Piaski formierskie - PORTAL - Państwowy Instytut Geologiczny

Piaski formierskie - PORTAL - Państwowy Instytut Geologiczny

39. P I A S K I F O R M I E R S K I E
Podstawowym surowcem do sporządzania mas formierskich i rdzeniowych, słuŜących
do wykonywania odlewów staliwnych, Ŝeliwnych oraz odlewów ze stopów metali są piaski,
które charakteryzują się wysoką temperaturą spiekania. Do odlewów staliwnych piaski
formierskie powinny posiadać temperaturę spiekania 1400°C, dla Ŝeliwnych - 1350°C i dla
odlewów z metali nieŜelaznych - 1200°C. W zaleŜności od ilości spoiwa i zawartości
węglanów wyróŜnia się dwa rodzaje piasków formierskich: piaski kwarcowe czyste oraz piaski
o lepiszczu naturalnym.
W Polsce złoŜa piasków formierskich występują głównie w centralnej i południowej
części kraju w utworach czwartorzędowych, trzeciorzędowych, kredowych, a takŜe w utworach
starszych: jurajskich i triasowych, najczęściej tworząc formy pokładowe.
W okolicach Częstochowy piaski formierskie o lepiszczu naturalnym występują w
formach krasowych rozwiniętych w wapieniach jurajskich tworząc małe złoŜa piasków
naturalnych o zmiennej grubości. Drobno i średnioziarniste piaski i piaskowce jury dolnej
występują w rejonie między Gorzowem Śląskim a śarkami. W okolicach Szydłowca,
Wąchocka, SkarŜysko-Kamiennej i Jagodna, a takŜe w rejonie Opoczna i IłŜy, są to słabo
zwięzłe piaskowce, rzadziej luźne piaski naleŜące do jury środkowej.
Piaski formierskie kredowe znane są głównie z Niecki Tomaszowskiej (występują tutaj
obok piasków szklarskich) oraz z Dolnego Śląska, z Niecki Bolesławieckiej i okolic
Krzeszówka. Piaski trzeciorzędowe reprezentowane przez utwory pochodzenia lądowego
występują w rejonie Konina, na obrzeŜeniu Gór Świętokrzyskich oraz na Pomorzu, natomiast
piaski pochodzenia morskiego znane są z WyŜyny Lubelskiej. W Polsce północnej występują
głównie czwartorzędowe piaski wydmowe lub akumulacyjnych tarasów wodnolodowcowych.
Surowiec z niektórych złóŜ piasków formierskich nadaje się równieŜ do innych
zastosowań. Czyste piaski kwarcowe stosowane są jako piaski szklarskie, bywają takŜe
stosowane jako piaski budowlane i drogowe.
Stan geologicznych zasobów bilansowych piasków formierskich na koniec 2008 roku
wyniósł ogółem 341,62 mln t i zmniejszył się w stosunku do stanu z roku poprzedniego o
1,77 mln t w wyniku wydobycia i strat. Liczba złóŜ piasków formierskich zmalała o 1 z
powodu skreślenia z bilansu zasobów kopalin złoŜa „Siołkowice 2”.
Zasoby bilansowe złóŜ zagospodarowanych wynoszą 78 mln t i stanowią 23 %
wszystkich zasobów bilansowych. Zasoby bilansowe złóŜ zagospodarowanych są rozpoznane
szczegółowo w kategoriach A, B i C1. W 2008 r. ilość złóŜ zagospodarowanych zmalała o 2,
poniewaŜ zaniechano eksploatacji złóŜ: „Ludwików p. A” oraz ”Zawisna”.
Stan rozpoznania zasobów piasków formierskich i stopień ich zagospodarowania
przedstawiono w tabeli 39.1.
