Projekt „ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE” Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt „ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE”
jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków
Europejskiego Funduszu Społecznego
Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013
CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA
Publikacja jest współfinansowana przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Prezentacja jest dystrybuowana bezpłatnie
DANE INFORMACYJNE
• Nazwa szkoły:
Zespół Szkół w Lipnicy
• ID grupy: 96/54_MP_G2
• Kompetencja: matematyczno - przyrodnicza
• Temat projektowy: Budowa cząsteczkowa materii
• Semestr/rok szkolny: semestr II 2009/2010
SPIS TREŚCI:
O materii ogólnie
Atom i pierwiastek
Wiązania chemiczne
Budowa geologiczna Ziemi
Naukowcy
zajmujący się
budową materii
Woda źródłem życia
Gleby
MATERIA
Wszelkie otaczające nas przedmioty
zbudowane są z materii np. książka,
stół, woda, a także powietrze,
którym oddychamy. Z materii składa
się nasza planeta i wszystkie ciała
niebieskie.
Materia natomiast składa się z
mniejszych cząstek zwanych atomami.
Spis treści
Materia ma budowę ziarnistą
Można się przekonać o tym wykonując następujące doświadczenia:
Doświadczenie 1.
Przebieg doświadczenia:
Do szklanki wsypujemy groch,
potem tę samą objętość kaszy.
Zaznaczamy górny poziom, a
następnie wszystko mieszamy.
Obserwacja: Groch i kasza wymieszały
się tak, że objętość mieszaniny
jest mniejsza niż przed
wymieszaniem.
Wniosek: Cząsteczki o mniejszych wymiarach wypełniają przestrzenie
pomiędzy cząsteczkami o większych rozmiarach. Dlatego ich objętość po
wymieszaniu jest mniejsza.
Spis treści
Doświadczenie 2
Przebieg doświadczenia:
W jednym końcu pokoju rozpyliliśmy
dezodorant.
Po chwili zapach czuliśmy w całym
pomieszczeniu.
Cząsteczki dezodorantu
rozprzestrzeniały się między
cząsteczkami powietrza
i przemieszczały się po całym
pomieszczeniu we wszystkich
kierunkach.
Spis treści
Dyfuzja
Jest to proces samorzutnego rozprzestrzeniania się
cząsteczek lub energii w danym ośrodku (np. w gazie, cieczy
lub ciele stałym), będący konsekwencją chaotycznych zderzeń
cząsteczek dyfundującej substancji między sobą lub z
cząsteczkami otaczającego ją ośrodka.
Przed
Po
Przykłady dyfuzji:
 spaliny samochodów z powietrzem
 dym z kominów z powietrzem
 sok malinowy z wodą
 parzenie herbaty
 atrament z wodą
 woda z solą
 tlen i woda (dzięki takiej dyfuzji możliwe jest
natlenianie zbiorników wodnych)
Spis treści
Elektrony
(ładunek
ujemny).
BUDOWA ATOMU
Jadro atomowe
składające się z
protonów
(ładunek dodatni) i
neutronów
(elektrycznie
obojętne).
Spis treści
Za górami, za lasami żył sobie atom. Był nieszczęśliwy,
ponieważ nikt nie wiedział o jego istnieniu. Był zbyt mały,
by ktoś mógł go zobaczyć. Pewnego dnia pewien naukowiec
zerwał jakąś roślinkę, na której siedział ten atom.
Niebawem trafił do laboratorium. Naukowiec badał tę
roślinę godzinami. Brał ją pod lupę, mikroskop. Kiedy wziął
powiększenie na kilka tysięcy razy, zobaczył, że roślina
składa się z jakby "okruszków". Nagle doszedł do wniosku,
że świat musi składać się z maleńkich drobinek. Rozpoczął
więc badania na ten temat. Po paru latach odkrył
niesamowite zjawisko. Zrozumiał, że cały świat składa się
z małych cząstek. Tę cząstkę nazwał atomem. Swoje
odkrycie opublikował całemu światu. Był to przełom dla
ludzkości.
