Pobierz bezpłatnie artykuł w formie PDF

Leszek Szablewski1, Paweł Piątkiewicz1, 2, Bożenna Oleszczak1,
Łukasz Nowak3, Agnieszka S. Sobczyk1, Barbara Grytner-Zięcina1
PRACA ORYGINALNA
1
Zakład Biologii Ogólnej i Parazytologii, Centrum Biostruktury, 2Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Akademii
Medycznej w Warszawie, 3Centrum Medycyny Rodzinnej w Warszawie
Wpływ leczenia insuliną chorych na cukrzycę
typu 2 na pobieranie deoksy-D-glukozy
przez limfocyty krwi obwodowej
Influence of insulin therapy in patients with type 2 diabetes on deoxy-D-glucose
uptake by peripheral lymphocytes
Abstract
Background. Glucose is an essential source of energy for
lymphocytes. The glucose transporters (Glut) comprise
a family of integral membrane proteins, which facilitate the
transport across cellular membranes. In this study we have
investigated deoxy-D-glucose uptake into lymphocytes in
healthy subjects and in patients with type 2 diabetes.
Material and methods. The study group included 45 patients with type 2 diabetes treated with different modes of
insulin therapy. As a control group we included 20 healthy
subjects with no family history of diabetes.
Results. The obtained results revealed the important influence
of insulin therapy in diabetic patients on deoxy-D-glucose trans-
Wstęp
Glukoza stanowi dla komórek główne źródło energii.
Pierwszym etapem metabolizmu glukozy jest jej transport do komórki. W limfocytach białka transportujące
glukozę należą do transporterów nazywanych „Glut”. Ta
grupa białek umożliwia transport glukozy do komórki
poprzez dyfuzję ułatwioną, zgodnie z gradientem stężeń
cukru. W komórkach ludzkich opisano występowanie
różnych izoform tych białek: Glut 1–Glut 12, Glut 14 i HMIT,
Adres do korespondencji: dr n. przyr. Leszek Szablewski
Zakład Biologii Ogólnej i Parazytologii, Centrum Biostruktury AM
ul. Chałubińskiego 5, 02–004 Warszawa
tel./faks: (0 22) 628 53 50
e-mail: [email protected]
Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2004, 4, 3, 217–223
Copyright © 2004 Via Medica, ISSN 1643–3165
port into lymphocytes. In the lymphocytes from control group,
the increase of labelled deoxy-D-glucose uptake, almost proportional to the duration of experiment, was observed. The highest value was noticed after 60 minutes. In lymphocytes obtained
from diabetic patients, the maximal value was usually observed
after 30 minutes and then followed by a plateau phase.
On the basis of observed strong influence of insulin on
deoxy-D-glucose uptake by lymphocytes, we suggest the
presence of an insulin-sensitive glucose transporter (Glut 4)
in these white blood cells.
key words: type 2 diabetes mellitus, lymphocytes,
insulin, deoxy-D-glucose
kodowanych przez odpowiednie geny zaliczane do rodziny SLC2A (SLC2A1–SLC2A14) [1, 29]. Ekspresja poszczególnych genów jest specyficzna w tkankach i komórkach
[2–9]. Wyniki uzyskane przez niektórych autorów wskazują na obecność w limfocytach transporterów Glut 1,
Glut 3 i Glut 9 [3, 10]. Zaskakujące, że w tych krwinkach
nie stwierdzono obecności Glut 4 [11].
Patologiczne wahania stężenia glukozy w surowicy
krwi wpływają na ekspresję genów SLC2A oraz na pobieranie glukozy i jej metabolizm w limfocytach. Długotrwała hipoglikemia wpływa na ekspresję genów SLC2A
w leukocytach człowieka, szczególnie w granulocytach
i monocytach. W granulocytach stężenie Glut 4 wzrasta
o 73%, w niewielkim stopniu zwiększa się również stężenie Glut 3, natomiast stężenie Glut 1 zmniejsza się. Jednocześnie nie stwierdzono tych zmian w limfocytach
[12]. W limfocytach szczurów chorych na cukrzycę indukowaną alloksanem oraz szczurów otyłych z zabu-
www.ddk.viamedica.pl
217
Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2004, tom 4, nr 3
rzoną tolerancją glukozy stwierdzono obniżoną odpowiedź mitogenną [13, 14]. U chorych na cukrzycę występuje zwiększona podatność na infekcje [16]. Cukrzyca powoduje także istotne zmiany metabolizmu limfocytów [15]. W limfocytach chorych na cukrzycę typu 2
stwierdzono znaczne obniżenie aktywności dehydrogenazy pirogronianowej, kluczowego enzymu w metabolizmie glukozy, w porównaniu z osobami zdrowymi.
