Wzrok – nasze narzędzie widzenia
Transkrypt
Wzrok – nasze narzędzie widzenia
Wołomin , 19 VI 2015 r. Monika Kurek oligofrenopedagog Ośrodek Rehabilitacyjno – Edukacyjno -Wychowawczy PSOUU Koło w Wołominie „Wzrok- nasze narzędzie widzenia” „Nie można dostrzegać nie widząc, ale można dostrzegać widząc. To jest codzienne doświadczenie naszego wzroku i percepcji” – Sławomir Mrożek. Zaczynając swój artykuł, cytatem Sławomira Mrożka można dostrzec w nim wiele prawdy. Skupię się na naszym zmyśle jakim jest wzrok: czyli możliwość i zdolność odbierania specjalnych bodźców za pomocą widma, inaczej światła widzialnego. Wzrok jest jednym z najważniejszych zmysłów, jakim ludzie posługują się. Wszystko to co odbieramy z naszego świata dociera właśnie za pomocą wzroku. Wzrok nie jest tylko pierwszym podstawowym „odbiornikiem” korzystania ze świata, ma on też pewne swoje funkcje m.in.: - rozróżnia światło od ciemności, - rozpoznaje kształty, rozróżnia barwy, - ocenia odległość położenia obiektów od oka Skoro mowa o wzroku nie wolno przy tym zapominać o oku – czyli narzędziu receptorowym, który nam umożliwia widzenie. Oko składa się z różnych części, bez których widzenie nie byłoby możliwe, są to m.in.: twardówka, rogówka, naczyniówka, źrenica, soczewka, siatkówka itp. 1|Strona Z ciekawostek chciałabym przybliżyć pewne fakty na temat oka: 1. Oko waży około 8 gramów, 2. Człowiek zaczyna płakać od około drugiego miesiąca życia. Gruczoły noworodków nie wydzielają łez, 3. Oko odbiera obraz „ do góry nogami”- dopiero w mózgu jest on odwracalny, 4. Noworodek w pierwszych dniach swojego wzroku na przedmiotach oddalonych bardziej niż 20-25 cm. Wśród chorób oczu możemy wyróżnić najczęstsze: a) podział ze względu na choroby powiek: rak powieki, tik powieki, brodawka powieki, ospica, ropień powieki b) podział ze względu na wady rozwojowe powiek: opadnięcie powieki, ubytek powieki itp. c) podział ze względu na choroby spojówek: zapalenie spojówek, błonica spojówki, wiosenne nieżyt spojówek, zapalenie rzężaczkowe spojówek. Wśród znanych chorób oczu należy również wymienić: jaskrę, zaćmę, nowotwory oczu. Rehabilitacja tyflopedagogiki, wzroku czyli (terapia działu widzenia) pedagogiki to jedna specjalnej, która z poddyscyplin poświęcona jest wychowaniu, edukacji i terapii osób niewidomych i niedowidzących (słabowidzących). Specjaliści w zakresie rehabilitacji wzroku powinni wykorzystywać nie tylko wiedzę z tego obszaru, ale też wymaga się, aby posiadali wiedzę psychologiczną, pedagogiczną i socjologiczną. Ważnym i zarazem najważniejszym etapem kształcenia jest posiadanie wiedzy z zakresu okulistyki. Rehabilitacja wzroku polega na jego ćwiczeniu, czyli utrwalania skuteczności widzenia, i umiejętności doskonalenia percepcji posługiwania przedmiotów się nim, trójwymiarowych, kształtowania rozwijanie pamięci, doskonalenie pamięci wzrokowej, ocenę i modyfikację najbliższego otoczenia dziecka, w taki sposób by dopasować je do możliwości wzrokowych dziecka. Rozwój rehabilitacji widzenia ma swój początek w latach 60 XX wieku w Stanach Zjednoczonych, kiedy to Natalie Barraga zaczęła publikować ćwiczenia 2|Strona usprawniające możliwości wzrokowe. Bezwzględnie należy tutaj przytoczyć również fakt przeniesienie do Polski tej idei pod koniec lat 80 XX wieku: dr Antonina Adamowicz Hummel – dzięki której rozwinęła się subdyscyplina tyflopedagogiki jaką jest: „rehabilitacja wzroku słabowidzących”. Przykładowe ćwiczenia z rehabilitacji wzroku: Usprawnianie ruchów oczu – Płynne patrzenie za przesuwającym się obiektem, sprawniejsze czytanie, bez gubienia tekstu. Ćwiczenia konwergencji – Ruch zbieżny oczu, potrzebny do patrzenia blisko, np. przenoszenie wzroku z tablicy do zeszytu szkolnego. Trening akomodacji – Sprawne, szybkie i wyraźnie postrzeganie obserwowanego przedmiotu zarówno z bliska jak i daleka. Utrzymanie fuzji – Widzenie pojedynczego obrazu przy patrzeniu obu oczami równocześnie. Wykształcenie stereopsji – Widzenie przestrzenne w trzech wymiarach tzw. 3D*, potrzebne do oceny odległości obiektów od danej osoby, np. nadjeżdżających samochodów. Terapeuta widzenia przeprowadza również funkcjonalną ocenę widzenia- nie jest to ani badanie bolesne, ani inwazyjne. Każde przeprowadzone badanie jest dostosowane do wieku dziecka. Dla dzieci mniejszych ma zapewne charakter zabawy w której uczestniczy zarówno terapeuta jak i dziecka. Nie informuje się dziecka co będzie pokazywane, ani gdzie, gdyż powątpiewałoby to w możliwość sugerowania odpowiedzi, a jak wiadomo nie miałoby to wówczas żadnej wartości diagnostycznej. Stosuje się w tego typu rehabilitacji również narzędzia: a) testy służące do oceny funkcjonalnego widzenia u dzieci we wczesnym okresie rozwoju (L.Hyvarinen): ocena widzenia do dali, symbole (klocki) do rozpoznawania optotypów umieszczonych na tablicach do badania ostrości widzenia ocena widzenia do bliży: karty do badania ostrości widzenia z bliska 3|Strona ocena wrażliwości na kontrast: badania za pomocą kart Hiding Heidi, tablice obniżonego kontrastu z symbolami Lea testy widzenia stereoskopowego: test muchy (służy do oceny widzenia przestrzennego i obuocznego). b) Ocena widzenia barwnego: test kolorów PV 16 Badanie widzenia barwnego (Colour Vision Testing Made Easy) – badane dziecko powinno rozpoznać liczby umieszczone w tle. Test widzenia barwnego (Colour Vision Test Plates For the Infants) – badany ma za zadanie rozpoznać przedstawione obrazki w tle. Kiedy zatem należy zasięgnąć porady specjalisty z zakresu rehabilitacji wzroku? 1. Wtedy, gdy dziecko przekręca zeszyt podczas pisania, 2. Ma problemy ze zmieszczeniem pisma ręcznego w liniach, 3. Ma nietypowy sposób trzymania książki: np. obraca ją, odwraca, zbliża, oddala, 4. Wtedy, gdy nadmiernie koncentruje się na patrzeniu pod nogi przy schodzeniu ze schodów. Piśmiennictwo 1. Materiały własne ze Studiów Podyplomowych z Rehabilitacji Wzroku prowadzonych przez Akademię im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. 4|Strona Pedagogiki Specjalnej