1. „Dieta śródziemnomorska w cukrzycy typu 2” – nowy graficzny

Streszczenia plakatów prezentowanych podczas VI Konferencji PFED
9-10 grudnia 2011, Warszawa
1. „Dieta śródziemnomorska w cukrzycy typu 2” – nowy graficzny sposób
dietetycznej edukacji pacjenta
mgr Aleksandra Cichocka, prof. dr hab. med. Wiktor B. Szostak
Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie
Cel: opracowanie planszy „Dieta śródziemnomorska w cukrzycy typu 2”
(insulinoniezależnej, bez mikroalbuminurii), stanowiącej nowy graficzny sposób
przedstawiania zasad diety pacjentowi z cukrzycą typu 2.
Materiał i metodyka: Dieta zobrazowana na planszy jest zgodna ze wskazaniami Piramidy
Zdrowego Żywienia (opracowanej w Instytucie Żywności i Żywienia) oraz zaleceniami
żywieniowymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2011.
Wyniki: Plansza przedstawia, jakie porcje (dla diety 1200 kcal, 1500 kcal i 1800 kcal)
produktów z poszczególnych grup produktów spożywczych (znajdujących się w Piramidzie
Zdrowego Żywienia) powinien każdego dnia zastosować pacjent, aby jego dieta była
zgodna z zaleceniami PTD oraz normami żywienia IŻŻ. Zaproponowany na planszy
wybór produktów jest zgodny z zasadami diety śródziemnomorskiej, a jednocześnie jest
zaadoptowany do produktów dostępnych na polskim rynku. Na planszy przedstawiono,
co oznacza jedna porcja przykładowych produktów należących do poszczególnych grup.
Przy każdej porcji produktów podano ilość produktu w gramach oraz w jednostkach miar
domowych, a także zawartość w danej porcji energii i węglowodanów przyswajalnych.
Przedstawiono, jakie produkty z danej grupy są zalecane. Na planszy uwzględnione są
produkty naturalne, mało przetworzone oraz łatwo dostępne na naszym rynku, z których
można szybko i łatwo przygotować posiłki. Posiłki te mogą być spożywane przez całą
rodzinę. Podano sposób modyfikacji wartości energetycznej diety poprzez odpowiedni wybór
liczby porcji produktów z poszczególnych grup przedstawionych na planszy. Pacjent każdego
dnia może swobodnie wybierać produkty w obrębie danej grupy. Zaleca się każdego dnia
wybierać inne produkty dla urozmaicenia diety.
Wnioski: Plansza może stanowić wsparcie dla lekarza, dietetyka oraz pielęgniarki w edukacji
pacjenta odnośnie do praktycznej realizacji diety w cukrzycy, a także ułatwiającej redukcję
masy ciała.
2. Model współpracy zespołu interdyscyplinarnego w leczeniu pacjenta
diabetologicznego o wysokim ryzyku powikłań narządowych
mgr Katarzyna Anna Gajewska
Poradnia Diabetologiczna, Instytut Matki i Dziecka w Warszawie
Wstęp: U dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 efekty leczenia oceniane są na podstawie
wartości hemoglobiny glikowanej (HbA1c). HbA1c jest markerem określającym ryzyko
wystąpienia potencjalnych powikłań narządowych. Jej wartość jest wypadkową wielu
czynników, m.in. metody insulinoterapii, wiedzy i umiejętności w radzeniu sobie z cukrzycą,
uwarunkowań społecznych czy psychologicznych. W wielu przypadkach praca lekarza
prowadzącego i pielęgniarki diabetologicznej wystarczy do utrzymania rekomendowanej
kontroli metabolicznej. W grupie pacjentów „trudnych” – o wysokim ryzyku powikłań
narządowych, a więc długoterminowo źle wyrównanych, tradycyjne modele pracy nie
przynoszą oczekiwanych efektów. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie modelu
współpracy zespołu interdyscyplinarnego Poradni Diabetologicznej Instytutu Matki i Dziecka
(IMiD) w holistycznej opiece nad pacjentem „trudnym”.