Wcześniej uzyskane wyniki wskazują, że w warunkach
in vitro insulina stymuluje pobieranie glukozy przez limfocyty. Taki wpływ insuliny wykazano dla limfocytów pochodzących od osób zdrowych i chorych na cukrzycę
typu 1 [11]. Nie stwierdzono natomiast oddziaływania
leczenia insuliną chorych na cukrzycę typu 2 na pobieranie deoksy-D-glukozy.
Celem niniejszej pracy było zbadanie wpływu leczenia insuliną chorych na cukrzycę typu 2 na pobieranie
deoksy-D-glukozy przez limfocyty krwi obwodowej.
Materiały i metody
Pacjenci
Badania wykonano w grupie 45 pacjentów leczonych
z powodu cukrzycy typu 2 oraz 20 osób zdrowych, stanowiących grupę kontrolną. Klinicznej diagnozy cukrzycy typu 2 dokonano na podstawie kryteriów ustanowionych przez Światową Organizację Zdrowia. Badaniami
nie objęto pacjentów, u których stwierdzono obecność
powikłań spowodowanych cukrzycą. U żadnej z osób
zakwalifikowanych do badań nie stwierdzono uszkodzenia funkcji nerek i wątroby, nadciśnienia tętniczego, hipercholesterolemii ani retinopatii. Osoby chore podzielono na trzy grupy w zależności od sposobu terapii.
U 15 pacjentów stosowano 2 razy dziennie iniekcje in-
suliny (średnia dawka 44,75 jm. ± 5,2), u 15 chorych
także stosowano iniekcje insuliny, ale w algorytmie
4 dawek dziennie (średnia dawka 64,18 jm. ± 5,9)
i u kolejnych 15 osób — terapię skojarzoną: insulina
w algorytmie 4 iniekcji dziennie (średnia dawka 53,16 jm. ±
± 2,2) połączona z metforminą. Grupę kontrolną stanowiło 20 osób zdrowych, bez genetycznego obciążenia
cukrzycą typu 2 w wywiadzie. Żadna z tych osób nie
przyjmowała środków farmakologicznych w okresie badań oraz w ciągu 3 miesięcy przed ich rozpoczęciem.
Szczegółowe dane osób uczestniczących w badaniach
przedstawiono w tabeli 1. Wszystkich badanych poinformowano o celu badań i wszyscy wyrazili zgodę na uczestnictwo w nich. Badania przeprowadzono zgodnie z zasadami Deklaracji Helsińskiej i uzyskano na nie zgodę Komisji Bioetycznej Akademii Medycznej w Warszawie.
Izolacja limfocytów
Krew do badań (5 ml) pobierano na czczo z wykorzystaniem heparyny. Limfocyty izolowano w ciągu 2
godzin od momentu pobrania krwi. Krwinki izolowano
metodą wirowania w Gradisolu L (Aqua-Medica). Po
izolacji limfocyty płukano 2-krotnie w tzw. transport solution (20 mM Hepes, 150 mM NaCl, 5 mM KCl, 5 mM
MgSO4, 1,2 mM KH2PO4, 2,5 mM CaCl2, 2 mM pirogronianu, pH = 7,4) [17]. Następnie dodawano taką ilość
transport solution, aby uzyskać gęstość około 106 komórek/ml. Zawiesiny tej używano do dalszych badań.
Test kontrolny na przeżywalność limfocytów
Celem testu było sprawdzenie przeżywalności limfocytów. Limfocyty umieszczano w transport solution
oraz dodawano do nich 3H-deoxy-D-glukozę. Po 60 min
do zawiesiny komórek dodawano 1-procentowy roztwór błękitu trypanu (1:1 objętości) i obliczano odsetek
żywych komórek, używając mikroskopu świetlnego.
