Program podstawowy (format pdf)

Transkrypt

CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO
Program specjalizacji
w
LABORATORYJNEJ HEMATOLOGII
MEDYCZNEJ
Program dla diagnostów laboratoryjnych posiadających specjalizację II stopnia
w diagnostyce laboratoryjnej lub analityce klinicznej albo tytuł specjalisty
w laboratoryjnej diagnostyce medycznej
Program przygotował zespół ekspertów
Prof. dr hab. Wiesław Jędrzejczak
Dr hab. Milena Dąbrowska
Dr med. Jadwiga Nowicka
Prof. dr hab. Danuta Rość
Warszawa 2004
Laboratoryjna hematologia medyczna - program specjalizacji dla diagnostów laboratoryjnych
posiadających specjalizację II stopnia w diagnostyce laboratoryjnej lub analityce klinicznej albo tytuł
specjalisty w laboratoryjnej diagnostyce medycznej
1. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE
A) Cele kształcenia specjalizacyjnego
Cele edukacyjne
Celem kształcenia specjalizacyjnego diagnostów laboratoryjnych w laboratoryjnej hematologii
medycznej jest uzyskanie wysokich kwalifikacji, umożliwiających zgodnie ze współczesną
wiedzą medyczną udział w doborze badań laboratoryjnych, ich wykonywanie lub nadzorowanie
wykonania oraz interpretację ze szczególnym uwzględnieniem czynników interferujących.
W dążeniu do osiągnięcia tego celu zakłada się uzyskanie przez specjalizującego się diagnostę
laboratoryjnego pełnego zakresu wymaganej wiedzy oraz wymaganych umiejętności
praktycznych, nakreślonych przez niniejszy program.
Ponadto założeniem kształcenia specjalizacyjnego jest rozwijanie pożądanych cech osobowości
specjalizującego się diagnosty laboratoryjnego, kształtowanie postaw etycznych, wypracowanie
obowiązku ciągłego samokształcenia, poszerzania i pogłębiania wiedzy i umiejętności
praktycznych oraz wprowadzania nowych osiągnięć do praktyki zawodowej.
Uzyskane kompetencje
Celem studiów specjalizacyjnych jest uzyskanie przez diagnostę laboratoryjnego szczególnych
kwalifikacji w dziedzinie laboratoryjnej hematologii medycznej umożliwiających, zgodnie ze
współczesną wiedzą medyczną:
• udział w doborze badań laboratoryjnych przydatnych w rozpoznawaniu i kontroli
efektywności leczenia nowotworowych i nienowotworowych chorób krwi oraz zaburzeń
hematologicznych występujących w pierwotnych chorobach innych narządów,
• wykonywanie tych badań lub nadzorowanie ich wykonania,
• wdrażanie nowych badań, zgodnie z zaleceniami komitetów ds. standaryzacji w
hematologii,
• laboratoryjną interpretację wyników tych badań ze szczególnym uwzględnieniem
czynników interferujących oraz samodzielne rozwiązywanie problemów związanych ze
wszystkimi etapami prowadzącymi do powstania wyniku, od chwili pobrania materiału,
poprzez proces analityczny do końcowej autoryzacji i interpretacji wyniku,
• współdziałanie w tworzeniu algorytmów postępowania w skład których wchodzą
laboratoryjne badania hematologiczne,
• udzielanie konsultacji w zakresie doboru badań hematologicznych, technik ich wykonania i
laboratoryjnej interpretacji wyników,
• prowadzenie indywidualnej lub grupowej praktyki laboratoryjnej w dziedzinie hematologii
laboratoryjnej,
• kierowanie laboratorium hematologicznym,
• kierowanie specjalizacją w laboratoryjnej hematologii medycznej innych diagnostów,
• uczestniczenie w doskonaleniu zawodowym innych pracowników medycznych.
Rozwijanie pożądanych cech osobowości
Specjalizujący się diagnosta będzie rozwijał pożądane cechy osobowości:
• umiejętność współpracy ze zleceniodawcami badań i odbiorcami wyników badań,
• przyjmowanie odpowiedzialności za postępowanie swoje i podległego mu zespołu,
CMKP 2004
2
• umiejętność zorganizowania warsztatu pracy sobie i podległemu zespołowi,
• kierowanie się w swoich działaniach wyłącznie dobrem chorego, ze szczególnym
uwzględnieniem dostępu do badań i ich poufności.
Po uzyskaniu specjalizacji diagnosta laboratoryjny będzie realizował następujące cele
edukacyjne:
• będzie stale aktualizował posiadaną wiedzę w oparciu o samokształcenie, uczestnictwo w
kursach kształcenia ustawicznego oraz sympozjach i zjazdach naukowych,
• będzie dzielił się swoim doświadczeniem zawodowym poprzez publikacje, wykłady, udział
w konferencjach,
• będzie dbał o stałe aktualizowanie i podnoszenie kwalifikacji podległego mu personelu
poprzez opracowanie i realizowanie systemu szkoleń.
B) Czas trwania specjalizacji
Specjalizacja w zakresie laboratoryjnej hematologii medycznej dla diagnostów posiadających
specjalizację II stopnia w diagnostyce laboratoryjnej lub analityce klinicznej albo tytuł specjalisty
w laboratoryjnej diagnostyce medycznej trwa 3 lata (w tym staże, kursy i urlopy).
C) Wymagana wiedza
Oczekuje się, że diagnosta laboratoryjny po ukończeniu specjalizacji w laboratoryjnej
hematologii medycznej wykaże się wiedzą w zakresie poniższych zagadnień:
I. Wiadomości ogólne z laboratoryjnej hematologii medycznej
1. Zasady organizacji laboratorium z uwzględnieniem systemu sterowania jakością
(organizacja pracy, określenie zadań i odpowiedzialności, obieg informacji, dobór badań i
ich walidacja, rejestracja i archiwizacja wyników, wyliczanie kosztów badań oraz zasady
bezpieczeństwa pracy dla pacjentów i personelu).
2. Wdrażanie systemu sterowania jakością zgodnie z normą ISO/ EN/PN 15 189 i
opracowanie księgi jakości. Pojęcie akredytacji.
3. Walidacja badań oferowanych przez laboratorium po rozpoznaniu oczekiwań
zleceniodawcy:
− techniki instrumentalne w laboratorium hematologicznym (zastosowanie wirówek,
łaźni wodnych, spektrofotometrów, aparatów do barwienia rozmazów),
− automatyzacja w laboratorium hematologicznym, techniki pomiarowe (typy
analizatorów hematologicznych, koagulologicznych, cytometrów przepływowych).
− personel: wykształcenie i kompetencje,
− szacowanie budżetu niepewności fazy przedanalitycznej i postanalitycznej (ocena
wiarygodności badań, czynniki wpływające na wynik badania laboratoryjnego z
uwzględnieniem błędów analitycznych i pozaanalitycznych, pojęcie zmienności
wewnątrz- i międzyosobniczej oraz rytmów biologicznych, interferencje zewnątrz- i
wewnątrzpochodne (czynniki środowiskowe, leki) wpływające na wynik
laboratoryjny, ocena wiarygodności wyników i ich użyteczności diagnostycznej.
Sposoby wyznaczania zakresów wartości referencyjnych, wartości decyzyjne,
dopuszczalne granice błędów, sposoby ich definiowania i oceny, procedury
CMKP 2004
3
naprawcze, pojęcie czułości, swoistości diagnostycznej oraz wartości predykcyjnej,
interpretacja krzywych ROC.
4. Procedury ogólne (zasady pobierania i przechowywania materiału z uwzględnieniem
przygotowania pacjenta, doboru odpowiednich antykoagulantów i środków
konserwujących, zasady pracy z materiałem biologicznym, systemy informatyczne w
laboratorium hematologicznym).
II. Podstawy naukowe hematologii.
1. Hematopoeza: definicja komórki macierzystej, podścielisko krwiotwórcze, szeregi
rozwojowe i kinetyka komórek, apoptoza, geny regulujące krwiotworzenie, onkogeny i
antyonkogeny. Regulacja hematopoezy przez cytokiny i cząstki adhezyjne.
2. Immunologia: odporność komórkowa i humoralna z uwzględnieniem stosowanych testów
diagnostycznych, główny układ antygenów tkankowych, autoagresja.
3. Mechanizmy krzepnięcia i fibrynolizy. Udział płytek krwi.
III. Diagnostyka chorób krwi - logistyka diagnostyczna i interpretacja wyników badań.
1. Parametry morfologiczne krwi obwodowej i szpiku, normy (z uwzględnieniem wieku i
płci pacjenta).
2. Oznaczanie morfologii krwi oraz wyliczanie i interpretacja wskaźników
hematologicznych.
3. Retykulocyty - oznaczanie i znaczenie diagnostyczne.
4. Wykonanie, ocena i interpretacja leukogramów i mielogramów.
5. Zastosowanie badań biochemicznych, cytochemicznych, immunologicznych (z
uwzględnieniem cytometrii przepływowej), molekularnych (PCR) i cytogenetycznych w
laboratoryjnej diagnostyce hematologicznej.
6. Diagnostyka zaburzeń hemostazy z uwzględnieniem różnych metod pomiarowych.
7. Monitorowanie leczenia nienowotworowych i nowotworowych chorób krwi.
IV. Szczegółowa wiedza o patofizjologii, diagnostyce i strategii leczenia poszczególnych
chorób krwi.
1. Definicja niedokrwistości: podziały, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
monitorowanie
leczenia
niedokrwistości
niedoborowych,
hemolitycznych,
pokrwotocznych, hipo- i aplastycznych.
2. Zaburzenia gospodarki żelazem - laboratoryjna ocena zasobów Fe w ustroju.
3. Hemoglobinopatie, talasemie i enzymopatie: podział, patogeneza, diagnostyka,
różnicowanie.
4. Definicja pancytopenii i granulocytopenii: podział, patogeneza, diagnostyka,
różnicowanie, monitorowanie leczenia.
