Dziecko_z_ADHD

Dziecko z ADHD
1.
Przyczyny ADHD:
W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że u podłoża ADHD leży specyficzny tryb pracy mózgu, który utrudnia
dziecku kontrolowanie własnych zachowań i osłabia zdolność skupienia uwagi.
Dla ADHD charakterystyczne jest występowanie trzech grup objawów nadruchliwości, impulsywności, oraz
zaburzeń uwagi. Zwykle objawy są wyraźnie widoczne już między 5 a 7 rokiem życia, ale bywa, że rodzice zwracają
na nie uwagę dopiero, gdy dziecko rozpocznie naukę w szkole.
2.



Objawy ADHD:
nadruchliwość to nadmierna, w porównaniu z dziećmi na tym samym poziomie rozwoju, aktywność
ruchowa. Dzieci z ADHD mają bardzo dużą potrzebę ruchu, nie potrafią przez dłuższą chwilę pozostać w
miejscu.
impulsywność to niemożność powstrzymania się przed działaniem i „odczekania” do momentu, kiedy
wykonanie czynności będzie łatwiejsze lub akceptowane przez otoczenie.
zaburzenia uwagi to trudności w skupieniu się i tendencja do rozpraszania się nawet pod wpływem
delikatnych bodźców.
ZABURZENIA KONCENTRACJI UWAGI









dziecko nie jest wstanie skoncentrować się na szczegółach podczas zajęć szkolnych, pracy lub
wykonywania innych czynności ? Popełnia błędy wynikające z niedbałości,
często ma trudności z utrzymaniem uwagi na zadaniach i grach ,
często wydaje się , nie słuchać tego co się do niego mówi,
często nie stosuje się do podawanych kolejno instrukcji i ma kłopoty z dokończeniem zadań szkolnych
i wypełnianiem codziennych obowiązków , jednak nie z powodu przeciwstawienia się lub
niezrozumienia instrukcji,
często ma trudności z zorganizowaniem sobie pracy lub innych zajęć,
nie lubi, ociąga się lub unika rozpoczęcia zajęć wymagających dłuższego wysiłku umysłowego- jak
nauka szkolna lub odrabianie zajęć domowych,
często gubi rzeczy niezbędne do pracy lub innych zajęć np.: zabawki, przybory szkolne, ołówki, książki,
narzędzia,
łatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców,
często zapomina o różnych codziennych sprawach
NADRUCHLIWOŚĆ






dziecko ma często nerwowe ruchy rąk lub stóp bądź nie jest w stanie usiedzieć w miejscu,
wstaje z miejsca w czasie lekcji lub w innych sytuacjach wymagających spokojnego siedzenia,
często chodzi po pomieszczeniu lub wspina się na meble w sytuacjach, gdy jest to zachowanie
niewłaściwe- w szkole, w domu,
często ma trudności z bawieniem się lub odpoczywaniem,
często jest w ruchu: „biega jak nakręcone”,
często jest nadmiernie gadatliwe.
IMPULSYWNOŚĆ



często wyrywa się z odpowiedzią zanim pytanie zostanie sformułowane w całości,
często ma kłopoty z zaczekaniem na swoją kolej,
często przerywa lub przeszkadza innym ( np. wtrąca się do rozmowy lub zabawy).
Jak pomóc dziecku radzić sobie z własną impulsywnością ?







jak najczęściej przypominajmy o istnieniu reguł,
starajmy się przewidywać impulsywne zachowania dziecka, powstrzymujmy je zanim impulsywne działanie
nastąpi i przedyskutujmy z dzieckiem ewentualne następstwa postępowania,
ostrzegajmy dziecko przed zrobieniem czegoś, czego mu robić nie wolno,
jeśli dziecko koniecznie chce z nami rozmawiać gdy jesteśmy zajęci, podajmy mu kartkę, aby zapisało to, co
przyszło mu właśnie do głowy i czym chce się z nami podzielić i porozmawiajmy o tym później,
wymyślmy wspólnie z dzieckiem sygnał oznaczający „nie przerywaj” ,
w różnych sytuacjach, np.: podczas oglądania filmu na wideo, zatrzymajmy się z dzieckiem na chwilę i
poprośmy, aby opowiedziało, co może się zdarzyć dalej,
bawmy się z dzieckiem w grę „Co by było gdyby...”
Jak odrabiać lekcje ?
Ograniczyć jak najbardziej ilość bodźców dopływających do dziecka:





pomieszczenie, w którym odrabiamy lekcje powinno być utrzymane w spokojnych pastelowych barwach,
bez krzykliwych wzorów,
biurko stawiamy przodem do pustej gładkiej ściany, zabieramy z niego wszystkie rzeczy poza książką,
zeszytem, długopisem,
zamykamy okno (aby ograniczyć ilość bodźców słuchowych) oraz zasłaniamy je zasłoną w łagodnych
kolorach lub opuszczamy żaluzje (aby dziecko nie rozpraszało się widokiem na podwórko),
ukochane zwierzątko (jeśli jest) , przenosimy do innego pokoju ,
wyłączamy telewizor i inne grające sprzęty; wyjątkiem może być spokojna muzyka, która niektórym
dzieciom dostarcza bodźców „tła”, pomocnych w skupieniu (roli tej nie może spełniać audycja mówiona,
ani telewizor, które zbytnio absorbują uwagę dziecka),
Starać się zwiększyć zdolność koncentracji dziecka poprzez:





Robienie kilku - kilkunastominutowych przerw w pracy, gdy zauważymy, że dziecko wyczerpało już swoje
możliwości skupienia uwagi ,
w momencie zadziałania bodźca rozpraszającego ponowne przywołanie uwagi – „pisz dalej”, „spójrz w
zeszyt”, postukanie w zeszyt palcem itp. ,
dopilnowanie, aby w czasie przerwy dziecko nie rozpoczęło czynności, od której będzie je trudno oderwać ,
powolne i stopniowe wydłużanie jednorazowego czasu pracy, zawsze za zgodą dziecka. Uwaga: powolne
oznacza tutaj o kilka minut w ciągu miesiąca lub nawet kwartału,
zapobieganie rozpraszaniu się dziecka przez zaciekawienie go, przedstawienie tematu zadania w nowy
interesujący sposób,
Jak mówić do dziecka:



zanim zaczniemy mówić przygotujmy dziecko do odbiory naszego komunikatu, postarajmy się, aby dziecko
zatrzymało się, popatrzyło na nas i skupiło się na tym co robimy – mówimy, pokazujemy, podajemy,
Można np. powiedzieć do dziecka – „posłuchaj powiem ci coś bardzo ważnego”, „spójrz na mnie”,
„zobacz”. Spróbujmy mówić tak, aby dziecko widziało nasze usta. Jeśli dziecko jest jeszcze bardzo małe lub
jego zaburzenia uwagi są bardzo nasilone, po prostu przytrzymajmy je za ramiona, kucnijmy (oczy nasze i
dziecka powinny być na jednym poziomie) i dopiero wtedy zacznijmy mówić.
nie starajmy się wtedy kontrolować nadruchliwości dziecka – pozwólmy, aby machało nogami, bawiło się
jakimś przedmiotem – walczmy o jego uwagę a nie o to by siedziało lub stało idealnie spokojne,
stosujmy krótkie i jednoznaczne komunikaty, czasem brzmiące jak komendy np.pozbieraj zabawki z
podłogi, ustaw buty.
Jak radzić sobie z brakiem konsekwencji w działaniu dziecka?
Dzieci nadpobudliwe potrafią się skupić tylko na bardzo krótki czas. Dlatego zadania monotonne, długotrwałe,
nudne lub skomplikowane zwykle stają się dla nich niewykonalne.



możemy pomóc dziecku dzieląc zadania na mniejsze odcinki. Np. zamiast „posprzątaj pokój” powiedzmy
najpierw „zbierz tamte zabawki z podłogi”. Poczekajmy aż dziecko wykona polecenie, ewentualnie
powtórzmy je, jeśli zajdzie taka potrzeba. Następnie – „podnieś i postaw misia na półce”. Poczekajmy aż
dziecko wykona polecenie, ewentualnie powtórzmy je, jeśli zajdzie taka potrzeba. W podobny sposób
poprośmy: „uporządkuj zeszyty w szafce, pozbieraj rzeczy z podłogi do koszyka”. Zawsze kolejne polecenia
wydawajmy dopiero wtedy, gdy dziecko skończy wykonywać poprzednie.
niektóre dzieci mogą wymagać jeszcze dokładniejszego podzielenia wykonywanych zadań, obecności rodzica
w czasie pracy a nawet prowadzenia za rękę
Postępowanie takie pomaga dziecku osiągać drobne, codzienne sukcesy i pozwala mu uwierzyć we własne
siły. Sprawia też, że z czasem zaczyna się ono samo coraz bardziej starać.
Właściwe usadowienie ucznia w klasie:






ławka nadpobudliwego dziecka usytuowana w pobliżu nauczyciela (jego biurka lub tablicy)
dziecko posadzone plecami do reszty kolegów,
nigdy nie sadzamy dziecka z ADHD przy oknie,
w towarzystwie dobrych uczniów (ale nie najlepszych przyjaciół),
usadzenie z tyłu klasy, jeśli dziecko potrzebuje dużo przestrzeni (w takiej sytuacji nauczyciel co 5 minut
podchodzi do ucznia i sprawdza jak postępuje praca),
jasne określenie granic przestrzennych (ławka, przestrzeń gdzie dziecko może się poruszać).
Pobudzanie uwagi dziecka











