Leczenie bólu nowotworowego

lekarzonkolog.pl
Leczenie bólu nowotworowego
Leczenie bólu nowotworowego
Wprowadzenie Ból i cierpienie towarzyszą człowiekowi od zawsze. To właśnie te objawy są
najczęściej przyczyną poszukiwania przez pacjentów porady lekarskiej. I to właśnie walka z nimi
jest jednym z podstawowych obowiązków lekarza.
"Około 75% pacjentów z chorobą nowotworową (w tym
prawie 100% chorych z przerzutami odległymi) skarży się
na ból. Obecnie stosowane metody, jeśli są odpowiednio
dobrane, mogą przynieść im ulgę w 85-95%."
Ocena chorego
Ocena chorego powinna być pierwszym krokiem przed podjęciem dalszych decyzji
terapeutycznych. Powinna obejmować: charakterystykę bólu (nasilenie - pomocne są skale
punktowe, lokalizację , rodzaj bólu - zlokalizowany, uogólniony, kostny, neuropatyczny, ciągły,
okresowy), dotychczas stosowane leki , ocenę bólu przebijającego , stan fizyczny i psychiczny
chorego (czasami konieczne jest dołączenie leków przeciwdepresyjnych)
Leczenie podstawowe
Podstawą leczenia bólu u chorych na nowotwór jest trójstopniowa drabina analgetyczna
opracowana przez ekspertów WHO.
I stopień czyli nieopioidowe leki przeciwbólowe: paracetamol (6x500 mg), niesterydowe leki
przeciwzapalne (NLPZ - np. diklofenak 3x50mg po lub ketoprofen 3x100 mg) powinny być
stosowane u pacjentów, u których do tej pory nie stosowano żadnego leczenia, i którzy skarżą się
na ból miernie lub średnio nasilony.
II stopień czyli słabe leki opiodowe np. kodeina (6x30-60mg) lub tramadol (6x50-100 mg) powinny
być dołączone do prostego leku przeciwbólowego w razie jego nieskuteczności. W przypadku
silnego bólu można rozpocząć leczenie z tego poziomu drabiny analgetycznej.
III stopień czyli silne leki opiodowe: morfina, buprenorfina, fentanyl, sporadycznie metadon powinny
być dołączone do prostego leku przeciwbólowego w przypadku nieskuteczności leków II stopnia.
Dawkowanie morfiny podawanej doustnie ustalane jest indywidualnie. Najlepiej w początkowym
okresie stosować preparaty krótkodziałające co 4 godziny (np. 5-10 mg), jednocześnie pozwolić
choremu przyjąć drugą taką samą dawkę w razie wystąpienia bólu przebijającego. Po ustalaniu
dobowego zapotrzebowania na morfinę można zacząć stosować preparaty o przedłużonym
działaniu (co 12 h). Dobowe zapotrzebowanie na morfinę sporadycznie jest większe niż 200mg.
Fentanyl i buprenorfina dostępne są w postaci systemów transdermalnych czyli popularnych
plastrów. Mogą być one stosowane np. u chorych, którzy nie są w stanie przyjmować leków
doustnie .
Ból przebijający
Jest to zazwyczaj krótki, szybko narastający, bardzo silny ból, pojawiający się nagle bądź w
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 1/2
lekarzonkolog.pl
określonej sytuacji u pacjentów z dobrze kontrolowanym bólem podstawowym. Zjawisko to może
dotyczyć 30-70% chorych z bólem nowotworowym. Jego leczenie polega na podaniu dodatkowej
dawki szybkodziałającego leku przeciwbólowego lub zwiększeniu dawki leku podstawowego (jeśli
ból przebijający występuje kilka razy na dobę). Zaleca się, by stosować ten sam opiod co w
leczeniu bólu podstawowego - ułatwia to ewentualne modyfikowanie leczenia podstawowego i
ocenę skutków ubocznych (nie ma interakcji). W przypadku stosowania morfiny dawka dodatkowa
powinna wynosić 20% dawki dobowej. Można także zastosować np. paracetamol w postaci tabletki
musującej (1g) lub metamizol (1g). Ponieważ 40% bólów przebijających ma charakter
neuropatyczny, wskazane może być dołączenie do leczenia odpowiedniego leku (patrz leki
wspomagające). Jeżeli ból przebijający jest wywołany określoną sytuacją (np. kaszel) najlepiej jest
zapobiegać jej wystąpieniu ( w opisanym przypadku zastosować lek przeciwkaszlowy).
Leki wspomagające
Wybór leku uzależniony jest od rodzaju bólu. W bólach o typie kostnym dobrze działają NLPZ i
bifosfoniany. Ból wynikający z obrzęku i/lub stanu zapalnego może wymagać zastosowania
kortykosterydów (np. deksametazon 1x8-16 mg rano zmniejszając dawkę do najmniejszej
skutecznej). Neuropatie są wskazaniem do zastosowania leku przeciwpadaczkowego (np.
karbamazepina początkowo 100-200 mg na noc) lub trójpierścieniowego leku przeciwdepresyjnego
( np. amitryptylina początkowo 1x10-25mg na noc).
Leczenie niefarmakologiczne
Należy pamiętać że poza farmakoterapią w leczeniu bólu u pacjentów z chorobami nowotworowymi
można zastosować metody niefarmakologiczne, np. paliatywną radioterapię (np. w przerzutach do
kości) i neurolizy splotów nerwowych. Ważnym elementem leczenia u wszystkich chorych jest
wsparcie ze strony rodziny, bliskich, lekarzy (w tym w pewnych przypadkach lekarzy psychiatrów),
pielęgniarki i/lub psychologów.
Podsumowanie
Leczenie bólu nowotworowego jest istotnym problemem współczesnej medycyny. Większości
chorych ulgę przyniesie zastosowanie prostych leków przeciwbólowych w optymalnych dawkach.
W czasie leczenia należy zwracać uwagę na zgłaszane przez chorych dolegliwości i objawy
niepożądane (w tym objawy przedawkowania lub odstawienia leków opiodowych) oraz zadbać, by
leczenie przeciwbólowe towarzyszyło optymalnemu leczeniu przeciwnowotworowemu.
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 2/2