Aktywność ekonomiczna i dochody kobiet w Polsce

© European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2008, Wyattvile Road,
Loughlinstown, Dublin 18, Ireland. Published in English At European Industrial Relations Observatory Online/European Working conditions Observatory.
Jacek Sroka
Aktywność ekonomiczna i dochody kobiet w Polsce
Główny Urząd Statystyczny w publikacji z początku stycznia 2008 przedstawia kompleksowe
wyniki badań dotyczące udziału i miejsca kobiet w Ŝyciu społeczno - gospodarczym kraju, z
uwzględnieniem porównań międzynarodowych. Na szczególną uwagę zasługują dane
dotyczące aktywności ekonomicznej (w tym aktywności zawodowej) oraz dochodów kobiet.
Informacje dotyczą głównie okresu 1990-2005, choć niektóre porównania odwołują się
równieŜ do danych spisowych z 1988 roku.
Aktywność ekonomiczna
W Badaniach Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) prowadzonych przez GUS
podstawowym kryterium podziału jest aktywność oraz bierność zawodowa. Głównym
wskaźnikiem jest fakt wykonywania, posiadania bądź poszukiwania pracy.
W przedstawionych tabelach, za publikacją GUS, uwzględniono dane z IV kwartału 2005.
Tabela 1. Aktywność ekonomiczna kobiet według wieku
Aktywne zawodowo
Wiek
Ogółem
pracujące
razem
bezrobotne
razem
w tym w
pełnym
wymiarze
czasu
pracy
w tysiącach:
Ogółem
16395
7880
6434
5519
1445
15-24 lata
2860
899
576
432
323
25-34
2837
2240
1811
1594
429
35-44
2399
2028
1703
1542
325
45-54
3044
2121
1791
1621
330
55-59
1302
366
333
242
33
60 i więcej 3953
226
220
89
6
Odsetek ogółu pracujących o danej aktywności:
Ogółem
52,3
45,6
44,7
43,1
49,9
Źródło: Kobiety w Polsce, GUS, Warszawa 2007.
Bierne
zawodowo
8515
1961
596
371
923
936
3729
60,6
Tabela 2. Kobiety bierne zawodowo wg przyczyn bierności
W % ogółu biernych zawodowo w danej
Wyszczególnienie
Ogółem
przyczynie (istniała moŜliwość
(w tys.)
wskazania więcej niŜ jednej przyczyny)
Nieposzukujące pracy
8515
Przyczyny:
Zniechęcenie bezskutecznością
218
57,7
poszukiwań
Nauka, uzupełnianie kwalifikacji
1817
50,7
Obowiązki rodzinne i domowe
1207
97,1
Pobieranie renty, emerytury
3236
61,9
Choroba, niepełnosprawność
1524
54,8
Poszukujące pracy, ale nie gotowe do jej 85
65,9
podjęcia
śródło: j.w.
Tabela 3. Kobiety pracujące w nietypowym czasie pracy
Wyszczególnienie Pracujące
Z liczby pracujących ogółem – wykonujące zwykle pracę:
ogółem
w domu
zmianową wieczorem w nocy w soboty
w niedziele
w tysiącach:
Ogółem
6434
227
1273
748
215
1487
742
15-24 lata
576
7
144
71
19
142
56
25-34
1811
56
408
208
61
395
179
35-44
1703
60
381
211
68
401
210
45-54
1791
69
307
204
59
369
192
55 i więcej
553
35
33
54
8
180
105
Pracownice
4947
81
1199
490
204
670
273
najemne
Pracodawcy i
1488
145
72
258
11
818
468
pracujące na
własny rachunek
w tym
173
18
24
15
0
65
13
pracodawcy
Odsetek ogółu pracujących w poszczególnych rodzajach nietypowego czasu pracy:
Ogółem
44,7
53,5
42,5
38,1
25,9
39,8
40,6
śródło: j.w.
Międzynarodowe zestawienie tych danych dotyczących aktywności ekonomicznej
przekonuje, Ŝe sytuacja w Polsce nie odbiega od warunków odnotowanych w krajach UE
znajdujących się w zbliŜonej sytuacji.
Tabela 4. Odsetek kobiet aktywnych zawodowo w wybranych krajach UE
Kraj
Ogółem
Pracujące
Bezrobotne
Bułgaria
46,5
46,6
45,5
Estonia
50,0
50,6
44,6
Litwa
49,1
49,1
49,5
Łotwa
48,3
48,5
46,6
Polska
45,4
44,7
49,0
Czechy
44,1
43,2
54,4
Rumunia
44,9
45,2
40,3
Słowacja
44,9
44,4
47,7
Słowenia
46,1
45,9
48,3
Węgry
45,9
45,7
47,7
śródło: j.w.
Dochody
W danych publikowanych przez GUS zestawiono dochody pełnozatrudnionych kobiet i
męŜczyzn. Skalę nierówności obrazuje treść tabeli 4.
Tabela 5. Pełnozatrudnieni oraz przeciętne wynagrodzenia brutto według płci i wieku w latach 2002 i 2004
Wyszczególnienie
2002
2004
2002
2004
Pełnozatrudnieni w odsetkach
Przeciętne wynagrodzenia brutto w PLN
kobiety
męŜczyźni
kobiety
Ogółem
100,0
100,0
24 lata i mniej
25-34
35-44
45-54
55-59
60-64
65 lat i więcej
śródło: j.w.
5,7
25,3
31,9
32,6
3,6
0,7
0,2
7,5
29,6
28,1
27,1
5,4
1,8
0,5
100,0
100,0
Według wieku:
5,1
6,8
26,9
30,3
30,8
26,4
32,7
28,3
3,7
6,0
0,6
1,7
0,2
0,5
męŜczyźni
kobiety
męŜczyźni
kobiety
męŜczyźni
2015,79
2425,00
2150,44
2571,64
1311,20
1906,32
2011,41
2144,63
2590,30
2778,05
2694,46
1442,52
2254,53
2552,86
2585,66
2880,78
3240,14
3396,76
1312,76
1984,37
2154,89
2298,80
2910,24
3392,41
3159,15
1460,86
2313,62
2691,42
2733,27
3291,09
3982,29
4303,86
Istotnym uzupełnieniem są międzynarodowe dane porównawcze dotyczące wskaźnika
zagroŜenia ubóstwem w krajach o zbliŜonej sytuacji. Uwzględniono odsetek dochodów
niŜszych od granicy ubóstwa (60% średniej dochodów).
Tabela 6. Wskaźnik zagroŜenia ubóstwem wg płci w wybranych krajach UE
Kraj
Kobiety
MęŜczyźni
Bułgaria
15
12
Estonia
19
17
Litwa
21
20
Łotwa
20
18
Polska
20
21
Czechy
11
10
Rumunia
18
17
Słowacja
13
13
Słowenia
14
11
Węgry
13
14
j.w.
Komentarz
Przedstawione dane ujawniają poziom bierności zawodowej Polek. Pokazują, Ŝe istotną
przyczyną zawodowej bierności są obowiązki rodzinne i domowe, a praca w domu jest często
spotykaną formą nietypowego czasu pracy. W kontekście zestawień międzynarodowych
widać, Ŝe róŜnice pomiędzy uwzględnionymi krajami są niewielkie, a zróŜnicowanie
dochodów nie przekłada się na zagroŜenie Polek ubóstwem.