Prawo cywilne - zobowiązania
Transkrypt
Prawo cywilne - zobowiązania
2014-02-23 Prawo cywilne - zobowiązania Wiadomości wstępne Pojęcie zobowiązania Strony i podmioty Sprawy techniczne • Ciąg dalszy Prawa Cywilnego I • Prowadzący: prof. UO dr hab. Piotr Stec • Egzamin pisemny – Test – Dwa kazusy • Wykłady i ćwiczenia pokrywają się częściowo Wiadomości wstępne • Prawo wymiany dóbr i usług • Kluczowe dla funkcjonowania obrotu • Prawa podmiotowe względne – Brak droit de suite (prawnorzeczowego) – Wierzytelność pozbawiona prawa pierwszeństwa w konflikcie z prawem rzeczowym – Możliwe roszerzenie skuteczności. 1 2014-02-23 Źródła • Krajowe – Konstytucja – Kodeks cywilny – Ustawy szczególne • Prawo unijne • Prawo międzynarodowe • Problem unifikacji prawa zobowiązań. Pojęcie zobowiązania • Wierzyciel może żądać od dłużnika pewnego zachowania (świadczenia) • Dłużnik powinien świadczenie spełnić • Elementy stosunku zobowiązaniowego – Podmioty: wierzyciel, dłużnik ( wyjątkowo osoba trzecia) – Przedmiot: świadczenie (dare, facere) – Treść: prawa i obowiązki stron. Podmioty i strony • Wierzytelność i dług • Osoba trzecia – wyjątek. • Strona zawsze wierzyciel lub dłużnik – Sytuacja szczególna: spółka • Po każdej ze stron może być jeden podmiot lub wiele podmiotów • Posługiwanie się osobami trzecimi przy wykonaniu zobowiązania 2 2014-02-23 Indywidualizacja podmiotów • W i D muszą być oznaczonymi osobami • Konkretyzacja zasadniczo na początku – Wyjątek np. przyrzeczenie publiczne – Konkretyzacja najpóźniej w momencie spełnienia świadczenia • Zobowiązania realne: stosunek prawnorzeczowy wyznacza wierzyciela lub dłużnika (np. stosunki sąsiedzkie) Świadczenie • Zachowanie dłużnika zgodne z treścią zobowiązania • Zadośćuczynienie godnemu ochrony interesowi wierzyciela • Interes co do zasady majątkowy • Przedmiot świadczenia: rzecz lub prawo. Nie zawsze istnieje Cel zobowiązania • Ekonomiczny – Wymiana dóbr i usług – Czasem powiązanie z prawem rzeczowym (powiernictwo) • Inny – Interes jednej ze stron (naprawienie szkody) – Ambicje osobiste (darowizna) 3 2014-02-23 Prawa i obowiązki • Prawa i obowiązki mają tylko strony • Zwiększona ochrona – Art. 59 kc (ius ad rem) i skarga pauliańska – Delikt uniemożliwienie wykonania zobowiązania przez dłużnika – Wpis do księgi wieczystej – Prawa o rozszerzonej skuteczności (najem, dzierżawa, dożywocie) Wierzytelność prawo podmiotowe • Roszczenia wierzyciela wobec dłużnika • Uprawnienia zasadnicze – Uzyskanie świadczenia – Uzyskanie odszkodowania lub surogatu • Uprawnienia uboczne – Odsetki – Inne (informacje, rachunek z zarządu, zabezpieczenie) Realizacja • Realne wykonanie zobowiązań – Wierzyciel ma wybór – Problem gospodarki niedoboru • Obowiązki dłużnika – Brak zbiorczego pojęcia – Obowiązek świadczenia – Nie można się zwolnić płacąc odszkodowanie 4 2014-02-23 Dług a odpowiedzialność • Dług = obowiązek • Odpowiedzialność = przymusowa realizacja świadczenia (pokrycie długu) • Warianty – Dług i odpowiedzialność – Dług bez odpowiedzialności – Odpowiedzialność bez długu (prawo niemieckie – Grundschuld) Odpowiedzialność osobista • Zasadniczo nieograniczona • całym majątkiem – Wierzyciel wybiera sposób zaspokojenia i przedmioty, z których się zaspokaja – Dług > majątek => częściowe zaspokojenie wierzycieli – Można dochodzić niezaspokojonej reszty z nowego majątku Ograniczenia odpowiedzialności • Odpowiedzialność z określonej masy majątkowej (konkretnymi składnikami majątku) – 1030 kc (do przyjęcia spadku) • Odpowiedzialność całym majątkiem z ograniczona do określonej wysokości – 1030 kc (po przyjęciu spadku) – Zbycie przedsiębiorstwa 5 2014-02-23 Odpowiedzialność rzeczowa • Niezależna od osobistej • Związana z zastawem i hipoteką • Prawo do zaspokojenia się – z konkretnego przedmiotu – Niezależnie od tego, kto jest właścicielem – Z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi • Może istnieć razem z osobistą Odpowiedzialność rzeczowa II • Osobista – ma szerszy charakter – daje mniejszą pewność zaspokojenia – Wszyscy wierzyciele traktowani równo – Może być wzmocniona poręczeniem • Rzeczowa – mocniejsza – Ograniczona do konkretnego składnika Zobowiązania niezupełne • Decydują względy etyczne • Cechy – Niezaskarżalne – Dobrowolne spełnienie skuteczne • Przykłady – Gra i zakład – Zobowiązania przedawnione – Zgodne z zasadami współżycia społ. 6