I tak żył sobie długo i szczęśliwie atom aż do dziś.
Spis treści
PIERWIASTEK
Zbiór wszystkich atomów o
takiej samej liczbie atomowej,
czyli zawierających w jądrze
taką samą liczbę protonów
nosi nazwę pierwiastka. W
skład
pierwiastka
mogą
wchodzić atomy o różnej liczbie
masowej,
tzn.
zawierające
różną ilość neutronów. Te
podzbiory o różnej liczbie
masowej i takiej samej liczbie
atomowej nazywamy izotopami
(od iso - taki sam i topus
miejsce - położone na tym
samym miejscu w układzie
okresowym pierwiastków).
Spis treści
WIĄZANIA CHEMICZNE
Wiązanie chemiczne to każde trwałe połączenie dwóch
atomów. Wiązania chemiczne powstają na skutek
uwspólnienia dwóch lub więcej elektronów pochodzących
bądź z jednego, bądź z obu łączących się atomów lub
przeskoku jednego lub więcej elektronów z jednego
atomu na atom.
Wyróżnia się wiązania:
- kowalencyjne (spolaryzowane i niespolaryzowane)
- jonowe
- wodorowe
Spis treści
Wiązania wodorowe
Wiązanie wodorowe polega na "dzieleniu" między dwoma atomami
(np. tlenu) jednego atomu wodoru, tak, że atom wodoru jest
częściowo połączony z nimi obydwoma
Spis treści
NAUKOWCY ZAJMUJĄCY SIĘ BUDOWĄ
MATERII
John Dalton (1766-1844)
W 1808 roku wydał książkę „Nowy system filozofii
chemicznej”. Poruszał w niej dwa główne aspekty: po
pierwsze- wszystkie pierwiastki składają się z
bardzo małych cząsteczek, zwanych atomami, które
nie rozpadają się podczas reakcji chemicznych, po
drugie- wszystkie reakcje chemiczne są rezultatem
rozłączenia się lub rozłączania atomów. Inną ważną
hipotezą było iż ciężar różnych atomów nie jest
jednakowy.
Spis treści
Ernest Rutherford (1871-1937)
Wraz ze swoim zespołem przeprowadził
ważne eksperymenty nad strukturą atomu,
wykorzystując
cząsteczki
zwane
cząsteczkami
alfa,
emitowane
przez
substancje radioaktywne. Doszedł do
wniosku, że najważniejszą część atomu
stanowi malutkie jądro.
Spis treści
Niels Bohr (1885-1962)
W 1913r. opracował całkowicie odmienny model
budowy atomu . Połączył w nim teorie Rutherforda z
mechaniką kwantową. Model Bohra jest obecnie
kwestionowany, ale wciąż użyteczny jako pomoc
zrozumienia zasad działania atomu. Sporządził
modele jądra atomu i badał przemiany energii
podczas rozszczepienia atomu. W 1922r. otrzymał
nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki.
Spis treści
Sir
Thomson
Joseph
John
(1856-1940)
Laureat Nagrody Nobla w 1906r. za badania nad
przewodnictwem elektrycznym gazów, co zaowocowało
odkryciem elektronu (1897). Wyznaczył stosunek
ładunku elektronu do jego masy. Odkrył, że liczba
elektronów w atomie równa jest połowie liczby
masowej. Opracował pierwszy nowożytny (błędny)
model atomu, w którym ujemne elektrony były
równomiernie
rozmieszczone
wśród
dodatnio
naładowanych cząstek. Wraz ze swoim uczniem E.
Rutherfordem odkrył i zbadał jonizację powietrza
wywoływaną przez promieniowanie rentgenowskie
(1896). Wykazał istnienie trwałych izotopów neonu
(1913, wspólnie z F.W. Astonem).