5. Morfologiczne i czynnościowe zaburzenia w układzie białokrwinkowym i ich
diagnostyka.
6. Definicja małopłytkowości: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
monitorowanie leczenia.
7. Niedobory odporności wrodzone i nabyte: podział, patogeneza, diagnostyka,
CMKP 2004
4
8. Definicja przewlekłych zespołów mieloproliferacyjnych: podział, patogeneza,
diagnostyka, różnicowanie, monitorowanie leczenia.
9. Definicja zespołów mielodysplastycznych: podziały, patogeneza, diagnostyka,
10. Definicja ostrej białaczki nielimfoblastycznej: podział, patogeneza, diagnostyka,
różnicowanie, monitorowanie leczenia. Diagnostyka choroby resztkowej (MRD) i
oporności wielolekowej (MDR).
11. Definicja ostrej białaczki limfoblastycznej: podział, patogeneza, diagnostyka,
różnicowanie, monitorowanie leczenia. Diagnostyka choroby resztkowej (MRD) i
oporności wielolekowej (MDR).
12. Definicja chłoniaków ziarniczych i nieziarniczych: podziały, patogeneza, diagnostyka,
13. Gammapatie mono- i poliklonalne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
14. Definicja przewlekłej białaczki limfatycznej: podział, patogeneza, diagnostyka, czynniki
rokownicze, różnicowanie, monitorowanie leczenia.
15. AIDS: patogeneza, diagnostyka, różnicowanie, monitorowanie leczenia.
16. Naczyniowe i płytkowe skazy krwotoczne: podział, patogeneza, diagnostyka,
różnicowanie.
17. Wrodzone osoczowe skazy krwotoczne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
18. Nabyte osoczowe skazy krwotoczne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
19. Definicja trombofilii: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie, monitorowanie
leczenia.
20. Zasady monitorowania leczenia przeciwkrzepliwego, fibrynolitycznego oraz
przeciwpłytkowego: dobór badań, interpretacja wyników.
21. Diagnostyka żylnej choroby zatorowo-zakrzepowej i nadkrzepliwości.
V. Przeszczepianie szpiku i komórek krwiotwórczych uzyskiwanych z innych źródeł.
1. Wskazania do przeszczepiania allogenicznych i autologicznych komórek krwiotwórczych.
2. Zasady poszukiwania dawcy komórek krwiotwórczych. Źródła komórek krwiotwórczych,
ich zalety i ograniczenia.
3. Badania laboratoryjne w kwalifikacji do przeszczepienia komórek krwiotwórczych auto- i
allogenicznych.
4. Badania laboratoryjne w prowadzeniu chorych po przeszczepieniu komórek
krwiotwórczych.
5. Układ HLA, metody serologiczne i molekularne ich oznaczania.
VI. Immunohematologia i transfuzjologia
1. Zróżnicowanie antygenowe krwinek czerwonych, płytek krwi, granulocytów, metody
serologiczne i molekularne ich oznaczania.
2. Alloimmunizacja i autoimmunizacja w zakresie komórek krwi.
3. Preparaty krwiopochodne: charakterystyka, preparatyka i zasady stosowania.
CMKP 2004
5
4. Zasady i stosowane metody zapewniające bezpieczeństwo i skuteczność przetaczania
preparatów krwinek, w tym płytek krwi.
5. Konflikty matczyno-płodowe w zakresie komórek krwi – metody diagnostyczne
(serologiczne i molekularne, nieinwazyjne i inwazyjne).
6. Nowoczesne metody immunologiczne i molekularne stosowane w transfuzjologii.
7. Diagnostyka i monitorowanie powikłań poprzetoczeniowych i poprzeszczepowych.
VII. Powikłania hematologiczne w przebiegu chorób o różnej etiologii.
1. Laboratoryjna diagnostyka hematologiczna w położnictwie i ginekologii.
2. Laboratoryjna diagnostyka hematologiczna u chorych “chirurgicznych”.
3. Laboratoryjna diagnostyka hematologiczna w chorobach narządowych (wątroba, nerki,
itd.).
4. Laboratoryjna diagnostyka hematologiczna w chorobach autoimmunizacyjnych.
5. Laboratoryjna diagnostyka hematologiczna w nowotworach litych.
6. Odrębności hematologiczne u dzieci.
7. Laboratoryjna diagnostyka hematologiczna w chorobach zawodowych.
D) Wymagane umiejętności praktyczne
Oczekuje się, że diagnosta laboratoryjny po ukończeniu specjalizacji w zakresie laboratoryjnej
hematologii medycznej wykaże się umiejętnością:
1) biegłego pobierania krwi żylnej i włośniczkowej (z palca, płatka ucha, pięty - u
noworodków) i zabezpieczania materiału zgodnie z obowiązującymi przepisami,
2) biegłego wykonania badania morfologii krwi metodą automatyczną i manualną oraz jego
interpretacji,
3) biegłego wykonania rozmazu krwi obwodowej i szpiku i ich oceny,
4) biegłego wykonania badań cytochemicznych i cytoenzymatycznych oraz ich oceny,
5) wykonania badań immunofenotypowych i ich oceny,
6) biegłego wykonania badania standaryzowanego czasu krwawienia i interpretacji wyniku,
7) wykonania badania Hb wolnej, HbF, MetHb, karboksy-Hb, testu glicerolowego,
elektroforezy Hb, przeciwciał antyfosfolipidowych oraz interpretacji wyników,
8) biegłego wykonania badań koagulologicznych (APTT, PT, TT, APC-R, czas lizy skrzepu
euglobulin, fibrynogen, ATIII, dimer-D, aktywność i/lub stężenie czynników krzepnięcia,
funkcja płytek) i interpretacji wyników,
9) biegłego wykonania badań grup krwi i dobrania krwi do przetoczenia,
10) biegłej interpretacji wyników badań morfologicznych, cytologicznych (leukogram,
mielogram, cytochemia, immunofenotypowanie), biochemicznych, koagulologicznych,
11) biegłego tworzenia algorytmów postępowania diagnostycznego w rozpoznawaniu,
różnicowaniu i monitorowaniu leczenia chorób krwi,
12) biegłego posługiwania się współczesnymi technikami diagnostyki hematologicznej,
13) biegłego posługiwania się systemem informatycznym w laboratorium hematologicznym,
14) praktycznego stosowania metod zapewniania jakości badań,
15) dokumentowania badań laboratoryjnych i ich archiwizacji.
CMKP 2004
6
2. PLAN KSZTAŁCENIA
Nazwa modułu
nauczania
I. Laboratoryjna
diagnostyka
zaburzeń
erytropoezy.
Nazwa kursu
1) Diagnostyka
laboratoryjna
niedokrwistości
2) Diagnostyka
hemoglobinopatii,
talasemii i enzymopatii
krwinkowych.
II. Laboratoryjna 1) Diagnostyka
diagnostyka
laboratoryjna zaburzeń
zaburzeń układu układu
białokrwinkogranulocytarnego.
wego
2) Diagnostyka
laboratoryjna chorób
limfoproliferacyjnych
III. Laboratoryjna diagnostyka
zaburzeń
hemostazy
4 dni/I
5 dni/I
Czas
trwania
stażu
3 miesiące
2) Staż kierunkowy w 2 tygodnie
pracowni diagnostyki
hemoglobinopatii,
talasemii i enzymopatii
krwinkowych.
1) Staż kierunkowy w 8 miesięcy
pracowni
cytomorfologii
5 dni/I
3) Badanie cytologiczne
szpiku
5 dni/II
4) Diagnostyka
immunofenotypowa.
5 dni/II
5) Diagnostyka
cytogenetyczna i
molekularna
nowotworów krwi
5 dni/III
1) Diagnostyka
laboratoryjna
wrodzonych i nabytych
zaburzeń hemostazy
5 dni/II
2) Diagnostyka
wrodzonej i nabytej
trombofilii
CMKP 2004
Czas
Nazwa stażu
trwania
kursu/rok
kształcenia
5 dni/I
1) Staż kierunkowy w
pracowni morfologii
5 dni/II
7
pracowni cytometrii
przepływowej.
pracowni cytogenetyki
pracowni biologii
molekularnej
pracowni hemostazy
pracowni diagnostyki
trombofilii
4 miesiące
2 tygodnie
3 tygodnie
3 miesiące
2 tygodnie
IV. Podstawy
immunohematologii
transfuzjologii i
transplantologii
1) Immunohematologia i
transfuzjologia
5 dni/II
2) Przeszczepianie
komórek
krwiotwórczych
2 dni/II
V. Organizacja
laboratorium
hematologicznego
1) Zasady organizacji
pracy i zarządzania w
laboratorium
medycznym. Systemy
sterowania jakością.
