniczne
uszkodzenie błony bębenkowej;
 upośledzenie sprawności słuchu –
spadek ostrości słuchu jako wynik
podwyższenia progu słuchu.

Pozasłuchowe skutki działania hałasu są
wynikiem powiązań drogi słuchowej
z innymi układami centralnymi
i wegetatywnymi. Bodźce słuchowe wpływają
na wszelkie przejawy życia organizmu.
Wpływają na układ krążenia, układ oddechowy,
przewód pokarmowy i inne narządy. Wyraźne
reakcje wegetatywne występują wówczas, gdy
poziom hałasu przekroczy 75 dB. Sygnały
akustyczne powodują odruchy motoryczne, np.
skurcze mięśni szyi, głowy i oczu.
Pod wpływem nagłych sygnałów
akustycznych następuje skurcz
mięśni zmieniających całą postawę
ciała. Zaobserwować można
charakterystyczne nachylenie
tułowia, otwarcie ust, grymas
twarzy, zamknięcie powiek,
a także zgięcie kolan i ramion.
Objawy pozasłuchowe












skurcze mięśni;
zmiana oporności elektrycznej skóry;
zmiana rytmu oddechowego;
skurcz obwodowych naczyń krwionośnych;
wzrost oporów krążenia;
zmiana ciśnienia krwi;
zmiana intensywności perystaltyki jelit i żołądka;
wzmożona aktywność kory mózgowej;
zmiany i zaburzenia w przemianie węglowodanów, tłuszczów
i białek;
zaburzenia funkcji rozrodczych i ograniczenie odporności na infekcje;
hałas o poziomie 120 dB zmniejsza prędkość ruchu gałek ocznych,
pojawienie się oczopląsu i zawrotów głowy;
przy hałasie o poziomie ok. 125 dB mogą wystąpić zaburzenia
równowagi. Studia podyplomowe "Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy"
W medycynie pracy rozróżnia się
cztery stopnie obciążenia
 przy poziomie głośności 30-60 fonów występują
wyłącznie reakcje psychiczne;
 przy poziomie głośności 60-95 fonów występują
zmiany psychiczne w zakresie wegetatywnego układu
nerwowego;
 przy poziomie głośności 95-120 fonów poza
reakcjami psychicznymi i wegetatywnymi istnieje
zagrożenie narządu słuchu;
 przy poziomie głośności ponad 120 fonów, obok
wymienionych uprzednio zjawisk, występuje
możliwość bezpośredniego oddziaływania na komórki
nerwowe poprzez skórę.
Hałas w czasie pracy w sposób zasadniczy wpływa na
wydajność i jakość wykonywanej pracy. Nadmierny
hałas zaburza możliwość skoncentrowania uwagi. Na
skutek hałasu następuje stopniowa utrata energii, a
funkcjonalne zmiany zachodzące w odśrodkowym
układzie nerwowym stają się przyczyną narastającego
zmęczenia i spadku zdolności do pracy. Hałas utrudnia
wykonywanie prac precyzyjnych i koncepcyjnych
wymagających procesów myślowych, przedłuża czas
reakcji prostych i złożonych, zwłaszcza czas wyboru
decyzji. Z tego powodu utrudnione są prace związane
z obserwacją, percepcją i analizą informacji. Utrudnione
są prace mające na celu sterowanie lub sygnalizację.
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów
z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu
chorób zawodowych, szczegółowych zasad
postępowania w sprawach zgłaszania
podejrzenia, rozpoznania i stwierdzenia
chorób zawodowych oraz podmiotów
właściwych w tych sprawach (Dz. U. 2002,
nr 132, poz. 1115) obustronny trwały ubytek słuchu
typu ślimakowego spowodowany hałasem, wyrażony
podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej
45 dB w uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia
arytmetyczna dla częstotliwości audiometrycznych
1,2 i 3 kHz uznawany jest za chorobę zawodową.
METODY I ŚRODKI
OCHRONY PRZED
HAŁASEM
Obowiązki pracodawców dotyczące
ochrony pracowników przed nadmiernym
hałasem są określane w odpowiednich
dyrektywach Unii Europejskiej
i przepisach krajowych wdrażających do
prawa polskiego postanowienia tych
dyrektyw.
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić ochronę
pracownikowi przed zagrożeniami związanymi
z narażeniem na hałas, a w szczególności zapewnić
stosowanie :
procesów technologicznych nie powodujących
nadmiernego hałasu;
 maszyn i innych urządzeń technicznych
powodujących możliwie najmniejszy hałas, nie
przekraczający dopuszczalnych wartości;
 rozwiązań obniżających poziom hałasu
w procesach pracy.