Metoda: Spośród wszystkich pacjentów (n=226) wyselekcjonowano pacjentów „trudnych”
(n=17), tj. takich, u których HbA1c > 9% przez co najmniej 12 miesięcy. Każdemu
zaproponowano interwencję: częstsze wizyty i urozmaicenie terapii o współpracę z innym niż
lekarz i pielęgniarka edukacyjna członkiem zespołu interdyscyplinarnego, tj. psychologiem,
psychiatrą, psychoedukatorem, dietetykiem. Efekt działań pracującego na zasadach
partnerskich zespołu specjalistów oceniono na podstawie porównania poziomów HbA1c
przed zastosowaniem interwencji i po rocznej pracy zespołu.
Wyniki: Spośród 17 pacjentów o wysokim ryzyku powikłań u jedenastu interwencja pracy
zespołu przyniosła efekt w postaci obniżenia HbA1c (10,05% ± 1,08 vs. 8,9% ± 1,34), a u
dziesięciu spadła poniżej 9%. Średnia HbA1c wszystkich pacjentów poradni obniżyła się w
porównaniu pierwszego z drugim półroczem pracy zespołu (7,46% ± 1,29 vs. 7,36% ± 1,18).
Wnioski: U większości źle rokujących pacjentów interwencja zespołu interdyscyplinarnego
IMiD przyniosła efekty w postaci obniżenia HbA1c o więcej niż 0,5%. Model ten
wymaga dalszej strukturyzacji i weryfikacji efektów na większej grupie osób w badaniu
wieloośrodkowym.
3. Edukacja w „Szkole Cukrzycy” w Chełmie
Ewa Kostrzewa-Zabłocka ¹, Grażyna Kierepka ²
¹Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Chełmie, Poradnia
Diabetologiczna
²studentka Wydziału Pielęgniarstwa Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu
Wstęp: „Szkoła Cukrzycy” to ogólnopolski program edukacyjny, którego celem jest
prowadzenie wśród lekarzy, pielęgniarek i pacjentów kampanii na rzecz zapobiegania
cukrzycy i propagowania aktywnej postawy wobec choroby.
Cel pracy: określenie wpływu programu edukacyjnego „Szkoła Cukrzycy” na stopień
wyrównania metabolicznego u osób chorych na cukrzycę, uczestniczących w zajęciach
dydaktycznych w Chełmie.
Materiał i metody: W badaniach uczestniczyło 73 chorych na cukrzycę w wieku od 43.
do 78. roku życia. Badanie przeprowadzono w Przychodni „Zdrowie”, gdzie znajduje się
Poradnia Diabetologiczna, oraz w Stowarzyszeniu Chorych na Cukrzycę w Chełmie. W
ankiecie wzięło udział 40 kobiet i 33 mężczyzn. Ponad połowa to osoby z wykształceniem
średnim (47%), a tylko 11% z podstawowym. Większość z uczestników ankiety (46 osób)
stanowili emeryci, pracujących zawodowo było 15%. Wskaźnik BMI u badanych osób
wskazywał na nadwagę lub otyłość I i II stopnia. U większości osób (40 ankietowanych)
cukrzyca została zdiagnozowana w ciągu ostatnich 11 lat. Cukrzycę typu 2 miało 86% osób, a
tylko u 14% – cukrzycę typu 1.
Wyniki: Na podstawie danych zawartych w ankietach (wiek chorego, typ cukrzycy, czas
trwania choroby) ustalono, że 33% chorych miało prawidłowe stężenie HbA1c, a u 67%
stężenie było powyżej normy (zgodnie ze szczegółowymi kryteriami ustalonymi przez PTD w
2011 r.).
Wnioski
1. Edukacja jest niezwykle ważnym elementem terapii diabetologicznej oraz pozwala na
zmniejszenie liczby powikłań cukrzycowych.
2. Osoby, które biorą udział w szkoleniach poszerzających wiedzę o cukrzycy, mają lepsze
wyniki badań, w tym niższe stężenie hemoglobiny glikowanej (badania w Środzie Wlkp.).
3. Ankietowani deklarują chęć poszerzania swojej wiedzy i rozumieją, jak ważna jest
edukacja diabetologiczna w procesie ich leczenia.
4. Rekomendacje diabetologiczne w praktyce klinicznej. Ocena wyrównania
metabolicznego pacjentów z cukrzycą typu 2
mgr inż. Katarzyna Kowalcze1, prof. dr hab. Joanna Gromadzka-Ostrowska2
1Klinika Chorób Wewnętrznych, Endokrynologii i Diabetologii CSK MSWiA, Warszawa
2 Katedra Dietetyki, Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW, Warszawa
Cel pracy: Ocena wpływu długoterminowej indywidualnej dietoterapii (12-miesięcznej) na
redukcję masy ciała i normalizację gospodarki węglowodanowej w grupie otyłych osób z
cukrzycą typu 2 leczonych wyłącznie dietą.
