Charakterystyka genetyczna siei - Instytut Rybactwa Śródlądowego

KOMUNIKATY RYBACKIE
Nr 4 (129)/2012, 11 – 16
Marek Trella1, Dorota Fopp-Bayat2, Miros³aw Szczepkowski3, Agnieszka Polak
1
2
3
Zak³ad Bioekonomiki Rybactwa, Instytut Rybactwa Œródl¹dowego w Olsztynie
Katedra Ichtiologii, Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie
Zak³ad Hodowli Ryb Jesiotrowatych, Instytut Rybactwa Œródl¹dowego w Olsztynie
Charakterystyka genetyczna siei (Coregonus lavaretus,
Linnaeus, 1758) z Jeziora Wisztynieckiego przy
zastosowaniu markerów mikrosatelitarnego DNA
Wstêp
Sieja nale¿y do grupy najcenniejszych gatunków,
bêd¹cych przedmiotem rybackiego gospodarowania
w jeziorach Polski. Jej wartoœæ jest zwi¹zana zarówno
z walorami biologicznymi, jak i gospodarczymi w u¿ytko-
lepsze efekty zarybieñ (tab. 1), a nak³ady na zarybienia
zwracaj¹ siê w krótszym czasie. Wszystkie wy¿ej wymienione czynniki mog¹ w konsekwencji doprowadziæ do
ca³kowitego zaniechania gospodarowania siej¹ (Falkowski
2004, Zacharczyk 2007, Mickiewicz 2010).
waniu rybacko-wêdkarskim (Wo³os i Mickiewicz 1998).
TABELA 1
Pogarszaj¹ce siê warunki œrodowiskowe oraz intensywna
Œrednie ceny ró¿nych form materia³u zarybieniowego siei i sielawy oraz wspó³czynnik efektywnoœci zarybieñ (Mickiewicz 2010,
2012)
eksploatacja rybacka doprowadzi³y do drastycznego
zmniejszenia liczebnoœci wielu populacji siei. W nadmiernie zeutrofizowanych zbiornikach, mo¿liwoœci prze¿ycia
Forma materia³u
zarybieniowego
z³o¿onej ikry s¹ ograniczone, to z kolei ogranicza szanse
Œrednia cena (z³/tys. szt.)
na naturalny rozród tych ryb (Fopp-Bayat 2010). Efektem
Sieja wylêg
23,10
jest obserwowany od wielu lat regres gospodarki siejowej,
Sieja narybek letni
410,33
Sieja narybek jesienny
165,46
widoczny w spadaj¹cych od³owach tego gatunku w polskich jeziorach. Od roku 1978, kiedy to zanotowano najwy¿szy w statystykach po³owowych wynik 100,1 tony, obser-
Sielawa wylêg
4,46
Sielawa narybek letni
35,79
wujemy pog³êbiaj¹c¹ siê tendencjê spadkow¹ od³owów
Wspó³czynnik efektywnoœci zarybieñ (z³/ha
od³owu/ z³/ha zarybienia)
siei (Falkowski 1994). W ostatnich latach od³owy rybackie
Gatunek
spad³y z wielkoœci 28,5 ton w 2000 roku do symbolicznego
Sieja
0,45
Sielawa
2,09
poziomu 4,39 tony w roku 2010 (rys. 1). Obserwuje siê równie¿ zmniejszenie wielkoœci zarybieñ siej¹, spowodowane
ma³¹ dostêpnoœci¹ i wysok¹ cen¹ materia³u zarybienio-
Reakcj¹ na negatywne zmiany by³o opracowanie pro-
wego, a tak¿e nisk¹ ich efektywnoœci¹ (tab. 1). W jezioro-
jektów maj¹cych na celu ochronê wybranych populacji siei;
wej gospodarce rybackiej preferowany jest drugi gatunek
na przyk³ad „Ochrona autochtonicznej populacji siei
koregonidów – sielawa, w przypadku której uzyskuje siê
wêdrownej jeziora £ebsko” przy finansowym wsparciu
Fundacji EkoFundusz, Narodowego Funduszu Ochrony
30
Tony
Od³owy
Trend od³owów
Œrodowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkiego
2
y = -6,8667Ln(x) + 21,906; R = 0,7
25
Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej
20
w Gdañsku oraz „Ichtiologiczna bioró¿norodnoœæ jezior –
wypracowanie modelu rozwi¹zywania problemów na
15
przyk³adzie zasobów naturalnych autochtonicznej siei
10
wêdrownej w jeziorze £ebsko (siei ³ebskiej)”, wspó³finansowany z funduszy Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Podjêto tak¿e dzia³ania
5
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Lata
Rys. 1. Trend od³owów siei w latach 2000-2010 (Leopold i Wo³os
2001, 2002, Wo³os i in. 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008,
2009, 2010, 2011).
