Monitorowanie zakażeń szpitalnych

Sierocka
Probl
HigA,Epidemiol
Cianciara 2010,
M. Monitorowanie
91(2): 323-328
zakażeń szpitalnych
323
Monitorowanie zakażeń szpitalnych
Monitoring of nosocomial infections
Aleksandra Sierocka 1/, Maria Cianciara 2/
1/
2/
Katedra Polityki Ochrony Zdrowia, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 1 im. N. Barlickiego w Łodzi
Wprowadzenie. Zakażenia szpitalne stały się jedną z głównych przyczyn
współczesnych chorób zakaźnych i dotyczą wszystkich szpitali na całym
świecie. Dążenie do zmniejszenia ryzyka ich występowania, powinno należeć
zatem do podstawowego jak również jednego z głównych obowiązków
zarówno kierownictwa, jak i całego personelu zatrudnionego w każdej
jednostce ochrony zdrowia.
Introduction. Nosocomial infections have become one of the main reasons
of contemporary infectious diseases concerning hospitals worldwide.
Decreasing the risk of their appearance should be the main duty of the
health care personnel.
Cel. Prezentacja danych o zakażeniach szpitalnych i ich czynnikach
etiologicznych występujących w szpitalu akademickim w Łodzi.
Material & methods. The analysis of reports issued by the epidemiological
nurse between 2004-2007.
Materiał i metody. Analiza raportów opracowanych przez pielęgniarkę
epidemiologiczną w latach 2004-2007.
Results. The analysis of the data presented above indicates that the
wards with the highest infection risk are intensive care wards and those
performing invasive medical diagnostics. The most frequently isolated
alert pathogens include meticilin resistant strain of Staphylococcus aureus
(MRSA) (35.3%), Pseudomonas aeruginosa (11.5%), Acinetobacter
baumani (8.6%), Klebsiella pneumoniae ESBL+ (5.8%) and strains of
Escherichia coli (5%).
Wyniki. Oddziałami największego ryzyka wystąpienia zakażeń są oddziały
intensywnej opieki medycznej oraz te, których działanie ściśle związane
jest z koniecznością wykonywania inwazyjnej diagnostyki medycznej.
Do najczęściej izolowanych alertpatogenów należą: metycylino-oporne
szczepy Staphylococcus aureus (MRSA) (35,3%), Pseudomonas aeruginosa
(11,5%), Acinetobacter baumani (8,6%), Klebsiella pneumoniae ESBL+
(5,8%) oraz szczepy Escherichia coli (5%).
Wnioski. Częstość występowania zakażeń pozostaje w ścisłym związku
z rodzajem wykonywanych u pacjentów zabiegów diagnostycznych
i terapeutycznych. W sytuacji, w której wskaźnik występowania infekcji
jest niższy niż 5-10%, można przypuszczać, że nie świadczy on, niestety,
o wysokim poziomie sanitarno-epidemiologicznym badanej jednostki, ale
jedynie o niewielkim zainteresowaniu tematem czy braku należytej uwagi
poświęcanej temu zagadnieniu.
Aim. Presentation of information about hospital infections and their
etiologic factors occurring in a University hospital in Lodz.
Conclusions. The frequency of infections occurrence is closely related to
the kind of performed diagnostic and therapeutic treatments. The situation
when frequency of such infections occurrence is lower than 5-10% is a
rather probable indication that the sanitary-epidemiological level of the
examined hospital is not high and that the hospital interest in this issue
is inadequate.
Key words: hospital infections, surveillance
Słowa kluczowe: zakażenia szpitalne, nadzór
© Probl Hig Epidemiol 2010, 91(2): 323-328
www.phie.pl
Nadesłano: 15.03.2009
Zakwalifikowano do druku: 28.05.2010
Wstęp
Zakażenia szpitalne należą obecnie do jednego
z głównych powodów współczesnych chorób zakaźnych i dotyczą wszystkich szpitali na całym świecie.
Definiuje się je „jako zakażenie, które nie występowało
ani nie znajdowało się w okresie wylęgania, gdy chory
był przyjmowany do szpitala, a jego nabycie nastąpiło
podczas jego pobytu w szpitalu”. Dlatego też może
ujawnić się zarówno w trakcie hospitalizacji, jak i po
wypisaniu chorego do domu lub po przeniesieniu go
do innego zakładu opieki zdrowotnej.
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Mgr Aleksandra Sierocka
ul. K. Napierskiego 3/52, 94-056Łódź, tel. 505 619 288
e-mail: [email protected]
O zakażeniu możemy mówić zatem jedynie w sytuacji, w której spełnione zostały następujące warunki
[1,2]:
•chory poddany hospitalizacji w momencie przyjęcia
do szpitala nie był w okresie wylęgania choroby
zakaźnej,
•w chwili przyjęcia u pacjenta nie występowały żadne objawy zakażenia,
•zakażenie ujawniło się nie wcześniej niż po 48
godzinach od momentu przyjęcia do szpitala.
Jednocześnie w przypadku drobnoustrojów
o długim lub bardzo długim okresie wylęgania (np.
324
Probl Hig Epidemiol 2010, 91(2): 323-328
­ egionella, wirusy B i C zapalenia wątroby, HIV), rozL
wój chorób przez nie wywołanych przekracza umowne 48 godzin i może trwać nawet do dwóch tygodni
(postać płucna legionellozy), sześciu miesięcy (WZW
typu B) lub wiele lat (AIDS).
Schemat procesu szerzenia się drobnoustrojów
w zakażeniach szpitalnych przedstawia rycina 1.