Materiał i metodyka: Obserwacją objęto 70 osób (35 kobiet w wieku 64,8 ± 7,1 oraz 35
mężczyzn w wieku 63,6 ± 8,3) z cukrzycą typu 2 skojarzoną z otyłością, nadciśnieniem
tętniczym oraz dyslipidemią, leczonych w Poradni Dietetycznej Centrum Diabetologicznego
CSK MSWiA w Warszawie. Analizie poddano zmiany korelujących ze sobą parametrów
– redukcji masy ciała oraz jej wpływu na profil glikemii oraz wartości HbA1c. Pacjenci ci
pozostawali pod obserwacją prowadzoną w ramach pracy doktorskiej. Indywidualnie ustalane
zalecenia dietetyczne były zgodne z aktualnie obowiązującymi rekomendacjami PTD, a dietę
realizowano na podstawie systemu wymienników pokarmowych. Do analizy statystycznej
wyników zastosowano program STATISTICA 5.1 PL.
Wyniki: Na skutek zastosowanej interwencji żywieniowej uzyskano znamienne statystycznie
obniżenie masy ciała i BMI. W grupie badanych kobiet uzyskano redukcję masy ciała o
8,4 kg (9,3%), a w grupie mężczyzn o 8,0 kg (8,4%). W całej grupie badanych uzyskano
satysfakcjonujące obniżenie stężenia glukozy we krwi. W grupie kobiet stężenie glukozy na
czczo uległo obniżeniu o 32 mg/dl (23%), po śniadaniu o 38 mg/dl (26,4%), po obiedzie
o 36,7 mg/dl (23%), zaś po kolacji o 68,6 mg/dl (33%), osiągając wartości rekomendowane.
W grupie mężczyzn natomiast największą istotność statystyczną odnotowano w odniesieniu
do stężenia glukozy po śniadaniu (redukcja o 33%). U wszystkich badanych osiągnięto
wartości rekomendowane, czyli < 140 mg/dl. Obniżenie wartości glikemii skutkowało
obniżeniem wartości HbA1c. U mężczyzn wartość wyjściowa tego wskaźnika wynosiła
7,4%, u kobiet 7,5%. Pod wpływem dietoterapii osiągnięto obniżenie HbA1c o 11% i 10 %,
do wartości 6,6% i 6,5%, co w kontekście rekomendacji PTD oznacza osiągnięcie celu
terapeutycznego.
Wnioski
1.Dietoterapia prowadzona przez dyplomowanego dietetyka skutkowała znamienną
statystycznie redukcją masy ciała wpływającą na wyrównanie metaboliczne.
2. Dietoterapia otyłych osób z cukrzycą typu 2 może być jedynym skutecznym sposobem
leczenia, a poprzez wpływ na zachowania prozdrowotne może w znaczący sposób zmniejszyć
odsetek chorych wymagających farmakoterapii.
5. Program edukacji pacjentów z cukrzycą na temat eliminacji czynników
ryzyka chorób sercowo-naczyniowych
dr n. med. Katarzyna Łagoda
Zakład Medycyny Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią główną przyczynę śmiertelności u
chorych na cukrzycę. Istotnym elementem leczenia cukrzycy oraz profilaktyki chorób
sercowo-naczyniowych w grupie pacjentów z cukrzycą jest edukacja terapeutyczna. Celem
edukacji jest aktywizowanie chorego do świadomej i aktywnej współpracy w procesie
leczenia, motywowanie do prowadzenia systematycznej samokontroli oraz przygotowanie
go do podejmowania samodzielnych decyzji terapeutycznych. Indywidualne i grupowe
formy edukacji terapeutycznej powinny uwzględniać indywidualne potrzeby, możliwości,
umiejętności i poziom wiedzy uczestników edukacji.