Tabela 1. Charakterystyka osób uczestniczących w badaniach. Wartości przedstawione są w postaci średnich ± SD
Table 1. Characteristics of participants in the study. Values are expressed as mean ± SD
Pacjenci
Grupa
kontrolna
Liczba osób badanych
Płeć (M/K)
Wiek
Insulina
+ metformina
20
15
15
15
10/10
8/7
7/8
8/7
65,2 ± 2,3
64,8 ± 2,9
65,5 ± 2,4
0
10,4 ± 2,7
10,5 ± 2,9
10,6 ± 2,5
24,3 ± 0,7
24,3 ± 1,4
24,0 ± 1,2
30,8 ± 1,7
0
44,75 ± 5,2
64,18 ± 5,9
53,60 ± 2,2
Glukoza na czczo [mmol/l]
4,9 ± 0,3
6,3 ± 0,6
6,4 ± 0,5
6,5 ± 0,5
HbA1c (%)
4,9 ± 0,5
7,1 ± 0,4
7,4 ± 0,5
7,9 ± 0,6
Dawki insuliny [jm./d.]
BMI (body mass index) — wskaźnik masy ciała
218
Cztery iniekcje
insuliny dziennie
63,8 ± 2,6
Czas trwania choroby
BMI [kg/m-2]
Dwie iniekcje
insuliny dziennie
www.ddk.viamedica.pl
Leszek Szablewski i wsp. Insulina a pobieranie deoksy-D-glukozy przez limfocyty krwi obwodowej
Pobieranie 3H-deoksy-D-glukozy
przez limfocyty
Wyniki
Badania przeprowadzono na podstawie częściowo
zmodyfikowanej metody zaproponowanej przez Kalimana i wsp. [17]. Do 290 ml zawiesiny komórek (około 3 ×
× 105 komórek) dodawano 1,5 ml deoksy-D-glukozy,
2-[3H(G)] (7.70000 CCi/mmol) (NEN Life Science Inc.)
oraz 7,5 ml PBS. Na podstawie wstępnych badań czas
inkubacji krwinek z deoksy-D-glukozą ustalono na 15, 30
i 60 min. W określonym punkcie czasowym transport
deoksy-D-glukozy do limfocytów blokowano przez dodanie 2 objętości tzw. stop solution (roztwór 50 mM glukozy w PBS) o temperaturze 4oC. Następnie limfocyty
3-krotnie odwirowywano i powodowano ich lizę przez
dodanie 0,1 M NaOH/0,1% SDS. Po lizie komórek
(w ciągu 24 godzin) badano radioaktywność wyrażoną
w ccpm (curie count per minute) za pomocą licznika
scyntylacyjnego. Niespecyficzne pobieranie deoksy-D-glukozy (t = 0) określano, inkubując limfocyty ze znakowaną deoksy-D-glukozą w stop solution.
Analiza statystyczna
Uzyskane wyniki porównywano za pomocą testu nieparametrycznego Wilcoxona, za poziom istotności motywowanej przyjęto p = 0,05. Wyniki przedstawiono
w postaci wartości średnich ± SD.
Test na przeżywalność limfocytów
Przeprowadzony test wykazał, że zastosowane metody doświadczalne nie wpływały na przeżywalność limfocytów. Pojedyncze martwe krwinki stwierdzano zarówno przed rozpoczęciem obserwacji, jak i po jej zakończeniu. Nie wykazano także różnic dotyczących liczby
martwych limfocytów uzyskanych od osób zdrowych
w porównaniu z krwinkami osób chorych.
Pobieranie deoksy-D-glukozy
przez limfocyty
Osoby zdrowe w porównaniu z osobami chorymi
Podczas trwania eksperymentu obserwowano stały
wzrost pobierania deoksy-D-glukozy przez limfocyty uzyskane od osób zdrowych. Natomiast w przypadku limfocytów pochodzących od osób chorych odnotowano
znaczne spowolnienie pobierania znakowanej deoksy-D-glukozy pod koniec eksperymentu. Wartość ccpm
uzyskana po 60 min inkubacji limfocytów z deoksy-D-glukozą nie różniła się istotnie statystycznie od wartości uzyskanej po 30 min. Istotne, że w każdym z badanych punktów czasowych wartości ccpm uzyskane dla
limfocytów osób chorych były znacząco wyższe od analogicznych wartości uzyskanych dla limfocytów osób
zdrowych (ryc. 1).