Copyright © 2009 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
PIASKI FORMIERSKIE
2
Tabela 39.1
PIASKI FORMIERSKIE – mln t
Wyszczególnienie
Ilość
złóŜ
ZASOBY OGÓŁEM
77
341.62
191.00
pozabilansowe
Zasoby
przemysłowe
150.62
5.84
46.96
-
2.40
44.43
-
1.43
0.97
40.74
3.70
w tym - zasoby złóŜ nie zagospodarowanych
39
210.76
63.91
146.85
18
67.86
63.91
3.95
2.24
2.10
2.53
2.53
142.90
0.13
-
w tym - złoŜa, których eksploatacji zaniechano
30
52.89
49.12
3.77
1.20
-
w tym - zasoby złóŜ zagospodarowanych
8
77.97
77.97
Razem -
1. ZłoŜa zakładów czynnych
2. ZłoŜa eksploatowane okresowo
Razem 1. ZłoŜa rozpoz. szczegółowo
2. ZłoŜa rozpoz. wstępnie
Razem -
Razem
Zasoby geologiczne
bilansowe
A+B+C1
C2
7
1
21
69.05
8.92
142.90
69.05
8.92
-
Zasoby przemysłowe piasków formierskich w 8 złoŜach zagospodarowanych stanowią
57 % ich udokumentowanych zasobów bilansowych.
Wydobycie piasków formierskich w 2008 roku wyniosło 1 181 tys. t i było o 40 tys. t
większe, niŜ w ubiegłym roku.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a takŜe wielkość wydobycia z
poszczególnych złóŜ zestawiono w tabeli 39.2.
Tabela 39.2
Wykaz złóŜ piasków formierskich - tys. t
Stan
Zasoby
zag. geologiczne przemyzłoŜa bilansowe
słowe
ZŁOśA UDOKUMENTOWANE
341 622
46 964
złóŜ : 77; OGÓŁEM
woj. DOLNOŚLĄSKIE
23 045
8 665
złóŜ : 2
1 Czerwona Woda
E
14 124
4 970
2 Krzeszówek
T
8 921
3 695
Lp.
Nazwa złoŜa
Wydobycie
1 181
Powiat
45
45 Zgorzelec
- Kamienna Góra
Copyright © 2009 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
PIASKI FORMIERSKIE
Lp.
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Nazwa złoŜa
woj. LUBELSKIE
złóŜ : 1
Górka Lubartowska
woj. ŁÓDZKIE
złóŜ : 12
Biała Góra I - Wschód
Biała Góra II - Wschód
Grudzeń-Las
Ludwików p. A
Ludwików p. B
Parczówek
Radonia
Sobawiny
Unewel-Wschód
Unewel-Zachód
11 Wygnanów
12 Zajączków
woj. MAŁOPOLSKIE
złóŜ : 2
1 Bolesław
2 Szczakowa
woj. MAZOWIECKIE
złóŜ : 1
1 Zębiec
1
2
3
4
5
6
7
1
woj. OPOLSKIE
złóŜ : 7
Dylaki
Grodziec I
Krasiejów
Myślina I
Myślina II
Myślina III
Siołkowice 2
woj. PODKARPACKIE
złóŜ : 1
Niwki
woj. POMORSKIE
złóŜ : 1
3
Stan
Zasoby
zag. geologiczne przemyzłoŜa bilansowe
słowe
10 363
-
Wydobycie
Powiat
-
P
10 363
156 326
29 432
- Lubartów
892
E
R
E
Z
E
Z
R
Z
R
R
4 227
1 122
24 555
815
1 301
458
5 599
736
10 132
18 686
1 656
432
24 511
732
970
1 131
1
854
37
17
R
P
5 870
82 824
18 861
5 865
- Opoczno
- Opoczno
217
Z
E
18 861
5 865
5 781
-
- Olkusz
217 Olkusz
Będzin
-
Z
5 781
31 315
-
- Radom
-
R
Z
Z
Z
Z
Z
M
5 474
23 100
470
383
544
1 344
15 509
-
-
P
15 509
185
-
- Lubaczów
-
Tomaszów Maz.
Tomaszów Maz.