Spis treści
Maria Skłodowska Curie (1867-1934)
Dostała nagrodę NOBLA w dziedzinie chemii w 1911
roku. Odkryła dwa pierwiastki (razem z mężem
Piotrem) POLON i RAD.
Ciekawostka:
W podróż poślubną państwo Curie
udali się na rowerach. Nocowali w
przydrożnych oberżach spędzając
wieczory na dyskusjach
o doktoracie Marii.
Spis treści
BUDOWA GEOLOGICZNA ZIEMI
2. Płaszcz:
Głębokość płaszcza
ziemskiego wynosi od
35 do 2890 km, co
czyni go najgrubszą
warstwą planety.
1. Skorupa Ziemska:
Skorupa ziemska jest zewnętrzną powłoką Ziemi.
3. Jądro:
Gęstość Ziemi wynosi
5,515 g/cm³, czyniąc ją
najgęstszą planetą w
Układzie Słonecznym.
Gęstość wzrasta wraz z
głębokością.
Spis treści
Dzieje Ziemi
Era
Kenozoik
Mezozoik
Paleozoik
Okres
Świat organiczny
Czwartorzęd
Pojawienie się człowieka
Neogen
Pojawienie się małp
Paleogen
Bujny rozwój ssaków
65
Kreda
Pierwsze ptaki
145
Jura
Amonity i dinozaury
200
Trias
Pierwsze ssaki
251
Perm
Rozwój lasów iglastych
Karbon
Gady oraz owady
Dewon
Pierwsze płazy
Sylur
Orogenezy Czas w (mln lat temu)
1,8 aż do dziś
Alpejska
Hercyńska
23
299
359
416
Kaledońska
444
Ordowik
Pierwsze ryby i koralowce
Kambr
Trylobity
542
Pojawienie się glonów i sinic
4600
Prekambr
488
Spis treści
Minerały
Minerał (minéral, od mina –
kopalnia) – pierwiastek lub
związek chemiczny będący
normalnie ciałem krystalicznym,
którego struktura ukształtowała
się w wyniku procesów
geologicznych.
Główne minerały skałotwórcze to
kwarc, mika i skaleń.
Spis treści
Skamieniałości
Skamieniałości – zachowane w skałach szczątki organizmów
(skamieniałości właściwe, strukturalne), a także ślady ich aktywności
życiowej (skamieniałości śladowe). Skamieniałości powstają w wyniku
procesu fosylizacji. Skamieniałości dostarczają wiadomości o
wyglądzie fauny i flory w minionych epokach. Są także jednym z
podstawowych źródeł informacji o środowisku i klimacie tych epok,
gdyż niektóre taksony żyły tylko w ściśle określonych warunkach .
.
Spis treści
Węgiel kamienny
Węgiel tworzył się na terenach bagnistych, które w tamtym czasie
były porośnięte przez wilgotne lasy tropikalne. Szczątki martwych
roślin, które opadły na dno bagien powoli ulegały rozkładowi. Było to
związane z małą ilością tlenu i obecnością odpowiednich bakterii.
Przeważająca część złóż węgla kamiennego znajduje się w Chinach,
USA i krajach byłego Związku Radzieckiego.
W Polsce węgiel kamienny wydobywa się w Zagłębiu Dolnośląskim,
Górnośląskim oraz Lubelskim. Przewiduje się, że zapasy węgla
kamiennego wystarczą na około 300-400 lat.
Spis treści
Ropa naftowa
Związki chemiczne węgla i wodoru, czyli
węglowodory nazywane także bituminami,
występują w skałach porowatych, głównie w
piaskowcach. Mogą one być w stanie ciekłym
(ropa naftowa) lub gazowym (gaz ziemny).
Powstały ze szczątków organicznych, głównie
glonów, gromadzących się na dnie zbiorników
wodnych.