Rycina 1. Pobieranie deoksy-D-glukozy przez limfocyty osób zdrowych i chorych
Figure 1. Deoxy-D-glucose uptake into lymphocytes in healthy subjects and in patients with diabetes
www.ddk.viamedica.pl
219
Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2004, tom 4, nr 3
Rycina 2. Pobieranie deoksy-D-glukozy przez limfocyty osób zdrowych i chorych (w stosunku do wartości uzyskanej po 15 min) przedstawione jako d ccpm
Figure 2. Deoxy-D-glucose uptake into lymphocytes in healthy subjects and in patients with diabetes (referred to values measured after
15 min) expressed as d ccpm
Inne wyniki uzyskano, badając tzw. profil (d ccpm)
pobierania deoksy-D-glukozy. Na potrzeby prezentacji wyników wartości ccpm uzyskane dla obu badanych grup
w 15. min obserwacji przyjęto jako 1 (ryc. 2). Ten sposób
przedstawienia wyników wykazuje znaczne różnice dotyczące pobierania deoksy-D-glukozy między limfocytami osób zdrowych i chorych. W 30. min eksperymentu
uzyskane wartości ccpm dla obu grup były podobne,
natomiast w 60. min limfocyty osób chorych wykazywały znacznie niższą dynamikę pobierania deoksy-D-glukozy w porównaniu z limfocytami osób zdrowych.
Osoby chore w zależności od sposobu terapii
Wartości ccpm uzyskane dla poszczególnych grup
osób chorych przedstawiono na rycinie 3. Najwyższe pobierane deoksy-D-glukozy stwierdzono w 30. min eksperymentu w przypadku limfocytów uzyskanych od pacjentów leczonych insuliną w algorytmie 4 iniekcji dziennie. Po następnych 30 min nie wykazano istotnych
zmian dotyczących wartości ccpm uzyskanych u tych
pacjentów. Podobnie w przypadku pacjentów, u których
zastosowano terapię skojarzoną — najwyższą wartość
ccpm również uzyskano po 30 min, jednak wartość ta
była istotnie niższa w porównaniu z wynikami w powyżej
opisanej grupie.
W przypadku limfocytów uzyskanych od pacjentów
leczonych w algorytmie 2 iniekcji insuliny dziennie wartości ccpm w 15. i 30. min były wyższe niż w grupie
kontrolnej, ale niższe w 60. min. Wszystkie stwierdzane
różnice były istotne statystycznie. Wartości ccpm uzyska-
220
ne dla limfocytów w tej grupie pacjentów były niższe we
wszystkich badanych punktach czasowych niż u chorych leczonych 4 iniekcjami insuliny dziennie. Porównanie intensywności pobierania deoksy-D-glukozy przez
limfocyty pacjentów leczonych insuliną w algorytmie
2 iniekcji dziennie z limfocytami osób w stosunku,
u których zastosowano terapię skojarzoną wskazuje, że
wartości uzyskane w 15. i 30. min eksperymentu były
podobne, a stwierdzane różnice nie wykazywały różnic
istotnych statystycznie. Natomiast wartości uzyskane
w 60. min były istotnie statystycznie wyższe w przypadku limfocytów osób leczonych wyłącznie insuliną.
Całkowicie odmienne dane uzyskano, badając profil
pobierania deoksy-D-glukozy przez limfocyty w poszczególnych grupach (ryc. 4). W limfocytach osób zdrowych
stwierdzono prawie 3,5-krotny wzrost ilości pobranej deoksy-D-glukozy w 60. min w porównaniu z ilością pobraną w 15. min eksperymentu. W 30. min eksperymentu najwyższą wartość d ccpm stwierdzono w przypadku
limfocytów pacjentów, u których stosowano 2-krotną iniekcję insuliny. Natomiast w 60. min wartości d ccpm dla
limfocytów osób chorych były istotnie niższe niż w grupie kontrolnej.
Należy zwrócić uwagę na fakt, że w przypadku osób
chorych stały wzrost wartości d ccpm obserwowano tylko w limfocytach pacjentów leczonych insuliną w algorytmie 2 iniekcji. W przypadku pozostałych pacjentów wartości d ccpm w 60. min nie różniły się istotnie od wartości
uzyskanej w 30. min (insulina w algorytmie 4 iniekcji) lub
były nawet niższe (jak w przypadku terapii skojarzonej).