zadania i nauczane treści powinny być przekazywane w szybki, skrótowy, reporterski sposób
powinny być też prezentowane w „małych dawkach”,
aby zmobilizować dziecko do skupienia się można wykorzystać zegarek albo kuchenny minutnik do
odmierzania czasu, w którym ma być wykonane zadanie,
szybka, najlepiej natychmiastowa kontrola poprawności wykonania zadań,
zamiast długich sesji ćwiczeniowych przygotowanie większej liczby krótszych i bardziej intensywnych
okresów ćwiczeń,
urozmaicanie zadań, przeplatanie mniej interesujących fragmentów ciekawszymi,
wykorzystanie materiałów, którymi można manipulować, dotknąć je,
organizowanie aktywności angażujących ucznia jak np. czynna dyskusja,
ilustrowanie materiału schematami, podawanie uczniom różnych metod mnemotechnicznych, wierszyków,
powiedzonek,
zwracamy uwagę hasłowo: Spójrz na mnie!, Halo!, Zobacz!, Uwaga!- i zatrzymujemy wzrok na dziecku.
Możemy stanąć przy dziecku, poklepać po ramieniu, kucnąć i popatrzyć mu w oczy, prosić o powtórzenie
jego słów- ważne by utrzymać kontakt wzrokowy.
podkreślać ważne treści: to trzeba zapamiętać, to jest ważne, podobne zadania będą na klasówce,
Skuteczne wydawanie poleceń








wybierz polecenie, na którym ci zależy i które jesteś gotowa wyegzekwować,
podejdź do dziecka,
zdobądź jego uwagę (dotknij go, spójrz w oczy, zawołaj po imieniu),
wydaj jednoznaczne polecenie w 2-3 słowach,
powtórz polecenie tyle razy ile założyłaś, poproś by dziecko je powtórzyło,
dopilnuj wykonania polecenia (nie odchodź od dziecka zanim nie skończy),
wdajemy tylko jedno polecenie na raz,
nie należy oczekiwać, że dziecko od razu zacznie wykonywać wszystkie polecenia. Na początku każda
najmniejsza poprawa to WIELKI sukces .
Kontrola notatek po zakończeniu zajęć
Warunkiem skutecznego współdziałania nauczycieli i rodziców jest między innymi przepływ informacji o tym, co
działo się w szkole i jak dziecko ma się przygotować na kolejne zajęcia. Nauczyciel musi dopilnować, żeby notatki
w zeszycie były kompletne, a w szczególności aby zawierały:




notatki z lekcji (jeśli dziecko nie jest w stanie jej zapisać może być skrócona),
zapisaną pracę domową zarówno ustną jak i pisemną (jeśli nic nie jest zadane – formułę „nic do zrobienia”)
informację o wszelkich nietypowych sytuacjach (np. planowana wycieczka, akademia na którą trzeba się
ubrać odświętnie),
datę sprawdzianu i wymagany zakres materiału.
W postępowaniu z dziećmi z ADHD, zarówno w szkole, jak i w domu należy przestrzegać zasad :Zasada (3 x R)



regularności, czyli działania w ustalonym rodzinnym rytmie, z unikaniem gwałtownych i radykalnych zmian,
spokojnego i konsekwentnego egzekwowania ustalonych reguł, ograniczenia hałaśliwych dźwięków i
silnych wrażeń,
rutyny, czyli wykonywania określonych czynności o ściśle określonych porach dnia wg tej samej kolejności i
stałego schematu,
repetycji, czyli nieustających powtórek, wymagających dużej cierpliwości i wytrwałości od rodziców i
nauczyciela, wielokrotnego powtarzania prostych poleceń i upewniania się czy dziecko dobrze je
zrozumiało.
ZASADA 6 „S” - Każda konsekwencja wyciągana wobec dziecka powinna być:






Szybka – powinna nastąpić natychmiast po niepożądanym zachowaniu- czekanie na nieznaną karę jest dla
dziecka dodatkowym cierpieniem;
Skuteczna- powinna być doprowadzona do końca - jeśli zrezygnuje się z przeprowadzenia konsekwencji do
końca, to nawet najdoskonalsza nie odniesie żadnego skutku poza udowodnieniem dziecku, że jest
bezkarne;
Sprawiedliwa - powinna być odpowiednia do przewinienia - należy pamiętać o adekwatności i stałości
konsekwencji;
Słuszna- powinna być związana z rzeczywistym przewinieniem- nie należy karać dziecka na przykład za to,
że „dało się przyłapać” na ściąganiu, ale za sam fakt, że ściągało;
Sympatyczna- nie powinna odbierać dziecku poczucia, że jest kochane i akceptowane- każdy czasem
popełnia błędy, co nie oznacza, że jest z natury zły;
Słowna- nie powinna wykorzystywać przemocy fizycznej- kary cielesne poniżają dziecko i uczą je, że rację
ma ten, kto jest silniejszy
Z dzieckiem nadpobudliwym należy postępować konsekwentnie, stawiać jasne granice, co dziecku wolno, a
czego nie.
Konsekwencje powinny być:







Ustalone wspólnie z dzieckiem, zanim dojdzie do trudnego zachowania.
Zastosowane możliwie jak najszybciej po przewinieniu.
Adekwatne do przewinienia.
Stosowane w atmosferze życzliwości (bez gniewu i agresji ze strony dorosłych).
Stosowane zawsze po zaistnieniu przewinienia.
Stosowane przez wszystkie ważne osoby biorące udział w wychowaniu dziecka.
Możliwe do wyegzekwowania.