4 dni/III
Regionalnym Centrum
Krwiodawstwa i
Krwiolecznictwa
ośrodku
przeszczepiania szpiku
4 tygodnie
oddziale hematologii
3 miesiące
4 tygodnie
3. PROGRAM KSZTAŁCENIA
Program podstawowego stażu specjalizacyjnego
a) Zakres wiedzy teoretycznej
Zakres wiedzy teoretycznej będącej przedmiotem podstawowego stażu specjalizacyjnego
obejmuje zagadnienia przedstawione w punkcie 1. C (Wymagana wiedza) oraz wszystkie
zagadnienia przedstawiane w ramach modułów specjalizacji.
b) Wykaz umiejętności praktycznych
W czasie stażu diagnosta laboratoryjny powinien nabyć umiejętności praktyczne
przedstawione w punkcie 1. D (Wymagane umiejętności praktyczne) oraz umiejętności
przedstawione w ramach modułów.
c) Miejsce podstawowego stażu specjalizacyjnego
Miejscem podstawowego stażu specjalizacyjnego jest miejsce pracy, którym może być
jednostka prowadząca działalność diagnostyczną dla oddziałów szpitali i oddziałów
klinicznych, w tym oddziału lub kliniki i poradni hematologicznej.
d) Czas trwania podstawowego stażu specjalizacyjnego
Wymagany czas trwania stażu specjalizacyjnego wynosi 3 lata. Podzielony jest na kształcenie
i zdobywanie niezbędnego doświadczenia zawodowego w wyżej wymienionej placówce oraz
czas spędzony na kursach specjalizacyjnych, stażach kierunkowych i poświęcony na
samokształcenie, przygotowanie pracy poglądowej, studiowanie zalecanego piśmiennictwa i
uczestniczenie w innych formach kształcenia wskazanych przez kierownika specjalizacji.
e) Sposób zaliczenia podstawowego stażu specjalizacyjnego
Zaliczenie podstawowego stażu specjalizacyjnego następuje na podstawie:
• zaliczenia z oceną pozytywną wszystkich kursów specjalizacyjnych i staży kierunkowych
objętych programem specjalizacji,
• przedłożenia przygotowanej pracy poglądowej lub oryginalnej zaliczonej pozytywnie
przez kierownika specjalizacji,
CMKP 2004
8
•
•
•
•
przedstawienia potwierdzenia uczestnictwa w konferencjach naukowo-szkoleniowych i /
lub zjazdach organizowanych przez Polskie Towarzystwo Hematologów i
Transfuzjologów,
zaliczenia praktycznej znajomości języka obcego na podstawie zaświadczenia ze studium
języków obcych,
pozytywnej opinii dotyczącej przebiegu specjalizacji i uzyskanych przez diagnostę
laboratoryjnego umiejętności wydanej przez kierownika specjalizacji,
zaliczenia specjalizacji w formie kolokwium końcowego u kierownika specjalizacji i
uzyskanie dopuszczenia do egzaminu państwowego.
Program poszczególnych modułów specjalizacji
Moduł I. Laboratoryjna diagnostyka zaburzeń erytropoezy
Cele modułu: Uzupełnienie wiedzy z zakresu wiadomości ogólnych oraz diagnostyki
hematologicznej, wyszczególnionych w programie specjalizacji. Zapoznanie się z wyposażeniem,
organizacją pracy i kontrolą jakości prowadzoną w pracowni morfologii oraz pracowni
diagnostyki hemoglobinopatii, talasemii i enzymopatii krwinkowych. Nabycie umiejętności
praktycznych objętych programem tego modułu.
Moduł realizowany jest w formie 2 kursów specjalizacyjnych i 2 staży kierunkowych.
1) Kurs specjalizacyjny: “Diagnostyka laboratoryjna niedokrwistości”
a) Zakres wiedzy
W czasie kursu diagnosta laboratoryjny opanuje przedstawioną poniżej wiedzę.
• Hematopoeza, apoptoza, hemoliza.
• Niedokrwistości: podziały, patogeneza.
• Szereg rozwojowy erytrocytów (cytomorfologia form rozwojowych).
• Parametry morfologiczne krwi obwodowej i szpiku, normy (z uwzględnieniem wieku i płci
pacjenta).
• Znaczenie diagnostyczne, metody oceny i interpretacja wyników retykulocytów.
• Metabolizm żelaza, jego rola w organizmie, ocena zasobów w ustroju.
• Diagnostyka niedokrwistości z niedoboru i zaburzeń wykorzystania żelaza (w tym ACDniedokrwistość w przebiegu chorób przewlekłych).
• Diagnostyka niedokrwistości aplastycznej.
• Diagnostyka niedokrwistości megaloblastycznych.
• Diagnostyka niedokrwistości hemolitycznych.
b) Umiejętności praktyczne
W czasie kursu diagnosta laboratoryjny nabędzie umiejętność:
• oceny i interpretacji zmian w morfologii erytrocytów barwionych MGG,
• oceny preparatów krwi obwodowej i szpiku w w/w niedokrwistościach,
• interpretacji wyników badań morfologicznych, cytologicznych i biochemicznych
przydatnych w rozpoznawaniu, różnicowaniu i monitorowaniu leczenia niedokrwistości.
CMKP 2004
9
c) Wskazówki dotyczące sposobu realizacji programu kursu
Czas trwania kursu: 5 dni, I rok specjalizacji.
Miejsce kształcenia: w jednostce prowadzącej działalność diagnostyczną (zgodną z tematyką
kursu) dla oddziałów szpitali klinicznych, w tym oddziału i poradni hematologicznej.
Osoby prowadzące: Zajęcia prowadzi zespół złożony z trzech nauczycieli akademickich
posiadających co najmniej stopień naukowy doktora, prowadzących działalność naukową,
dydaktyczną i usługową zgodną z tematyką kursu, w tym, co najmniej dwóch specjalistów z
hematologii lub diagnostyki laboratoryjnej/ analityki klinicznej.
Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy teoretycznej i sprawdzian praktyczny z
wykonania badań objętych programem kursu.
2) Kurs specjalizacyjny: “Diagnostyka hemoglobinopatii, talasemii i enzymopatii
krwinkowych”
a) Zakres wiedzy
W czasie kursu diagnosta laboratoryjny opanuje przedstawioną poniżej wiedzę
• Hemoglobinopatie, talasemie i enzymopatie krwinkowe: patogeneza i objawy kliniczne.
• Hemoglobina: biosynteza, struktura, funkcja, degradacja.
• Pochodne hemoglobiny.
• Zaburzenia syntezy i budowy hemoglobiny.
• Anomalie cyklu glikolizy i metabolizmu nukleotydów w krwinkach czerwonych.
• Badania laboratoryjne użyteczne w diagnostyce.
b) Umiejętności praktyczne
• wykonania elektroforezy Hb i interpretacji wyników,
• oceny Hb wolnej, HbF, MetHb, karboksy-Hb.
c) Wskazówki dotyczące sposobu realizacji programu kursu
Pomoce dydaktyczne: jednostka kształcąca zapewnia aparaturę specjalistyczną do realizacji
programu kursu
Osoby prowadzące: zajęcia prowadzi zespół złożony z co najmniej dwóch specjalistów
prowadzących działalność usługową zgodną z tematyką kursu.
Miejsce kształcenia: w jednostce prowadzącej rutynową działalność diagnostyczną zgodną z
tematyką kursu.
wykonania i interpretacji badań objętych programem kursu.
1) Staż kierunkowy w pracowni morfologii
Program stażu
W ramach stażu diagnosta laboratoryjny uzupełni wiedzę z zakresu wiadomości ogólnych oraz
diagnostyki hematologicznej, wyszczególnionych w programie specjalizacji. Zapozna się z
wyposażeniem, organizacją pracy i kontrolą jakości prowadzoną w pracowni morfologii oraz
nabędzie umiejętności praktyczne objęte programem stażu.
CMKP 2004
10
Zakres wiedzy teoretycznej
W czasie stażu diagnosta laboratoryjny opanuje przedstawioną poniżej wiedzę.
• Niedokrwistości: podziały, patogeneza.
• Szereg rozwojowy erytrocytów.
• Parametry morfologiczne krwi obwodowej i szpiku, normy (z uwzględnieniem wieku i
płci pacjenta).
• Oznaczanie morfologii, wyliczanie i interpretacja wskaźników hematologicznych.
• Znaczenie diagnostyczne, metody oceny i interpretacja wyników retykulocytów.
• Małopłytkowości: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie, monitorowanie
leczenia.
• Ocena i interpretacja zmian w morfologii erytrocytów barwionych MGG.
• Metabolizm żelaza, jego rola w organizmie, ocena zasobów w ustroju.
• Diagnostyka niedokrwistości z niedoboru i zaburzeń wykorzystania żelaza.
• Diagnostyka niedokrwistości megaloblastycznych.
• Diagnostyka niedokrwistości hemolitycznych.
• Ocena mikroskopowa preparatów krwi obwodowej i szpiku w niedokrwistościach.
• Interpretacja wyników badań morfologicznych i cytologicznych przydatnych w
rozpoznawaniu, różnicowaniu i monitorowaniu leczenia niedokrwistości niedoborowych,
hemolitycznych, pokrwotocznych, hipo- i aplastycznych.
• Odrębności morfologii krwi u chorych “chirurgicznych”.
• Odrębności morfologii krwi w chorobach narządowych (wątroba, nerki, itd.).
• Odrębności morfologii krwi w położnictwie i ginekologii.
• Odrębności morfologii krwi u chorych z nowotworami litymi.
• Odrębności hematologiczne u dzieci.
• Laboratoryjna diagnostyka hematologiczna w chorobach zawodowych.
Umiejętności praktyczne
W czasie stażu diagnosta laboratoryjny nabędzie umiejętności:
• pobierania krwi żylnej i włośniczkowej (z palca, płatka ucha, pięty - u noworodków),
• oceny czynników analitycznych i pozaanalitycznych, wpływających na wynik morfologii
krwi,
• wykonania badania morfologii krwi metodą automatyczną i manualną oraz jego
interpretacji,
• wykonania i laboratoryjnej oceny mielogramów w niedokrwistościach,
• tworzenia laboratoryjnych algorytmów postępowania diagnostycznego w rozpoznawaniu,
różnicowaniu i monitorowaniu leczenia niedokrwistości,
• oceny wpływu i dynamiki zastosowanego leczenia niedokrwistości na wynik morfologii,
retykulocytów i mielogramu,
• posługiwania się metodami zapewniającymi jakość badań morfologii krwi,
• oceny wiarygodności wyniku morfologii krwi,
• prowadzenia dokumentacji w pracowni morfologii,
• posługiwania się systemami informatycznymi w pracowni morfologii.
CMKP 2004
11
Forma zaliczenia stażu
Zaliczenie stażu kierunkowego odbywa się u kierownika specjalizacji lub osoby przez niego
wyznaczonej w formie kolokwium i sprawdzianu praktycznego a oceny wpisywane są do
karty specjalizacyjnej.
Kolokwium: z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu.
Sprawdzian praktyczny: potwierdzenie wykonania wyżej wymienionych badań i stosowania
procedur.
d) Wskazówki dotyczące realizacji programu stażu
Czas trwania stażu: 3 miesiące.