www.ddk.viamedica.pl
Leszek Szablewski i wsp. Insulina a pobieranie deoksy-D-glukozy przez limfocyty krwi obwodowej
Rycina 3. Pobieranie deoksy-D-glukozy przez limfocyty osób zdrowych i chorych w zależności od sposobu terapii
Figure 3. Deoxy-D-glucose uptake into lymphocytes in healthy subjects and in patients with diabetes according to treatment strategy
Rycina 4. Pobieranie deoksy-D-glukozy przez limfocyty osób zdrowych i chorych (w stosunku do wartości po 15 min) przedstawione jako
d ccpm w zależności od sposobu terapii
Figure 4. Deoxy-D-glucose uptake into lymphocytes in healthy subjects and in patients with diabetes (referred to values measured after 15 min)
expressed as d ccpm according to treatment strategy
www.ddk.viamedica.pl
221
Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2004, tom 4, nr 3
Dyskusja
Uzyskane wyniki wskazują jednoznacznie, że cukrzyca typu 2 wpływa na pobieranie deoksy-D-glukozy przez
limfocyty krwi obwodowej. Wartości ccpm dla badanych
krwinek u osób zdrowych różnią się znacząco w porównaniu z wartościami uzyskanymi w przypadku osób chorych. Odnotowano stały wzrost wartości ccpm dla limfocytów osób zdrowych przez cały okres doświadczenia.
Natomiast w przypadku limfocytów osób chorych wzrost
tej wartości obserwowano tylko przez 30 min trwania
eksperymentu. Istotne jest, że we wszystkich badanych
punktach czasowych wartości ccpm dla limfocytów
osób chorych były wyższe niż w grupie kontrolnej. Natomiast profil pobierania deoksy-D-glukozy (d ccpm) przez
limfocyty wskazuje na znacznie mniejszą dynamikę tego
procesu w limfocytach osób chorych. Jest to szczególnie widoczne w 60. min.
Badany proces wiąże się również ze stosowaną terapią. Insulina wpływa na transportery glukozy zarówno
u osób zdrowych, jak i chorych na cukrzycę typu 2.
Hormon ten stymuluje translokację Glut 4 z kompartmentu wewnątrzkomórkowego do błony komórkowej
[18]. U chorych na cukrzycę typu 2 stężenie Glut 4
w mięśniach jest takie samo jak u osób zdrowych [19].
Dlatego sądzi się, że cukrzyca typu 2 wiąże się z uszkodzeniem transmisji sygnału wewnątrzkomórkowego indukowanego insuliną [20, 21]. Jednocześnie, w adipocytach 3T3-L1 insulina powoduje 10-krotny wzrost pobierania glukozy przez te komórki. W tym przypadku
sugeruje się znaczącą rolę Glut 1 [22]. Insulina wpływa
także stymulująco na aktywność dehydrogenazy pirogronianowej w limfocytach krwi obwodowej [23, 24].
Uzyskane przez innych autorów wyniki wskazują, że insulina stymuluje pobieranie glukozy przez limfocyty. Wykazano to w przypadku limfocytów chorych na cukrzycę
typu 1 [11].
Metformina także wpływa na translokację Glut 4 i pobieranie deoksy-D-glukozy w komórkach mięśniowych
[25, 26]. Lek ten oddziałuje również na wiele procesów
związanych z metabolizmem glukozy w wątrobie (glukoneogeneza, glikogenoliza), zmniejszając produkcję tej
heksozy, oraz uwrażliwia wątrobę na insulinę. Ogranicza także wchłanianie glukozy w jelicie oraz powoduje
zwiększenie pobierania i wykorzystania cukru w tkankach obwodowych [26, 27]. Ponadto stymuluje łączenie
insuliny z jej receptorem [28]. Dotychczas nie wyjaśniono jeszcze, dlaczego u chorych, u których zastosowano
terapię skojarzoną (insulina i metformina), pobieranie
deoksy-D-glukozy przez limfocyty w 60. min jest mniejsze niż w 30. min.
Na podstawie uzyskanych wyników trudno jednoznacznie stwierdzić, czy na pobieranie deoksy-D-glukozy przez limfocyty większy wpływ ma choroba czy stosowana terapia. Dane uzyskane przez wielu autorów do-
222
tyczą oddziaływania poszczególnych leków na mięśnie
i adipocyty. Niestety, brak takich danych dla limfocytów.
W limfocytach krwi obwodowej nie stwierdzono obecności Glut 4. Wyniki przedstawione w prezentowanej
pracy wskazują na silny wpływ insuliny na pobieranie
deoksy-D-glukozy przez krwinki. Może to sugerować
obecność w tych krwinkach insulinozależnego transportera. Takim typem transportera jest Glut 4. Autorzy
niniejszej pracy uważają, że w limfocytach krwi obwodowej, oprócz Glut 1, Glut 3 i Glut 9, obecny jest także
Glut 4, który odgrywa istotną rolę w pobieraniu deoksy-D-glukozy.