4/2012
w celu zachowania populacji siei szlachetnej w jeziorach
Pojezierza Mazurskiego i Suwalskiego (Szczepkowski i in.
2010). Po wstêpnych analizach do dalszych prac wytypowano dwie populacje siei z Jeziora Wisztynieckiego (Repu-
KOMUNIKATY RYBACKIE
11
blika Litewska) i jeziora Ga³aduœ (Pojezierze Suwalskie).
mikrosatelitarnego DNA. Badanie te s¹ pierwszymi bada-
Populacja siei z Jeziora Wisztynieckiego uwa¿ana jest za
niami genetycznymi tej populacji w tym zbiorniku.
bardzo cenn¹, z uwagi na to, ¿e jest to populacja nieeksploatowana gospodarczo. Jezioro Wisztynieckie stanowi
Materia³ i metody
matecznik tego gatunku, w którym od³owy s¹ prowadzone
wy³¹cznie w celach reprodukcyjnych. Uzyskany materia³
zarybieniowy by³ wykorzystywany do odtworzenia populacji
siei w wybranych jeziorach m.in. w Jeziorze Bia³ym Wigierskim (Osewski 2006).
Ostatnio zaczêto prowadziæ prace nad stworzeniem
hodowlanych stad tar³owych. Prace te s¹ prowadzone
w dwóch oœrodkach: Zak³adzie Hodowli Ryb Jesiotrowatych w Pieczarkach i Oœrodku Zarybieniowym w Gawrych
Materia³ badawczy stanowi³y zasuszone fragmenty
p³etw, pobrane od 40 osobników siei z Jeziora Wisztynieckiego, umieszczone w papierowych kopertach. W celu
wyizolowania DNA wycinano fragment p³etwy o wielkoœci
ok. 1 mm2. Ka¿dy taki fragment umieszczano w 500 µl 10%
roztworu Chelex 100 (Chelex 100 Resin Bio-Rad). Nastêpnie sporz¹dzano roztwór (100 mg proteinazy K, 10 ml 50%
glicerolu, 50ml 1M CaCl2), który dodawano do uprzednio
przygotowanego 10% Chelexu 100 w iloœci 10 µl na próbê.
Rudzie (Szczepkowski i in. 2010). Corocznie stada tar³owe
Próby p³etw w wy¿ej opisanym roztworze, wytrz¹sano 3
s¹ uzupe³niane o materia³ pochodz¹cy od dzikich tarlaków
godziny w temp. 55°C z prêdkoœci¹ 200 obr./min, dodat-
z Jeziora Wisztynieckiego i jeziora Ga³aduœ. Dla zachowa-
kowo worteksowano próby co 15 minut, w celu przyspie-
nia kontroli stada, znakuje siê nowo wprowadzane tarlaki
szenia lizy komórek. Po trzech godzinach inkubacji próby
elektronicznymi znaczkami umo¿liwiaj¹cymi przy¿yciow¹
wirowano w wirówce przez 10 min przy obrotach 2000 rpm.
identyfikacjê ryb (Wunderlich i in. 2007).
Po wirowaniu pobierano górn¹ fazê próbki, tak aby nie
Podczas produkcji materia³u zarybieniowego wprowa-
zebraæ dolnych sta³ych warstw z otrzymanego produktu
dzanego do wód otwartych, nale¿y zwróciæ uwagê na cha-
i przechowywano w 4°C do czasu przeprowadzenia reakcji
rakterystykê genetyczn¹ populacji zamieszkuj¹cej zary-
PCR. JakoϾ oraz iloϾ wyizolowanego DNA sprawdzano
biany zbiornik lub ciek. Takie prace musz¹ przebiegaæ
elektroforetycznie w 2% ¿elu agarozowym (Promega),
w powi¹zaniu z monitoringiem genetycznym, w celu utrzy-
wybarwionym bromkiem etydyny w obecnoœci markera
mania po¿¹danej struktury genetycznej populacji. U¿ywa-
w buforze TBE (89 mM Tris-borate, pH 8,3). Marker wielko-
nie podczas zarybieñ narybku, pochodz¹cego od niewiel-
œci stanowi³a mieszanina alleli mikrosatelitarnych siei, dla
kiej liczby tarlaków stanowi powa¿ne zagro¿enie dla kondy-
których d³ugoœæ powielanych fragmentów mieœci³a siê
cji stada. Potomstwo to mo¿e wywodziæ siê od osobników
w przedziale od 200 do 300 par zasad (na ¿elu obserwo-
blisko spokrewnionych, co wi¹¿e siê z du¿ym ryzykiem
wana jako pojedynczy pr¹¿ek).