Miejsce stażu: akredytowane laboratorium medyczne z pracownią hematologii.
2) Staż kierunkowy w pracowni diagnostyki hemoglobinopatii, talasemii i enzymopatii krwinkowych”
Program stażu
diagnostyki hemoglobinopatii, talasemii i enzymopatii krwinkowych, wyszczególnionych w
programie specjalizacji. Zapozna się z wyposażeniem, organizacją pracy i kontrolą jakości
prowadzoną w Pracowni diagnostyki w/w zaburzeń oraz nabędzie umiejętności praktyczne objęte
programem stażu.
• Hemoglobinopatie, talasemie, enzymopatie krwinkowe: patogeneza i objawy kliniczne.
• Hemoglobina: biosynteza, struktura, funkcja, degradacja.
• Pochodne hemoglobiny.
• Zaburzenia syntezy i budowy hemoglobiny.
• Anomalie cyklu glikolizy i metabolizmu nukleotydów w krwinkach czerwonych.
• Badania laboratoryjne użyteczne w diagnostyce.
• wykonania elektroforezy Hb i interpretacji wyników,
• oceny Hb wolnej, HbF, MetHb, karboksy-Hb.
Forma zaliczenia stażu
Zaliczenie stażu kierunkowego odbywa się u kierownika specjalizacji lub osoby przez niego
wyznaczonej w formie kolokwium i sprawdzianu praktycznego a oceny wpisywane są do
karty specjalizacyjnej.
Kolokwium: z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu.
Sprawdzian praktyczny: potwierdzenie wykonania wyżej wymienionych badań i stosowania
procedur.
CMKP 2004
12
Wskazówki dotyczące realizacji programu stażu
Czas trwania stażu: 2 tygodnie.
Miejsce stażu: akredytowane laboratorium diagnostyczne, które ma możliwość realizacji
programu specjalizacji w tym zakresie.
Moduł II. Laboratoryjna diagnostyka zaburzeń układu białokrwinkowego
Cele modułu: Uzupełnienie wiedzy z zakresu wiadomości ogólnych oraz diagnostyki
cytologicznej, cytometrycznej, cytogenetycznej i molekularnej, wyszczególnionych w programie
specjalizacji. Zapoznanie się z wyposażeniem, organizacją pracy i kontrolą jakości, prowadzoną
w pracowni cytomorfologii, cytometrii i biologii molekularnej. Nabycie umiejętności
praktycznych objętych programem modułu.
1) Kurs specjalizacyjny: “Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń układu granulocytowego”
Zakres wiedzy
• Granulopoeza, cytomorfologia form rozwojowych granulocytów.
• Morfologiczne i czynnościowe zaburzenia w układzie białokrwinkowym.
• Pancytopenie i granulocytopenie: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
• Przewlekłe zespoły mieloproliferacyjne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
• Zespoły mielodysplastyczne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
• Ostre białaczki nielimfoblastyczne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
• Zastosowanie badań biochemicznych, cytochemicznych i cytoenzymatycznych w
laboratoryjnej diagnostyce zaburzeń układu białokrwinkowego.
• wykonania, oceny i interpretacji leukogramów i mielogramów w w/w patologiach,
• laboratoryjnej interpretacji wyników badań przydatnych w rozpoznawaniu zaburzeń układu
granulocytarnego, ich różnicowaniu i monitorowaniu leczenia.
Wskazówki dotyczące sposobu realizacji programu kursu
Miejsce kształcenia: w jednostkach akredytowanych, po zatwierdzeniu przez konsultanta
krajowego.
wykonania badań objętych programem kursu.
CMKP 2004
13
2) Kurs specjalizacyjny: “Diagnostyka laboratoryjna chorób limfoproliferacyjnych”
Zakres wiedzy
• Limfopoeza, cytomorfologia form rozwojowych limfocyta.
• Ostra białaczka limfoblastyczna: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
• Chłoniaki: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie, monitorowanie leczenia.
• Gammapatie mono- i poliklonalne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
• Przewlekłe białaczki limfocytowe: podział, patogeneza, diagnostyka, czynniki rokownicze,
laboratoryjnej diagnostyce chorób limfoproliferacyjnych.
• wykonania, oceny i interpretacji leukogramów i mielogramów w w/w patologiach,
• laboratoryjnej interpretacji wyników badań przydatnych w rozpoznawaniu chorób
limfoproliferacyjnych, ich różnicowaniu i monitorowaniu leczenia.
krajowego.
wykonania procedur objętych programem kursu.
3) Kurs specjalizacyjny: “Badanie cytologiczne szpiku”
Zakres wiedzy
• Warunki, którym musi odpowiadać prawidłowo wykonany rozmaz szpiku, sposób
barwienia.
• Różnicowanie szeregów komórkowych.
• Barwienia cytochemiczne: POX, FAG, Esterazy, Sudan, PAS, FK, syderoblasty.
• Ocena preparatów w nienowotworowych i nowotworowych chorobach krwi.
• Ocena mielogramu w przebiegu chorób innych narządów, w tym przerzuty nowotworowe
do szpiku.
• barwienia POX, FAG, Esterazy, Sudan, PAS, FK, syderoblastów i interpretacji wyników,
• oceny preparatów szpiku w nienowotworowych i nowotworowych chorobach krwi.
Czas trwania kursu: 5dni, II rok specjalizacji.
CMKP 2004
14
krajowego.
4). Kurs specjalizacyjny: “ Diagnostyka immunofenotypowa”
Zakres wiedzy
• Techniczne podstawy cytometrii przepływowej.
• Antygeny różnicowania wykorzystywane w diagnostyce hematologicznej (w tym antygeny
płytkowe).
• Immunofenotypowa diagnostyka ostrych białaczek.
• Immunofenotypowa diagnostyka chłoniaków.
• Ocena ilościowa komórek CD34-dodatnich.
• Diagnostyka choroby resztkowej (MRD) i oporności wielolekowej (MDR).
• Badanie subpopulacji limfocytów (w tym u nieleczonych i leczonych pacjentów z AIDS).
• Ocena niedoborów odporności humoralnej i komórkowej.
• Diagnostyka nocnej napadowej hemoglobinurii.
• wykonania i interpretacji badań cytometrycznych objętych programem kursu.
Czas trwania kursu: 5 dni, II rok specjalizacji.
krajowego.
5). Kurs specjalizacyjny: “Diagnostyka cytogenetyczna i molekularna nowotworów
krwi”
Zakres wiedzy
• Patogeneza nowotworów krwi – podstawy molekularne.
• Klasyfikacja nowotworów krwi wg WHO.
• Podstawy technik cytogenetycznych: cytogenetyki konwencjonalnej i molekularnej.
• Cytogenetyka białaczek, zespołów mielodysplastycznych i chłoniaków.
• Diagnostyka molekularna białaczek, zespołów mielodysplastycznych i chłoniaków.
• Monitorowanie leczenia białaczek: ocena remisji genetycznej i choroby resztkowej.
• Aberracje chromosomowe jako niezależny czynnik prognostyczny.
• Ocena chimeryzmu po allotransplantacji komórek krwiotwórczych.
CMKP 2004
15
• Oceny remisji genetycznej i choroby resztkowej.
Czas trwania kursu: 5 dni, III rok specjalizacji.
krajowego.
1) Staż kierunkowy w pracowni cytomorfologii
Cel stażu
diagnostyki cytologicznej, wyszczególnionych w programie specjalizacji. Zapozna się z
wyposażeniem, organizacją pracy i kontrolą jakości prowadzoną w pracowni cytomorfologii oraz
laboratoryjnej diagnostyce zaburzeń układu białokrwinkowego.
• Zespoły mielodysplastyczne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
• Ostra białaczka nielimfoblastyczna: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
• Ostra białaczka limfoblastyczna: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
• Chłoniaki ziarnicze i nieziarnicze: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
• Przewlekła białaczka limfocytowa: podział, patogeneza, diagnostyka, czynniki
rokownicze, różnicowanie, monitorowanie leczenia.
• Gammapatie mono- i poliklonalne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
• Wykonanie, ocena i interpretacja leukogramów i mielogramów w w/w patologiach.
• Interpretacja wyników badań przydatnych w rozpoznawaniu zaburzeń układu
białokrwinkowego, ich różnicowaniu i monitorowaniu leczenia.
CMKP 2004
16
• oceny czynników analitycznych i pozaanalitycznych, wpływających na wiarygodność
leukogramu i mielogramu,
• wykonania rozmazu krwi obwodowej, płynów z jam ciała i szpiku i ich oceny
(potwierdzone prawidłowe policzenie i interpretacja co najmniej 100 mielogramów w
różnych chorobach krwi),
• wykonania badań cytochemicznych i ich oceny,
• doboru badań przydatnych w rozpoznawaniu i kontroli efektywności leczenia wyżej
wymienionych jednostek chorobowych,
• zbiorczej interpretacji wyników badań morfologicznych, cytologicznych (leukogram,
mielogram), cytochemicznych i cytoenzymatycznych w wyżej wymienionych
jednostkach chorobowych,
• oceny wartości parametrów morfologii krwi, decydujących o kontynuowaniu lub
przerwaniu leczenia cytoredukcyjnego,
• posługiwania się metodami zapewniającymi jakość badań w pracowni cytomorfologii,
• prowadzenia dokumentacji laboratoryjnej w pracowni cytomorfologii,
• posługiwania się systemami informatycznymi w pracowni cytomorfologii.
Forma zaliczenia stażu u kierownika stażu: a) kolokwia z wiedzy teoretycznej b) potwierdzenie
znajomości wyżej wymienionych procedur.
Czas trwania stażu: 8 miesięcy.
Miejsce stażu: akredytowane laboratorium medyczne z pracownią cytomorfologii.
2) Staż kierunkowy w pracowni cytometrii przepływowej.
