Temat: Wprowadzenie do historii najnowszej

Temat: Wprowadzenie do historii
najnowszej
1. Granice historii najnowszej
1.
2.
3.
4.
5.
Prehistoria
Starożytność/antyk
Średniowiecze
Nowożytność (wiek XIX)
Współczesność
2. Krytyka źródeł


Krytyka zewnętrzna (miejsce i czas powstania źródła,
identyfikuje się autora)
Krytyka wewnętrzna (przeanalizowanie treści i
ustalenie wiarygodności)
3. Nauki pomocnicze historii




Archeologia prawna – nauka o znakach władzy (atrybuty,
ceremoniał, insygnia) i prawa (formy, narzędzia i sprzęty
służące do realizowania norm prawnych: strój, atrybuty,
symbole i znaki rytuału prawniczego).
Archiwistyka – nauka o metodach pracy z archiwami
(historyczne i aktualne sposoby gromadzenia, przechowywania,
opracowywania i udostępniania danych).
Bibliologia historyczna – nauka o piśmie opublikowanym
(manuskrypcie i druku).
Chronologia – jedna z podstawowych nauk pomocniczych
historii, zajmująca się sposobami określania czasu, czyli
systemem datowania (np. kalendarzach). Metoda
chronologii pozwala na ustalenie np. świąt ruchomych
przypadających na dany rok, lub dnia tygodnia przypadającego
na daną datę.



Dyplomatyka – nauka badająca dokumenty od strony krytyki
naukowej, czyli określająca przydatność zachowanych
dokumentów do badań historycznych. Pozwala m.in. wykryć falsyfikaty
oraz ustalić procedury prawne i administracyjno-kancelaryjne stosowane
przy powstawaniu dokumentów.
Genealogia – nauka o stopniach pokrewieństwa osób, rodzin i
rodów. W szczególności istotna przy badaniach dotyczących warstw
panujących, dziedziczenia, koligacji politycznych, ale również ostatnimi laty
przydatna w historii chorób czy historii przekazu genetycznego.
Geografia historyczna – nauka odtwarzająca całość środowiska
geograficznego w danym miejscu i epoce, lub ukazująca zmiany
chronologicznie zachodzące w danym miejscu – zajmuje się
rekonstrukcją ukształtowania powierzchni, środowiska
przyrodniczego, kultury, gospodarki (historia gospodarcza) i polityki
(historia polityczna). Bardzo istotna z punktu widzenia historii militarnej i
gospodarczej. W skali światowej stanowi również naukę pomocniczą dla
badań geopolitycznych.


Kartografia – nauka zajmująca się mapami w historii i
metodami ich produkcji. Ważna dla geografii historycznej, ale
również dla badań nad historią nauki, podróży, świadomości i
wyobraźni geograficznej.
Heraldyka – nauka o herbach – przede wszystkim
rodowych, ale również herbach miast, ziem, instytucji itd.
Nauka pomocnicza dla badań genealogicznych, ale również dla
historii idei, historii wyobraźni i symboliki.


Falerystyka – nauka o medalach, orderach i innych
odznaczeniach.
Weksylologia – nauka o sztandarach, chorągwiach, proporcach
itp. stanowi uzupełnienie heraldyki i historii symboli.


Metrologia – nauka zajmująca się sposobami
dokonywania pomiarów oraz zasadami
interpretacji uzyskanych wyników.
Numizmatyka – nauka o monetach, ale także innych
środkach pieniężnych i papierach wartościowych.
Fundamentalna dla historii gospodarczej, ekonomicznej,
społecznej, ale również pełniąca bardzo istotną rolę w
datacji archeologicznej. Dla historii politycznej, dla historii
idei społeczno-politycznych (zwłaszcza w
okresie średniowiecza) istotne zagadnienia niosą treści
zawarte na obydwu, lub nawet na trzech stronach monet.

Paleografia – nauka o systemach pisma, głównie sprzed ery
druku. Fundamentalna nauka dla właściwego odczytania i datowania
niedrukowanych źródeł historycznych.