Celem pracy jest prezentacja autorskiego programu edukacyjnego dla pacjentów z cukrzycą
na temat eliminacji czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Program edukacyjny obejmuje
szkolenie na temat modyfikowalnych i niemodyfikowalnych czynników ryzyka chorób
sercowo-naczyniowych najczęściej występujących wśród chorych z cukrzycą, tj. m.in.
przewlekłej hiperglikemii, nadciśnienia tętniczego, insulinooporności, mikroalbuminurii,
palenia tytoniu, otyłości brzusznej, dyslipidemii.
Głównym założeniem programu jest zwiększenie nie tylko poziomu wiedzy pacjentów, ale
przede wszystkim zmiana postaw i zachowań zdrowotnych. Nowatorski charakter programu
polega na zastosowaniu efektywnych metod komunikacji, zapewnieniu interdyscyplinarnej
opieki zespołu terapeutycznego oraz udzielaniu długofalowego wsparcia edukacyjnego.
Realizacja programów edukacji ukierunkowanych na zmniejszenie czynników ryzyka
chorób sercowo-naczyniowych w tej grupie chorych może przyczynić się do zmniejszenia
liczby odległych powikłań związanych z mikro- i makroangiopatią, zmniejszenia częstości
zgonów z powodu chorób sercowo-naczyniowych, poprawy efektywności leczenia cukrzycy,
zmniejszenia częstości występowania zespołu metabolicznego w tej grupie chorych,
obniżenia pośrednich i bezpośrednich kosztów opieki medycznej, a także poprawy jakości
życia pacjentów związanej z ich stanem zdrowia.
6. Ocena ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2 za pomocą sakli
FINDRISC – badanie pilotażowe
dr n. med. Katarzyna Łagoda
Zakład Medycyny Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Na cukrzycę choruje ponad 2 mln Polaków. Cukrzyca jest rozpoznawana i leczona u około
60–70% wszystkich chorych, u pozostałych 30–40% jest niewykryta, a więc i nieleczona.
Według prognozy WHO liczba osób chorujących na cukrzycę w Polsce będzie się zwiększać
w szybkim tempie.
Cel pracy: 1) Ocena częstości występowania modyfikowalnych i niemodyfikowalnych
czynników ryzyka cukrzycy typu 2. 2) Określenie ryzyka powstania cukrzycy typu 2 w ciągu
najbliższych 10 lat.
Materiał i metody: Badaniami objęto 200 losowo wybranych mieszkańców wsi i miast
województwa podlaskiego obu płci, w wieku >20. roku życia, bez rozpoznanej dotychczas
cukrzycy. Do oceny ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2 zastosowano standaryzowaną
skalę FINDRISC oraz kwestionariusz ankiety konstrukcji własnej (16 pytań). U respondentów
wykonano pomiary BMI, obwodu talii, wskaźnika WHR, pomiar ciśnienia tętniczego oraz
glikemii przygodnej za pomocą glukometru.
Wyniki: Spośród czynników ryzyka niepodlegających modyfikacji najczęściej występowały:
dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy, u kobiet wielokrotne ciąże oraz choroby
współistniejące: nadciśnienie tętnicze i choroby tarczycy. Spośród czynników ryzyka
podlegających modyfikacji najistotniejszy problem stanowiły nadwaga oraz otyłość brzuszna.
Ponadto 1/3 ankietowanych przyznała, iż nie podejmuje regularnie aktywności fizycznej.
Istotnym czynnikiem ryzyka cukrzycy było przyjmowanie leków diabetogennych: beta
adrenolityków oraz tiazydów. Określając ryzyko powstania cukrzycy typu 2 w ciągu
najbliższych 10 lat stwierdzono, że 8% badanych, w tym u 10,1% kobiet oraz 4,2%
mężczyzn, jest narażonych na ryzyko duże lub bardzo duże.
Implikacje praktyczne
1. Ze względu na wysoki odsetek dużego i bardzo dużego ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 w
ciągu najbliższych 10 lat należy zwrócić szczególną uwagę na profilaktykę pierwotną, której
kluczowym elementem jest edukacja osób zagrożonych rozwojem tej choroby oraz ich rodzin.
2. Istnieje potrzeba prowadzenia badań przesiewowych zmierzających do wczesnego
rozpoznania cukrzycy typu 2, przed wystąpieniem jej powikłań.