W 1854 r. w Bóbrce niedaleko Krosna Ignacy
Łukasiewicz uruchomił pierwszą na świecie
kopalnię ropy naftowej. W Polsce znajduje się
89 złóż ropy naftowej, w tym w Karpatach 32
złoża, na ich przedgórzu - 11, na Niżu Polskim
41 złóż oraz w obszarze polskiej strefy
ekonomicznej Bałtyku - 2 złoża.
Spis treści
WODA ŹRÓDŁEM ŻYCIA
Woda - jest jednym z nielicznych surowców naturalnych
nie mających swego zamiennika - nie można jej niczym
zastąpić. Jest i na pewno długo jeszcze pozostanie
surowcem strategicznym, od którego zależy utrzymanie
i rozwój całej naszej cywilizacji. Bez niej nie
przetrwałby żaden człowiek, żadne zwierzę, żadna
roślina.
Najwięcej jest wody słonej zgromadzonej w morzach i
oceanach (97,4%). Wody słodkiej jest jednak bardzo
mało, bo tylko 2,6%.
Słodka i zdatna do picia woda, to niestety niemal
nieosiągalny luksus dla części mieszkańców naszego
globu.
Spis treści
Woda jest substancją bezbarwną, bezwonną i pozbawioną smaku.
Woda to tlenek wodoru - związek chemiczny o wzorze H2O.
Występuje w stanie ciekłym, w stanie gazowym (para wodna) i w stałym
stanie skupienia (lód).
Spis treści
GLEBY
Gleba jest naturalnym tworem
wierzchniej warstwy skorupy ziemskiej
powstałym ze zwietrzeliny skalnej w
wyniku oddziaływania na tę zwietrzelinę
zmiennych w czasie różnych czynników w
określonych warunkach rzeźby terenu.
Profil glebowy – pionowy przekrój,
odsłaniający morfologię (budowę) danej
gleby, a w szczególności rodzaj,
miąższość i wzajemny układ poziomów
genetycznych.
Spis treści
Czynniki glebotwórcze
Spis treści
Gleby w naszej
okolicy
Na
Pojezierzu
Pomorskim
przeważają gleby bielicowe. Są
to gleby kwaśne. Ich cechą
charakterystyczną jest białawy
górny poziom gleby ubogi w
próchnicę, zwany poziomem
wymywania. Niżej znajduje się
ciemniejszy poziom wmywania, w
którym są osadzone składniki
wymyte z poziomu wyższego:
związki żelaza oraz próchnica.
Nasza odkrywka potwierdza te informacje.
Spis treści
Udział procentowy różnych typów gleb
w Polsce
1%
1,30%
1,70%
Brunatnoziemne – brunatne,
płowe
0,90%
5,80%
Bielicoziemne – bielicowe,
bielice, rdzawe
5%
Bagienne i półbagienne
Aluwialne – mady rzeczne
7,80%
51,50%
Mineralne, bezwęglanowe, słabo
wykształcone
Czarne ziemie
Czarnoziemy
25%
Rędziny, pararędziny
Pozostałe gleby
Spis treści
Żródła:
• M. Jefimow, M. Sęktas, Biologia dla klasy I „Puls życia”, Nowa Era, Straszyn 2009
• J. Kulawik, T. Kulawik, M. Litwin, Chemia Nowej Ery, Nowa Era, Straszyn 2009
• Roman Malarz, Geografia dla kl. I „Puls Ziemi”, Nowa Era, Straszyn 2009
• Anna Kaczorowska Fizyka dla gimnazjum – cz. 1, GWO, Gdańsk 2009
• pl.wikipedia.org
• http://www.fossils.boo.pl/
• www.bryk.pl
• www.bryk.pl
• www.chemia.zamkor.pl
SKŁAD GRUPY:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Iwona Biłanicz
Anna Felska
Maria Leszczyńska
Patrycja Rudnik
Sylwia Szyca
Nikodem Gliniecki
Mateusz Leper
Damian Półczyński
Jakub Pupka Lipinski
Damian Stoltmann
Martyna Malich - rezerwowa
Maria Latuszewska - opiekun