Streszczenie
Wstęp. Glukoza stanowi podstawowe źródło energii dla limfocytów. Transportery glukozy (tzw. Glut) należą do rodziny
białek błonowych transportujących heksozy do komórek
poprzez dyfuzję ułatwioną. Celem badań było porównanie
intensywności pobierania deoksy-D-glukozy przez limfocyty osób zdrowych i chorych na cukrzycę typu 2 leczonych
insuliną.
Materiał i metody. W badaniach uczestniczyło 45 osób
chorych. Grupę kontrolną stanowiło 20 osób zdrowych.
Wyniki. Uzyskane wyniki wykazały istotny wpływ cukrzycy
typu 2 na transport deoksy-D-glukozy do limfocytów.
W przypadku limfocytów osób zdrowych obserwowano stały,
proporcjonalny do czasu trwania eksperymentu, zwiększone pobieranie znakowanej deoksy-D-glukozy. Najwyższą
wartość uzyskano po 60 min. W przypadku limfocytów osób
chorych najwyższą wartość stwierdzono po 30 min, a następnie rozpoczynała się faza plateau.
Wnioski. Silny wpływ insuliny na pobieranie deoksy-D-glukozy przez limfocyty może wskazywać na obecność insulinozależnego transportera glukozy (Glut 4) w tych krwinkach.
słowa kluczowe: cukrzyca typu 2, limfocyty, insulina,
deoksy-D-glukoza
Piśmiennictwo
1.
2.
3.
4.
5.
Joost H.G., Thorens B. The extended GLUT-family of sugar/
/polyol transport facilitators: nomenclature, sequence characteristic, and potential function of its novel members. Mol.
Membr. Biol. 2001; 18: 247–256.
Carayannopoulos M.O., Chi M.M., Cui Y. i wsp. Glut 8 is
a glucose transporter responsible for insulin-stimulated glucose
uptake in the blastocyst. Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 2000;
97: 7313–7318.
Doege H., Bocianski A., Joost H.G., Schurmann A. Activity
and genomic organization of human glucose transporter 9
(GLUT 9), a novel member of the family of sugar-transport
facilitators predominantly expressed in brain and leucocytes.
Biochem. J. 2000; 350: 771–776.
Doege H., Schurmann A., Bahrenberg G., Brauers A., Joost H.G.
GLUT 8, a novel member of the sugar transport facilitator
family with glucose transport activity. J. Biol. Chem. 2000;
275: 16275–16280.
McVie-Wylie A.J., Lamson D.R., Chen Y.T. Molecular cloning
of a novel member of the GLUT family transporters, SLC2a10
www.ddk.viamedica.pl
Leszek Szablewski i wsp. Insulina a pobieranie deoksy-D-glukozy przez limfocyty krwi obwodowej
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
(GLUT 10), localized on chromosome 20q13.1: candidate
gene for NIDDM susceptibility. Genomics 2001; 72: 113–117.
Phay J.E., Hussain H.B., Moley J.F. Cloning and expression analysis of a novel member of the facilitative glucose
transporter family, SLC2A9 (GLUT 9). Genomics 2000; 66:
217–220.
Phay J.E., Hussain H.B., Moley J.F. Strategy for identification novel glucose transporter family members by using
internet-based genomic databases. Surgery 2000; 128:
946–951.
Reagan L.P., Gorovits N., Hoskin E.K. i wsp. Localization and
regulation of GLUT x 1 glucose transporter in the hipocampus of streptozotocin diabetic rats. Proc. Natl. Acad. Sci. USA
2001; 98: 2820–2825.
Shikman A.R., Brinson D.C., Valbracht J., Lotz M.K. Cytokine
regulation of facilitated glucose transport in human articular
chondrocytes. J. Immunol. 2001; 167: 7001–7008.
Estrada D.E., Elliott E., Zinman B. i wsp. Regulation of glucose transport and expression of GLUT3 transporters in human circulating mononuclear cells: studies in cells from insulin-dependent diabetic and nondiabetic individuals. Metab.
Clin. Exp. 1994; 43: 591–598.
