Zabawki z emausu - Muzeum Zabawek i Zabawy

Muzeum Zabawek i Zabawy
Zabawki z emausu
01.04.2010.
Emaus to krakowski odpust świąteczny odbywający się w Wielkanocny Poniedziałek przy klasztorze
Norbertanek na Zwierzyńcu. Tradycja jego sięga XII w., a nazwa wywodzi się od nazwy biblijnego
miasteczka, do którego szedł z dwoma uczniami zmartwychwstały Chrystus.
Według krakowskiej tradycji Wielkanoc należy świętować nie tylko w kościołach i przy suto zastawionych
stołach, ale zwłaszcza w Poniedziałek Wielkanocny szukać rozrywek na emausie. Na kramach obok
kościoła rozstawione są zabawki, słodycze, huśtawki, karuzele
i loterie fantowe.
Emaus był największym targiem zabawkarskim w Polsce, słynął z tak zwanych emausowych zabawek,
których nigdzie indziej nie można było dostać. Emausowe zabawki to figurki charakterystyczne dla
folkloru krakowskiego, a przede wszystkim umocowane na sprężynkach figurki kiwających się Żydów
studiujących Torę oraz żydowskich grajków. Wierzono, że figurki Żydów przyniosą szczęście i realizację
życzeń. Prof. Tadeusz Seweryn wspomina „prawdziwa figurka „emauśnego żyda” powinna
być nie tylko starannie wykonana, lecz także wyposażona w kartkę z tekstem pisanym hebrajskimi
literami. Stąd przed każdą Wielkanocą gwałtownie rósł popyt na pismo „Fałksztyme”, a
było ono trudno dostępne i producenci tej tradycyjnej zabawki musieli się po nie wybierać aż na Dworzec
Główny. Był tam bowiem kiosk, w którym sprzedawano tą reglamentowaną gazetę”.
Emaus sprzed lat charakteryzował się dzwonkami glinianymi, siekierkami wypalanymi lub malowanymi
wzorami, wiatraczkami, różańcami z ciasta, ciasteczkami – całuskami w rulonach, pukawkami,
gwizdkami, świstawkami – kogutkami, ptaszkami. Wszystko wykonywane było ręcznie.
Znaną zabawką z krakowskiego Emaus było też „Drzewko życia” – na szczycie
patyka
z listkami chwiał się przymocowany na sprężynce ptaszek. Figurkami związanymi
z krakowskimi zwyczajami i legendami był Lajkonik i Pan Twardowski.
Zabawki sprzedawane na odpuście wyrabiane były przez chłopów z okolicznych wiosek, ale głównie przez
krakowskich murarzy ze Zwierzyńca, Krowodrzy, Czarnej Wsi, Ludwinowa, Podgórza, którzy w okresie
zimy nie mieli pracy. Zabawki wykonywane były
z drewna, gliny i masy chlebowo-kasztanowej.
Obok zabawek na kramach sprzedawane były różnorakie słodkości: piernikowe serca
z
obrazkami, cukierki ślazowe i pudrowe oraz różańce z ciasta, ozdabiane bibułą.
Dziś na Eemausie większość zabawek straszy plastikową tandetą, ale na niektórych kramach odnaleźć
można, nawiązujące do tradycji emauśne żydki, drewniane pukawki, gliniane ptaszki, chlebowe różańce,
piernikowe serca i pudrowe cukierki.
Mimo upływu czasu i zmieniających się mód krakowski Emaus zachował swój niepowtarzalny klimat i na
stałe wpisał się w tradycje Świąt Wielkanocnych. Katarzyna Hodurek -Kiek
http://www.arch.muzeumzabawek.eu
Kreator PDF
Utworzono 4 March, 2017, 10:16