inbredowania, a w konsekwencji zubo¿eniem puli genowej
Po izolacji DNA, w celu amplifikacji wybranych frag-
populacji (Fraser 2008, Leberg i Firmin 2008, Fopp-Bayat
mentów mikrosatelitarnego DNA, przeprowadzano reakcjê
2010). U zinbredowanych osobników czêsto dochodzi do
PCR zgodnie z publikowanymi warunkami reakcji dla loci
obni¿enia wartoœci cech, m.in. obni¿enia p³odnoœci, spadku
Cocl-Lav8, Cocl-Lav28, Cocl-Lav61 (Rogers i in. 2004)
odpornoœci na choroby, zahamowania wzrostu. Zjawisko to
i BWF1 (Patton i in. 1997). W tabeli 2 prezentowane s¹
nosi nazwê depresji inbredowej. Przyczyn wystêpowania
sekwencje starterów analizowanych fragmentów DNA.
tego zjawiska nale¿y szukaæ w zmniejszeniu heterozygo-
TABELA 2
tycznoœci, co doprowadza do ujawnienia genów recesyw-
Sekwencje starterów reakcji PCR analizowanych fragmentów DNA
nych (Strabel 2006, Fopp-Bayat 2010).
Zmiennoœæ genetyczn¹ analizuje siê przy u¿yciu markerów molekularnych. Typowym przyk³adem markerów
Nazwa locus
mo¿na zbadaæ aktualn¹ strukturê genetyczn¹ populacji lub
F-GCTGGAGCCACATGACATTA
R-ATGTTTTTCCATTGCCCAGA
Rogers i in. 2004
Cocl-Lav28
F-ACAATAGCAGGCCATTCAG
R-CCAATCTTCAAAGCCATTTC
Rogers i in. 2004
Cocl-Lav61
F-CTCATGAGTAACATGATGCTTC
R-GATCTTTACTGTCTGATTTTGTG
Rogers i in. 2004
BWF1
F-TACAGAGAAATACACACAACGCATCAA
R-GAGAGGTTCCATTACTGAGCAC
Patton i in. 1997
stada ryb. Jednoczeœnie mo¿na okreœliæ podobieñstwo
pomiêdzy ró¿nymi populacjami, jak równie¿ pomiêdzy
osobnikami z jednego stada (Fopp-Bayat 2010). Dodatkow¹ zalet¹ tej metody jest jej bezinwazyjnoœæ. Do wykona-
Literatura
Cocl-Lav8
stosowanych do badania zró¿nicowania genetycznego s¹
loci DNA mikrosatelitarnego. Stosuj¹c tego typu analizy
Sekwencje starterów DNA, F-starter wiod¹cy
i R-starter odwrotny
nia analiz wystarczy fragment p³etwy, skóry lub ³uski.
W celu identyfikacji produktów reakcji PCR przeprowadzono elektroforezê prób w 4% ¿elu agarozowym (Pro-
Mo¿na zatem pobieraæ próby przy¿yciowo, nie nara¿aj¹c
mega). Elektroforezê prowadzono w roztworze bufo-
siê na stratê cennych selektów czy tarlaków (Fopp 2001).
ruj¹cym TBE (0,5 M EDTA, pH 8,5) przy napiêciu 82 V, natê¿eniu 400 mA i mocy 400 W, przez 2,5 godziny. Do przeprowadzenia elektroforezy u¿yto zestawu Bio-Rad. Elektrofo-
Celem pracy by³a analiza zmiennoœci genetycznej siei
z Jeziora Wisztynieckiego przy zastosowaniu markerów
12
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2012
regramy obserwowane w œwietle ultrafioletowym zapisy-
Cocl-Lav8. W zwi¹zku z czym dalsze analizy dla tego locus
wano w formie zdjêcia cyfrowego, a pomiar d³ugoœci ³añcuchów DNA uzyskanych alleli prowadzono w programie
ników.
prowadzone by³y w oparciu o wyniki uzyskane dla 28 osob-
Gelix one 220v. D³ugoœæ alleli oceniano na podstawie
W badanej populacji siei z Jeziora Wisztynieckiego,
wzorca masowego (20 bp DNA Ladder O’RangeRuler, Fer-
w obrêbie 4 markerów mikrosatelitarnych, zidentyfikowano
78 alleli (17 alleli dla locus Cocl-Lav61, 19 dla Cocl-Lav28
mentas). Przy zastosowaniu oprogramowania Microsatellite Tool Kit (Park 2001) obliczono heterozygotycznoϾ
i po 21 dla BWF1 oraz Cocl-Lav8). Rysunki 3-10 przedsta-
obserwowan¹,
wiaj¹ rozk³ad i czêstoœæ wystêpowania alleli w obrêbie locus
heterozygotycznoϾ
oczekiwan¹
oraz
wskaŸnik polimorficznoœci loci (PIC).