Cel stażu
diagnostyki cytometrycznej, wyszczególnionych w programie specjalizacji. Zapozna się z
wyposażeniem, organizacją pracy i kontrolą jakości prowadzoną w pracowni cytometrii
przepływowej oraz nabędzie umiejętności praktyczne objęte programem stażu.
• Techniczne podstawy cytometrii przepływowej.
• Antygeny różnicowania wykorzystywane w diagnostyce hematologicznej (w tym
cytometryczna ocena czynności płytek).
• Immunofenotypowa diagnostyka ostrych białaczek.
• Immunofenotypowa diagnostyka chłoniaków.
• Ocena ilościowa komórek CD34-dodatnich.
• Diagnostyka choroby resztkowej (MRD) i oporności wielolekowej (MDR).
• Badanie subpopulacji limfocytów (w tym u nieleczonych i leczonych pacjentów z AIDS).
• Niedobory odporności wrodzone i nabyte: podział, patogeneza, diagnostyka,
CMKP 2004
17
•
•
Ocena niedoborów odporności humoralnej i komórkowej.
Diagnostyka nocnej napadowej hemoglobinurii.
• wykonania badań immunofenotypowych, przygotowania wyniku i jego laboratoryjnej
interpretacji,
• tworzenia algorytmów postępowania w cytometrycznej diagnostyce chorób krwi i
niedoborów immunologicznych,
• zbiorczej, laboratoryjnej interpretacji wyników badań morfologicznych, cytologicznych i
cytometrycznych,
• posługiwania się metodami zapewniającymi jakość badań cytometrycznych,
• prowadzenia dokumentacji w pracowni cytometrii przepływowej.
3) Staż kierunkowy w pracowni cytogenetyki
Cel stażu
diagnostyki cytogenetycznej, wyszczególnionych w programie specjalizacji. Zapozna się z
wyposażeniem, organizacją pracy i kontrolą jakości prowadzoną w pracowni cytogenetyki oraz
• Pobieranie i transport materiału do badań.
• Schematy hodowli komórkowych.
• Techniki badań (prążki G i C, cytogenetyka molekularna).
• Podstawowe elementy nomenklatury ISDN, zasady formułowania wyniku.
• Aberracje chromosomowe: swoiste i/lub typowe dla poszczególnych jednostek
chorobowych, wartość prognostyczna.
• Badania cytogenetyczne w monitorowaniu leczenia chorych na ostre białaczki, przewlekłą
białaczkę szpikową oraz inne choroby układu krwiotwórczego ze zmianami
cytogenetycznymi.
• Znajomość czynników wpływających na wiarygodność wyniku badania cytogenetycznego.
W czasie stażu diagnosta laboratoryjny nabędzie umiejętność:
• interpretacji wyniku badania cytogenetycznego.
CMKP 2004
18
Czas trwania stażu: 2 tygodnie
4) Staż kierunkowy w pracowni biologii molekularnej
Cel stażu
Poznanie znaczenia biologii molekularnej w diagnostyce hematologicznej oraz opanowanie
podstawowych umiejętności warunkujących ich wykorzystanie.
• Struktura i funkcje genów.
• Geny regulujące hematopoezę.
• Onkogeny i antyonkogeny istotne w patogenezie nowotworów.
• Teoria reakcji łańcuchowej polimerazy oraz PCR w czasie rzeczywistym.
• Zasady przygotowania starterów do badania PCR.
• Zasady sekwencjonowania kwasów nukleinowych i ich wykorzystanie w diagnostyce
hematologicznej.
• pobierania materiału do izolacji DNA i RNA,
• przechowywania materiału do badania DNA i RNA,
• izolacja DNA,
• izolacja RNA,
• badania RT-PCR na bcr/abl.
Forma zaliczenia stażu u kierownika stażu: a) kolokwia z wiedzy objętej programem stażu,
b) sprawdzian praktyczny: potwierdzenie umiejętności wykonania wyżej wymienionych badań.
Czas trwania stażu: 3 tygodnie
programu stażu.
Moduł III. Laboratoryjna diagnostyka zaburzeń hemostazy
Cele modułu: Uzupełnienie wiedzy z zakresu wiadomości ogólnych oraz diagnostyki hemostazy
wyszczególnionych w programie specjalizacji. Zapoznanie się z wyposażeniem, organizacją
pracy i kontrolą jakości prowadzoną w pracowni hemostazy. Nabycie umiejętności praktycznych
objętych programem tego modułu.
CMKP 2004
19
1) Kurs specjalizacyjny: “Diagnostyka laboratoryjna wrodzonych i nabytych
zaburzeń hemostazy”
Zakres wiedzy
• Mechanizmy krzepnięcia i fibrynolizy.
• Zaburzenia hemostazy jako czynnik ryzyka miażdżycy.
• Mechanizmy i skutki działania promieniowania jonizującego na układ krwiotwórczy.
• Metody pomiarowe w badaniach układu krzepnięcia i fibrynolizy.
• Diagnostyka wrodzonych i nabytych zaburzeń krzepnięcia (naczyniowych, płytkowych i
osoczowych).
• Hemostaza w ciąży i połogu.
• Diagnostyka złożonych skaz krwotocznych (DIC).
• Laboratoryjna kontrola leczenia przeciwzakrzepowego.
• Laboratoryjnej interpretacji wyników badań przydatnych w rozpoznawaniu i różnicowaniu
zaburzeń hemostazy.
krajowego.
2) Kurs specjalizacyjny: “Diagnostyka wrodzonej i nabytej trombofilii”
Zakres wiedzy
• Przyczyny i diagnostyka wrodzonej trombofilii: niedobór naturalnych inhibitorów
krzepnięcia (antytrombiny III, białka C, białka S), oporność na aktywne białko C, mutacja
Leiden genu czynnika V, polimorfizm genu protrombiny, zwiększona aktywność
czynnika VII i VIII hyperhomocysteinemia).
• Nabyta trombofilia – zespół antyfosfolipidowy, laboratoryjne kryteria diagnostyczne
(diagnostyka antykoagulanta toczniowego, przeciwciał antyfosfolipidowych i
antykardiolipinowych).
• wykonania oraz interpretacji wyników badań objętych programem kursu (z wyjątkiem
badań genetycznych i oznaczania stężenia homocysteiny).
CMKP 2004
20
krajowego.
1) Staż kierunkowy w pracowni hemostazy
Cel stażu
diagnostyki hemostazy, wyszczególnionych w programie specjalizacji. Zapozna się z
wyposażeniem, organizacją pracy i kontrolą jakości prowadzoną w pracowni hemostazy oraz
• Hemostaza - teoria, diagnostyka zaburzeń.
• Metody pomiarowe w badaniach układu krzepnięcia i fibrynolizy.
• Płytkowe i naczyniowe skazy krwotoczne: podział, patogeneza, diagnostyka,
różnicowanie.
• Wrodzone osoczowe skazy krwotoczne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
• Nabyte osoczowe skazy krwotoczne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
• Diagnostyka hemostazy u chorych “chirurgicznych”.
• Diagnostyka hemostazy w chorobach narządowych (wątroba, nerki, itd.).
• Diagnostyka hemostazy w położnictwie i ginekologii.
• Diagnostyka hemostazy u chorych nowotworowych.
• Zasady monitorowania leczenia przeciwkrzepliwego, fibrynolitycznego oraz
• oceny czynników przedlaboratoryjnych i laboratoryjnych, wpływających na
wiarygodność wyników badań koagulologicznych,
• pobierania krwi na badanie hemostazy,
• wykonania badania standaryzowanego czasu krwawienia i interpretacji wyniku,
• wykonania badań koagulologicznych (APTT, PT, TT czas lizy skrzepu euglobulin,
fibrynogen, ATIII, dimer-D, aktywność i/lub stężenie czynników krzepnięcia, czynność
płytek) i interpretacji wyników,
• zbiorczej interpretacji wyników badań koagulologicznych,
• tworzenia algorytmów postępowania diagnostycznego w rozpoznawaniu, różnicowaniu i
monitorowaniu leczenia zaburzeń hemostazy,
• oceny wpływu leczenia heparyną i doustnymi antykoagulantami na wyniki badań (PLT,
INR, APTT(R),
• posługiwania się metodami zapewniającymi jakość badań koagulologicznych,
CMKP 2004
21
•
•
oceny wiarygodności badań koagulologicznych,
prowadzenia dokumentacji laboratoryjnej w pracowni hemostazy.
Miejsce stażu: akredytowane laboratorium medyczne z pracownią hemostazy.
2) Staż kierunkowy w pracowni diagnostyki trombofilii
Program stażu
diagnostyki trombofilii, wyszczególnionych w programie specjalizacji. Zapozna się z
wyposażeniem, organizacją pracy i kontrolą jakości prowadzoną w pracowni diagnostyki
trombofilii oraz nabędzie umiejętności praktyczne objęte programem stażu.
W czasie stażu diagnosta laboratoryjny opanuje przedstawioną poniżej wiedzę
• Przyczyny i diagnostyka wrodzonej trombofilii: niedobór naturalnych inhibitorów
krzepnięcia (antytrombiny III, białka C, białka S), oporność na aktywne białko C, mutacja
Leiden genu czynnika V, polimorfizm genu protrombiny, zwiększona aktywność
czynnika VII i VIII, hyperhomocysteinemia).
• Nabyta trombofilia – zespół antyfosfolipidowy, laboratoryjne kryteria diagnostyczne
(diagnostyka antykoagulanta toczniowego, przeciwciał antyfosfolipidowych i
antykardiolipinowych).
W czasie stażu diagnosta laboratoryjny nabędzie umiejętność:
• wykonania oraz interpretacji wyników badań objętych programem kursu (z wyjątkiem
badań genetycznych i oznaczania stężenia homocysteiny).
Moduł IV. Podstawy immunohematologii, transfuzjologii i transplantologii
Cele modułu: Przyswojenie zasad pracy pracowni immunohematologii oraz specyfiki badań
laboratoryjnych związanych z procedurami leczenia preparatami krwiopochodnymi, aferezami
leczniczymi, przeszczepianiem szpiku i komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej oraz
pępowinowej. Nabycie umiejętności praktycznych objętych programem tego modułu.
