TURBINY WIATROWE I WODNE aspekty techniczne i prawne

TURBINY WIATROWE I WODNE aspekty techniczne i prawne

TURBINY
WIATROWE I WODNE
aspekty techniczne i prawne
KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA
Gdańsk, 22 stycznia 2015 roku
fot. www.gospodarkamorska.pl
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA
„TURBINY WIATROWE I WODNE - ASPEKTY TECHNICZNE I PRAWNE”
ORGANIZATOR KONFERENCJI:
Pomorska Rada Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych
Naczelnej Organizacji Technicznej w Gdańsku
PATRONAT MEDIALNY:
2
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA
„Turbiny wiatrowe i wodne - aspekty techniczne i prawne”
22 stycznia 2015 roku, godz. 9:00
Domu Technika NOT w Gdańsku ul. Rajska 6
PROGRAM
PANEL I - TURBINY WIATROWE
9.00 - 9.30
Rejestracja uczestników
9.30 - 9.40
Otwarcie konferencji – dr inż. Jan Bogusławski – Prezes PR FSNT NOT w Gdańsku
9.40 - 10.00
Badania na rzecz rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w Polsce – dr inż. Leszek Wilczyński – Centrum Techniki Okrętowej S.A.
10.00 - 10.20
Pionowe Siłownie Wiatrowe Piskorza – nowa technologia OZE w Polsce - Sylwester Salach ProEnergetyka Sp. z o.o.
10.20 - 10.40
Przydomowa energetyka wiatrowa - prof. dr hab. inż. Piotr Doerffer – Instytut Maszyn Przepływowych PAN
10.40 – 11.00
Dyskusja
11.00 - 11.20
Przerwa
PANEL II - TURBINY WODNE
11.20 - 11.40
Niskospadowe turbiny rurowe TNS - projektowanie, badania modelowe, warianty zabudowy na
obiektach MEW- mgr inż. Adam Henke - Instytut Maszyn Przepływowych PAN
11.40 - 12.00
Wielki Młyn – historia oraz możliwości wykorzystania energetycznego – mgr inż. Mariusz Gajda Biuro Inżynierii Wodnej i Ochrony Środowiska M&I GAJDA
12.00 - 12.20
Renowacja małej elektrowni wodnej w układzie hybrydowym z fotovoltaiką i generatorem wiatrowym o pionowej osi obrotu we wsi Grabina Zameczek - Wiesław Słomin
12.20 - 12.40
Dyskusja
12.40 - 13.00
Przerwa
PANEL III - ASPEKTY PRAWNE, EKONOMICZNE I ORGANIZACYJNE
13.00 - 13.20
System wsparcia dla OZE w Polsce - omówienie jego filarów oraz studium przypadku – mec. Michał
Sznycer - Kancelaria Radców Prawnych Dariusz Mądry, Michał Sznycer
13.20 - 13.40
Możliwości finansowania instalacji OZE – Marcin Gregorowicz – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku
13.40 - 14.00
Morskie Centrum Ekoenergetyki i Ekosystemu – dr inż. Marcin Łuczak – Instytut Maszyn Przepływowych PAN
14.00 - 14.20
Podsumowanie – dyskusja
3
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
Badania na rzecz rozwoju morskiej energetyki
wiatrowej w Polsce
Leszek Wilczyński
Centrum Techniki Okrętowej SA
Dynamiczny rozwój morskiej energetyki wiatrowej na Morzu Północnym i Bałtyckim spowodował nagły wzrost zapotrzebowania na nowoczesne jednostki do stawiania i obsługi skomplikowanych konstrukcji morskich. W odpowiedzi
część polskich stoczni zrealizowała już proces modernizacji i przystosowała swoje linie produkcyjne do budowy wyspecjalizowanych statków obsługujących konstrukcje offshore.
Sektor produkcji na rzecz przemysłu offshore wypełnia w Polsce, a zwłaszcza w Regionie Pomorskim lukę powstałą w
wyniku likwidacji dwóch największych stoczni produkcyjnych. Infrastruktura produkcyjna dawnej Stoczni Gdynia jest
rozbudowywana i wykorzystywana obecnie przez szereg przedsiębiorstw działających w sektorze offshore. Przedsiębiorstwa produkcyjne sektora offshore w Polsce coraz częściej prowadzą działalność gospodarczą wykorzystując projekty zaawansowanych technologicznie statków z grupy OSV oraz innych obiektów zaprojektowanych w rodzimych
biurach konstrukcyjnych. Oznacza to, że sektor offshore w Polsce wszedł w stadium rozwoju wymagające realizacji
szeregu działań o charakterze B+R, a jego konkurencyjność powinna być oparta na innowacyjności produktów.
Duże tempo rozwoju sektora przemysłu offshore w naszym kraju wynika z zaangażowania coraz większej liczby podmiotów przemysłowych, ich inwestycji w nowoczesną infrastrukturę produkcyjną oraz realizacji sprecyzowanych
planów rozwoju. Polski sektor przemysłu offshore konkuruje z sukcesami na rynku globalnym co wynika w znaczącej
mierze z wysokiego poziomu technicznego oferowanych wyrobów. Polski sektor przemysłu offshore realizuje strategię rozwoju w celu zwiększenia konkurencyjności na tle Europy i świata. Wielkość zrealizowanych i będących w toku
inwestycji, w dużej mierze finansowanych ze środków własnych przedsiębiorców, to tylko jeden z argumentów
świadczących o potencjale rozwojowym tego sektora.
Polski sektor offshore silnie ewoluuje. Po etapie czysto produkcyjnym wkroczył w etap projektowania i wdrażania
własnych, innowacyjnych rozwiązań technicznych i technologicznych. Równolegle rozwija się zaplecze badawczorozwojowe. Efekty są widoczne w postaci zaprojektowanej i wyprodukowanej przez polskich inżynierów innowacyjnej jednostki do transportu i montażu konstrukcji morskich siłowni wiatrowych "Vidar". Kolejny przykład to opatentowany, nowatorski projekt pływającej konstrukcji morskiej turbiny wiatrowej.
Przejawem konsolidacji sektora przemysłu offshore w Polsce i wyrazem jego dążenia do wzrostu branży dzięki innowacjom jest zarejestrowanie w roku 2014 stowarzyszenia POLSKIE FORUM PRZEMYSŁÓW OFFSHORE. Zrzesza ono
osoby fizyczne reprezentujące podmioty gospodarcze należące do sektora przemysłu offshore w Polsce oraz jednostki naukowe i organizacje działające na rzecz rozwoju tego sektora. Podstawowym motywem działania członków Stowarzyszenia jest stworzenie jak najlepszych warunków dla trwałego wzrostu innowacyjności i konkurencyjności polskiego sektora przemysłu offshore, poprzez wdrażanie nowoczesnych rozwiązań technicznych i technologicznych
zwłaszcza w kontekście produkcji i eksploatacji urządzeń do konwersji energii morza. Firmy związane z POLSKIM FORUM PRZEMYSŁU OFFSHORE posiadają wieloletnie doświadczenie w realizacji badań przemysłowych i prac rozwojowych. Uczestniczyły one zarówno w projektach dofinansowanych z unijnych programów badań jak i z krajowych
środków na naukę.
W wyniku prac POLSKIEGO FORUM PRZEMYSŁU OFFSHORE we wrześniu 2014 złożono w NCBR, wniosek o utworzenie programu sektorowego "Offshore-Innowacje". Celem programu jest realizacja badań naukowych i prac rozwojowych służących rozwojowi sektora przemysłu OFFSHORE w Polsce przy współfinansowaniu przez NCBR i podmioty
gospodarcze sektora. Prace te zostały zdefiniowane przez reprezentantów przemysłu. Kolejną inicjatywą Forum było
opracowanie aplikacji pn. "Gospodarcze wykorzystanie zasobów morza - przemysł offshore" - propozycji regionalnej
inteligentnej specjalizacji Pomorza. Wniosek ten został przekazany Urzędowi Marszałkowskiemu Pomorskiego celem
utworzenia regionalnej inteligentnej specjalizacji pod wspomnianym tytułem. Realizacja projektów badawczo - rozwojowych, zdefiniowanych we wspomnianej aplikacji stanowi uzupełnienie prac zdefiniowanych w ramach programu sektorowego "Offshore-Innowacje".
Program
sektorowy
OFFSHORE-INNOWACJE
dofinansowany
przez
NCBiR
znacząco
urealni
i przyspieszy realizację zamierzonej strategii rozwoju sektora. O sukcesie polskiego sektora offshore, zdecydowali jak
dotąd sami przedsiębiorcy, którzy dzięki własnej determinacji podejmują się projektowania i produkcji wyrobów na
4
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
najwyższym światowym poziomie. Realizacja programu znacząco podniesie konkurencyjność polskiego sektora przemysłu na rynku globalnym a dodatkowo sprzyjać będzie wykorzystaniu rodzimej myśli technicznej w budowie morskich siłowni wiatrowych w Polskiej Wyłącznej Strefie Ekonomicznej na Bałtyku.