7. Od pediatrii do interny – terapeutyczny pomost w opiece
diabetologicznej młodych dorosłych
Joanna Pietrusińska1, 2, Alicja Szewczyk 2, Anna Jakubowska-Winecka1, Mieczysław
Szalecki1
1 Zakład Psychologii Zdrowia, Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa
2 Klinika Endokrynologii i Diabetologii, Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka”,
Warszawa
Zmiana systemu opieki diabetologicznej z pediatrycznego na internistyczny wymaga od
obydwu zespołów leczących przygotowania się do tego procesu. Dla pacjenta i jego rodziny
kontynuacja leczenia w nowym ośrodku pod opieką innego zespołu terapeutycznego i
przejęcie odpowiedzialności za własny stan zdrowia stanowi trudne wyzwanie i wymaga
znacznego wysiłku adaptacyjnego. Proces ten powinien przebiegać według ustalonej
procedury i zgodnie z psychologicznymi zasadami postępowania. Współdziałanie ośrodków
diabetologicznych zapewnia wymianę informacji obu zespołów i ułatwia pacjentowi i jego
rodzinie pokonanie trudności związanych ze zmianą. Prawidłowo przeprowadzone przejście
do ośrodka dla dorosłych przeciwdziała komplikacjom w leczeniu i rezygnacji pacjenta z
systematycznej terapii cukrzycy.
Prezentowana praca zawiera propozycję przeprowadzania zmiany trybu leczenia. Przedstawia
model przekazania opieki nad pacjentami – od pediatrii do interny, terapeutyczne i formalne
działania konieczne dla prawidłowego przebiegu procesu zmiany. Model przygotowany
został przez członków zespołu pediatrycznego. Koncentruje się na działaniach w
okresie poprzedzającym przejście młodego pacjenta do ośrodka dla dorosłych. Ten etap
postępowania jest elementarny dla opanowania przez pacjenta zdolności samodzielnego
i odpowiedzialnego kontynuowania zadań terapii. W modelu zwraca się uwagę na duże
znaczenie psychologicznego przygotowania pacjenta i rodziny do zmiany realizowanej w
sposób stopniowy i rozłożony w czasie.
8. Pacjent z otyłością olbrzymią i współistniejącą cukrzycą typu 2 –
zapotrzebowanie na edukację na podstawie opisu przypadku
Regina Sierżantowicz1 , Bożena Kirpsza1 , Hady Razak Hady2, Lech Trochimowicz1, 2
1 Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
2 Klinka Chirurgii Ogólnej i Endokrynologicznej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku
Wstęp. Otyłość olbrzymia jest jednym z najpoważniejszych czynników ryzyka występowania
cukrzycy typu 2. Głównym zadaniem zespołu terapeutycznego jest trwała redukcja masy ciała
za pomocą postępowania farmakologicznego, a w przypadku niskiej skuteczności, wykonanie
operacji bariatrycznej.
Celem pracy było przygotowanie indywidualnego programu edukacyjnego dla pacjenta z
otyłością olbrzymią i współistniejącą cukrzycą typu 2.
Opis przypadku. Pacjent, lat 56, został przyjęty do Kliniki Endokrynologii, Diabetologii
i Chorób Wewnętrznych z powodu problemów z utrzymaniem prawidłowych wartości
glikemii. W dniu przyjęcia pacjent ważył 152 kg przy wzroście 179 cm (wskaźnik BMI
47 kg/m2 ). Przez 36 lat palił 3 paczki papierosów dziennie. Od 7 lat chory leczył się z
powodu nadciśnienia tętniczego, stłuszczenia wątroby oraz cukrzycy typu 2. Wykonana
ultrasonografia jamy brzusznej, EKG i RTG klatki piersiowej nie wykazały odchyleń od
normy. Badania laboratoryjne: TSH: 1,04 µlU/ml (0,32–5,0), HbA1c: 10,9%, stężenie
glukozy 200–470 mmg%. W dobowym profilu glikemii stężenie glukozy na czczo wahało
się 207–205 mmg%. Ciśnienie tętnicze wynosiło 130/90, tętno 99 uderzeń/min. Chory
otrzymywał insulinę Humulin R 3 x 35 j. oraz Humulin N 20 j. rano i 35 j. wieczorem.
