Spis treści

Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
Część I
Działalność społeczna i oświatowa kobiet
Piotr Gołdyn — Kobiety na pomoc kobietom. Działalność towarzystw
ochrony kobiet we wschodnich województwach II Rzeczypospolitej . . . . .
15
Jarosław Durka — Zarys działalności zrzeszeń ziemianek we wschodnich
województwach II Rzeczypospolitej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31
Mirosław Piwowarczyk — Kobiety aktywne — działalność społecznooświatowa liderek Wileńskiego Zrzeszenia Wojewódzkiego Związku
Pracy Obywatelskiej Kobiet (1929–1939) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43
Stefania Walasek — Nauczycielki i działaczki oświatowe w Wilnie na
przełomie XIX i XX wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61
Joanna Puchalska — Maria Karpowiczowa — działaczki kresowej dzień
powszedni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
73
Weronika Gilewska — Działalność patriotyczno-społeczna Marii Opieńskiej
w latach 1911–1921 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
85
Joanna Lusek — Istota wychowania w koncepcji błogosławionej Matki
Marceliny Darowskiej i jej współczesne implikacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
95
Część II
Kobiety w służbie kultury i nauki
Tadeusz Riedl — Kobiety w historii Lwowa na przełomie XIX i XX wieku . . . . . 115
Agnieszka Bartków — Anna Bilińska-Bohdanowiczowa — sztuka w nurcie
europejskiego realizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Iwona Mohl — Teresa Roszkowska — między malarstwem a teatrem . . . . . . . 141
5
Spis treści
Maciej Droń — Erazma Kopaczyńska-Janowicz (1894–1975).
Sopran w służbie plebiscytu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Joanna Januszewska-Jurkiewicz — „Kochałam to miasto jak człowieka...”
Wilno i regionalizm wileński w publicystyce Heleny
Romer-Ochenkowskiej w latach 20. XX w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
Dorota Malczewska-Pawelec — Lwów i Kresy Łucji Charewiczowej . . . . . . . . . . 177
Jan Kopiec — Prof. Karolina Lanckorońska (1898–2002) — w służbie
Ojczyzny, kultury i nauki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
Część III
Losy kobiet na zesłaniu i w czasie wojny
Anita Magowska — Ewa Felińska i inne Sybiraczki w latach 1831–1914 . . . . . 205
Barbara Kubis — Życie codzienne kresowych kobiet w okresie wojny
i okupacji radzieckiej (1939–1945) w świetle literatury dokumentu
osobistego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
Paweł Polian — Dwa getta — dwa pamiętniki — dwa światy. Notatki Tamary
Lazerson z Kowna i Maszy Rolnikaite z Wilna jako źródło historyczne . . . . 235
Mariusz Patelski — „Minister oświaty” ze Stalagu VI C Oberlangen.
Szkic do biogra ii Cecylii Jordan Rozwadowskiej (1903–1946) . . . . . . . . . . . 253
Maria Elżbieta Kempa — Dr Halina Maria Jankowska (1890–1944),
zasłużona lekarka psychiatra, uczestniczka powstania warszawskiego . . . 269
Jolanta Załęczny — Zo ia Romanowiczówna — lwowska aktywistka
z powstańczym rodowodem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
Zbigniew Bereszyński — Przeciwko dwóm okupantom. Stanisława
Runiewicz ps. „Kalina” — komendantka Wojskowej Służby Kobiet
w Okręgu Tarnopolskim Armii Krajowej i eksterytorialnym Okręgu
Tarnopolskim Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287
Spis ilustracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297
Indeks osobowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299
Indeks miejscowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312
Table of Contents
Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
Part 1 Female social and educational activity
Piotr Gołdyn — Female security associations activities in eastern
voivodeships of Second Polish Republic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29
Jarosław Durka — Female land owner unions in eastern voivodeships
of Second Polish Republic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
42
Mirosław Piwowarczyk — Active women — the social and educational
activities of Vilnius Union of Voivodship Female Civic Work Association . . .
60
Stefania Walasek — Teachers and education activists in Vilnius at the turn
of the 19th and 20th century . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
72
Joanna Puchalska — Maria Karpowiczowa — An ordinary day in the life
of an Eastern Borderlands’ activist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
84
Weronika Gilewska — The patriotic and community activities of Maria
Opieńska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
93
Joanna Lusek — The essence of upbringing in Blessed Mother Marcelina
Darowska’s concept and its modern implications . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Part 2
Women in cultural and scientific service
Tadeusz Riedl — Women In Lviv History at the turn of the 19th and 20th
century . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Agnieszka Bartków — Anna Bilińska-Bohdanowicz — Art representing
the European Realism . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Iwona Mohl — Teresa Roszkowska: between painting and theater . . . . . . . . . . . 148
7
Table of Contents
Maciej Droń — Erazma Kopaczyńska-Janowicz. Soprano In service
of the plebiscite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
Joanna Januszewska-Jurkiewicz — „I loved this city like a human being...”
Vilnius regionalism in Helena Romer-Ochenkowska’s journalism
of the 1920s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
Dorota Malczewska-Pawelec — Łucja Charewiczowa’s Lviv and the Eastern
Borderline . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
Jan Kopiec — Prof. Karolina Lanckorońska. In the service of the Motherland,
her culture and science . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
Anita Magowska — Ewa Felińska and other female Siberia deportees . . . . . . . 216
Barbara Kubis — Everyday life of the Eastern Borderline women during
the second world war and the soviet occupation (1939–1945)
in the personal documentary context . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
Paweł Polian — Two ghettos — two diaries — two worlds. Notes of Tamara
Lazerson from Kowno and Masza Rolnikaite from Vilnius, as historical
resources . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Mariusz Patelski — Lieutenant Cecylia Jordan Rozwadowska (1903–1946) —
a sketch of a biography of an artist and Polish Home Army o icer . . . . . . . . . . . 267
Maria Elżbieta Kempa — Dr Halina Jankowska (1890–1944),
a distinguished psychiatrist and a Warsaw Uprising participant . . . . . . . . . . 276
Jolanta Załęczny — Zo ia Romanowiczówna — a Lviv activist with an
insurgent ancestry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286
Zbigniew Bereszyński — Against Two Occupants. Stanisława Runiewicz
aka „Kalina” — Female Military Service Commissioner in Tarnopol
District of Home Army (AK) and the Exterritorial Tarnopol District
of Liberty and Independence Association . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296
List of igures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297
Index of names . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299
Index of places . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312
8