gabinet cieni kongresu kobiet zmiany

7 marca 2012 r.
GABINET CIENI KONGRESU KOBIET
ZMIANY PROPONOWANE W KODEKSIE WYBORCZYM
(Ustawa z dnia 5 stycznia 2011, .Dz.U. 2011 Nr 21 poz. 112 ze zm.)
W art. 211
a) § 3 otrzymuje brzmienie:
„Na liście osób kandydujących połowę stanowić muszą kobiety, a połowę –
mężczyźni. W przypadku nieparzystej liczby osób kandydujących liczba kobiet
i mężczyzn nie może się różnić więcej niż o 1 osobę”.
b) po § 3 dodaje się § 4 w następującym brzmieniu:
„Na miejscu 1 i 2 listy nie mogą znajdować się osoby tej samej płci. Zasadę tę
stosuje się odpowiednio do każdej kolejnej dwójki osób umieszczonych na liście.”
c) dotychczasowy § 4 otrzymuje numer 5
W art. 425
a) § 3 otrzymuje brzmienie:
„Na liście, o której mow a w § 2 punkt .2 połowę osób kandydujących stanowić
muszą kobiety, a połowę – mężczyźni. W przypadku nieparzystej liczby osób
kandydujących liczba kobiet i mężczyzn nie może się różnić więcej niż o 1 osobę.
b) po § 3 dodaje się § 4 w następującym brzmieniu:
„Na miejscu 1 i 2 listy nie mogą znajdować się osoby tej samej płci. Zasadę tę
stosuje się odpowiednio do każdej kolejnej dwójki osób umieszczonych na liście”.
c) dotychczasowy § 4 otrzymuje numer 5
W art. 457 :
a) § 3 otrzymuje brzmienie :
„Na miejscu 1 i 2 listy nie mogą znajdow ać się osoby tej samej płci”.
www.kongreskobiet.pl
b) dotychczasowy § 3 otrzymuje numer 4
UWAGA: Zmiana terminologii jest celowa. Zastosowano formę bezosobową (osoba
kandydująca), gdyż używ anie wyrazu kandydat w stosunku do kobiet jest
nieuzasadnione w sytuacji gdy w języku polskim w ystępuje żeńska odmiana tego
wyrazu – kandydatka. Proponuje się ujednolicenie terminologii w całym akcie
praw nym w g przedstawionej propozycji.
UZASADNIENIE
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 33 ustanaw ia zasadę rów ności mężczyzn
i kobiet we wszystkich dziedzinach życia, a także prawo kobiet do równego
z mężczyznami zajmow ania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności
publicznych. Do stanowisk takich należą stanowiska mandatariuszy narodu
i w spólnot terytorialnych w organach władzy publicznej tj. w Sejmie, w Senacie,
w radach gmin, miast, pow iatów , w sejmikach w ojewództw a także w Parlamencie
Europejskim. Mimo że kobiety stanowią trwałą większość zarówno wśród ogółu
obyw ateli Rzeczypospolitej Polskiej, jak i, z reguły, poszczególnych wspólnot
terytorialnych, ich udział w składzie pochodzących z w yborów powszechnych
organów władzy publicznej jest zdecydowanie mniejszościowy.
Pierwsza zmiana praw a wyborczego, która miała na celu realizację i rozw inięcie
postanowienia art. 33 Konstytucji RP, dokonana przez ustawę z dnia 5 stycznia 2011
wprowadziła 35 % kwoty dla obu płci na listach wyborczych.
Doświadczenie pierwszych wyborów parlamentarnych po wprowadzeniu 35% kwot
kobiet i mężczyzn na listach w yborczych wskazuje, że doprowadziło to do
znacznego zw iększenia obecności kobiet na tych listach. Ogółem, w wyborach
parlamentarnych z 2007 roku kobiety na listach osób kandydujących stanowiły 21%,
a w wyborach w 2011 roku kobiety stanowiły na listach ogółem 44%. Odsetek, jaki
stanowiły kobiety umieszczone na listach wyborczych w zrósł w ięc ponad dwukrotnie.
Wbrew obawom wyrażanym podczas debat, także prowadzonych w Sejmie przez
posłanki i posłów poprzedniej kadencji, że kobiety niechętnie kandydują do
organów władzy, okazało się, że żadna partia nie miała kłopotu ze znalezieniem
odpowiedniej liczby kompetentnych kandydatek do Sejmu. W konsekwencji
wszystkie partie z naddatkiem w ypełniły ustawowy wymóg (35%).
Fakt ten stanowi poważny argument przemaw iający za pow rotem do projektu
zgłaszanego przez komitet obywatelski, a w ięc do wprow adzenia parytetu płci,
przewidującego rów ny udział kandydatek i kandydatów na listach wyborczych.
www.kongreskobiet.pl
Wprowadzenie parytetów z pewnością przyspieszy proces zwiększania liczby kobiet
na listach wyborczych.
Po w prowadzeniu systemu kwotowego w yraźnie w zrósł nie tylko udział kobiet wśród
osób kandydujących, ale też i odsetek w yborców głosujących na kobiety. Odsetek
wyborców głosujących na kobiety wzrósł z 19% ( 2007 rok) do 29% (2011 rok), a więc
o 10%. (M. Fuszara: Kobiety w wyborach parlamentarnych. I SP Warszaw a 2012, raport
niepublikowany).
Pomimo jednak tego, że zmiana praw a przyczyniła się bez w ątpienia do
podniesienia stopnia świadomości społecznej co do potrzeby zw iększenia udziału
kobiet we władzach publicznych, wzrost ilości kobiet kandydujących oraz osób
głosujących na kobiety nie przekładał się wprost w wyborach 2011 r. na ilość kobiet
wybranych, przede wszystkim ze względu na niekorzystny dla kobiet sposób
układania list wyborczych. Wprowadzenie 35% kwoty doprowadziło wprawdzie do
najw yższego w historii Polski udziału kobiet w Sejmie (24%), ale nadal jest to udział
dalece odbiegający od zasady rów nej reprezentacji pod w zględem płci.
Zadecydował o tym sposób konstruow ania przez partie polityczne list wyborczych,
wyraźnie faworyzujący mężczyzn. Wzrost liczby kobiet kandydatek na listach
wyborczych dał się obserwować przede wszystkim na miejscach nie dających
praktycznie szans na wybór. Średnie miejsca, jakie zajmow ały kobiety kandydatki na
listach były nawet w 2007 roku nieco bliższe początku listy (11,3) niż w 2011 roku
(12,5). (M. Fuszara Kobiety w wyborach parlamentarnych. I SP Warszawa 2012, raport
niepublikowany).
Z tego względu w projekcie proponuje się zarówno powrót do 50% parytetu kobiet
i mężczyzn na listach w yborczych jak i wprowadzenie zasady, że w każdej dwójce
osób kandydujących na listach powinna być zarówno kobieta jak i mężczyzna.
W w ielu partiach, w prowadzających niewielką liczbę osób do Sejmu kluczowe
znaczenie ma pierwsze miejsce na lisie. Spraw iedliwa byłaby więc zasada, zgodnie
z którą kobiety i mężczyźni stanowiliby taki sam odsetek osób umieszczonych na
pierwszym miejscu list. Takie rozwiązanie nie wydaje się jednak być możliwe do
ustawowej regulacji. Z tego w zględu proponuje się wprowadzenie mechanizmu
umieszczania na listach wyborczych kobiet i mężczyzn w sposób przemienny.
Rozw iązanie to z powodzeniem jest stosowane w prawie wyborczym wielu krajów,
m.in. Francji i Belgii.
www.kongreskobiet.pl