Partnerzy naukowi branży sektora offshore, sygnatariusze porozumienia MORCEKO (skrót od Morskie Centrum Ekoenergii i Ekosystemu), Narodowego Centrum Badań Bałtyckich i konsorcjum SatBałtyk prowadzą aktywną politykę
naukową określając priorytetowe kierunki badawcze realizowane w ramach działalności badawczej. W obszarze zainteresowań badawczych wszystkich partnerów MORCEKO znajdują się zagadnienia związane z morską energetyką odnawialną. Doświadczenia naukowe zebrane w trakcie realizacji krajowych i międzynarodowych projektów badawczych kwalifikują partnerów do określania krótko, średnio i długookresowych celów badawczych związanych z rozwojem nowych technologii pozyskiwania energii ze źródeł alternatywnych. Kompetencje poszczególnych partnerów
MORCEKO wzajemnie się uzupełniają a połączona wiedza nie jest dostępna w całości u żadnego z partnerów.
Liderami polskiego sektora offshore, ze względu na wielkość realizowanych kontraktów są Grupa "REMONTOWA
HOLDING" produkująca statki typu OSV oraz specjalizująca się w remontach i przebudowie platform wydobywczych
oraz stocznia CRIST produkująca specjalistyczne jednostki do transportu wiatraków (JACK-UP BARGE B392 "THOR"
Heavy Lift Jack up Vessel "Innovation", "Vidar"), jednostki wspierające prace farm wiatrowych, jak również platform
wiertniczych. Niemniej na rynku offshore znane są również firmy Energomontaż Północ Gdynia Sp. z o.o., GSG Towers
Sp.z o.o. oraz Gryfia S.A., i szereg innych, które produkują fundamenty wież wiatrowych, konstrukcje stalowe (stacje
transformatorowe) oraz inne jednostki pływające. Wśród producentów morskich farm wiatrowych należy wymienić
również grupę Vistal, która opracowała nowatorską konstrukcję wsporczą morskiej elektrowni wiatrowej, do zastosowania akwenach o znacznych głębokościach. Konstrukcja ta jest unikatowa na skalę światową pod względem sposobu
jej montażu i zakotwiczenia.
Pod względem stopnia zaawansowania w procesie utworzenia polskich morskich farm wiatrowych liderami są firmy:
PGE Energia Odnawialna S.A., ORLEN S.A. Polenergia S.A. oraz BALTEX SK-A. z budżetem jednego projektu w wysokości ok. 4 mld Euro. Dwie firmy (PGE Energia Odnawialna S.A. oraz Polenergia S.A.) uzyskały warunki przyłączenia do
sieci przez PSE Operator S.A. i są w trakcie wykonywania badań środowiskowych niezbędnych w celu uzyskania pozwolenia na budowę morskich farm wiatrowych.
Aktualnie wszystkie zamówienia związane z konstrukcjami, urządzeniami i jednostkami pływającymi dla morskiej
energetyki wiatrowej oraz niemal wszystkie związane z górnictwem podmorskim są realizowane w Polsce na eksport.
Wartość i wolumen produktów wysyłanych za granicę zwiększa się z każdym rokiem. Zaplecze technologiczne w postaci infrastruktury stoczniowej stwarza duże możliwości konkurowania na globalnym rynku offshore. Stocznia CRIST
S.A. uważana jest już teraz za jednego z największych producentów skomplikowanych technologicznie statków typu
"jack-up".
Produkcja sektora offshore charakteryzuje się wysokim nasyceniem konstrukcjami i obiektami prototypowymi, od
których wymaga się bezawaryjnego i bezpiecznego funkcjonowania w skrajnie trudnych warunkach pogodowych, z
dala od miejsc oferujących możliwości serwisowania. Dlatego każda z tych konstrukcji spełniać musi surowe warunki
techniczne narzucone przez towarzystwa klasyfikacyjne. Spełnienie tych warunków przy zachowaniu ekonomiki eksploatacji i kosztu wytworzenia na poziomie konkurencyjnym wymaga przeprowadzenia szeregu prac B+R. Wczesny
etap projektowania obiektów i urządzeń offshore spleciony jest z szeregiem analiz numerycznych dotyczących prognozowania obciążeń środowiskowych konstrukcji i ich odpowiedzi na te obciążenia. Badania przemysłowe związane
z projektowaniem obiektów offshore obejmują zagadnienia hydrodynamiki i aerodynamiki, mechaniki - zwłaszcza
wytrzymałości materiałów i konstrukcji, odporności na udary termiczne, akustyki ze szczególnym uwzględnieniem
zjawisk akustycznych pod wodą, wibroakustyki, korozji, termodynamiki i szeregu innych. Projektowanie prototypowych i konkurencyjnych konstrukcji offshore wymaga zaangażowania zespołów badawczych i szeregu specjalistycznych urządzeń badawczych. Zatem każda konstrukcja, czy też obiekt offshore zaprojektowany i wytworzony w Polsce
powinien być rozumiany jako przejaw komercjalizacji prac B+R.
Istotnym segmentem rynku szybko rozwijającym się w naszym kraju jest produkcja elementów konstrukcji wsporczych obiektów offshore. Dzięki współpracy Bilfinger Berger i Funduszu Inwestycyjnego MS TFI, w Szczecinie budowany jest nowoczesny zakład produkujący fundamenty dla morskich farm wiatrowych. Obecnie wiodącym producentem
w tej branży jest Energomontaż - Północ Gdynia, zajmujący się produkcją konstrukcji stalowych dla elektrowni wiatrowych, wież obsługowych, a także w pełni wyposażonych modułów oraz sekcji platform wiertniczych.
Pomimo optymistycznych prognoz dla rynku offshore potrzebne są zdecydowane działania wspierające realizowane
przez Państwo. Celem ich powinno być ustabilizowanie sytuacji stoczni oraz sprzyjanie wdrażaniu innowacyjnych produktów i technologii.
5
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
Pionowe Siłownie Wiatrowe Piskorza—nowa technologia
OZE w Polsce
Sylwester Salach
ProEnergetyka Sp. z o.o.
Wieloletnie prace badawczo-modernizacyjne doprowadziły do powstania innowacyjnej konstrukcji Pionowej Siłowni
Wiatrowej. Prezentowana Siłownia charakteryzuje się niezawodnością działania, doskonałymi parametrami uzysku
energii oraz nieskomplikowanym systemie montażu, pozwalającym budować efektownie wiatrowe w miejscach niedostępnych dla tradycyjnych turbin wiatrowych.
INNOWACYJNA KONSTRUKCJA
Segmentowa konstrukcja ułatwia dostawę turbin i zapewnia łatwość montażu zarówno na gruncie, dachach budynków, oraz na innych konstrukcjach. Prosta konstrukcja wsporcza i łatwość budowy pojedynczej wieży otwiera szeroką gamę możliwości wykorzystania naszego produktu. Możliwość pracy turbin przy bardzo szerokim zakresie prędkość wianu od 1 m/s (3,6 km/h) do bardzo silnych wiatrów przekraczających nawet 200 km-h, pozwala uzyskiwać
maksymalne wydajności produkcyjne układu.
 Turbiny przetwarzają energię z wiatru bez względu na kierunek i jego zmienną
 Kształt obudowy turbiny powoduje kierowanie większość energii z wiatru na część czynną wirnika obracającą
się zgodnie z kierunkiem wiatru i eliminuje opory, które powstawałyby na części wirnika poruszającej się pod
wiatr. W konsekwencji ma miejsce bardzo efektywne wykorzystanie energii wiatru również o niskim zakresie
prędkości
 Ilość wirników i rodzaj osprzętu elektrycznego jest dostosowana do potrzeb energetycznych klienta
 Możliwość zastosowania konstrukcji przenośnych i lokalizacja w warunkach ekstremalnych wiatrów i temperatur,
 Cicha i stabilna praca turbin nawet przy dużych prędkościach obrotowych – bez drgań
 Odporność na mocne podmuchy wiatru. Efekt żyroskopowy wynikający z obrotowej pracy wirnika powoduje
usztywnienie konstrukcji przy podmuchach wiatru
 Odporność na warunki atmosferyczne również pokrycie szronem czy śniegiem
 Bardzo długa żywotność przy założeniu większych przeglądów serwisowych co 10 lat
 W połączeniu z różnymi rodzajami magazynowania energii generowanej przez Pionowe Siłownie Wiatrowe,
możemy zapewnić stabilną nieprzerwaną dostawę energii elektrycznej
 Wysokiej klasy osprzęt elektryczny i jego odpowiednia konfiguracja umożliwiają wyłącznie do sieci energetycznej operatorów sieci
 Istnieje możliwość rozwiązań hybrydowych i łączenia turbin z innymi źródłami energii
 Możliwość różnych rozwiązań kolorystycznych i wykorzystania turbin jako powierzchni reklamowej
MOŻLIWE ZASTOSOWANIA