CMKP 2004
22
1) Kurs specjalizacyjny: “Immunohematologia i transfuzjologia”
Zakres wiedzy
• Zróżnicowanie antygenowe krwinek czerwonych, płytek krwi, granulocytów, metody
• Alloimmunizacja i autoimmunizacja w zakresie komórek krwi.
• Preparaty krwiopochodne: charakterystyka, preparatyka i zasady stosowania.
• Zasady i stosowane metody zapewniające bezpieczeństwo i skuteczność przetaczania
• Konflikty matczyno-płodowe w zakresie komórek krwi – metody diagnostyczne
• Nowoczesne metody immunologiczne i molekularne stosowane w transfuzjologii.
• Diagnostyka i monitorowanie powikłań poprzetoczeniowych i poprzeszczepowych.
• Przeciwciała indukowane lekami.
• Wskazania do aferez leczniczych (leukafereza, erytrocytafereza, trombocytafereza,
plazmafereza, granulocytafereza).
• oznaczania grup krwi,
• wykrywania i identyfikacji allo- i autoprzeciwciał czerwonokrwinkowych,
• wykonania próby zgodności przed przetoczeniem krwi,
• wykonania testów przesiewowych dla diagnostyki nocnej napadowej hemoglobinurii,
• wykrywania przeciwciał antylimfocytarnych,
• wykrywania przeciwciał przeciwpłytkowych,
• wykonania reakcji PCR,
• wykonania testu glicerolowego.
Miejsce kształcenia: w akredytowanych jednostkach krwiodawstwa i krwiolecznictwa, po
zatwierdzeniu przez konsultanta krajowego.
2) Kurs specjalizacyjny: “Przeszczepianie komórek krwiotwórczych”
Zakres wiedzy
• Koncepcja krwiotwórczej komórki macierzystej.
• Podścielisko krwiotwórcze.
• Szeregi rozwojowe i kinetyka komórek krwi.
• Regulacja krwiotworzenia przez cytokiny i cząstki adhezyjne.
• Geny regulujące krwiotworzenie, onkogeny i antyonkogeny.
CMKP 2004
23
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Apoptoza.
Źródła komórek krwiotwórczych, ich zalety i ograniczenia.
Wskazania do przeszczepiania allogenicznych i autologicznych komórek
krwiotwórczych.
Zasady poszukiwania dawcy komórek krwiotwórczych.
Badania laboratoryjne w kwalifikacji do przeszczepień komórek krwiotwórczych auto- i
allogenicznych.
Badania laboratoryjne w prowadzeniu chorych po przeszczepieniu komórek
krwiotwórczych.
Zasady preparowania komórek krwiotwórczych.
Zasady zamrażania, przechowywania i rozmrażania komórek krwiotwórczych.
Układ HLA, metody serologiczne i molekularne ich oznaczania.
Aspekty prawne pobierania, przechowywania i przeszczepiania komórek krwiotwórczych.
• interpretacji badań HLA w doborze dawcy i biorcy komórek krwiotwórczych.
• oceny potencjału proliferacyjnego w materiale przeszczepowym.
Miejsce kształcenia: akredytowane ośrodki przeszczepiania szpiku po zatwierdzeniu przez
konsultanta krajowego.
Forma zaliczenia kursu: a) kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane
przez kierownika kursu, b) potwierdzenie wykonania procedur objętych programem kursu.
1) Staż kierunkowy w regionalnym centrum krwiodawstwa i krwiolecznictwa
Cel stażu
W ramach stażu diagnosta laboratoryjny przyswaja zasady pracy w pracowni
immunohematologii oraz specyfiki badań laboratoryjnych związanych z procedurami leczenia
preparatami krwiopochodnymi, aferezami leczniczymi, przeszczepianiem szpiku i komórek
krwiotwórczych. Nabywa umiejętności praktyczne objęte programem tego modułu.
• Zróżnicowanie antygenowe krwinek czerwonych, płytek krwi, granulocytów, metody
• Alloimmunizacja i autoimmunizacja w zakresie komórek krwi.
• Konflikty matczyno-płodowe w zakresie komórek krwi – metody diagnostyczne
• Preparaty krwiopochodne: charakterystyka, preparatyka i zasady stosowania.
• Zasady i stosowane metody zapewniające bezpieczeństwo i skuteczność przetaczania
• Nowoczesne metody immunologiczne i molekularne stosowane w transfuzjologii.
CMKP 2004
24
•
•
•
Diagnostyka i monitorowanie powikłań poprzetoczeniowych i poprzeszczepowych.
Przeciwciała indukowane lekami.
Wskazania do aferez leczniczych (leukafereza, erytrocytafereza, trombocytafereza,
plazmafereza, granulocytafereza).
• oznaczania grup krwi,
• wykrywania i identyfikacji allo- i autoprzeciwciał czerwonokrwinkowych,
• wykonania próby zgodności przed przetoczeniem krwi,
• wykonania testów przesiewowych dla diagnostyki nocnej napadowej hemoglobinurii,
• wykrywania przeciwciał antylimfocytarnych,
• wykrywania przeciwciał przeciwpłytkowych,
• wykonania reakcji PCR,
• wykonania testu glicerolowego,
Miejsce stażu: Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa.
2) Staż kierunkowy w ośrodku przeszczepiania szpiku
Cel stażu
W ramach stażu diagnosta uzupełnia wiedzę z zakresu wiadomości ogólnych (hematopoeza) oraz
opanowuje zasady pracy w laboratorium przygotowującym komórki krwiotwórcze do zabiegów
przeszczepień autologicznych oraz allogenicznych.
• Program poszukiwania i dobór dawcy szpiku.
• Badania laboratoryjne w kwalifikacji do przeszczepień auto- i allogenicznych.
• Badania laboratoryjne w prowadzeniu chorych po przeszczepieniu komórek autologicznym
i allogenicznym.
• Pobieranie krwiotwórczych komórek macierzystych ze szpiku, krwi obwodowej oraz krwi
pępowinowej.
• Otrzymywanie limfocytów dawcy dla przetoczenia biorcy przeszczepu komórek
krwiotwórczych.
• Preparowanie komórek krwiotwórczych do przeszczepień autologicznych.
• Preparowanie komórek krwiotwórczych do przeszczepień allogenicznych.
• Zamrażanie, przechowywanie i rozmrażanie komórek krwiotwórczych.
• wykonania hodowli komórek krwiotwórczych,
CMKP 2004
25
•
•
oceny morfologicznej kolonii krwiotwórczych i interpretacji wyniku,
oceny ilościowej komórek CD34 dodatnich w materiale transplantacyjnym.
programu stażu.
Moduł V. Organizacja laboratorium hematologicznego
Cele modułu
Zapoznanie się z zasadami organizacji laboratorium hematologicznego i systemem sterowania
jakością. Zapoznanie się z zasadami funkcjonowania opieki nad pacjentem hematologicznym,
procedurami diagnostyki przedlaboratoryjnej, trybem zleceń, zasadami planowania procedur
diagnostycznych, leczniczych i monitorujących skuteczność leczenia oraz zasadami komunikacji
oddział – laboratorium w przypadku zleceń pilnych, rutynowych i uzgadnianych. Nabycie
umiejętności praktycznych objętych programem tego modułu.
Moduł realizowany jest w formie 1 kursu specjalizacyjnego i 1 stażu kierunkowego.
1) Kurs specjalizacyjny: “Zasady organizacji pracy i zarządzania w laboratorium
medycznym. Systemy sterowania jakością”.
Zakres wiedzy
• Struktura organizacyjna laboratorium jako wypadkowa wiedzy medycznej i rachunku
ekonomicznego (organizacja pracy, określenie zadań i odpowiedzialności, obieg
informacji, dobór badań i ich walidacja, rejestracja i archiwizacja wyników, wyliczanie
kosztów badań oraz zasady bezpieczeństwa pracy dla pacjentów i personelu).
• Wdrażanie systemu sterowania jakością zgodnie z normą ISO/ EN/PN 15 189 i
opracowanie księgi jakości.
• Walidacja badań oferowanych przez laboratorium po rozpoznaniu oczekiwań
zleceniodawcy:
− techniki instrumentalne w laboratorium hematologicznym (zastosowanie wirówek,
łaźni wodnych, spektrofotometrów, aparatów do barwienia rozmazów),
− automatyzacja w laboratorium hematologicznym, techniki pomiarowe (typy
analizatorów hematologicznych, koagulologicznych, cytometrów przepływowych)
− personel: wykształcenie i kompetencje,
− szacowanie budżetu niepewności fazy przedanalitycznej i postanalitycznej (ocena
wiarygodności badań, czynniki wpływające na wynik badania laboratoryjnego z
uwzględnieniem błędów analitycznych i pozaanalitycznych, pojęcie zmienności
wewnątrz- i międzyosobniczej oraz rytmów biologicznych, interferencje zewnątrz- i
wewnątrzpochodne (czynniki środowiskowe, leki) wpływające na wynik
laboratoryjny, ocena wiarygodności wyników i ich użyteczności diagnostycznej.
CMKP 2004
26
− sposoby wyznaczania zakresów wartości referencyjnych, wartości decyzyjne,
dopuszczalne granice błędów, sposoby ich definiowania i oceny, procedury
naprawcze, pojęcie czułości, swoistości diagnostycznej oraz wartości predykcyjnej,
interpretacja krzywych ROC.
• Procedury ogólne (zasady pobierania, transportu i przechowywania materiału z
uwzględnieniem przygotowania pacjenta, doboru odpowiednich antykoagulantów i
środków konserwujących, zasady pracy z materiałem biologicznym, systemy
informatyczne w laboratorium hematologicznym).
• Akredytacja w medycznym laboratorium diagnostycznym. Procedury uzyskiwania
certyfikatu.