Opoczno
Tomaszów Maz.
Tomaszów Maz.
Opoczno
Opoczno
Opoczno
Opoczno
Opoczno
Tomaszów Maz.
Opole
Opole
Opole
Olesno
Olesno
Olesno
Opole
Copyright © 2009 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
PIASKI FORMIERSKIE
Lp.
Nazwa złoŜa
1 Strzelno
woj. ŚLĄSKIE
złóŜ : 45
1 Biskupice
2 Bobrowniki
3 Dąbrowno
4 Gołuchowice
5 Hucisko I
6 Hucisko II
7 Kąty Chorońskie
8 Kotysów
9 Krasawa II
10 Kroczyce I i II
11 Krótka Wieś
12 Kuźle I
13 Lelonki
14 Liszki-Postaszowice
15 Lusławice IV
16 Lusławice V
17 Masłońskie
18 Niegowa (rej.)
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
Niegowa XV
Niegowa-Postaszowice
Niegówka
Ogorzelnik I i II
Olsztyn I - rej.
Olsztyn II
Olsztyn II - rej.
Piasek
Podgrabie
Poraj
Przewodziszowice
Rej. Olsztyna
Rej. Złotego Potoku
Siedlec VII
Siemierzyce
Sieraków
Staszówka
Wolnica-Zapasieka
Zaborze
4
Stan
Zasoby
zag. geologiczne przemyzłoŜa bilansowe
słowe
P
185
46 767
3 002
Wydobycie
Powiat
- Puck
26
P
R
P
P
Z
R
Z
R
P
R
P
P
R
R
Z
P
P
Z
133
389
290
507
132
184
1 957
317
841
230
17
240
353
455
266
12 614
321
-
-
Częstochowa
R
Z
Z
R
Z
Z
Z
P
P
Z
Z
Z
Z
P
R
P
Z
P
P
642
981
719
242
588
448
593
41
93
243
176
137
1 030
164
153
542
261
94
2 922
-
-
Myszków
Myszków
Myszków
Myszków
Częstochowa
Częstochowa
Częstochowa
Częstochowa
Częstochowa
Myszków
Myszków
Częstochowa
Częstochowa
Częstochowa
Zawiercie
Częstochowa
Będzin
Częstochowa
Myszków
Tarnowskie Góry
Myszków
Zawiercie
Częstochowa
Częstochowa
Częstochowa
Częstochowa
Częstochowa
Zawiercie
Częstochowa
Częstochowa
Myszków
Myszków
Częstochowa
Częstochowa
Myszków
Myszków
Częstochowa
Copyright © 2009 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
PIASKI FORMIERSKIE
Stan
Zasoby
zag. geologiczne przemyzłoŜa bilansowe
słowe
38 Zawisna
Z
6 971
39 Zawisna II
E
1 676
1 676
40 Zawisna IV
E
4 305
1 326
41 Złoty Potok
Z
42 Złoty Potok II
Z
1 079
43 Złoty Potok-Leśniczówka
R
492
44 Zrębice
Z
2 871
45 Zrębice I
P
58
8 353
woj. ŚWIĘTOKRZYSKIE
złóŜ : 3
1 Brzeście
P
7 599
2 Dąbrówka - pole II
Z
117
3 Posłowice
Z
637
woj. WIELKOPOLSKIE
13 070
złóŜ : 1
1 Rumin
R
13 070
woj. ZACHODNIOPOMORSKIE
12 047
złóŜ : 2
1 Sulechowo
R
4 451
2 Węgorzewo Koszalińskie
P
7 596
-
Lp.
Nazwa złoŜa
5
Wydobycie
Powiat
21
5
-
Częstochowa
Częstochowa
Częstochowa
Częstochowa
Częstochowa
Częstochowa
Częstochowa
Częstochowa
- Włoszczowa
- Włoszczowa
- Kielce
- Konin
- Sławno
- Koszalin
Opracowała: Agnieszka Malon
Copyright © 2009 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy