6. Zakończenie
Transkrypt
6. Zakończenie
Zakończenie Wydarzenia II wojny światowej zniweczyły cały wysiłek, jaki społeczeństwo Leszna – bez względu na narodowość – włożyło w jego rozwój okresu międzywojennego. Wybuch wojny i zdecydowane zwycięstwo wojsk niemieckich spowodowały, że życie w Lesznie przez ponad 5 lat kształtował okupant. Ukazano w pracy przygotowania do wojny, nastroje społeczne i to zarówno Polaków, Żydów i Niemców. Kolejno zrelacjonowano przebieg działań wojennych prowadzonych we wrześniu 1939 r. na terenie Leszna i postępowanie nowych władz względem podbitych terenów. Władze niemieckie od pierwszych tygodni okupacji uważały wszystkie podbite polskie ziemie za trwałą zdobycz wojenną. W związku z tym natychmiast przystąpiły do organizowania własnej administracji. Na początku wojskowej, z czasem – po okrzepnięciu sytuacji – cywilnej. Podjęto kroki, które miały zapewnić Trzeciej Rzeszy pełną kontrolę nad nowymi obszarami. Wszelkie zagrożenie, prawdziwe czy też wyimaginowane, miało być w najszybszym możliwym czasie zlikwidowane. Pod słowem zagrożenie należy rozumieć konkretne grupy społeczne i zawodowe: nauczycieli, duchowieństwo, ziemiaństwo, inteligencję, legionistów, byłych powstańców wielkopolskich, jak również działaczy politycznych i społecznych. Docelowe unicestwienie narodu polskiego, a więc i polskich mieszkańców Leszna, miało się odbyć na drodze masowych mordów, egzekucji oraz tworzenia obozów koncentracyjnych i więzień. Codzienność dla Polaków i umieszczonej w obozie pracy ludności żydowskiej była niezwykle trudna. Chęć przeżycia powodowała niejednokrotnie konieczność zrezygnowania z części zasad, zgodnie z którymi wcześniej żyli. Opisując losy ludności żydowskiej zamieszkującej Leszno, a także tej sprowadzonej do pracy już w czasie okupacji przedstawiłem okrutny los, który tę grupę spotkał. Praca ta ukazuje również dramat, który zmienił sposób widzenia świata i oceniania tego, co było wokół Leszna. Wiele z osób, które przeszło okres okupacji, nie zdawało sobie wcześniej sprawy z tego, jak wiele można znieść jeśli chce się przeżyć. Współpraca Polaków z okupantem była raczej sprawą marginalną. Jej skala, choć dokładnie nie zbadana wydaje się dosyć ograniczona. Starano się pokazać różne okoliczności, które miały wpływ na podejmowanie współpracy z niemieckim 1 okupantem. Cały proces podejmowania kolaboracji ukazano jednocześnie pod kątem administracyjnym, czyli jak wyglądała ona od strony prawnej, jak odnosił się do niej sam okupant. Między ludźmi rodziła się solidarność w walce ze straszną rzeczywistością otaczającą ich niemal ze wszystkich stron. Intencją autora było także zilustrowanie relacji międzyludzkich, które miały wówczas szczególne znaczenie. Leszno po wojnie szybko otrząsnęło się z tego, co je spotkało, ale ludzie nie zapomnieli tego jak wyglądało ich życie codzienne przez tych kilka lat. Polacy w Lesznie na kształt swego życia mieli niewielki wpływ, ale w miarę możliwości starali się urządzić je sobie tak, by zewnętrzne warunki były jak najmniej uciążliwe. Podjęto ponadto próbę przedstawienia różnych stron życia w okupowanym mieście, takich jak nauka i kultura, życie religijne, praca. Życia w warunkach, które dla wielu okazały się zbyt trudne, co w konsekwencji doprowadziło do tego, że nie doczekali oni momentu wyzwolenia spod okupacji niemieckiej. Ruch oporu i różne formy przeciwstawiania się teraźniejszości wojennej pokazano na tyle, na ile pozwoliły materiały, które przetrwały zawieruchę wojenną. Na podstawie tych przykładów zaprezentowano losy wojenne żołnierzy i harcerzy polskich podejmujących działalność w podziemiu, nauczycieli i tych wszystkich, którzy włączali się w tajną działalność edukacyjną. Przedstawiono losy Leszna w latach 1939-1945, choć ostatni ukazywany rok obejmuje w rzeczywistości głównie styczeń 1945 r. i w bardzo okrojonej postaci kilka pierwszych miesięcy po wyzwoleniu tego miasta. Leszno zostało wyzwolone – po prawie 5 latach i 5 miesiącach okupacji niemieckiej – przez wojska Armii Czerwonej 31 stycznia 1945 r. Moment ten poprzedziła ogromna fala uciekających Niemców, którzy w wielkim mrozie i w ogromnym pośpiechu udawali się w kierunku zachodnim, w głąb upadającej Trzeciej Rzeszy. Ostatnie chwile okupacji i okoliczności, w jakich przyszło uciekać z Leszna Niemcom mogą unaocznić jak wielkim dramatem dla wszystkich jej uczestników była wojna. Wyzwolenie Leszna jest momentem, gdy w historii Leszna kończy się jeden, a otwiera następny rozdział jego dziejów. Autor: Marcin Kochowicz 2