Czas trwania kursu: 4 dni, III rok specjalizacji.
krajowego.
Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu, przeprowadzane
przez kierownika kursu.
1) Staż kierunkowy w oddziale hematologii
Cel stażu
W ramach stażu diagnosta laboratoryjny poznaje sposób pracy oddziału hematologicznego,
zasady funkcjonowania opieki nad pacjentem hematologicznym, procedury diagnostyki
przedlaboratoryjnej, tryb zleceń, zasady planowania procedur diagnostycznych, leczniczych i
monitorujących skuteczność leczenia oraz zasady komunikacji oddział-laboratorium w
przypadku zleceń pilnych, rutynowych i uzgadnianych.
• Niedokrwistości: podziały, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie, monitorowanie
leczenia niedokrwistości niedoborowych, hemolitycznych, pokrwotocznych, hipo- i
aplastycznych.
• Zaburzenia gospodarki żelazem - laboratoryjna ocena zasobów Fe w ustroju.
• Hemoglobinopatie, talasemie, enzymopatie krwinkowe: podziały, patogeneza,
diagnostyka, różnicowanie.
• Małopłytkowości: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie, monitorowanie
leczenia.
• Niedobory odporności wrodzone i nabyte: podział, patogeneza, diagnostyka,
CMKP 2004
27
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Zespoły mielodysplastyczne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
Ostre białaczki nielimfoblastyczne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
Ostre białaczki limfoblastyczne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
Chłoniaki ziarnicze i nieziarnicze: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
Gammapatie mono- i poliklonalne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
Przewlekłe białaczki limfatyczne: podział, patogeneza, diagnostyka, czynniki rokownicze,
AIDS: patogeneza, diagnostyka, różnicowanie, monitorowanie leczenia.
Płytkowe i naczyniowe skazy krwotoczne: podział, patogeneza, diagnostyka,
różnicowanie.
Wrodzone osoczowe skazy krwotoczne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
Nabyte osoczowe skazy krwotoczne: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie,
Trombofilie: podział, patogeneza, diagnostyka, różnicowanie, monitorowanie leczenia.
Żylna choroba zatorowo-zakrzepowa - klinika, diagnozowanie, leczenie.
Zasady monitorowania leczenia przeciwkrzepliwego, fibrynolitycznego oraz
Powikłania hematologiczne w przebiegu chorób o różnej etiologii.
Tryb zleceń w oddziale hematologicznym, komunikacji oddział-laboratorium w
przypadku zleceń pilnych, rutynowych i uzgadnianych.
Strategia leczenia i diagnostyki nowotworowych chorób krwi.
Zasady doboru badań przydatnych w rozpoznawaniu i kontroli efektywności leczenia
nowotworowych i nienowotworowych chorób krwi oraz zaburzeń hematologicznych
występujących w pierwotnych schorzeniach innych narządów.
• oceny czynników pozalaboratoryjnych, wpływających na wiarygodność wyników badań,
• interpretacji wyników badań morfologicznych, cytologicznych (leukogram, mielogram,
cytochemia, immunofenotypowanie), biochemicznych, koagulologicznych,
• oceny wpływu i dynamiki zastosowanego leczenia substytucyjnego, cytoredukcyjnego lub
przeciwzakrzepowego na wyniki laboratoryjne (decyzyjne wartości Hb, leukocytów, płytek
krwi, % młodych granulocytów, wartości INR, APTT(R) itd., decydujące o kontynuowaniu
lub przerwaniu leczenia),
• oceny potrzeb zleceniodawcy związanych z wynikiem badania (wynik jako wypadkowa
informacji i nośnika).
CMKP 2004
28
Miejsce stażu: akredytowana klinika hematologii.
4. FORMY I METODY SAMOKSZTAŁCENIA
Diagnosta laboratoryjny specjalizujący się w laboratoryjnej hematologii medycznej powinien
systematycznie kształcić się – uczestniczyć w konferencjach, seminariach, posiedzeniach
szkoleniowych, zbierać piśmiennictwo, pogłębiać wiedzę przez stałe śledzenie literatury
fachowej a także korzystać z innych form zdobywania wiedzy wskazanych przez kierownika
specjalizacji.
Przygotowanie pracy poglądowej
Specjalizujący się diagnosta laboratoryjny zobowiązany jest do przygotowania pod
kierunkiem kierownika specjalizacji pracy poglądowej lub oryginalnej, w której będzie
głównym autorem, z dziedziny laboratoryjnej hematologii medycznej oraz opublikowanie jej
w czasopiśmie lub wygłoszenia w formie referatu na posiedzeniu towarzystwa naukowego,
konferencji lub w czasie innego posiedzenia.
Uczestniczenie w działalności edukacyjnej towarzystw naukowych
Specjalizujący się diagnosta laboratoryjny powinien brać udział we wskazanych przez
kierownika specjalizacji wybranych kursach, seminariach, posiedzeniach, sympozjach,
konferencjach lub innych formach kształcenia, organizowanych przez Polskie Towarzystwo
Hematologów i Transfuzjologów, lub inne towarzystwa naukowe, dotyczących problematyki
laboratoryjnej hematologii medycznej, w tym: uczestnictwo w przynajmniej jednym
Krajowym Zjeździe Polskiego Towarzystwa Hematologów i Transfuzjologów, uczestnictwo
w przynajmniej jednym Zjeździe Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej oraz
uczestnictwo w posiedzeniach Oddziałów Polskiego Towarzystwa Diagnostyki
Laboratoryjnej.
Studiowanie piśmiennictwa
Diagnosta laboratoryjny w toku całego procesu specjalizacyjnego jest zobowiązany pogłębiać
wiedzę przez stałe śledzenie i studiowanie literatury fachowej polskiej lub obcojęzycznej
dotyczącej laboratoryjnej hematologii medycznej.
Zalecane piśmiennictwo
Monografie i podręczniki:
1. Dąbrowski Z. Fizjologia krwi. Wybrane zagadnienia. PWN, Warszawa, 1998.
2. Dmoszyńska A, Robak T.: Podstawy Hematologii”. Wyd. Czelej, Lublin 2003.
3. Hołowiecki J: Choroby układu krwiotwórczego w Choroby wewnętrzne t. 2, Januszewicz
W., Kokot F. (red). PZWL, Warszawa, 2001.
4. Jędrzejczak WW, Podolak-Dawidziak M. (red): Standardy w hematologii, Volumed,
Wrocław 2000.
5. Krzakowski M (red.): Onkologia kliniczna, Borgis, Warszawa, 2001.
6. Lewandowski K, Hellman A: Cytologiczny atlas hematologiczny. Via Media, Gdańsk
1999.
7. Łopaciuk S (red.): Zakrzepy i zatory. Wydanie II, PZWL, Warszawa 2002.
CMKP 2004
29
8. Łopaciuk S: Zaburzenia krzepnięcia krwi, w Choroby wewnętrzne, t.2, Januszewicz W.,
Kokot F. (red):. PZWL, Warszawa, 2001.
9. Mariańska B., Fabijańska-Mitek J., Windyga J.: Badania laboratoryjne w hematologii.
PZWL, Warszawa, 2003.
10. Mintz PD (red.) Leczenie krwią. Zasady postępowania leczniczego. ST PTHiT,
Warszawa, 2001.
11. Pawelski S.: Diagnostyka laboratoryjna w hematologii. PZWL, Warszawa, 1990.
12. Robak T (red.) Hematologia kliniczna w zarysie. Akademia Medyczna w Łodzi, 1998.
13. Skotnicki AB, Nowak WS: Podstawy hematologii dla studentów i lekarzy. Medycyna
Praktyczna, Kraków 1998.
14. Skotnicki AB, Sacha T: Zaburzenia krzepnięcia krwi. Medycyna Praktyczna, Kraków,
1997.
15. Sułek K (red.): Hematologia. Wydawnictwo Medyczne Urban&Partner, Wrocław, 2000.
16. Zawilska K: Płytkowe i naczyniowe skazy krwotoczne. w Choroby wewnętrzne t. 2.
Januszewicz W., Kokot F. (red), PZWL, Warszawa, 2001.
Czasopisma:
1. Acta Haematologica Polonica
2. Badanie i Diagnoza
3. Blood
4. Diagnostyka Laboratoryjna
5. Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej
6. Przegląd Lekarski
7. Seminars in Hematology
8. Thrombosis and Haemostasis
Szczegółowe wskazówki odnośnie aktualnego piśmiennictwa powinien diagnosta laboratoryjny
otrzymać od kierownika specjalizacji.
5. METODY OCENY WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI PRAKTYCZNYCH
A) Kolokwia i sprawdziany umiejętności praktycznych
Specjalizujący się diagnosta laboratoryjny zdaje kolokwia:
- po każdym kursie specjalizacyjnym z zakresu wiedzy objętej programem kursu - u
kierownika kursu;
- po każdym stażu kierunkowym z zakresu wiedzy i umiejętności praktycznych
objętych programem stażu - u kierownika specjalizacji lub osoby przez niego
wyznaczonej,
- na koniec podstawowego stażu specjalizacyjnego – kolokwium końcowe u kierownika
specjalizacji.
B) Sprawdziany umiejętności praktycznych
Ocena umiejętności praktycznych jest przeprowadzana w trakcie trwania specjalizacji przez
kierownika specjalizacji i kierownika stażu/kursu, lub osoby przez nich wskazane.
C) Ocena znajomości piśmiennictwa
Diagnosta laboratoryjny przedstawia sprawozdanie z przeglądu literatury fachowej - 1 raz w
roku. Oceny dokonuje kierownik specjalizacji.
CMKP 2004
30
D) Ocena publikacji
Oceny i zaliczenia przygotowanej publikacji dokonuje kierownik specjalizacji. Jeżeli praca
nie została opublikowana, po ocenie przez kierownika specjalizacji powinna być załączona
do dokumentów zakończenia specjalizacji.