Daneman D., Zinman B., Elliott M.E., Bilan P.J., Klip A. Insulin-stimulated glucose transport in circulating mononuclear
cells from nondiabetic and IDDM subjects. Diabetes 1992;
43: 227–234.
Korgun E.T., Demir R., Sedlmayr P. i wsp. Sustained hypoglycemia affects glucose transporter expression of human blood leukocytes. Blood Cells, Molec. Dis. 2002; 28:
152–159.
Otton R., Carvalho C.R., Mendonca J.R., Curi R. Low proliferation capacity of lymphocytes from alloxan-diabetic rats:
involvement of high glucose and tyrosine phosphorylation of
Shc and IRS-1. Life Sci. 2002; 71: 2759–2771.
Moriguchi S., Kato M., Sakai K., Yamamoto S., Shimizu E.
Decreased mitogen response of splenic lymphocytes in
obese Zucker rats is associated with the decreased expression of glucose transporter 1 (GLUT-1). Am. J. Clin. Nutr.
ñ
1998; 67: 1124–1129.
Otton R., Mendonca J.R., Curi R. Diabetes causes marked
changes in lymphocyte metabolism. J. Endocrinol. 2002; 174:
55–61.
Joshi N., Caputo G.M., Weitekamp M.R., Karchmer A.W. Infections in patients with diabetes mellitus. N. Engl. J. Metab.
1999; 341: 1906–1912.
17. Kaliman P., Vinals F., Testar X., Palacin M., Zorzano A. Disruption of GLUT1 glucose carrier trafficking in L6E9 and Sol8
myoblasts by the phosphatidylinositol 3-kinase inhibitor wortmanin. Biochem. J. 1995; 312: 471–477.
18. Lund S., Holman G.D., Zierath J.R. Effect of insulin on GLUT 4
cell surface content and turnover rate in human skeletal muscle as measured by the exofacial bismannose photolabeling
technique. Diabetes 1997; 46: 1965–1969.
19. Hunter S.J., Garvey W. Insulin action and insulin resistance:
diseases involving defects in insulin receptors, signal transduction, and the glucose transport effector system. Am. J.
Med. 1998; 105: 331–345.
20. Pessin J.E., Saltiel A.R. Signaling pathways in insulin action:
molecular targets of insulin resistance. J. Clin. Invest. 2000;
106: 165–170.
21. Krook A., Björnholm M., Galuska D. i wsp. Characterization of
signal transduction and glucose transport in skeletal muscle
from type 2 diabetic patients. Diabetes 2000; 49: 284–292.
22. Calderhead D.M., Kitagawa K., Tanner L.J., Holman G.D., Lienhard G.F. Insulin regulation of the two glucose transporters in
3T3-L1 adipocytes. J. Biol. Chem. 1990; 265: 13800–13808.
23. Curto M., Piccinini M., Rabbone I. i wsp. G proteins and regulation
of pyruvate dehydrogenase activity by insulin in human circulating lymphocytes. Int. J. Biochem. Cell Biol. 1997; 29: 1207–1217.
24. Mostert M., Rabbone I., Piccinini M. i wsp. Derangements of
pyruvate dehydrogenase in circulating lymphocytes of NIDDM
patients and their healthy offspring. Endocrinol. Invest. 1999;
22: 519–526.
25. Goodyear L.J., Hirshman M.F., Napoli R. i wsp. Glucose ingestion causes GLUT 4 translocation in human skeletal muscle. Diabetes 1996; 45: 1051–1056.
26. Galuska D., Nolte L.A., Zierath J.R., Wallberg-Henriksson H.
Effect of metformin on insulin-stimulated glucose transport
in isolated skeletal muscle obtained from patients with
NIDDM. Diabetologia 1994; 37: 826–832.
27. Wagman A.S., Nuss J.M. Current therapies and emerging
targets for the treatment of diabetes. Curr. Pharm. Design.
2001; 7: 417–450.
28. Lenhard J.M., Kliewer S.A., Paulik M.A., Plunket K.D., Lehmann
J.M., Weiel J.E. Effect of troglitazone and metformin on glucose and lipid metabolism: alterations of two distinct molecular pathways. Biochem. Pharmacol. 1997; 54: 801–808.
29. Wu X., Freeze H.H. GLUT14, a duplication of GLUT3, is specifically expressed in testis as alternative splice forms. Genomics. 2002; 80: 553–557.
www.ddk.viamedica.pl
223