Brachygrafia – nauka o skrótach stosowanych w piśmie, w
szczególności bardzo istotna dla historyków mediewistów – w
średniowiecznej łacinie i grece bardzo często używano skrótów w piśmie.
Epigrafika – nauka o uwiecznianiu napisów, np. na pomnikach,
budynkach, nagrobkach, tablicach pamiątkowych, ale także na sztandarach,
szatach liturgicznych.
Kodykologia – nauka pomocnicza mediewistyki i paleografii dotycząca
rękopisów zapisanych w kodeksach i księgach sprzed ery druku.
Kryptografia – nauka o odczytywaniu zaszyfrowanych tekstów,
przydatna w dyplomatyce, w historii stosunków międzynarodowych i
dyplomacji, jak i w wielu innych badaniach historycznych.
Neografia – chronologiczna kontynuacja paleografii, badająca
pismo ręczne po odkryciu druku.
Papirologia – nauka o rękopisach zapisanych na papirusie (dotyczy
zarówno egiptologii, jak i całej historii starożytnej).



Sfragistyka – nauka o pieczęciach, stanowiąca bardzo
ważny komplement dyplomatyki i heraldyki. Istotna dla
badań nad najwyższymi warstwami społecznymi i
politycznymi.
Prasoznawstwo – nauka o czasopismach i
wydawnictwach periodycznych, obejmująca coraz
częściej także inne źródła informacji pochodzenia
dziennikarskiego (radio, telewizja, Internet –massmedia).
Źródłoznawstwo – dziedzina badań historycznych
zajmująca się pochodzeniem, autentycznością,
sposobami krytyki naukowej, możliwościami
zabezpieczenia, konserwacji i edycji źródeł
historycznych.




Archeologia – samodzielna nauka badająca materialne
pozostałości ludzkich kultur, przedmiotem badania są
zarówno kultury prehistoryczne, jak i cywilizacje historyczne.
Długo uważana przez historyków za mało wiarygodną ze
względu na trudności w datacji badanych obiektów oraz w
przypisywaniu ich konkretnym podmiotom kulturowym i
politycznym; dziś bardzo istotna nauka pomocna w badaniu
okresów historycznych.
Bibliografia – nauka o zapisie bibliograficznym –
niezbędna dla katalogowania pozycji książkowych.
Demografia historyczna – nauka o populacjach ludzkich,
czyli liczbie ludzi w różnych miejscach i w różnych
epokach.
Etnografia – nauka o kulturze ludowej (folklorze) danego
regionu.
4. Źródła historyczne

Można podzielić źródła na materialne (pisane i
niepisane) oraz niematerialne (np. legendy,
obyczaje)
Pisane







historiograficzne (opisowe) –
kroniki, roczniki, pamiętniki, wspomnienia, spisy kazań, dzieła
literackie itp.
narracyjne - pamiętniki, kroniki
normatywne (dokumentacyjne, aktowe) – powstałe jako dowód
czynności prawnej (dokumenty, akta, spisy inwentarza gospodarczego,
sprawozdania, protokoły – powstałe na użytek administracji,
dokumentacja obrad parlamentu, konstytucje, dekrety)
epistolarne (wszelkiego rodzaju korespondencja)
hagiograficzne – żywoty świętych,
biograficzne – żywoty cesarzy, monarchów,
epigraficzne – napisy na kamieniach, ścianach budowli
historycznych
Niepisane




wykopaliskowe (źródła archeologiczne) – szczątki
naczyń, uzbrojenia, przedmioty codziennego użytku,
pozostałości obiektów mieszkalnych czy grobów
ikonograficzne
obiekty architektoniczne – zamki, świątynie, stare
kamienice,
dzieła sztuki– obrazy, posągi, rzeźby, biżuteria,
5. Źródła w pracy historyków XX i XXI
wieku

Droga do Auschwitz - pdf
Rozwiń skróty




AGAD –
AAN –
IPN –
CAW –