Elektrownie osiedlowe zasilające wiele domów, bloków czy osiedli (idealne dla developerów)
Oświetlenie gminne (drogi, urzędy, oczyszczalnie ścieków, przepompownie)
Zasilanie rezerwowe lub szczytowe w dużych zakładach (huty, kopalnie, przemysł ciężki)
Energetyka rozproszona (wiele mniejszych źródeł energii)
Jako inwestycja prywatna do odsprzedania energii zakładom energetycznym (już od 3,5 mln zł przy instalacji
0,5 mW)
6
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
Więcej informacji na temat Pionowych Siłowni Wiatrowych Piskorza znajdą Państwo na stronie internetowej
www.proenergetyka.pl
źródło: www.proenergetyka.pl
Pionowa Siłownia Wiatrowa Piskorza
7
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
Przydomowa energetyka wiatrowa
prof. dr hab. Inż. Piotr Doerffer
Instytut Maszyn Przepływowych PAN
WPROWADZENIE
W ramach dużej energetyki wiatrowej na lądzie i na morzu obecnie stosowane są tylko wiatraki o osi poziomej. Na
podstawie doświadczeń z jedno-, dwu- i trzyłopatowymi wirnikami nastąpiło jednoznaczne wskazanie na rozwiązanie
trzyłopatowe. To wskazanie zostało wypracowane na bazie doświadczeń technicznych i ekonomicznych. Łopaty wirnika są zazwyczaj o stałym skręceniu i sterowanie odbywa sie głównie poprzez kat ustawienia łopat zarówno, co do
optymalizacji pracy wirnika jak i hamowania wiatraka przy silnych wiatrach.
W małej energetyce wiatrowej (do około 5 kW) nie nastąpił wybór optymalnej konstrukcji tak jak to ma miejsce w
przypadku wielkich wiatraków. Występuje duża różnorodność konstrukcji, które służą różnym założeniom koncepcyjnym. Wszystkie konstrukcje dostępne na rynku są jednak zaprojektowane na duże wiatry 10, 12 lub 14 m/s. Takie
wiatry w Polsce na ladzie są rzadko spotykane i dlatego krajowe wiatraki powinny być projektowane na wiatry rzędu
5-8 m/s.
WIATRAKI PRZYDOMOWE
Różne zastosowania wiatraków powodują, że w obszarze małej energetyki wiatrowej mamy stale do czynienia z różnymi konstrukcjami. Taka różnorodność konstrukcji wiatraków o osi poziomej przekłada sie na olbrzymią różnicę w
cenie, która może różnic sie nawet o rząd wielkości przy tej samej mocy.
Skystream
Ampair
Rys. 1. Wiatraki o typowym układzie trójłopatowym
Jakość wiatraków różni sie zasadniczo. Teoretycznie wiatraki o osi poziomej powinny mieć bardzo zbliżona efektywność, ponieważ są podobnego typu. Ich efektywność zależy jednak od konstrukcji wirnika i doboru generatora. Często sposób podawanych danych o wiatraku nie pozwala na określenie jego efektywności, a tym samym trudno jest
porównać wiatraki pomiędzy sobą. Wiatraki projektowane są na silne wiatry i nominalne parametry określane są
przeważnie na 12 oraz 14 m/s, a rzadziej dla 10 m/s. Dlatego wybór wiatraka dla warunków polskich jest trudny.
Szczególnie miejsce zajmują wiatraki przydomowe, których dynamika rozwoju rynku jest znacznie większa niż wielkich wiatraków. W ramach tego sektora do tej pory nie pojawiła sie żadna konstrukcja dominująca rynek, jak to ma
miejsce w wiatrakach dużej mocy. Różnorodność konstrukcji tych wiatraków wynika z różnych własności, które ma
spełniać budowany wiatrak.
Wiatraki należy dzielić ze względu na rodzaj wykorzystywanej siły aerodynamicznej. Wirniki wykorzystujące siłę no8
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
śną zwane typem Darrieus’a. Wiatraki tego typu pokazane są na Rys.2.
Rys. 2. Różne warianty wiatraka typu Darrieus’a o osi pionowej
Szeroka grupa wiatraków o osi pionowej są wiatraki, które wykorzystują siłę oporu wiatru. Różne ich warianty pokazane są na Rys.3.
Rys. 3. Wiatraki o osi pionowej napędzane siłą oporu
Wiatrak wykorzystujący siłę oporu jest napędzany z jednej strony osi, tam gdzie łopata porusza się zgodnie z kierunkiem wiatru a z drugiej daje opór, ponieważ łopata porusza się pod wiatr.
Pozytywne działanie wirnika uzyskuje sie wtedy, gdy opór elementu napędzającego jest większy od oporu elementu
hamującego.
WNIOSKI
Dla zastosowań przydomowych najważniejsze jest bezpieczeństwo – to wskazuje na wiatraki o osi pionowej wykorzystujące siły oporu – a wiec np. wiatrak typu Savoniusa. Typowe wiatraki o osi poziomej przy silnych wiatrach rozkręcają się, powodując niebezpieczeństwo rozerwania wirnika, dlatego konieczne są systemy hamowania, które przy
silnych wiatrach zatrzymują wirnik. Prowadzi to do sytuacji, w której przy silnym wietrze, posiadając wiatrak nie produkujemy energii elektrycznej.
Drugim istotnym elementem jest fakt, że wiatry wiejące w Polsce mają średnie wartości rzędu
5 – 8 m/s. Jak już powiedziano wszystkie wiatraki dostępne obecnie na rynku są zaprojektowane na nominalne wiatry od 10 do 14 m/s, a wiec nie są zoptymalizowane dla polskich warunków.
Oznacza to, że kolejnym kryterium wiatraka dla Polski jest to, aby był on zaprojektowany na
typowe słabe wiary.
Trzecim kryterium wiatraka istotnym dla jego komercjalizacji jest jego niska cena.
9
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
NISKOSPADOWE TURBINY RUROWE TNS
- projektowanie, badania modelowe, warianty zabudowy na obiektach
mgr inż. Adam Henke
Instytut Maszyn Przepływowych PAN
WPROWADZENIE
Spośród niewykorzystywanych obecnie zasobów hydroenergetycznych w Polsce o potencjale wynoszącym 6,5 TWh/
rok, znacząca część (około 1,7 TWh/rok) przypada na obiekty tak zwanej małej energetyki wodnej – MEW (pod tym
pojęciem przyjmuje się w Polsce obiekty o mocy poniżej 5 MW).
Zdecydowaną większość obiektów do wykorzystania przez MEW stanowią obiekty o niskim spadzie (42%), co należy
uwzględnić w programach produkcji turbin, kładąc nacisk na szybkobieżne turbiny niskospadowe. Turbiny tego typu
pozwalają w sposób efektywny zagospodarować obiekty hydrotechniczne, charakteryzujące się relatywnie wysokimi natężeniami przepływu wody przy niskich spadkach (różnicy poziomów wody górnej i dolnej poniżej 4 m sł. wody).
W niniejszym artykule przedstawiono najważniejsze wyniki prac projektowo-badawczych, przeprowadzonych w
Instytucie Maszyn Przepływowych PAN (IMP), których głównym celem było zaprojektowanie, wykonanie oraz przebadanie nowoczesnego modelu (prototypu) hydrozespołu z turbiną wodną o wysokiej sprawności energetycznej,
zwartej konstrukcji oraz z możliwością łatwego montażu. Na podstawie badań tego modelu zaprojektowano typoszereg hydrozespołów z piko i mikroturbinami, różniących się wielkością i przeznaczonych na obiekty o spadach od
1 m do 4 m sł. wody.
Poprzez wprowadzenie narzędzi analizy przepływu i projektowania bryłowego, oraz weryfikację zaprojektowanego
układu przepływowego badaniami prototypu na stanowisku laboratoryjnym, uzyskano konstrukcję turbiny charakteryzującej się wysokim poziomem parametrów energetycznych i eksploatacyjnych.
KONCEPCJA I ZAŁOŻENIA PROJEKTOWE TURBINY
Po przeprowadzeniu analizy różnych rozwiązań pikoturbin przeznaczonych
dla obiektów niskospadowych z założeźródło: trójmiasto.pl
niem uzyskania wysokiego wyróżnika szybkobieżności przy stosunkowo niskich kosztach instalacji hydrozespołu na
obiekcie MEW, zdecydowano się na zaprojektowanie, wykonanie i przebadanie modelu trójłopatkowej rurowej
turbiny z wirnikiem Kaplana i przestawianą palisadą kierownicy. Założono, że turbina będzie wyposażona w jednokolanową stożkową rurę ssącą, a odbiór mocy z wirnika będzie się odbywał poprzez wał przechodzący przez kolano
rury ssącej.
Własności hydrauliczne turbin wodnych określają ich podstawowe wielkości (parametry): natężenie przepływu Q,
wysokość spadu (spad) H oraz szybkość obrotowa wirnika n. Zależność między tymi wielkościami przedstawiona jest
często w postaci tzw. kinematycznego wyróżnika szybkobieżności nsQ,
Wyróżnik nsQ jest liczbą kryterialną podobieństwa maszyn hydraulicznych (turbin wodnych i pomp wirowych) i służy
do określania kształtu ich wirników oraz typów maszyn (akcyjne lub reakcyjne o przepływie promieniowym, promieniowo-osiowym, osiowym).
nsQ 
nQ 1 / 2
H 3/ 4
gdzie: n –szybkość obrotowa wirnika maszyny [obr/min], Q – objętościowe natężenie przepływu w nominalnych
warunkach pracy [m3/s], H – wysokość spadu [m].
Założenia projektowe modelu rurowej turbiny o przyjętym symbolu TNS 300D z wirnikiem Kaplana sformułowano
następująco:
 nominalny spad turbiny Hn = 2 m słupa wody,
10
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
 nominalna szybkość obrotowa nn = 800 obr/min,
 średnica wirnika D = 300 mm,
 wyróżnik szybkobieżności nSQ » 220,
 liczba łopatek wirnika z = 3,
 liczba łopatek kierownicy regulowanej zk = 14.
Proces projektowania układu przepływowego modelu turbiny przebiegał w dwóch etapach. W pierwszym etapie za
pomocą klasycznych metod jednowymiarowych, w oparciu o dane literaturowe oraz własne doświadczenia konstruktorów, wyznaczono geometrię łopatek wirnika oraz kierownicy regulowanej. W drugim etapie projektowania
optymalizowano geometrię układu przepływowego turbiny wykorzystując metody CFD.
Na rysunku 1 przedstawiono przykładowe wyniki analizy numerycznej układu przepływowego turbiny TNS 300.
Rys. 1. Rozkład ciśnień statycznych oraz linie prądu kolorowane prędkością całkowitą w warunkach pracy turbiny przy najwyższej
sprawności.
Rys. 2. Przekrój osiowy modelu turbiny podwójnej regulacji TNS 300D
(1 – kierownica wsporcza, 2 – kierownica regulowana, 3 – obudowa wirnika, 4 – wirnik, 5 – wał, 6 – rura ssąca jednokolanowa, 7 –
węzeł łożyska prowadząco-nośnego).
Rys. 3. Model turbiny TNS 300D – wizualizacja przestrzenna.
11
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
BADANIA MODELOWE PIKOTURBIN WODNYCH NA STANOWISKU LABORATORYJNYM
Stanowisko laboratoryjne do badań modelowych pikoturbin wodnych
Stanowisko uniwersalne do badań modelowych pomp wirowych i turbin wodnych zbudowano w laboratorium Instytutu Maszyn Przepływowych PAN w latach 1973/74.. W ostatnim czasie, w celu polepszenia warunków napływu na
maszynę modelową oraz zwiększenia możliwości badawczych stanowisko przeszło gruntowną modernizację. Od 2011
roku stanowisko spełnia podstawowe wymogi narzucone przez normę międzynarodową IEC 995, dotyczącą badań
modelowych turbin wodnych. Schemat stanowiska przedstawiono na rysunku 4.
Rys. 4. Schemat obiegu hydraulicznego uniwersalnego stanowiska do badań modelowych pomp i turbin wodnych w laboratorium
IMP PAN: Zd – zbiornik niskociśnieniowy, Zg – zbiornik wysokociśnieniowy, K – kolektor,
T – badana turbina, G – generator, P1, P2 – pompy obiegowe.
W trakcie badań modelowych turbin wodnych obieg wody w układzie hydraulicznym stanowiska zapewniają dwie
pompy (P1 i P2 – rys.4) pracujące ze zmienną szybkością obrotową. Pompy połączone są od strony ssącej ze zbiornikiem niskociśnieniowym Zd, natomiast od strony tłocznej z kolektorem K. Ciecz wtłoczona do zbiornika kolektorowego kierowana jest na dwa ciągi pomiarowe z przepływomierzami. Woda po przejściu przez ciągi pomiarowe kierowana jest do jednej z komór zbiornika wysokociśnieniowego Zg, następnie przelewa się przez przegrodę w nim
umieszczoną do drugiej komory, która połączona jest z króćcem zasilającym badaną turbinę.
Energia przepływającej wody odbierana jest przez wirnik turbiny i przekazywana poprzez wał do generatora prądu
stałego G. Sterowanie szybkością obrotową turbiny odbywa się poprzez regulację wzbudzenia generatora oraz zmianę oporności opornika elektrolitycznego, w którym wytracana jest moc wygenerowana przez prądnicę turbiny. Woda po przejściu przez układ łopatkowy turbiny odprowadzana jest poprzez rurę ssąca oraz kolano do zbiornika niskociśnieniowego.
Na rysunku 5 przedstawiono turbinę TSN 300D zainstalowaną na stanowisku badawczym.
Rys. 5. Turbina TSN 300D zainstalowana na stanowisku badawczym
12
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
WIELKOŚCI CHARAKTERYZUJĄCE WŁASNOŚCI ENERGETYCZNE MODELU TURBINY I SPOSÓB ICH POMIARU
Schemat fragmentu stanowiska badawczego obejmującego zainstalowaną turbiną modelową wraz z zaznaczonymi
mierzonymi wielkościami został przedstawiony na rysunku 6.
Rys 6. Schemat stanowiska badawczego z zainstalowaną turbiną modelową wraz z zaznaczonymi miejscami pomiarowymi
i wielkościami mierzonymi
(1-1 – przekrój wysokociśnieniowy, 2-2 – przekrój niskociśnieniowy, α0 – kąt ustawienia łopatek kierownicy, β – kąt ustawienia
łopatek wirnika, M – moment na wale turbiny, n – szybkość obrotowa turbiny, Q – natężenie przepływu,
Δp1-2 – różnica ciśnień statycznych pomiędzy przekrojami wysoko- i niskociśnieniowym)
Jednostkowa energia hydrauliczna turbiny jest zdefiniowana, jako różnica energii jednostkowej wody w wysoko- i
niskociśnieniowym przekroju odniesienia (1-1) – na prostym odcinku rury przed wlotem do segmentu kierowniczego
i na wylocie z rury ssącej (2-2). Dla wyznaczenia jednostkowej energii hydraulicznej stosuje się wzór:
E
p1  p2