Cocl-Lav8, Cocl-Lav28, Cocl-Lav61 i BWF1.
Wyniki
dziale od 166 do 308 par zasad. Dla locus Cocl-Lav8 obserwowano allele o d³ugoœci od 190 do 252 par zasad i najczê-
Zakres d³ugoœci analizowanych alleli mieœci³ siê w prze-
Materia³ genetyczny wyizolowano ze wszystkich 40
osobników siei z Jeziora Wisztynieckiego. Rysunek 2
przedstawia rezultaty izolacji DNA dla 14 osobników. Produkty amplifikacji uzyskano dla wszystkich analizowanych
osobników i loci z wy³¹czeniem 12 prób dla locus
œciej spotykanymi by³y allele 190, 196 i 238 (rys. 7). Nieco
krótsze fragmenty obserwowano dla locus Cocl-Lav28
(166-210 par zasad), w tej grupie dominowa³ allel o d³ugoœci
178 par zasad (rys. 8). Najd³u¿szymi fragmentami DNA charakteryzowa³ siê locus Cocl-Lav61 (250-308 par zasad),
u którego najczêœciej obserwowano allele 284 i 290 (rys. 9).
Dla locus BWF1 zakres d³ugoœci wynosi³ od 194 do 248 par
zasad, a najczêstszym allelem by³ fragment o d³ugoœci 210
par zasad (rys. 10). Frekwencja najczêstszych alleli nie przekracza³a poziomu równego 0,16.
W ka¿dym locus obserwowano wysokie wartoœci wskaŸników heterozygotycznoœci. Wartoœci wskaŸnika heterozygotycznoœci oczekiwanej (He) by³y na podobnym poziomie
we wszystkich loci, gdzie najwy¿sz¹ wartoœæ He zanotowano
w locus Cocl-Lav8 (0,94), natomiast najni¿sz¹ w locus
Cocl-Lav61 (0,9). Wartoœci wspó³czynnika heterozygotycznoœci obserwowanej (Ho) by³y na zbli¿onym poziomie w loci
Cocl-Lav8, Cocl-Lav28, Cocl-Lav61 i kszta³towa³y siê na
poziomie 0,86, natomiast w locus BWF1 zaobserwowano
ni¿sz¹ wartoœæ Ho na poziomie 0,78. Poziom heterozygotycznoœci obserwowanej by³ zbli¿ony do oczekiwanej
Rys. 2. Produkty izolacji DNA u 14 osobników siei z Jeziora Wisztynieckiego. M – wzorzec masowy (negatyw).
w ka¿dym locus, tylko w locus BWF1 odnotowano wiêksz¹
ró¿nicê pomiêdzy He a Ho. W ka¿dym badanym locus wartoœci Ho by³y ni¿sze od wartoœci He (tab. 3).
TABELA 3
Zakres d³ugoœci alleli, heterozygotycznoœæ oczekiwana, heterozygotycznoœæ obserwowana, wskaŸnik polimorficznoœci (PIC) obserwowane w mikrosatelitarnych loci u osobników siei z Jeziora
Wisztynieckiego
Locus
Zakres d³ugoHeterozygo- HeterozygotyczWspó³czynnik
œci alleli w patycznoœæ
noϾ obserworach zasad
PIC
wana
oczekiwana
(bp)
Cocl-Lav8
190-252
0,94
0,86
0,89
Cocl-Lav28
166-210
0,92
0,89
0,88
Cocl-Lav61
250-308
0,90
0,85
0,87
BWF1
194-248
0,92
0,78
0,90
Wartoœæ wskaŸnika PIC charakteryzuje stopieñ zmiennoœci (polimorficznoœci) danego locus (Botstein i in. 1980,
Rys. 3. Segregacja alleli w mikrosatelitarnym locus Cocl-Lav8
u siei z Jeziora Wisztynieckiego. M – wzorzec masowy 20 bp
DNA Ladder (O’RangeRuler) (negatyw).
4/2012
Witek-Zawada i Radko 2006). Otrzymane wartoœci stopnia
polimorfizmu by³y wysokie we wszystkich loci. Najbardziej
polimorficzny by³ locus BWF1 (tab. 3).
KOMUNIKATY RYBACKIE
13
Rys. 4. Segregacja alleli w mikrosatelitarnym locus Cocl-Lav28
u siei z Jeziora Wisztynieckiego. M – wzorzec masowy 20 bp
DNA Ladder (O’RangeRuler) (negatyw).
Rys. 5. Segregacja alleli w mikrosatelitarnym locus Cocl-Lav61
u siei z Jeziora Wisztynieckiego. M – wzorzec masowy 20 bp
DNA Ladder (O’RangeRuler) (negatyw).
0,2
Locus Cocl-Lav28
Frekwencja alleli
0,16
0,12
0,08
0,04
0
166 168 170 172 174 176 178 180 182 184 186 188 190 192 196 200 204 208 210
D³ugoœæ alleli (pz)
Rys. 8. Frekwencja alleli w analizowanym locus Cocl-Lav28 u siei
z Jeziora Wisztynieckiego.
0,2
Rys. 6. Segregacja alleli w mikrosatelitarnym locus BWF1 u siei
z Jeziora Wisztynieckiego. M – wzorzec masowy 20 bp DNA
Ladder (O’RangeRuler) (negatyw).
0,2
0,16
Frekwencja alleli
Locus Cocl-Lav8
0,16
Frekwencja alleli
Locus Cocl-Lav61
0,12
0,12
0,08
0,04
0,08
0
250
260
0
276
280
282
284
286
288
290
292
294
296
298
300
302
304
308
D³ugoœæ alleli (pz)
0,04
190 192 194 196 198 200 202 204 206 208 212 230 232 234 236 238 240 244 246 250 252
Rys. 9. Frekwencja alleli w analizowanym locus Cocl-Lav61 u siei
z Jeziora Wisztynieckiego.
D³ugoœæ alleli (pz)
Rys. 7. Frekwencja alleli w analizowanym locus Cocl-Lav8 u siei
z Jeziora Wisztynieckiego.
Locus BWF1
0,2
Frekwencja alleli
0,16
Dyskusja
0,12
0,08
Badania genetyczne s¹ bardzo wa¿ne w przypadku
prowadzenia programów hodowlanych i podczas tworzenia
stad tar³owych, gdzie g³ównym kryterium doboru jest
0,04
0
194 196 198 200 202 204 206 208 210 214 216 218 220 222 224 228 230 232 234 238 248
zachowanie wysokiego poziomu zmiennoœci genetycznej.
D³ugoœæ alleli (pz)
Informacje o strukturze genetycznej populacji s¹ istotne
przy tworzeniu programów ochrony gatunków i populacji
ryb oraz zasad gospodarowania rybami, które s¹ eksplo-
14
Rys. 10. Frekwencja alleli w analizowanym locus BWF1 u siei z Jeziora Wisztynieckiego.
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2012
atowane gospodarczo (£uczyñski i in. 2003). Monitoring
Wnioski
genetyczny pozwala utrzymaæ zmiennoœæ genetyczn¹ stad
tar³owych na odpowiednim poziomie (Fopp-Bayat i Wiœniewska 2010).
Wspó³czesne badania nad szacowaniem zró¿nicowania genetycznego populacji ryb opieraj¹ siê, przede wszystkim, na markerach genetycznych mikrosatelitarnego DNA,
które wykazuj¹ bardzo wysoki poziom zró¿nicowania genetycznego (Fopp-Bayat i Ciereszko 2011).
Badania przy zastosowaniu mikrosatelitarnego DNA
prowadzono u siei z jezior po³o¿onych na terenie Finlandii,
opracowuj¹c wyniki stwierdzono wysoki poziom zró¿nicowania genetycznego (Saisa i in. 2008). Analizê mikrosatelitarnego DNA zastosowano równie¿ podczas badania siei
z regionu alpejskiego, gdzie po analizie kilku populacji,
wywnioskowano, ¿e stanowi¹ tê sam¹ formê jeziorow¹
(Douglas i in. 1999).
W Polsce dopiero od niedawna prowadzi siê badania
nad zmiennoœci¹ genetyczn¹ tego gatunku na bazie analizy
mikrosatelitarnego DNA. W pracach Fopp-Bayat i Wiœniewskiej (2010), na podstawie przeprowadzonych analiz mikrosatelitarnego DNA, stwierdzono wysoki poziom zmiennoœci
genetycznej siei z jeziora £ebsko.
Kempter i in. (2010) badali zró¿nicowanie genetyczne
siei na podstawie mitochondrialnego genu ND-1. W badaniach okreœlono zró¿nicowanie u dziewiêciu populacji siei
(Coregonus lavaretus) pozyskanych ze zbiorników wodnych Polski, Szwajcarii oraz Austrii. Analiza haplotypów,
uzyskanych z fragmentu mitochondrialnego genomu
(ND-1), wykaza³a najwy¿sze zró¿nicowanie miêdzypopulacyjne dla populacji siei zamieszkuj¹cych jeziora Iñsko, Miedwie, Marianowo, Wisola, Œremskie, Morzycko oraz Zalew
Szczeciñski i szwajcarskie jezioro Lucerne (Kempter i in.
2010).
Niniejsza analiza genetyczna stanowi pierwsz¹ charakterystykê molekularn¹ populacji siei z Jeziora Wisztynieckiego. Dotychczas nikt nie opisa³ zmiennoœci genetycznej
tej populacji. Prace nad szacowaniem zmiennoœci genetycznej przy zastosowaniu markerów mikrosatelitarnego
DNA siei z Jeziora Wisztynieckiego s¹ badaniami pilota¿owymi. Na podstawie wysokich wskaŸników polimorficznoœci w badanych loci (tab. 3) widaæ, ¿e populacja ta charakteryzuje siê wysokim poziomem zmiennoœci genetycznej. Przysz³e badania nad tym gatunkiem powinny byæ rozszerzone o analizy kolejnych loci mikrosatelitarnego DNA.
Dodatkowo nale¿a³oby poddaæ analizie genetycznej inne
zagro¿one, b¹dŸ eksploatowane rybacko populacje, w celu
ich porównania. Wszystkie te badania powinny byæ prowadzone przy u¿yciu nowszych standaryzowanych metod
genotypowania.
4/2012
1. W wyniku prowadzonych analiz u siei z Jeziora Wisztynieckiego zaobserwowano wysoki poziom polimorfizmu
w badanych loci mikrosatelitarnego DNA.
2. We wszystkich badanych loci obserwowano liczne allele,
w obrêbie 4 markerów mikrosatelitarnych zidentyfikowano 78 alleli.
3. Niniejsza analiza genetyczna stanowi pierwsz¹ charakterystykê molekularn¹ siei z Jeziora Wisztynieckiego
i potwierdza wysok¹ wartoœæ tej populacji dla prac
dotycz¹cych zachowania bioró¿norodnoœci siei.
Literatura
Botstein D., White R.L., Skolnick M., Davis R.W. 1980 – Construction of
a genetic linkage map in man using restriction fragment length polymorphisms – Am. J. Hum. Genet., 32: 314-31.
Douglas M.R., Brunner P.C., Bernatchez L. 1999 – Do assemblages of Coregonus (Teleostei: Salmoniformes) in the Central Alpine region of Europe represent species flocks? – Mol. Ecol. 8: 589-603.
Falkowski S. 1994 – Stan i perspektywy gospodarki siej¹ – W: Aktualne problemy rybactwa jeziorowego (Red. A. Wo³os), Wyd. IRS, Olsztyn:
71-78.
Falkowski S. 2004 – Sieja (Coregonus lavaretus sp.) w gospodarce jeziorowej w 2003 – W: Stan i uwarunkowania funkcjonowania rybactwa
w 2003 roku (Red. M. Mickiewicz i A. Wo³os), Wyd. IRS, Olsztyn:
41-44
Fopp D. 2001 – Genetyka jesiotrów. Zastosowanie analizy polimorfizmu
mikrosatelitarnego DNA – Komun. Ryb. 2: 24-26.
Fopp-Bayat D. 2003 – Zastosowanie analizy polimorfizmu mikrosatelitarnego DNA do genetycznej identyfikacji ryb jesiotrowatych – Wydzia³
Ochrony Œrodowiska i Rybactwa, UWM w Olsztynie: 84.
Fopp-Bayat D. 2010 – Zastosowanie analiz genetycznych w ochronie bioró¿norodnoœci siei z jeziora £ebsko – Biuletyn Naukowy UWM nr 31
(2010): 11-16.
Fopp-Bayat D., Wiœniewska A. 2010 – Analiza genetyczna siei (Coregonus
lavaretus) z jeziora £ebsko – zastosowanie analizy mikrosatelitarnego
DNA. W: Rozród, podchów, profilaktyka ryb rzadkich i chronionych
oraz innych gatunkówm. (Red.) Z. Zakêœ, K. Demska-Zakêœ, A.
Kowalska, Wyd. IRS, Olsztyn: 65-72.