Pracownikom zatrudnionym na
stanowiskach, na których poziom hałasu
przekracza wartości dopuszczalne,
należy zapewnić informację na temat:
wyników pomiarów hałasu i zagrożenia dla
zdrowia wynikające z narażenia na hałas;
 działań podjętych w związku z przekroczeniem
dopuszczalnych wartości hałasu na określonych
stanowiskach;
 właściwego doboru i sposobów używania
środków ochrony indywidualnej słuchu.

Do obowiązków pracownika
należy:
współdziałanie przy ocenie zagrożenia
hałasem;
 stosowanie środków ochrony zbiorowej
i ochronników słuchu;
 informowanie pracodawcy
o uszkodzeniach środków ochronnych lub
trudnościach w ich stosowaniu.

Gdy uniknięcie lub wyeliminowanie ryzyka
zawodowego wynikającego z narażenia na hałas nie
jest możliwe za pomocą środków ochrony
zbiorowej lub organizacji pracy, pracodawca musi
udostępnić pracownikom poprawnie dobrane środki
ochrony indywidualnej słuchu. Jeżeli wielkości
charakteryzujące hałas w środowisku pracy osiągają
lub przekraczają wartości dopuszczalne, pracodawca
ma dodatkowo obowiązek nadzorowania
prawidłowości stosowania środków ochrony
indywidualnej słuchu, wydzielania i oznaczenia
znakami bezpieczeństwa strefy, gdzie hałas
przekracza wartości dopuszczalne.
Metody ograniczania hałasu
w miejscu pracy
eliminacja lub ograniczenie hałasu
u źródła;
 stosowanie środków ochrony
indywidualnej;
 stosowanie środków ochrony zbiorowej
lub zmian organizacji pracy.

Najskuteczniejszą z metod ograniczania hałasu jest
eliminacja źródła hałasu lub ograniczenie hałasu u
źródła jego powstawania. Polega ona przede wszystkim
na stosowaniu jak najcichszych środków pracy
i procesów produkcji. Przy braku możliwości
ograniczenia hałasu u źródła, należy ograniczać hałas na
drodze jego propagacji oraz przeprowadzić
odpowiednie działania organizacyjne. Jedną
z możliwości jest odizolowanie źródła hałasu.
Skuteczne odizolowanie źródła hałasu zwykle osiąga
się poprzez jednoczesne zastosowanie obudów
dźwiękochłonno izolacyjnych oraz amortyzatorów
uniemożliwiających przenoszenie się hałasu przez
podłoże.
Dobrym rozwiązaniem jest również wydzielenie maszyn
głośnych oraz zgrupowanie ich w odizolowanym
pomieszczeniu. Zastosowanie adaptacji akustycznej
zwiększającej pochłanianie dźwięków w pomieszczeniu
(np. dźwiękochłonny sufit) pozwala na ograniczenie hałasu
propagującego się w pomieszczeniach pracy. Ograniczenie
hałasu dochodzącego do pracowników bezpośrednio od
maszyny można uzyskać stosując ekran akustyczny.
W niektórych przypadkach celowe może być umieszczenie
stanowisk pracy w cichych pomieszczeniach (np. kabinach
dźwiękochłonnych). Sposobem na zmniejszenie narażenia
pracowników na hałasu jest również zmiana organizacji pracy.
Środki ochrony indywidualnej słuchu powinny być stosowane
w ostateczności, gdy wszystkie inne możliwości ograniczenia
hałasu zostały już wyczerpane.
Stosując ochronniki słuchu
należy przestrzegać szeregu
zasad dotyczących ich doboru
i użytkowania. Przede
wszystkim ochronniki muszą
być dobrane akustycznie pod
kątem panującego na
stanowisku pracy hałasu tak,
aby hałas pod ochronnikiem
nie powodował utraty słuchu.
W dalszej kolejności należy
wziąć pod uwagę cechy
indywidualne pracownika,
inne niż hałas warunki
środowiska pracy oraz
współdziałanie z innymi
środkami ochrony
indywidualnej.
Zgodnie z dyrektywą
2003/10/WE, pracodawca jest
zobowiązany zapewnić
pracownikowi dostęp do
ochronników słuchu, gdy poziom
ekspozycji na hałas odniesiony do
8-godzinnego dobowego wymiaru
czasu pracy przekroczy 80 dB.
Tłumiki refleksyjne
Tłumiki refleksyjne działają
na zasadzie odbicia
i interferencji fal
akustycznych
i odznaczają się dobrymi
właściwościami tłumiącymi
w zakresie małych
i średnich częstotliwości.
Stosowane są tam, gdzie
występują duże prędkości
przepływu i wysokie
temperatury, a więc
w silnikach spalinowych,
dmuchawach, sprężarkach,
niekiedy w wentylatora.
Tłumiki absorpcyjne
Tłumiki absorpcyjne
przeciwdziałają
przenoszeniu energii
akustycznej wzdłuż
przewodu, przez
pochłanianie znacznej jej
części głównie przez
materiał dźwiękochłonny.
Tłumią przede wszystkim
średnie i wysokie
częstotliwości i znajdują
szerokie zastosowanie
w przewodach
wentylacyjnych.
Obudowa dźwiękochłonna
sprężarki
Wyciszenie źródła hałasu
można osiągnąć przez
obudowanie całości lub części
hałaśliwej maszyny. Obudowy
dźwiękochłonno-izolacyjne
maszyn powinny możliwie
najskuteczniej tłumić fale
dźwiękowe emitowane przez
źródło hałasu, przy czym nie
powinny one stanowić
przeszkody w normalnej pracy
i obsłudze zamkniętych w niej
maszyny. Prawidłowo
wykonane obudowy mogą
zmniejszać poziom dźwięku A
o 10-25 dB. W przypadku
obudowy częściowej, jej
skuteczność jest znacznie
mniejsza i wynosi ok. 5 dB.
Materiał dźwiękochłonny –
wełna mineralna
Materiały i ustroje
dźwiękochłonne stosowane na
ścianach i stropie
pomieszczenia zwiększają jego
chłonność akustyczną.W ten
sposób uzyskuje się
zmniejszenie poziomu
dźwięku fal odbitych, co
prowadzi do zmniejszenia
ogólnego poziomu hałasu
panującego w danym
pomieszczeniu. Najczęściej
stosowanymi materiałami
dźwiękochłonnymi są
materiały porowate, do
których zalicza się: materiały
tekstylne, wełny i maty z wełny
mineralnej i szklanej, płyty
i wyprawy porowate ścian itp.
Ekran dźwiękochłonny
Ekrany dźwiękochłonne to
sztuczne przeszkody,
których zadaniem jest
zmniejszenie
docierającego do obszaru
chronionego poziomu
natężenia dźwięków,
głównie będących
skutkiem hałasu
komunikacyjnego.
Zapewniają one (przy
grubości 12-15 cm)
izolację akustyczną na
poziomie ok. 25 dB,
a pochłanianie dźwięków –
na poziomie 10 dB.
PROFILAKTYCZNA
OCHRONA
ZDROWIA
Badania profilaktyczne przeprowadzane
są na podstawie skierowania wydanego
przez pracodawcę, które powinno
zawierać określenie rodzaju badania
profilaktycznego, stanowisko, na którym
jest lub ma być zatrudniony pracownik
oraz informacje o występowaniu na tym
stanowisku czynników szkodliwych lub
uciążliwych (wraz z danymi
pomiarowymi).
Zakres i częstotliwość badań
profilaktycznych dla hałasu:
1.