E) Ocena uczestniczenia w działalności edukacyjnej towarzystw naukowych
Zaliczenia uczestniczenia w wybranych formach kształcenia organizowanych przez Polskie
Towarzystwo Hematologów i Transfuzjologów, lub inne towarzystwa naukowe dokonuje
kierownik specjalizacji w oparciu o zaświadczenie towarzystwa naukowego.
6. ZNAJOMOŚĆ JĘZYKÓW OBCYCH
Specjalizujący się powinien wykazać się czynną znajomością przynajmniej jednego
z następujących języków: angielskiego, francuskiego, niemieckiego hiszpańskiego lub
rosyjskiego, w stopniu umożliwiającym:
a) rozumienie tekstu pisanego, w szczególności literatury fachowej,
b) porozumiewanie się z pacjentami, diagnostami laboratoryjnymi i przedstawicielami
innych zawodów medycznych.
Obowiązuje zaliczenie znajomości języka obcego w studium języków obcych uczelni
medycznych.
7. PAŃSTWOWY EGZAMIN SPECJALIZACYJNY
Specjalizacja z laboratoryjnej hematologii medycznej kończy się złożeniem egzaminu
państwowego. Egzamin państwowy składa się z trzech części – egzaminu testowego, egzaminu
praktycznego i egzaminu ustnego. Egzamin testowy przeprowadzany jest przed egzaminem
praktycznym i jego pozytywny wynik jest warunkiem dopuszczenia do egzaminu praktycznego.
Pozytywny wynik egzaminu praktycznego dopuszcza do egzaminu ustnego.
Egzamin testowy
Celem egzaminu testowego jest ocena wymaganej od specjalisty wiedzy teoretycznej będącej
przedmiotem specjalizacji punkt 1. C. Egzamin testowy polega na rozwiązaniu zestawu pytań
wielokrotnego wyboru.
Egzamin praktyczny
Celem egzaminu praktycznego jest ocena wymaganych od specjalisty umiejętności praktycznych
wymienionych w punkcie 2. D. Egzamin praktyczny polega na:
• ocenie 2 leukogramów i 2 mielogramów,
• samodzielnej analizie przypadku: ocenie wyników badań, ustaleniu wstępnego rozpoznania
i wykazania się znajomością objawów klinicznych,
• zaplanowaniu laboratoryjnej strategii diagnostycznej w wybranych chorobach krwi.
Egzamin ustny
Egzamin ustny ma za zadanie wykazać umiejętność posługiwania się nabytą wiedzą w
rozwiązywaniu problemów, z którymi kandydat będzie się stykał w praktyce zawodowej.
Egzamin ustny polega na udzieleniu odpowiedzi na losowo wybrany zestaw pytań
problemowych obejmujących zakres wiedzy określony w programie specjalizacji.
CMKP 2004
31
8. EWALUACJA PROGRAMU SPECJALIZACJI
Program specjalizacji będzie okresowo poddawany weryfikacji i co najmniej raz na 5 lat
modyfikowany przede wszystkim w związku z postępami wiedzy i koniecznością ciągłego
doskonalenia procesu specjalizacji diagnostów laboratoryjnych - po zasięgnięciu opinii nadzoru
specjalistycznego, Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych, właściwego towarzystwa
naukowego, CMKP i Ministerstwa Zdrowia. Aktualna, obowiązująca specjalizujących się
diagnostów laboratoryjnych wersja programu specjalizacji w zakresie laboratoryjnej hematologii
medycznej, jest dostępna na stronie Internetowej CMKP: www.cmkp.edu.pl .
CMKP 2004
32
Aneks 1
STANDARDY KSZTAŁCENIA SPECJALIZACYJNEGO
Kadra prowadząca kształcenie
1) Specjalizację w laboratoryjnej hematologii medycznej może prowadzić szkoła wyższa
(jednostka kształcąca), która prowadzi studia na kierunku analityka medyczna.
2) Jednostka kształcąca zapewnia kadrę dydaktyczną posiadającą merytoryczną wiedzę i
umiejętności praktyczne związane z realizowanym programem specjalizacji, stanowiące
gwarancję wysokiego poziomu kształcenia.
3) Kursy oraz staże kierunkowe prowadzą nauczyciele akademiccy oraz inni pracownicy z
wyższym wykształceniem, posiadający umiejętności praktyczne związane z realizowanym
programem kursu lub stażu kierunkowego, z którymi jednostka kształcąca podpisała umowę
na realizację kursu lub stażu.
4) Jednostka specjalizująca zapewnia, co najmniej:
a. jednego pracownika posiadającego tytuł naukowy profesora lub stopień naukowy doktora
habilitowanego, prowadzącego działalność dydaktyczną i naukową w dziedzinie
związanej z realizacją programu specjalizacji,
b. trzech nauczycieli akademickich posiadających stopień naukowy doktora w dziedzinach
związanych z realizacją programu, prowadzących działalność naukową i dydaktyczną, w
tym dwóch specjalistów z hematologii lub laboratoryjnej hematologii medycznej lub
diagnostyki laboratoryjnej/analityki klinicznej, prowadzących działalność usługową
zgodną z programem specjalizacji.
5) Opiekunem stażu kierunkowego może być osoba posiadająca tytuł specjalisty w danej
dziedzinie, lub która posiada stopień naukowy doktora i prowadzi działalność naukową i
badawczą w zakresie tej specjalności.
6) Kierownikiem specjalizacji jest osoba, która posiada tytuł specjalisty w hematologii lub
laboratoryjnej hematologii medycznej lub diagnostyki laboratoryjnej/analityki klinicznej lub
osoba, o której mowa w § 35.1, rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 kwietnia 2004 w
sprawie specjalizacji i uzyskiwania tytułu specjalisty przez diagnostów laboratoryjnych.
Baza dydaktyczna
1) Baza dydaktyczna do zajęć i staży powinna być dostosowana do liczby osób specjalizujących
się. Kształcenie specjalizacyjne powinno odbywać się w placówkach posiadających:
• sale seminaryjno-wykładowe i ćwiczeniowe stosownie wyposażone w niezbędne pomoce
dydaktyczne (sprzęt audiowizualny i komputerowy, ekrany, tablice, rzutniki do folii,
rzutniki multimedialne),
• pracownie specjalistyczne wyposażone w specjalistyczny sprzęt i aparaturę,
• bibliotekę i czytelnię posiadające zalecane w programie specjalizacji piśmiennictwo,
dostęp do Internetu.
2) Zajęcia teoretyczne i praktyczne (kursy, szkolenia w ramach modułów) mogą odbywać się we
właściwych tematycznie jednostkach organizacyjnych wyższych uczelni medycznych i
instytutów naukowo-badawczych w resorcie zdrowia.
3) Jednostka kształcąca zapewnia, odpowiednie do liczby osób specjalizujących się, miejsce
odbywania kursów oraz staży kierunkowych, uwzględniając właściwy sposób wyposażenia
CMKP 2004
33
stanowisk pracy w sprzęt niezbędny do kształcenia umiejętności praktycznych objętych
programem specjalizacji.
4) Staże kierunkowe oraz kursy organizowane poza strukturą jednostki kształcącej odbywają się
na podstawie umowy zawartej pomiędzy jednostką kształcącą a podmiotem prowadzącym te
formy zdobywania wiedzy i umiejętności praktycznych.
5) Miejscem podstawowego stażu specjalizacyjnego (miejscem zdobywania niezbędnego
doświadczenia zawodowego) jest miejsce pracy, którym może być jednostka prowadząca
działalność diagnostyczną dla oddziałów szpitali i oddziałów klinicznych, w tym oddziału lub
kliniki i poradni hematologicznej.
Sposób realizacji programu specjalizacji
1) Jednostka kształcąca zapewnia sprawną organizację procesu dydaktycznego oraz prowadzi w
sposób ciągły wewnętrzny system oceny jakości kształcenia specjalizacyjnego.
2) Realizacja programu specjalizacji uwzględnia aktualną wiedzę, osiągnięcia teorii i praktyki
oraz wyniki badań naukowych istotnych dla specjalizacji w zakresie laboratoryjnej
hematologii medycznej.
3) Dobór metod kształcenia jest właściwy dla realizowanych celów kształcenia.
4) Realizacja programu specjalizacji odbywa się na podstawie harmonogramu zajęć
opracowanego w formie pisemnej.
5) Ocena wiedzy i nabytych umiejętności uwzględnia metody oceny wiedzy i umiejętności
praktycznych określonych w programie specjalizacji.
6) Jednostka kształcąca prowadzi dokumentację przebiegu specjalizacji.
Wewnętrzny system oceny jakości kształcenia specjalizacyjnego
Przedmiotem oceny jakości kształcenia jest:
• zakres informacji przekazanej osobom specjalizującym się o przebiegu specjalizacji,
programie specjalizacji, harmonogramie kursów i staży kierunkowych, sposobie
oceniania,
• stopień przydatności przekazywanej wiedzy oraz umiejętności praktycznych,
• sposób prowadzenia zajęć, stosowane metody kształcenia i pomoce dydaktyczne.
Specjalizujący się będą objęci sondażem (drogą anonimowej ankiety) o poziomie
i jakości kształcenia (przygotowaniu kadry, bazy, programu itp.), na podstawie wyników sondażu
proces studiów specjalizacyjnych w zakresie laboratoryjnej hematologii medycznej będzie w
razie potrzeby modyfikowany.
CMKP 2004
34

Program podstawowy (format pdf)

Transkrypt

Podobne dokumenty

Literatura wymagana do egzaminu specjalizacyjnego z

Osoby przystępujące do PESDL w dziedzinie Laboratoryjna

9001 - Diagnostyka

Program II Ogólnopolskie Forum Kierowników Medycznych Laboratoriów

Staże dla osób powyżej 29 roku życia

ZAKŁAD DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ

GWARANCJE DLA MŁODZIEŻY Ochotnicze Hufce Pracy rozpoczęły

List motywacyjny

Witam serdecznie - Kadry dla gospodarki