ROZDZIAŁ IV Rodzaj zaburzeń w gospodarce węglowodanowej po

ROZDZIAŁ IV
Rodzaj zaburzeń w gospodarce
węglowodanowej po GDM
Wielu autorów podkreśla skłonność kobiet po GDM do rozwoju cukrzycy
typu 2. Cechą wspólną obu rodzajów zaburzeń gospodarki węglowodanowej
jest występowanie insulinooporności z towarzyszącym niedoborem insuliny
(ryc. 4.1 i 4.2). Zarówno w cukrzycy ciążowej, jak i cukrzycy typu 2 komórki β
wysp trzustkowych nie są w stanie sprostać zwiększonemu wydzielaniu insuliny (63). Na rycinach 4.1 i 4.2 przedstawiono wspólne cechy, które odgrywają
rolę w patomechanizmie cukrzycy ciężarnych oraz cukrzycy typu 2.
• otyłość
• predyspozycje
genetyczne
• dyslipidemia
• wzrost zapotrzebowania
na insulinę
• insulinooporność
względny
niedobór
insuliny
cukrzyca typu 2
Ryc. 4.1. Patomechanizm cukrzycy typu 2.
przyrost
tkanki tłuszczowej
ciąża
względny
niedobór
insuliny
wzrost zapotrzebowania na insulinę
cukrzyca
ciężarnych
insulinooporność
Ryc. 4.2. Patomechanizm cukrzycy ciężarnych.
W populacji ogólnej ryzyko wystąpienia nietolerancji węglowodanów lub
cukrzycy typu 2 wzrasta wraz z wiekiem. Obecność cukrzycy ciążowej w wywiadzie powoduje akcelerację ryzyka do poziomu podobnego jak u kobiet
starszych o około dziesięć lat (25, 64). Peters i wsp. (49) ocenili, że roczne
ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 w grupie kobiet z GDM w wywiadzie jest ponad dwukrotnie większe niż w populacji ogólnej. Cukrzyca ujaw23
Zaburzenia gospodarki węglowodanowej po cukrzycy ciężarnych
niająca się u kobiet po przebytej GDM w 57-100% jest najczęściej cukrzycą
typu 2 (44, 46, 47, 65). Beischer i wsp. (66) stwierdzili, że cukrzyca ciążowa
znacznie częściej występowała w przeszłości u pacjentek z cukrzycą typu 2 niż
typu 1. Zgodnie z naszymi obserwacjami (51), w grupie kobiet z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej po przebyciu cukrzycy ciężarnych częściej
dochodzi do zmian charakterystycznych dla cukrzycy typu 2. W grupie kobiet z cukrzycą wykrytą przed zgłoszeniem typ 2 rozpoznano w 62%, a postać
LADA podejrzewano u 8%. Wśród kobiet z cukrzycą zdiagnozowaną w chwili
zgłoszenia 79% było otyłych. U prawie połowy z nich poziom insuliny i/lub
peptydu C na czczo przekraczał górną granicę normy. Kobiety z nieprawidłową tolerancją glukozy cechowały podwyższone: masa ciała, wskaźnik BMI
oraz obwód talii, obwód bioder i wskaźnik WHR, a także wyższy poziom cholesterolu całkowitego, trójglicerydów i insuliny na czczo w porównaniu z grupą pacjentek, u których OGTT wypadło prawidłowo. Powyższe dane mogą
wskazywać na istnienie w grupie kobiet z zaburzeniami tolerancji węglowodanów, pewnego stopnia insulinooporności, a w konsekwencji – predyspozycji do cukrzycy typu 2. Polscy autorzy (50) zasugerowali, że podstawową rolę
w zaburzeniach gospodarki węglowodanowej po GDM pełni zwiększona insulinooporność. W badaniach Pallardo i wsp. (23) wynik testu obciążenia glukozą w chwili zgłoszenia korelował pozytywnie z poziomem trójglicerydów.
Zaburzenia tolerancji węglowodanów zdecydowanie częściej rozpoznawano
u kobiet z BMI > 25 kg/m2. Według Clark i wsp. (67) pośród czynników predysponujących do rozwoju GDM występuje wiele znanych składowych zespołu oporności na insulinę. Autorzy wymienili w pierwszym rzędzie: wyższą
masę ciała oraz BMI przed ciążą, podwyższony poziom peptydu C, insuliny
oraz trójglicerydów na czczo i dwie godziny po obciążeniu glukozą, wysokie
stężenie na czczo wolnych kwasów tłuszczowych oraz obniżone stężenie frakcji HDL cholesterolu. Na tej podstawie zasugerowali, że GDM jest jedną z faz
zespołu insulinooporności. Albareda i wsp. (68) na podstawie swoich badań
zasugerowali, że kobiety z GDM w wywiadzie obok obniżonego wydzielania
insuliny manifestują cechy insulinooporności, a przez to są predysponowane
do rozwoju zespołu metabolicznego. Koreańscy autorzy (69) zaobserwowali,
że otyłość i duży obwód talii najsilniej korelują z nieprawidłowym wynikiem
OGTT w ciągu sześciu lat obserwacji po GDM.
Wśród kobiet z cukrzycą ciążową w wywiadzie obserwuje się także zwiększoną zapadalność na cukrzycę typu 1 (10, 50, 53, 56, 70, 71). Kobiety z ujawnioną po porodzie cukrzycą typu 1 wydają się mieć już w ciąży upośledzone
wydzielanie insuliny, które jest maskowane indukowaną przez ciążę insulinoopornością (56). Cukrzyca typu 1 rozpoznawana jest najczęściej na podstawie objawów klinicznych (46, 72), występowania insulinozależności (72, 73),
nieprawidłowego wyniku dożylnego testu glukagonowego (18, 44, 56, 70, 74,
75), obniżonego poziomu peptydu C na czczo i po obciążeniu (47, 74) oraz
24