2.


3.
4.
Badania wstępne:
badania lekarskie – ogólne i otolaryngologiczne,
badania pomocnicze – audiometryczne tonalne w zakresie 1258000 Hz oraz inne badania w zależności od wskazań.
Badania okresowe:
badania pomocnicze - audiometryczne tonalne w zakresie 1258000 Hz oraz inne badania w zależności od wskazań.
Badania ogólne powinny być wykonywane co 4 lata.
Badania otolaryngologiczne i audiometryczne powinny być
wykonywane przez pierwsze trzy lata pracy w hałasie – co rok,
następnie co 3 lata.
5.


6.
7.
Ostatnie badania okresowe powinny obejmować:
badania pomocnicze – audiometryczne tonalne
w zakresie 125-8000 Hz oraz inne badania
w zależności od wskazań.
W razie ujawnienia w okresowym badaniu
audiometrycznym ubytków słuchu charakteryzujących
się znaczną dynamiką rozwoju, częstotliwość badań
audiometrycznych należy zwiększyć, skracając przerw
między kolejnymi testami do 1 roku lub 6 miesięcy.
W razie narażenia na hałas impulsywny albo hałas,
którego równoważny poziom dźwięku przekracza stale
lub często 110 dB (A), badania audiometryczne należy
przeprowadzać nie rzadziej niż raz w roku.
PODSUMOWANIE
Dziękuję za uwagę!

HAŁAS W ŚRODOWISKU PRACY

Transkrypt

Podobne dokumenty

A. Wspomaganie przedsiębiorstw wdrażających systemy

BSI Certificate

SPIS TREŚCI DO KSIĄ KI „ORGANIZACJA BEZPIECZNEJ PRACY

INSTYTUT EDUKACJI TECHNICZNEJ I BEZPIECZEŃSTWA

ADMINISTRATOR BEZPIECZEŃSTWA INFORMACJI (ABI) Partner

zarzadzanie jakoscia i bezpieczenstwem_niest_II