Przestrzeganie warunków bezpieczeństwa i higieny pracy w
Transkrypt
Przestrzeganie warunków bezpieczeństwa i higieny pracy w
© European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2008, Wyattvile Road, Loughlinstown, Dublin 18, Ireland. Published in English At European Industrial Relations Observatory Online/European Working conditions Observatory. Rafał Towalski Przestrzeganie warunków bezpieczeństwa i higieny pracy w sklepach detalicznych Niedawno media poinformowały o nagminnym łamaniu praw pracy osób zatrudnionych w handlu detalicznym. Większość zarzutów dotyczyła nieprzestrzegania warunków bezpieczeństwa i higieny pracy. Znalazły one potwierdzenie w wynikach kontroli przeprowadzonej przez Państwową Inspekcję Pracy. Niniejszy tekst oparty jest na wybranych informacjach pochodzących ze Sprawozdania Państwowej Inspekcji Pracy z 2006 roku. Handel detaliczny od kilku lat jest stałym miejscem kontroli funkcjonariuszy Państwowej Inspekcji Pracy. W 2006 roku kontrola objęła trzy grupy podmiotów: • placówki wielkopowierzchniowe (supermarkety, hipermarkety); • sklepy sieci Biedronka; • inne placówki handlowe. Kontroli poddano przestrzeganie przepisów dotyczących nawiązywania i rozwiązywania umów o pracę, czasu pracy, urlopów wypoczynkowych, wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy, ochrony pracy kobiet i młodocianych. Wiele uwagi inspektorzy poświęcili problemom bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącym obiektów i pomieszczeń pracy, zaplecza higieniczno - sanitarnego, organizacji pracy, eksploatacji maszyn i urządzeń transportu, magazynowania i składowania towarów. Sklepy wielkopowierzchniowe W tego typu obiektach najczęściej dochodziło do naruszenia przepisów w zakresie: • organizacji i wyposaŜenia pomieszczeń higieniczno-sanitarnych - prawie 52% wszystkich kontrolowanych placówek, • składowania towarów (towary magazynowane były często w niewłaściwych miejscach, co było główną przyczyną blokowania dostępu do wyjść awaryjnych) - prawie 35% kontrolowanych obiektów, • utrzymania ładu i porządku w ciągach komunikacyjnych (prawie 60% placówek). Liczne nieprawidłowości dotyczyły takŜe przygotowania pracowników do pracy i polegały w szczególności na: braku wyposaŜenia pracowników w odzieŜ i obuwie (39% skontrolowanych placówek), w środki ochrony indywidualnej (52%), nieprzeszkoleniu pracowników w dziedzinie bhp (37%). W trakcie kontroli ujawniono takŜe przypadki naruszenia przepisów, które niosły za sobą bezpośrednie zagroŜenie Ŝycia lub zdrowia pracownika. Dotyczyło to przede wszystkim przekroczenia dopuszczalnych mas transportowanych towarów oraz uŜycia sprzętu w bardzo złym stanie technicznym stwarzającym zagroŜenie wypadkowe. Sklepy sieci „Biedronka” Kontrola przeprowadzona w tej sieci jest pochodną postępowania sądowego prowadzonego w sprawie przestępstw przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową popełnionych przez kierownictwo sieci – Jeronimo Martins S.A. Kontroli poddano prawie 80% ze wszystkich placówek działających na terenie Polski. Jak wynika z raportu Państwowej Inspekcji Pracy, w czasie kontroli ujawniono liczne naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Polegały one m.in. na: niedostatecznym wyposaŜeniu pracowników w środki ochrony indywidualnej (głównie butów i rękawic) – 61% skontrolowanych placówek oraz nieodpowiednim wyposaŜeniu pomieszczeń higieniczno sanitarnych – prawie 45% podmiotów. W 57 przypadkach spośród 726, inspektorzy odnotowali raŜące naruszenie przepisów, stwarzające bezpośrednie zagroŜenie Ŝycia lub zdrowia pracownika. Wiązały się one głównie z przekroczeniem dopuszczalnych mas transportowych i zagroŜeniem poraŜeniem elektrycznym. Podobne do prezentowanych wyŜej naruszenia przepisów z zakresu higieny i bezpieczeństwa pracy zanotowano równieŜ w grupie innych placówek handlowych. Przyczyny naruszenia przepisów Zdaniem przedstawicieli Państwowej Inspekcji pracy naruszenia przepisów wynikają z kilku zjawisk: • niska znajomość przepisów prawa pracy wśród kadry kierowniczej • duŜa rotacja pracowników • niewłaściwa organizacja pracy oraz minimalizowanie poziomu zatrudnienia • pakowanie towarów w centrach dystrybucyjnych w jednostki paletowe o masie przekraczającej dopuszczalne normy przewoŜenia wózkami ręcznymi • lekcewaŜenie spraw BHP • presja zarządów central na kierownictwo palcówek w celu maksymalnego obniŜania kosztów • zbyt niskie kompetencje kierowników placówek. Zdaniem pracodawców wyjaśnienie jest prostsze. Ich zdaniem naruszenia przepisów wynikają najczęściej z trudności w interpretacji obowiązujących przepisów oraz trudności finansowych. Komentarz Wyniki kontroli wskazują na kilka prawidłowości. Po pierwsze naruszenia przepisów dotyczą najczęściej tych samych spraw. Złe wyposaŜenie pomieszczeń higieniczno - sanitarnych, złe składowanie towarów czy niedostateczne wyposaŜenie pracowników w środki ochrony indywidualnej są wspólne dla sklepów bez względu na ich wielkość czy teŜ przynaleŜność. Innym istotnym elementem, na który wskazywali inspektorzy jest znacznie większa skala naruszenia przepisów w sklepach nowo powstałych bądź teŜ naleŜących do stosunkowo „młodych” sieci o zasięgu lokalnym nastawionych na zdobycie rynku i o stosunkowo niewielkim kapitale. Potwierdzają to wynik badań na temat moŜliwości tworzenia związków zawodowych w handlu wielkopowierzchniowym w Polsce, realizowanych na zlecenie Fundacji im F. Eberta. Respondenci, którzy w wielu przypadkach mieli doświadczenia z pracy w róŜnego typu placówkach handlowych, zazwyczaj znacznie wyŜej oceniali warunki pracy w sklepach wielkopowierzchniowych aniŜeli w placówkach mniejszych, gdzie przepisy BHP były przestrzegane w niewielkim stopniu.