V12  V22

 g z1  z2 
2
gdzie: p1 oznacza ciśnienie w przekroju wysokociśnieniowym (przekrój wlotowy turbiny), p2 oznacza ciśnienie w
przekroju niskociśnieniowym (przekrój wylotowy z rury ssącej), V1 jest średnią prędkością cieczy w przekroju wysokociśnieniowym liczoną z równania V1 = Q/A1, gdzie: A1 oznacza pole przekroju wysokociśnieniowego, V2 jest średnią
prędkością cieczy w przekroju wylotowym rury ssącej w miejscu zainstalowanego wielopunktowego odbioru ciśnienia – jest ona liczona z zależności V2 = Q/A2, gdzie: A2 – pole przekroju rury ssącej w miejscu zainstalowanego wielopunktowego odbioru ciśnienia, z1 – rzędna przetwornika ciśnienia w przekroju wysokociśnieniowym (1-1), z2 – rzędna przetwornika ciśnienia w przekroju niskociśnieniowym (2-2), g – przyspieszenie ziemskie, r – gęstość wody wyznaczona dla aktualnego ciśnienia atmosferycznego i aktualnej temperatury wody.
13
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
Przekroje: wysokociśnieniowy i niskociśnieniowy wyposażone były w wielopunktowe odbiory ciśnienia.
Spad netto turbiny Hn [m sł. wody] wyznaczany jest ze wzoru:
E p1  p2 V12  V22

 z1  z2 
Hn  
g
g
2g
W celu zwiększenia dokładności pomiaru spadu, zamiast oddzielnych pomiarów ciśnień p1 i p2, mierzono różnicę
ciśnień Dp1-2 za pomocą przetwornika różnicowego. W tych warunkach spad turbiny wyznaczano ze wzoru:
Hn 
p12 V12  V22