Zalecono konsultację chirurgiczną, podczas której zaproponowano wykonanie zabiegu
bariatrycznego Gastric Bypass-GB za 2 miesiące. Pacjent wyraził zgodę. Operacja będzie
polegała na wytworzeniu w górnej części żołądka zbiornika wielkości ok. 20-30 ml lub
wycięciu 4/5 żołądka (zadanie restrykcyjne) oraz zespoleniu jelitowo-jelitowym typu RouxY o określonej długości pętli alimentacyjnej. Zalecono wykonanie gastroskopii w celu oceny
obecności bakterii Helicobacter pylori i ewentualnej eradykacji.
Pacjent ze względu na pogorszenie stanu zdrowia, ograniczenia dotyczące codziennej
aktywności związane z przewlekłą chorobą, wykazywał lęk i niepokój o dalsze rokowanie.
Na podstawie kwestionariusza ankiety Skali Depresji Becka stwierdzono znacznie obniżony
nastrój i umiarkowaną depresję (46 pkt). Pacjent wypełnił ankietę sprawdzającą jego wiedzę o
cukrzycy (zalecenia dietetyczne, pożądane wartości glikemii, zalecane ciśnienie tętnicze krwi,
wpływ wysiłku fizycznego na profilaktykę powikłań, zasady pielęgnacji stóp oraz wczesne
i późne powikłania cukrzycy); ankieta potwierdziła jego niedostateczną wiedzę na temat
choroby. Ze względu na dużą ilość wypalanych papierosów pacjent wypełnił Test motywacji
do zaprzestania palenia wg Schneider, co potwierdziło jego silną motywację do leczenia
uzależnienia od nikotyny.
Chory uczestniczył w grupowej edukacji w zakresie postępowania z cukrzycą, jednak uznano,
że do zabiegu bariatrycznego efektywniej przygotuje indywidualny program edukacyjny.
Opracowano dla niego dietę cukrzycową na 1600 kcal/dobę z uwzględnieniem wszystkich
potrzebnych składników: białek, węglowodanów, tłuszczów, witamin i soli mineralnych.
Przyjmowanie 6–7 posiłków na dobę zsynchronizowano z nasileniem działania insuliny.
Zalecono codzienną kontrolę glikemii za pomocą glukometru i stosownie do wyników
samodzielne dokonywanie przez pacjenta nieznacznych zmian w dawkach insuliny (5–10%).
Nauczono go sposobu pomiaru ciśnienia tętniczego krwi, zalecono codzienny pomiar oraz
dokumentowanie w dzienniczku samokontroli. Chory zaprzestał palenia po wyjaśnieniu mu
niekorzystnego wpływu nikotyny na organizm,. Zalecono zwiększenie aktywności fizycznej
poprzez codzienne spacery, wykonywanie ćwiczeń oddechowych. Ustalono zasady dbania
o higienę stóp. Zaprezentowano zasady kontroli specjalistycznej u diabetologa, chirurga i
edukatora ds. cukrzycy.
Wnioski. Leczenie chirurgiczne jest konieczne w otyłości olbrzymiej w przypadku braku
skuteczności postępowania zachowawczego. Zastosowanie indywidualnego programu
edukacyjnego stanowi podstawę prawidłowego przygotowania chorego do operacji
bariatrycznej.
9. Postępowanie przedszpitalne wobec pacjentów z udarem mózgu i
cukrzycą
Katarzyna Snarska, Katarzyna Łagoda, Grażyna Kobus, Julia Sawicka, Hanna Bachórzewska
-Gajewska
Zakład Medycyny Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Wstęp: Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, w której główną przyczyną inwalidztwa i zgonów
są powikłania. Dlatego bardzo istotnym elementem postępowania w tej chorobie jest
edukacja chorych celem wdrożenia właściwego postępowania terapeutycznego.
Cel pracy: Celem pracy była ocena postępowania przedszpitalnego wobec pacjentów z
cukrzycą i objawami udaru mózgu w porównaniu do grupy pacjentów z udarem mózgu bez
cukrzycy.
Materiał i metody: Badania przeprowadzono wśród 81 pacjentów kolejno zgłaszających
się do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego (SOR) Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w
Białymstoku z objawami udaru mózgu, a następnie hospitalizowanych w Klinice Neurologii
z pododdziałem udarowym tegoż szpitala. Badania przeprowadzono z wykorzystaniem
ankietę własnej konstrukcji.