Fopp-Bayat D., Ciereszko A. 2011 – Genotypowanie wybranych loci mikrosatelitarnego DNA uzyskanego z p³etw i kriokonserwowanego nasienia siei ³ebskiej (Coregonus lavaretus) – W: Nowe gatunki w akwakulturze - rozród, podchów, profilaktyka. (Red.) Z. Zakêœ, K. Demska-Zakêœ, A. Kowalska, Wyd. IRS, Olsztyn: 91-98.
Fraser D. 2008 – How well can captive breeding programs conserve biodivesity? A review of salmonids – Evol. Appl., 2: 1-52.
Kempter J., Kohlmann K., Panicz R., Sadowski J., Keszka S. 2010 – Genetic
variability in European populations of Coregonus lavaretus (L.): an
assessment based on mitochondrial ND-1 gene haplotypes – Arch.
Pol. Fish. 18: 197-204.
Osewski M. 2006 – Ochrona ekosystemów wodnych – W: Analiza dzia³alnoœci
Wigierskiego
Parku
Narodowego
w
2006
r.
(http://www.wigry.win.pl/an2006/index.htm).
Leberg P.L., Firmin B.D. 2008 – Role of inbreeding depression and purging
in captive breeding and restoration programs – Mol. Ecol., 17:
334-343.
Leopold M., Wo³os A. 2001 – Jeziorowa produkcja rybacka 2000 roku na tle
stanu œrodowiska i uwarunkowañ gospodarczych – W: Wybrane problemy rybactwa w 2000 roku (Red. A. Wo³os), Wyd. IRS, Olsztyn:
7-17.
Leopold M., Wo³os A. 2002 – Jeziorowa produkcja rybacka 2001 roku – W:
Wybrane problemy rybactwa w 2001 roku (Red. A. Wo³os), Wyd. IRS,
Olsztyn: 7-17.
£uczyñski M., Brzuzan P., Jankun M. 2003 – Genetyka ryb – Zeszyt 1, Wyd.
IRS, Olsztyn: 76.
Mickiewicz M. 2010 – Intensywnoœæ i efektywnoœæ zarybieñ jezior po okresie
transformacji w³asnoœciowej w rybactwie – Praca doktorska, IRS
Olsztyn, maszynopis: 112.
Mickiewicz M. 2012 – Porównanie œrednich cen ryb towarowych i materia³u
zarybieniowego stosowanych przez podmioty prowadz¹ce gospodar-
KOMUNIKATY RYBACKIE
15
kê ryback¹ w obwodach rybackich w 2009 i 2011 roku – Komun. Ryb.
1: 2-6.
Park S.D.E. 2001 – Trypanotolerance in West African cattle and the population genetic effects of selection – Dissertation, University of Dublin.
Patton J.C., Gallaway B.J., Fechhelm R-G, Cronin M.A. 1997 – Genetic
variation of microsatellite and mitochondrial DNA markers in broad
whitefish (Coregonus nasus) in the Colville and Sagavanirktok rivers
in northern Alaska – Can. J. Fish. Aquat. Sci., 54: 1548-1556.
Rogers S. M., Marchand M. H., Bernatchez L. 2004 – Isolation, characterization and cross-salmonid amplification of 31 microsatellite loci in the
lake whitefish (Coregonus clupeaformis, Mitchill) – Mol. Ecol. Not. 4:
89-92.
Saisa M., Ronn J., Aho T., Bjorklund M., Pasanen P., Koljonen M. L. 2008 –
Genetic differentiation among European whitefish ecotypes based on
microsatellite data – Hereditas 145: 69-83.
Strabel T. 2006 – Genetyka cech iloœciowych zwierz¹t w praktyce. Materia³y
do zajêæ – Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu,
Katedra
Genetyki
i
Podstaw
Hodowli
Zwierz¹t
(http://kgohz.sggw.pl/metody_pliki/gci.pdf).
Szczepkowski M., Szczepkowska B., Wunderlich K., Krzywosz T., Stabiñski
R. 2010 – Prace prowadzone dla zachowania siei w jeziorach Pojezierza Mazurskiego i Suwalskiego – W: Zrównowa¿one korzystanie
z zasobów rybackich na tle ich stanu w 2009 roku (Red. M. Mickiewicz), Wyd. IRS, Olsztyn: 99-107.
Witek-Zawada B., Radko A. 2006 – Polimorfizm 11 loci mikrosatelitarnych
u byd³a rasy polskiej czerwonej – Rocz. Nauk. Zoot. 33, 1: 5-12
Wo³os A., Mickiewicz M. 1998 – Charakterystyka jezior oraz gospodarki sielaw¹ i siej¹ – W: Gospodarka koregonidami uwarunkowania i efektywnoœæ (Red. A. Wo³os i M. Bniñska), Wyd. IRS, Olsztyn: 9-15.