g
2g
Do pomiaru objętościowego natężenia przepływu Q [m3/s] (strumienia objętości) wody) posługiwano się dwoma
zainstalowanymi na stanowisku przepływomierzami magneto-indukcyjnymi.
Moc na wale badanej turbiny mierzono w sposób pośredni, za pomocą pomiaru momentu obrotowego i szybkości
obrotowej wirnika turbiny, a jej wartość obliczano ze wzoru:
P
Mn
30
gdzie: P – moc [W], M – moment obrotowy [Nm], n – szybkość obrotowa [obr/min].
Szybkość obrotowa wirnika badanej turbiny n była mierzona za pomocą przetwornika impulsowego. Moment obrotowy na wale badanej turbiny M był mierzony za pomocą momentomierza.
Ze zmierzonych wartości natężenia przepływu Q, szybkości obrotowej n, momentu obrotowego na wale M oraz
mocy mechanicznej na wale P wyznaczano sprawność całkowitą turbiny η, która wyraża stosunek energii mecha-
ZAKRES BADAŃ ORAZ ICH PRZEBIEG
Badania modelu turbiny TNS 300D wykonano przy spadach netto Hn ~ 1.5 m, dla ośmiu ustawień łopatek wirnika β w
zakresie 6÷24°. Szybkość obrotową n zmieniano w przedziale 250÷1100 obr/min.
Badania polegały na równoczesnym pomiarze natężenia przepływu Q, różnicy ciśnień statycznych między przekrojem
wlotowym i wylotowym turbiny ∆p, momentu obrotowego M na wale turbiny oraz szybkości obrotowej wirnika n,
przy różnych obciążeniach badanej turbiny. Na podstawie zmierzonych wielkości wyznaczone zostały: spad netto
turbiny Hn, moc mechaniczną na wale turbiny P oraz sprawność całkowita η.
Uzyskane z pomiarów wartości natężenia przepływu, szybkości obrotowej, momentu obrotowego na wale oraz mocy
mechanicznej na wale były redukowane (przeliczane) na średni spad turbiny Hred, utrzymywany w trakcie badań na
stałym poziomie.
14
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
WYNIKI BADAŃ
Na rysunku 7 przedstawiono, uzyskaną z badań, charakterystykę uniwersalną (muszlową) modelu turbiny TNS 300D.
Charakterystykę tę definiowano, jako zależność sprawności turbiny h od szybkości podwójnie zredukowanej n11 i
podwójnie zredukowanego objętościowego natężenia
przepływu Q11 z zaznaczeniem linii stałych kątów ustawienia łopatek wirnika, oraz linii stałych kątów ustawienia
łopatek kierownicy. Wielkości n11 i Q11 (podwójnie zredukowane na spad H = 1 m i średnicę wirnika D =1 m), obliczano ze wzorów:
n11 
nD
Hn
0.5
Q11 
Q
2
D Hn
0.5
NOMOGRAM WYZNACZONEGO TYPOSZEREGU PIKOTURBIN
Na podstawie wyników przeprowadzonych badań modelowych oraz przyjętego sposobu uwzględnienia
efektu skali opracowano nomogram turbin typoszeregu
TNS. Nomogram ten, przedstawiony na rysunku 8, służy
do wstępnego doboru turbin i do orientacyjnego określenia parametrów turbiny (moc, szybkość obrotowa) dla
warunków energetycznych (spad, przepływ) występujących na danym obiekcie. Do dokładnego wyznaczania
parametrów turbin należy posługiwać się charakterystykami uniwersalnymi turbin.
Rys. 7. Charakterystyka uniwersalna modelu t
urbiny TNS 300D
Rys. 8. Nomogram turbin opracowanego typoszeregu TNS.
15
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
PRZYKŁADY ZABUDOWY TURBIN TNS-D
Na rysunku 9 przedstawiono możliwe warianty zabudowy turbin TNS-D
Rys. 9. Warianty zabudowy turbin TNS-D
układ z napływem; b) lewar dwukolanowy; c) lewar jednokolanowy
PODSUMOWANIE I WNIOSKI
Artykuł przedstawia procedury związane z badaniami modelowymi turbiny o przepływie osiowym (typu Kaplana)
przeznaczonej do pracy na małych obiektach hydrotechnicznych o niskich spadach. Procedury te obejmują:
 zaprojektowanie układu przepływowego turbiny,
 sporządzenie dokumentacji konstrukcyjnej modelu turbiny,
 wykonanie turbiny i jej posadowienie na stanowisku badawczym,
 opracowanie charakterystyki uniwersalnej (muszlowej) turbiny,
 opracowanie typoszeregu turbin w oparciu o rezultaty badań modelowych.
Projektowanie turbiny modelowej oparto o własne, wcześniej opracowane narzędzia obliczeniowe oraz o współczesne programy obliczeniowe CFD. Łopatki wirnika i kierownic turbiny wykonano z wykorzystaniem precyzyjnych obrabiarek, sterowanych cyfrowo. Badania modelowe przeprowadzono na unikatowym w Polsce stanowisku laboratoryjnym w IMP PAN w Gdańsku, przeznaczonym do badań modeli pomp wirowych i turbin hydraulicznych.
Przeprowadzone badania laboratoryjne j turbiny modelowej pozwoliły na uzyskanie jej pełnej charakterystyki uniwersalnej (muszlowej). Charakterystykę te przedstawiono w postaci wielkości jednostkowych i bezwymiarowych,
jako zależność sprawności turbiny h od szybkości podwójnie zredukowanej n11 i podwójnie zredukowanego objętościowego natężenia przepływu Q11 z zaznaczeniem linii stałych kątów ustawienia łopatek wirnika oraz linii stałych
kątów ustawienia kierownicy.
Wyniki przeprowadzonych badań posłużyły do opracowania typoszeregu turbin TNS D. Przy przenoszeniu wyników
badań modelowych na warunki, w których przewiduje się zastosowanie podobnych turbin prototypowych, uwzględniono zasady podobieństwa maszyn hydraulicznych i efekt skali.
Na podstawie przeprowadzonych analiz oraz prac konstrukcyjnych i badawczych sformułowano następujące najważniejsze wnioski dotyczące opracowanych nowych konstrukcji turbin:
 Badania modelu rurowej turbiny typu Kaplana TNS 300D pozwoliły na wyznaczenie jej własności energetycznych (charakterystyk) w szerokim zakresie zmienności nastaw regulacyjnych i parametrów jej pracy.
 Turbina modelowa osiągnęła dość wysoką sprawność maksymalną ηmax = 0,862 dla podwójnie zredukowanej
wartość szybkości obrotowej n11 = 157 obr/min i podwójnie zredukowanego natężenia przepływu Q11 = 1,65
m3/s, przy kącie ustawienia łopatek wirnika β = 16º oraz kącie ustawienia łopatek kierownicy αo = 45º.
 Wartość kinematycznego wyróżnika szybkobieżności w optymalnym punkcie pracy wynosi nSQ = 202 (nieco
mniejsza niż założona nSQ » 220). Uzyskana wartość nSQ pozwala określić badaną turbinę, jako szybkobieżną,
przeznaczoną do pracy przy relatywnie niskich spadach oraz wysokich natężeniach przepływu.
 Turbina charakteryzuje się bardzo szerokim zakresem obciążenia (pracy) z wysoką sprawnością. W zakresie
Q11=1,0 ÷ 2,2 m3/s, sprawność turbiny h ≥ 80%. Korzystnym jest więc stosowanie tej turbiny na obiektach o
dużej zmienności przepływu.
16
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
WIELKI MŁYN – historia oraz możliwości wykorzystania
energetycznego
Mariusz Gajda
Biuro inżynierii Wodnej i Ochrony Środowiska
M&I GAJDA Mariusza Gajda
Kanał Raduni – zabytkowy (wpis do rejestru zabytków nr 986 z 18 maja 1981), sztuczny przekop Raduni o długości
13,5 km. Ma on początek w Starej Raduni, w Pruszczu Gdańskim, a uchodzi do Motławy w Gdańsku. Płynie przez
Pruszcz Gdański i Gdańsk.
Kanał został wytyczony w 1338 r., a wybudowany w latach 1348-1356 przez Krzyżaków, po uprzednim (w 1347 r.)
zbudowaniu przed Pruszczem śluzy regulującej dopływ wody z Raduni. Pomysł realizacji tej budowli przypisuje się
zwykle komturowi gdańskiemu i późniejszemu wielkiemu mistrzowi zakonu krzyżackiego Winrichowi von Kniprode.
W istocie decyzja o budowie kanału zapadła w latach 1333-1334, a rzeczywistym inicjatorem budowy był inny komtur gdański - Jordan von Vehren. Najstarsza wiadomość o Kanale Raduni znajduje się w przywileju dla Oruni z 1338
roku, natomiast w źródłach gdańskich kanał pojawia się po raz pierwszy w 1342 roku. Kanał miał służyć przede
wszystkim do zaopatrzenia położonych na bagiennym terenie Gdańska i tamtejszego zamku krzyżackiego w świeżą
wodę pitną, a także jako napęd dla Wielkiego Młyna (stąd jego pierwsza nazwa „Młynówka”).
Wielki Młyn został wzniesiony przez Krzyżaków w 1350 roku. W 1391 roku częściowo spłonął. 5 lutego 1454 roku
opanowali go gdańszczanie należący do antykrzyżackiego sprzysiężenia (Związek Pruski), co zapoczątkowało powstanie przeciwko zwierzchnictwu Zakonu. W przywileju wydanym w Elblągu, król Polski Kazimierz Jagiellończyk przekazał młyn gdańszczanom. W 1836 młyn został zmodernizowany na wzór amerykański poprzez m.in. zamontowanie w
nim turbiny i taśmociągu. Młyn pozostawał w użyciu aż do końca II wojny światowej, gdy został częściowo zniszczony
[4]. Po 1945 roku odbudowany. W 1991 roku przeprowadzono w nim badania archeologiczne. W 1993 roku zakończono adaptację młyna na dom handlowy.
Młyn został zbudowany na sztucznej wysepce (obecna nazwa Wyspa Młyńska) utworzonej przez rozwidlenie Kanału
Raduni. Obiekt posiadał 18 kół wodnych po 9 na ścianę młyna. Co szesnasty worek mielonego w młynie zboża przypadał miastu jako danina. W przypadku oblężenia miasta i odcięcia dopływu wody, używano zapasowych żaren napędzanych końmi.
Był to największy zakład przemysłowy w średniowiecznej Europie, gdyż mierzy 26m wysokości i 41 m długości. Moc
Młyna wynosiła około 40 KM, co na ówczesne czasy była mocą potężną. Przeciętne żarno młyńskie potrzebowało do
napędu około 1 do 2 KM. Dolna kondygnacja mieściła urządzenia młyńskie poruszane przez osiemnaście nasiębiernych kół o średnicy 5 m każde, napędzanych wodami kanału Raduni. W dachu znajdowało się sześć kondygnacji magazynowych. Usytuowana przy Wielkim Młynie piekarnia, zaopatrywała Gdańsk w świeże pieczywo aż do roku 1945.
Około 100 metrów w dół kanału znajduje się Mały Młyn, również powstały w XIV wieku. Z dawnego układu zachowała się tylko zachodnia ściana szczytowa i część ścian wzdłużnych, poważnie przebudowanych w minionych wiekach.
Spad młyna (różnica pomiędzy wodą górną i dolną) wynosi około 4,2 m. Przeciętny przepływ wynosi około 3 m3/s,
poza okresami powodziowymi i remontowymi. Wynika on z przepływu przez elektrownię wodną Pruszcz I.
10 lat temu nasze biuro opracowało projekt rekonstrukcji kół młyńskich. Przyjęto następujące założenia projektowe :

Odtworzenie dotyczy tylko i wyłącznie elementów zewnętrznych kół młyńskich. Ponieważ planowane do odtworzenia koła będą spełniać jedynie rolę dekoracyjną na budynku Wielkiego Młyna (jako dodatkowa atrakcja
turystyczna), nie ma potrzeby zapewniać im tyle wody ile wymagane jest dla normalnie pracujących kół wodnych. Ilość napływającej na koło wody będzie miała jedynie wpływ na prędkość obracania się kół.

Przewidziano wykonanie kół wodnych w układzie nasiębiernym. W związku z tym zostanie wykonane koryto
robocze (koryto drewniane) nad kołami młyńskimi, o wymiarach: szerokość 2,85m, wysokość 0,75m, długość
38,0m. W dnie tego koryta, nad każdym kołem młyńskim będzie odpowiednio rozmieszczony otwór (0,7m x
0,7m) z zastawką. Nad korytem roboczym będzie znajdował się pomost użytkowy o szerokości 3,35m, z którego będzie możliwy dostęp do poszczególnych zastawek. Takie rozwiązanie techniczne, tak jak w średniowieczu, umożliwi odstawianie lub uruchamianie poszczególnych kół młyńskich w zależności od ilości dopływającej
wody do koryta roboczego.