Wyniki: W grupie 81 chorych było 53% kobiet i 47% mężczyzn, średni wiek badanych
wynosił 76,5 lat (39–99 lat). Głównymi czynnikami ryzyka udaru mózgu było nadciśnienie
tętnicze (70%), zaburzenia rytmu serca o charakterze migotania przedsionków (31%)
i cukrzyca (18,5%). Średni czas od wystąpienia objawów do zgłoszenia SOR wynosił
18godzin (od 0,5 godziny do… dwóch tygodni). W czasie krótszym niż 3 godziny od
wystąpienia objawów udaru zgłosiło się do SOR 40% osób z cukrzycą i 44% osób bez
cukrzycy. Najkrótszy średni czas od wystąpienia objawów udaru do zgłoszenia do SOR
(16,25 godzin) mieli pacjenci poradni diabetologicznej, a najdłuższy (50,5 godzin) pacjenci
objęci opieką poradni neurologicznej. Średnie stężenie glukozy przy przyjęciu do szpitala
wśród badanych wynosiło 122,14 ± 32,66 mg% (75–280 mg%).
Implikacje praktyczne: Czynniki ryzyka udaru mózgu były niedostatecznie kontrolowane
przez pacjentów, którzy doznali udaru mózgu. Niepokojąco długi jest czas od wystąpienia
objawów udaru do przybycia do SOR, co uniemożliwia podjęcie leczenie zgodnie z
wytycznymi Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Udaru Mózgu. Czas ten jest
krótszy w grupie pacjentów z cukrzycą. Należy zwiększyć zakres działań profilaktycznoedukacyjnych wobec pacjentów z czynnikami ryzyka udaru mózgu.
10. Aktywność fizyczna pacjentów z cukrzycą typu 2 w codziennym życiu
mgr Ewa Szynkiewicz1, 2, dr Małgorzata Filanowicz2, mgr Robert Zacniewski1,
lic. Elżbieta Komorowska-Szyperska1, mgr Anna Pytel1, specj. Beata Kmieć1, dr Bernadeta
Cegła2
1Szpital Uniwersytecki nr 2 w Bydgoszczy
2Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego, Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w
Toruniu
Cukrzyca jest chorobą cywilizacyjną. W Polsce chorują na nią ponad 2 miliony osób, tylko
połowa z nich jest leczona. Jednym z elementów terapii cukrzycy typu 2 jest regularny
wysiłek fizyczny. Najlepiej codzienny, dostosowany do ogólnego stanu zdrowia, wpływający
korzystnie na kontrolę glikemii, redukcję masy ciała i obniżenie ryzyka choroby układu
sercowo-naczyniowego.
Cel: Celem pracy było przedstawienie wyników badań dotyczących wiedzy oraz uprawianej
aktywności fizycznej chorych z rozpoznaną cukrzycą typu 2.
Materiał i metody: Badaniem objęto 32 chorych ze stwierdzoną cukrzycą typu 2
hospitalizowanych w Klinice Alergologii, Immunologii Klinicznej i Chorób Wewnętrznych
Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 w Bydgoszczy. Narzędziem badawczym była anonimowa
ankieta opracowana dla potrzeb prezentowanego badania.
Wyniki: W badaniu uczestniczyło 21 (66%) kobiet oraz 11 (34%) mężczyzn. Grupa do 60.
r.ż. liczyła 22 (69%) osoby, powyżej 60. r.ż. – 11 (34%) osób. Tereny wiejskie zamieszkiwała
jedna czwarta badanych. Wykształceniem podstawowym legitymowało się 11 (34%), średnim
lub wyższym 21 (66%) osób. Ponad połowa badanych – 18 osób (56%) miała rozpoznaną
cukrzycę w ciągu ostatnich pięciu lat. Terapia lekami doustnymi była stosowana przez 19
(59%), insuliną – i przez 13 (41%) chorych.
BMI
18,6–24,9
5
AKTYWNOŚĆ
FIZYCZNA
25,0–29,9
16
30,0–34,9
7
35,0–39,99
2
regularnie
13 (41%)
sporadycznie
nie mam zdania
19 (59%)
9 (28%)
ma wpływ
23 (72%)
UPRAWIANIE
ZNACZENIE
Wnioski
≥ 40
2
●
Zmiana stylu życia może wpływać na zmianę stosowanej farmakoterapii.
●
Umiarkowany, systematycznie uprawiany wysiłek fizyczny jest ważnym i nadal
niedocenianym przez pacjentów elementem leczenia cukrzycy.