Wo³os A., Draszkiewicz-Mioduszewska H., Mickiewicz M. 2003 – 2002 rok
w jeziorowej produkcji rybackiej – podstawowe dane i prawid³owoœci
– W: Rybactwo 2002 (Red. M. Mickiewicz), Wyd. IRS, Olsztyn: 7-16.
Wo³os A., Draszkiewicz-Mioduszewska H., Mickiewicz M. 2004 – Jeziorowa
produkcja rybacka w 2003 roku – podstawowe dane i prawid³owoœci –
W: Stan i uwarunkowania funkcjonowania rybactwa w 2003 roku
(Red. M. Mickiewicz i A. Wo³os), Wyd. IRS, Olsztyn: 5-14.
Wo³os A., Draszkiewicz-Mioduszewska H., Mickiewicz M. 2005 – Analiza
jeziorowej produkcji rybackiej w 2004 roku – W: Rybactwo w jeziorach, rzekach i zbiornikach zaporowych w 2004 roku (Red. M. Mickiewicz i A. Wo³os), Wyd. IRS, Olsztyn: 5-14.
Wo³os A., Mickiewicz M. 2006 – Analiza Jeziorowej produkcji rybackiej
w 2005 roku – W: Gospodarka rybacka w jeziorach, rzekach i zbiornikach zaporowych w 2005 roku (Red. M. Mickiewicz), Wyd. IRS, Olsztyn: 5-12.
Wo³os A., Mickiewicz M., Draszkiewicz-Mioduszewska H. 2007 – Analiza
jeziorowej produkcji rybackiej w 2006 roku – W: Stan rybactwa
w jeziorach, rzekach i zbiornikach zaporowych w 2006 (Red. M. Mickiewicz), Wyd. IRS, Olsztyn: 5-14.
Wo³os A., Mickiewicz M., Draszkiewicz-Mioduszewska H. 2008 – Analiza
jeziorowej produkcji rybackiej w 2007 roku – W: Stan i uwarunkowania
gospodarki rybackiej prowadzonej w wodach œródl¹dowych (Red. M.
Mickiewicz), Wyd. IRS, Olsztyn: 5-14.
Wo³os A., Mickiewicz M., Draszkiewicz-Mioduszewska H. 2009 – Analiza
jeziorowej produkcji rybackiej w 2008 roku – W: Stan i uwarunkowania
rozwoju rybactwa œródl¹dowego (Red. M. Mickiewicz), Wyd. IRS,
Olsztyn: 5-17.
Wo³os A., Mickiewicz M., Draszkiewicz-Mioduszewska H. 2010 – Analiza
Jeziorowej produkcji rybackiej w 2009 roku – W: Zrównowa¿one
korzystanie z zasobów rybackich na tle ich stanu w 2009 roku (Red.
M. Mickiewicz), Wyd. IRS, Olsztyn: 7-18.
Wo³os A., Mickiewicz M., Draszkiewicz-Mioduszewska H. 2011 – Analiza
jeziorowej produkcji rybackiej w 2010 roku – W: Zrównowa¿one
korzystanie z zasobów rybackich na tle ich stanu w 2010 roku (Red.
M. Mickiewicz), Wyd. IRS, Olsztyn: 7-18.
Wunderlich K., Zakêœ Z., Szczepkowski M., Kolman R., Koz³owski M. 2007 –
Zastosowanie elektronicznych znaczków u ró¿nych gatunków ryb –
Komun. Ryb. 5: 5-8.
Zacharczyk K. 2007 – Gdzie ta sieja? – Wiadomoœci Wêdkarskie 2: 18-19.
Przyjêto po recenzji 15.06.2012 r.
GENETIC VARIATION OF WHITEFISH (COREGONUS LAVARETUS, LINNAEUS, 1758) FROM LAKE VISTYTIS USING
MICROSATELLITE DNA MARKERS
Marek Trella, Dorota Fopp-Bayat, Miros³aw Szczepkowski, Agnieszka Polak
Abstract. The aim of the present study was to assess the genetic variability of whitefish (Coregonus lavaretus L.) from Lake Vistytis
using microsatellite DNA markers. The genetic analysis indicated a high level of polymorphism at the investigated microsatellite loci
with 78 alleles identified among four microsatellite markers. The average values of the He, Ho, and PIC parameters were 0.92, 0.85,
and 0.89, respectively, and were high for all the studied loci. The present genetic analysis is the first molecular study of the whitefish
population from Lake Vistytis.
Keywords: genetic variability, whitefish, microsatellite DNA, genetic markers
16
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2012