Zaletą takiego układu jest jego widowiskowość - pracę kół będzie można obserwować ze szczególnie korzyst17
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”


nej perspektywy zwłaszcza z najniższego dostępnego obecnie poziomu. Dodatkowo będzie można sezonowo
połączyć pracę kół młyńskich (np. w czasie Jarmarku Dominikańskiego) z różnymi imprezami odbywającymi się
w starej części miasta.
Koła wodne zostaną umieszczone naprzemiennie jedno za drugim. Drewniane osie zostaną osadzone nieruchomo w przygotowanych gniazdach, a same koła zasilane z koryta, będą się obracać za pośrednictwem
dwóch osadzonych na wale łożysk kulkowych. Natomiast koryto robocze i pomost użytkowy (wykonane z desek o grubości 5cm), będą ustawione na ruszcie z bali drewnianych o wymiarach 20x20cm.
Woda dopływająca kanałem północnym z progu przy elewacji zachodniej budynku młyna będzie wpływać do
koryta roboczego nad kołami młyńskimi, płynąć w nim aż do elewacji wschodniej budynku młyna. W zależności od ilości dopływającej wody do koryta roboczego, przez odpowiednio rozmieszczone w tym korycie zastawki, woda będzie upuszczana z odpowiednim wydatkiem na poszczególne koła.
Rys. 1 Rekonstrukcja kół młyńskich.
M&I GAJDA
TM
Biuro Inżynierii Wodnej i Ochrony Środowiska
M&I GAJDA
Mariusz Gajda
83-010 Straszyn, ul.Poprzeczna 47
Biuro: 83-010 Straszyn, ul.Starogardzka 42
tel.+48 502 544 239
E-mail: [email protected]
www.migajda.pl
REGON 220965840
NIP 584-142-25-87
Konto :22 1940 1076 312 4095 0000 0000 CREDIT AGRICOLE
18
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA DOT. WIELKIEGO MŁYNA
Fot. 1 Wielki Młyn – widok ogólny od strony południowowschodniej. Rycina z II poł. XVII wieku. (PAN)
Fot. 2 Wielki Młyn – widok ogólny od strony północno-wschodniej.
Przełom XIX i XX wieku.
Fot. 3. Wielki Młyn – widok na dzisiejszą ulicę Na
Piaskach. Przełom XIX i XX wieku
Fot. 4. Wielki Młyn – widok na bramę główną. Dzisiejsza ulica
Na Piaskach.
Fot. 5. Wyspa Młyńska – widok od strony zachodniej. Na
pierwszym planie Dwór Młyński. Przełom XIX i XX wieku.
Fot. 6. Wielki Młyn – widok od strony północnozachodniej. Stan obecny
19
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
Fot. 7. Wielki Młyn – widok od strony północnowschodniej. Stan aktualny.
Fot. 8. Wielki Młyn – Mała Elektrownia Wodna w kanale
południowym. Stan obecny.
Fot. 9. Wielki Młyn – widok na elewację północną. Widoczny najniższy poziom przyziemia oraz kładka widokowa. Stan obecny
Fot. 10. Wielki Młyn – kanał północny. Doskonale widoczne
oba progi i przelew praktyczny. Zdjęcie wykonane z najniższego poziomu przyziemia – przyszłościowo najlepszy punkt
Fot. 11. Wielki Młyn – Kanał północny - wylot. Na ścianie
młyna widoczna zamurowana wnęka osadzenia koła młyńskiego. Stan obecny.
Fot. 12 . Wielki Młyn – widok na przelew praktyczny.
Powyżej widoczny pierwszy próg – od tego miejsca
szło koryto zasilające koła młyńskie. Stan obecny.
20
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
Renowacja małej elektrowni wodnej w układzie hybrydowym
z fotovoltaiką i generatorem wiatrowym o pionowej osi obrotu
we wsi Grabiny Zameczek
Wiesław Słomin
CHARAKTERYSTYKA ZADANIA
Tytuł zadania - pełna nazwa zadania wnioskowanego do dofinansowania w formie pożyczki przez WFOŚ
BUDOWA EKOELEKTROWNI HYBRYDOWEJ WODNO-WIATROWO-SŁONECZNEJ w miejscowości Grabiny Zameczek,
gminie Suchy Dąb, powiecie Gdańskim wraz z zapleczem edukacyjnym zorientowanym na następujący zakres tematyczny:

symbiozy z naturą odnawialnych źródeł energii (dalej OZE),

ochrony lokalnych zasobów przyrodniczych, jak starodrzew parku młyńskiego, położony na terenie turystycznego obszaru tzw. Pętli Żuławskiej,
Syntetyczny opis zadania
Zadanie objęte dofinansowaniem zakłada stworzenie systemu energetycznego typu OZE, przyjaznego dla środowiska
naturalnego, wraz z zapleczem edukacji ekologicznej na obszarze o wyjątkowych walorach ekologicznych.
Przedmiot inwestycji należy podzielić na cztery skorelowane elementy:
Zespół energetyczny
Składa się z nowatorsko zaprojektowanego zestawu hybrydowego wodno-wiatrowo-słonecznego. Tworzą go urządzenia pozyskujące, przetwarzające i magazynujące energię elektryczną z energii spiętrzonej wody, energii słonecznej oraz energii wiatru. Są to urządzenia w postaci turbiny wodnej, paneli fotovoltaicznych usytuowanych na dachu
wysokiego budynku młyna oraz generatorów wiatrowych o nieszkodliwym dla środowiska układzie z pionową osią
obrotu pędników.
1. Hydroelektrownia
W ramach zadania zostanie dokonane udrożnienie i odtworzenie niewykorzystywanego energetycznie od ponad
30 lat stopnia piętrzącego wody rzeki Kłodawy przy jej ujściu do rzeki Motławy, który zasilał, poprzez syfon i kanał
młyński, tzw. Turbinę Francisa wyposażoną w zespół prądotwórczy, zlokalizowaną w przyziemiu młyna eksploatowanego obecnie w oparciu o zasilanie energią z zakładu energetycznego.
2. Układ paneli fotowoltaicznych (PV)
Na wybranych częściach dachu młyna usytuowane zostaną panele PV w celu optymalizacji pozyskania energii.
3. Elektrownia wiatrowa
Na dachu części wysokiej młyna zainstalowane zostaną w narożach cztery WIATRAKI O OSI PIONOWEJ. Nie wymagają one stref ochronnych z uwagi na brak negatywnego oddziaływania na środowisko. Ich gabaryty nie wymagają
uzyskania pozwoleń na budowę oraz zapewniają łatwą obsługę techniczną i montaż na dachu. Cztery wiatraki po
2,5 kW, zapewnią łączną moc 10 kW.
Okolice miejscowości Grabiny Zameczek, w których realizowane będzie zadanie inwestycyjne, to miejsce wyjątkowo
predestynowane w kierunku stworzenia opisów o charakterze edukacyjnym. Wyeksponowanie w postaci tablic opisowo-edukacyjnych, to jeden z ważnych i oczekiwanych elementów całego zadania inwestycyjnego. To element
który w pozytywnie oddziaływał będzie na wyobraźnię osób zainteresowanych różnymi formami rozwoju OZE.
21
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
Możliwości finansowania instalacji wykorzystujących
odnawialne źródła energii (WFOŚiGW w Gdańsku, NFOŚiGW)
Marcin Gregorowicz
Wojewódzki fundusz Ochrony Środowiska
i gospodarki Wodnej w Gdańsku
Na zadania z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej zgodne z katalogiem przedstawionym w artykule 400a
ustawy Prawo ochrony środowiska Fundusz udziela:
Pożyczek:
 do 80 % kosztów kwalifikowanych,
 możliwe jest częściowe umarzenie po spełnieniu warunków umowy
a) do 15% dla podmiotów prowadzących działalność
gospodarczą
b) do 25% dla jst oraz innych podmiotów nie będących przedsiębiorcami
 oprocentowanie ok. 3-3,5%
 okres spłaty do 6 lat (możliwe wydłużenie do 10 lat)
 karencja w okresie spłat kapitałowych – 6 miesięcy
Pożyczek płatniczych:
 do 80% kosztów kwalifikowanych
 nieumarzalna
 oprocentowanie 4%
 okres spłaty do dnia otrzymania pomocy finansowej ze środków zagranicznych
Dotacji na:
 ochronę przyrody i krajobrazu,
 edukacje ekologiczną,
 monitoring środowiska,
 przedsięwzięcia innowacyjne,
 przedsięwzięcia pilotażowe w ochronie środowiska dotyczące nowych technologii,
 ochronę przed powodzią,
 badania w ochronie środowiska i gospodarce wodnej oraz upowszechnienie ich wyników,
 systemy kontroli wnoszenia przewidzianych ustawą opłat za korzystanie ze środowiska,
 zapobieganie lub likwidację poważnych awarii i ich skutków.
Dotację mogą być udzielane także na inne cele związane z ochrona środowiska i gospodarką wodną realizowane
przez podmioty sektora finansów publicznych, organizacje pozarządowe lub przez podmioty wskazane w konkursach.
22
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
NABÓR WNIOSKÓW W TRYBIE CIĄGŁYM NA
ZASADACH OGÓLNYCH
nr rejestru WFOŚiGW ....................................................
pieczęć firmowa wnioskodawcy
data .......................................................
w/2014
Załączniki do wniosku:

Charakterystyka zadania

Montaż finansowy

Efekt ekologiczny

Harmonogram rzeczowo finansowy

Informacja o pomocy publicznej
WNIOSEK
DO WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ
W GDAŃSKU
Wnioskodawca - pełna nazwa jednostki składającej wniosek, adres korespondencyjny z kodem, adres strony www
Czas oczekiwania na rozpatrzenie – krótki
Ważne - ZABEZPIECZENIE
Tytuł zadania - pełna nazwa zadania wnioskowanego do dofinansowania
Koszt kwalifikowany zadania w zaokrągleniu do pełnego złotego w dół
Wnioskowane dofinansowanie zadania ze środków WFOŚiGW w Gdańsku w zaokrągleniu do pełnych dziesiątek złotych w dół
z tego do wypłaty
forma dofinansowania
kwota
w 201…r.
1
2
3
pożyczka
pożyczka płatnicza
dotacja razem
w tym:
- na wydatki i zakupy inwestycyjne
- na realizację zadań bieżących
dopłata do odsetek od kredytu bankowego – kwotę
kredytu wpisać w kolumnie 2
WSPIERANIE ROZPROSZONYCH ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII
Część 4) PROSUMENT – linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych
źródeł energii
Rodzaje przedsięwzięć:
a) źródła ciepła opalane biomasą, pompy ciepła oraz kolektory słoneczne o zainstalowanej mocy cieplnej do 300
kWt,
b) systemy fotowoltaiczne, małe elektrownie wiatrowe oraz mikrokogeneracja na biogaz, biomasę i biopłyny o
zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kWe.
Dofinansowanie mogą uzyskać zadania:
- dotyczące montażu źródeł produkujących energię elektryczną;
- zadania dotyczące montażu źródeł produkujących energię elektryczną i źródeł wytwarzających ciepło.
Nie ma możliwości finansowania jedynie źródeł wytwarzających ciepło.
Forma i warunki dofinansowania
Pożyczka z dotacją łącznie do 100% kosztów kwalifikowanych (nie ma możliwości skorzystania
z własnego kapitału w celu zmniejszenia wielkości pożyczki)
Dotacja;
40% (do końca 2015r.) lub 30 % (po 2015r.) – na źródła wytwarzające energię elektryczną
20% (do końca 2015r.) lub 15% (po 2015r. ) – na źródła wytwarzające ciepło
Dotacja wypłacana jest po rozliczeniu zadania.
Jeżeli instalacja składa się z kilku źródeł wytwarzających energię koszt pojedynczego nie może być mniejszy niż
20% kosztów całości instalacji.
Oprocentowanie pożyczki w skali roku: 1%
Maksymalny okres spłaty pożyczki: 15 lat
Karencja w spłacie kapitału: do 6 miesięcy od zakończenia przedsięwzięcia
23
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
Filar bankowy:
 beneficjent - osoby fizyczne, wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe;
 wybranych zostanie kilka banków;
 bank będzie pobierał prowizję od udzielanego kredytu do 3% niespłaconej kwoty w pierwszym roku i do 1% w
latach kolejnych (oprocentowanie pozostaje stałe – 1%).
Do 31.01.2015r. trwa nabór wniosków dla banków (ogłoszenie wyników na 05.02.2015r.)
Filar samorządowy:
 beneficjent – JST
 minimalna wartość dofinansowania 1 mln zł,
 JST pozostaje właścicielem instalacji min. przez 3-letni okres trwałości projektu
 instalacja udostępniana jest właścicielowi obiektu na/w którym została zamontowana (osoba fizyczne, wspólnota lub spółdzielnia mieszkaniowa)
 JST nie może wykorzystywać wyprodukowanej energii elektrycznej lub ciepła na potrzeby własne ani na sprzedaż
Filar WFOŚiGW - Prosument dla Pomorza
 beneficjent – WFOŚiGW;
 beneficjent końcowy - wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe;
 nabór trwa do końca roku 2015 lub do wyczerpania środków
 decyduje data wpływu wniosku
KONKURS CZYSTE POWIETRZE POMORZA
Beneficjenci: jednostki samorządu terytorialnego (JST) z terenu województwa pomorskiego (w tym Trójmiasto), a
także podmioty realizujących zadania z zakresu gospodarki komunalnej dotyczące zaopatrzenia w energię cieplną.
Dofinansowanie: dotacja do 30% kk. - maksymalnie 300 000,00zł
Zadania: wymiana kotłów opalanych węglem lub koksem na źródła bardziej przyjazne środowisku tj. kotły zasilane
gazem bądź olejem opałowym, kotły na biomasę, pompy ciepła, podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej.
Istnieje możliwość dofinansowania montażu kolektorów słonecznych lub pompy ciepła na potrzeby c.w.u. (bez likwidacji źródła węglowego).
Zadania mogą dotyczyć źródeł ciepła zasilających budynki:
 jednorodzinne, stanowiące własność osób fizycznych, gdzie docelowa moc źródeł po modernizacji wyniesie do
30 kW,
 wielorodzinne, w których funkcjonują wspólnoty mieszkaniowe,
 wielorodzinne, stanowiące własność Gminy
Wymagany jest 5% wkład wnioskodawcy (15% w przypadku Trójmiasta)
WSPIERANIE ROZPROSZONYCH, ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII
Część 1) BOCIAN - Rozproszone, odnawialne źródła energii
Terminy i sposób składania wniosków
Nabór wniosków odbywa się w trybie ciągłym do wyczerpania środków.
Beneficjenci
Przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, podejmujący realizację przedsięwzięć z zakresu odnawialnych źródeł energii na terenie Rzeczypospolitej Polskiej
Kwalifikowalność kosztów:
Od 01.01.2015 – 31.12.2023r.
(koszty dokumentacji również przed 01.01.2015r.)
24
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
Warunki dofinansowania
1. Rodzaj dofinansowania: pożyczka
2. Intensywność: do 85% kosztów kwalifikowanych
3. Kwota: do 40 mln zł;
4. oprocentowanie pożyczki w skali roku wynosi WIBOR 3M, nie mniej niż 2%.
5. Okres finansowania: do 15 lat;
6. Okres karencji: liczony od daty wypłaty ostatniej transzy pożyczki, lecz nie dłuższy niż 18 miesięcy od daty zakończenia realizacji przedsięwzięcia;
7. Pożyczka nie podlega umorzeniu.
8. Wypłata pożyczki tylko na zasadzie refundacji
Rodzaje przedsięwzięć
Budowa, rozbudowa lub przebudowa instalacji odnawialnych źródeł energii o mocach mieszczących się w następujących przedziałach:
Lp.
Rodzaje przedsięwzięć
Moc min.
Moc maks.
1
elektrownie wiatrowe
40kWe
3MWe
2
systemy fotowoltaiczne
40 kWp
1MWp
3
pozyskiwanie energii z wód geotermalnych
5MWt
20MWt
4
małe elektrownie wodne
-
5MW
5
źródła ciepła opalane biomasą
-
20MWt
6
biogazownie
40kWe
2MWe
7
wytwarzanie energii elektrycznej w
wysokosprawnej kogeneracji na biomasę
70kWe
5MWe
8
wielkoformatowe kolektory słoneczne
-
-
POPRAWA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ
Część 2) LEMUR – Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej
Beneficjenci:
1) podmioty sektora finansów publicznych, z wyłączeniem państwowych jednostek budżetowych,
2) samorządowe osoby prawne, spółki prawa handlowego, w których jednostki samorządu terytorialnego posiadają 100% udziałów lub akcji i które powołane są do realizacji zadań własnych j.s.t. wskazanych w ustawach,
3) organizacje pozarządowe, w tym fundacje i stowarzyszenia, a także kościoły i inne związki wyznaniowe wpisane
do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych oraz kościelne osoby prawne, które realizują zadania
publiczne na podstawie odrębnych przepisów.
Dofinansowanie w formie dotacji wynosi do 20, 40 albo 60 % kosztów wykonania dokumentacji projektowej w
zależności od klasy energooszczędności projektowanego budynku;
Dofinansowanie w formie pożyczki wynosi do 1000/1200 zł na 1 m2 budowanej powierzchni użytkowej pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza w budynku. (w zależności od klasy energooszczędności)
Oprocentowanie pożyczki: WIBOR 3M (nie mniej niż 2%)
25
Rodzaje przedsięwzięć:
Inwestycje polegające na projektowaniu i budowie lub tylko budowie, nowych budynków użyteczności publicznej
i zamieszkania zbiorowego
Minimalny koszt całkowity przedsięwzięcia wynosi 1 mln zł ustalony na podstawie kosztorysu inwestorskiego,
Budżet programu: 290 mln zł;
Nabory wniosków będą odbywać się w trybie ciągłym. Program będzie wdrażany w latach 2015 – 2020.
POPRAWA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ
Część 3) Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych
Dofinansowanie:
Dotacja na częściową spłatę kapitału kredytu bankowego realizowana za pośrednictwem banku w przypadku dmów
jednorodzinnych:
a) standard NF40 – EUco ≤ 40 kWh/(m2*rok) – dotacja 30 000 zł brutto;
b) standard NF15 – EUco ≤ 15 kWh/(m2*rok) – dotacja 50 000 zł brutto;
w przypadku lokali mieszkalnych w budynkach wielorodzinnych:
c) standard NF40 – EUco ≤ 40 kWh/(m2*rok) – dotacja 11 000 zł brutto;
d) standard NF15 – EUco ≤ 15 kWh/(m2*rok) – dotacja 16 000 zł brutto.
Nabór wniosków: tryb ciągły (składane są w siedzibach banków), Beneficjenci: osoby fizyczne
Rodzaje przedsięwzięć:
1) budowa domu jednorodzinnego;
2) zakup nowego domu jednorodzinnego;
3) zakup lokalu mieszkalnego w nowym budynku mieszkalnym wielorodzinnym.
Banki w których dostępne będzie finansowanie: Bank Polskiej Spółdzielczości S.A., SGB-Bank S.A., Bank Ochrony Środowiska S.A., Bank Zachodni WBK S.A., Getin Noble Bank S.A., Deutsche Bank PBC S.A.
POPRAWA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ
Część 4) Inwestycje energooszczędne w małych i średnich przedsiębiorstwach
Beneficjenci:
Przedsiębiorstwa utworzone na mocy polskiego prawa i działające w Polsce. Beneficjent musi spełniać definicję mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw zawartą w zaleceniu Komisji z dnia 6 maja 2003 r. dotyczącym definicji mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (Dz. Urz. WE L124z 20.5.2003, s. 36
Forma dofinansowania:
Dotacja na częściową spłatę kredytów bankowych (w bankach które przystąpiły do programu)
Intensywność dofinansowania
 10% kosztów kwalifikowanych
 15% w przypadku przeprowadzenia audytu energetycznego i realizacji wytycznych w nim zawartych
 dodatkowe 15% (maksymalnie 10 000zł) na wdrożenie Systemu Zarzadzania Energią
Banki z którymi NFOŚiGW nawiązał współpracę: Bank Ochrony Środowiska S.A., Bank Polskiej Spółdzielczości S.A.,
BNP Paribas Bank S.A., IDEA Bank S.A.
W ramach programu do dofinansowania kwalifikują się następujące przedsięwzięcia:
1) Inwestycje LEME - przedsięwzięcia obejmujące realizację działań inwestycyjnych
w zakresie:
a. poprawy efektywności energetycznej i/lub zastosowania odnawialnych źródeł energii,
b. termomodernizacji budynku/ów i/lub zastosowania odnawialnych źródeł energii,
realizowane poprzez zakup materiałów/urządzeń/technologii zamieszczonych na Liście LEME (Lista kwalifikowanych
materiałów i urządzeń).
Dotyczy przedsięwzięć, których finansowanie w formie kredytu z dotacją nie przekracza 250 000 euro;
26
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
2) Inwestycje Wspomagane - przedsięwzięcia obejmujące realizację działań inwestycyjnych, które nie kwalifikują się jako Inwestycje LEME, w zakresie:
a. poprawy efektywności energetycznej i/lub odnawialnych źródeł energii w wyniku których zostanie osiągnięte
min. 20% oszczędności energii,
b. termomodernizacji budynku/ów i/lub odnawialnych źródeł energii w wyniku których zostanie osiągnięte minimum 30% oszczędności energii.
Dotyczy przedsięwzięć, których finansowanie w formie kredytu z dotacją nie przekroczy 1 000 000 euro.
REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO na lata 2014-2020 (RPO WP)
Wstępna wersja harmonogramu naboru wniosków o dofinansowanie projektów w trybie konkursowym na 2015
rok.
OŚ PRIORYTETOWA 10. ENERGIA
III kwartał 2015r. - Efektywność energetyczna poza terenem Obszaru Metropolitalnego Trójmiasta - Inwestycje
podnoszące efektywność energetyczną budynków użyteczności publicznej, w tym przedsięwzięcia termomodernizacyjne.
Pozostałe priorytety:

OZE

Strategie niskoemisyjne
OZE słońce – 21,5mln E
OZE biomasa – 12,9 mln E
OZE pozostałe – 4,3mln E
Całość Osi 10 – 215 mln E
Na działania związane z OZE zakłada się stosowanie finansowych instrumentów zwrotnych.
27
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”
Morskie Centrum Eko-energetyki i Eko-systemu
dr inż. Marcin Łuczak
Instytut Maszyn Przepływowych PAN
Centrum spełniać będzie strategiczną rolę w kompleksowej koordynacji wszystkich działań związanych z efektywnym
uruchomieniem wykorzystania potencjału energii odnawialnych na morzu i w strefie przybrzeżnej. Zadaniem Centrum będzie zapewnienie bezpiecznego pozyskiwania energii odnawialnych niepowodującego negatywnych skutków
ani środowiskowych ani socjologicznych (społecznych).
Zadaniem Centrum będzie stworzenie potencjału badawczego, który pozwoli na selekcję najlepszych technologii lub
opracowanie nowych, wykonanie badań prototypowych oraz opracowanie projektów koncepcyjnych systemów i
urządzeń, dla wykorzystania przez przyszłych inwestorów. Te projekty będą brały pod uwagę wszystkie aspekty lokalnego potencjału i warunków środowiskowych, co ułatwi proces inwestycyjny i zapewni bezpieczeństwo instalacji.
Istotnym zadaniem Centrum będzie udział w formowaniu prawa dotyczącego energetyki odnawialnej, rozpracowywanie efektów socjologicznych oraz prowadzenie działalności informacyjno – edukacyjnej.
Region morski, w którym żyjemy i który formujemy jest bardzo atrakcyjny jako źródło zielonej energii. IMP PAN, zajmujący się zagadnieniami energetyki, zdając sobie sprawę z potrzeb energetycznych ale także doceniając wielkie wyzwanie jakim jest ochrona zasobów morskich i strefy brzegowej kieruje się troską o minimalizację skutków ekologicznych inwestycji energetycznych na Bałtyku.
Przygotowywane obecnie projekty wielkich farm wiatrowych na Ławicy Słupskiej, jak i inne działania, wskazują na to,
że instalacje do produkcji energii na morzu Bałtyckim stają się faktem. Z tego powodu proponujemy powołanie instytucji pod nazwą Morskie Centrum Ekoenergetyki i Ekosystemu (MORCEKO). Zadaniem Centrum będzie stworzenie
dogodnych warunków dla produkcji zielonej energii, zapewniając jednocześnie maksimum bezpieczeństwa dla środowiska.
GŁÓWNE CELE DZIAŁANIA CENTRUM
W celu skutecznej realizacji celów powołano wąską grupę inicjatywną składającą się z przedstawicieli nauki, władz
samorządowych i przemysłu. Zadaniem tej grupy jest określenie ogólnego zakresu działania Centrum, który:
 odpowiadać będzie potencjałowi naukowo merytorycznemu wybrzeża,
 uzyska wsparcie władz terytorialnych,
 otrzyma silne poparcie i zaangażowanie przemysłu
 opracuje projekty koncepcyjne i wstępne rozwiązań technicznych systemów generowania energii elektrycznej
w środowisku morskim, z uwzględnieniem wszelkich aspektów środowiskowych i prawno administracyjnych.
Do podstawowych zadań Centrum, które obecnie możemy sformułować, należą:
 prace naukowo – badawcze nad efektywnością pozyskiwania energii na morzu
 i w strefie przybrzeżnej
 rozwiązywanie technicznych zagadnień na poziomie systemów jak i istotnych podzespołów, uwzględniając
aspekty bezpieczeństwa instalacji
 wpływ wybudowania instalacji, produkcji energii, działalności serwisowej urządzeń oraz komunikacji z lądem na ekosystem Bałtyku i pobrzeża
 strategia wykorzystania gospodarczego wyłącznej strefy ekonomicznej RP
 aspekty ekonomiczne, prawne i administracyjne związane z realizacją instalacji oraz działalnością MORCEKO
28
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne—aspekty techniczne i prawne”


analiza problemów socjologicznych związanych z inwestycjami
działania edukacyjno – promocyjne prezentujące korzyści dla gospodarki wynikające z działania centrum.
Działalność Centrum wymagać będzie włączenia się dużej liczby podmiotów naukowych, samorządowych i przemysłowych. Lista partnerów MORCEKO powinna objąć reprezentację tych środowisk naukowych, technicznych i administracyjnych, od których zależeć będzie realizacja celów centrum. Lista ta jest otwarta na dalsze propozycje przyszłych
partnerów, zawierające dokładną definicję udziału w realizacji zadań Centrum.
PERSPEKTYWY I WIZJA BADAWCZA
MORCEKO będzie realizowało badania naukowe o charakterze interdyscyplinarnym i wielodziedzinowym, integrujące
środowiska naukowe. Prowadzone badania naukowe i prace rozwojowe będą ściśle powiązane z potrzebami rozwojowymi polskiej gospodarki. Planowane do realizacji prace badawcze w pełni wpisują się w priorytetowe kierunki
badań naukowych i prac rozwojowych określonych w Krajowym Programie Badań:
 nowe technologie w zakresie energetyki;
 zaawansowane technologie informacyjne, telekomunikacyjne i mechatroniczne;
 nowoczesne technologie materiałowe;
 środowisko naturalne, rolnictwo i leśnictwo;
 społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków;
 bezpieczeństwo i obronność państwa.
Więcej informacji na temat Morskiego Centrum Eko-energetyki i Eko-systemu znajda Państwo na stronie internetowej www.morceko.pl.
Źródło: www.morceko.pl
29
Konferencja „Turbiny wiatrowe i wodne – aspekty techniczne i prawne” jest kontynuacją cyklu
konferencji organizowanych przez Naczelną Organizację Techniczną w Gdańsku, poświęconych
wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii w praktyce.
Pierwsza - „Instalacje fotowoltaiczne (OZE) - aspekty prawne i techniczne” odbyła się 7 listopada
2013 roku, druga „Pompy ciepła i kolektory słoneczne w praktyce – aspekty techniczne i prawne”
miała miejsce w dniu 25 lutego 2014 roku.
Podczas konferencji „Turbiny wiatrowe i wodne – aspekty techniczne i prawne”, zostaną omówione możliwości wykorzystania energii wiatrowej i wodnej oraz sposoby jej zastosowania pod
względem technicznym oraz prawnym. Konferencja m.in. ma służyć również wymianie opinii
i informacji związanych z budową i eksploatacją elektrowni.
Pomorska Rada Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych
Naczelnej Organizacji Technicznej Gdańsku
ul. Rajska 6, 80-850 Gdańsk
tel. 58 301 12 18, e-mail: [email protected], www.notgdansk.pl
30