Źródło
– Pacjent (własna
flora bakteryjna)
– Personel
– Odwiedzający
– Sprzęt medyczny
– Środowisko szpitalne
Drogi
przenoszenia
– kontaktowa
– powietrzno-kropelkowa
– pokarmowa
Osobnik
wrażliwy
– pacjent
– pracownik
Ryc. 1. Proces epidemiczny w zakażeniach
Fig. 1. Epidemic process in infections
Do osób najbardziej narażonych na ryzyko wystąpienia zakażenia szpitalnego należą głównie: chorzy hospitalizowani w oddziałach intensywnej opieki medycznej,
poddani procedurom diagnostycznym i terapeutycznym
górnych dróg oddechowych, osoby z centralnym wkłuciem do naczyń krwionośnych, dializowane i z cewnikami dróg moczowych, pacjenci ze skrajnych grup wiekowych (powyżej 65 roku życia, poniżej 1 roku życia),
pacjenci obciążeni przewlekłymi schorzeniami (np.
cukrzycą, niewydolnością układu krążenia lub układu
oddechowego), chorzy z poważnymi zaburzeniami
odporności (naturalnymi lub jatrogennymi np. leczeni
immunosupresyjnie lub przeciwnowotworowo, z chorobą
nowotworową) oraz po urazach wielonarządowych lub
rozległych oparzeniach [1,3].
Zakażenia szpitalne dotyczą jednak nie tylko
chorych, ale również osób, które mają stałe, okresowe, bądź sporadyczne kontakty ze środowiskiem
szpitalnym, tj. personelu, odwiedzających, brygad
remontowych, dostawców, itp. [4,5,6].
Najważniejszym elementem w procesie prawidłowej kontroli zakażeń szpitalnych jest przede wszystkim właściwy system ich rejestracji. Obecnie wyróżnić
możemy dwa główne systemy:
1. bierny – wprowadzony w 1997 r. i polegający
na okresowym (co miesiąc lub co kwartał) zbieraniu informacji o zakażeniach na podstawie
raportów lub kart rejestracji wypełnianych przez
lekarzy prowadzących chorych (typowe badanie
retrospektywne) [7]. Wadą tej metody jest czułość, która wynosi wg International Federation of
­Infection Control zaledwie 14-34% [8,9,10].
2. czynny – wprowadzony w 2001 r., oparty na codziennym wykrywaniu, kwalifikacji i rejestracji
zakażeń przez pielęgniarkę epidemiologiczną
oraz okresowej analizie zebranych danych przez
Zespół Kontroli Zakażeń. Zakłada wprowadzenie
tzw. „złotego standardu epidemiologicznego”
Emmersona, polegającego na wszechstronnym
nadzorze przez doświadczony i wyszkolony personel zespołów kontroli zakażeń [11]. Czułość
tej metody sięga 95% [12].
Cel pracy
Prezentacja danych o zakażeniach szpitalnych
i ich czynnikach etiologicznych występujących
w szpitalu akademickim w Łodzi.
Materiał i metody
Zgromadzone i przedstawione w pracy dane
o zakażeniach oraz ich czynnikach etiologicznych występujących w wybranym szpitalu akademickim w Łodzi obejmują lata 2004-2007. Pochodzą z raportów
opracowanych przez pielęgniarkę epidemiologiczną
i przygotowanych w oparciu o tzw. indywidualne karty
rejestracji zakażenia zakładowego lub drobnoustroju
alarmowego.
Wyniki
Najważniejsze wskaźniki szpitalne w latach
2004-2007 przedstawione zostały w tabeli I. Na ich
podstawie określić można nie tylko ogólne tendencje
i wskazać główne zmiany zachodzące w czasie w poszczególnych oddziałach, ale również dokonać analizy
porównawczej pomiędzy różnymi typami oddziałów.
Podane wskaźniki określają zarówno liczbę osób leczonych czy osobodni, jak również tak ważne parametry
jak średni czas pobytu pacjenta na oddziale oraz wskaźnik śmiertelności (najwyższy dla OIT – ponad 70%).
Badaniem objęte zostały wszystkie oddziały
szpitalne, w których odnotowano w sumie 98 infekcji
w 2004 r., w 2005 r. ich liczba wyniosła 138, w 2006 r.
– 137, a w 2007 r. – 48 przypadków.
Częstość zakażeń szpitalnych w poszczególnych
klinikach przedstawiono w tabeli II.
Analiza przedstawionych powyżej danych wskazuje, iż oddziałami największego ryzyka wystąpienia
zakażeń są oddziały intensywnej opieki medycznej
(2004 r. – 3%; 2005 r. – 10,4%; 2006 r. – 9,4%, 2007 r.
– 1,4%) oraz te, których działanie ściśle związane jest
z koniecznością wykonywania inwazyjnej diagnostyki
medycznej (biopsji, endoskopii, zabiegów operacyjnych, długotrwałej terapii dożylnej) tj. oddział neurochirurgii (rok 2004 – 2,5%; 2005 – 1,8%; 2006 – 1,9%,
2007 – 0,4%) czy chirurgii ogólnej (rok 2004 – 1,2%;
2005 – 1%; 2006 – 1,5%, 2007 – 0,9%). Istnieją jednak i takie kliniki, w których nastąpił spadek liczby
zakażeń. Dotyczy to przede wszystkim chirurgii czaszkowo-szczękowo-twarzowej. Najniższy współczynnik
zachorowalności (0) stwierdzono w oddziałach:
okulistyki, chirurgii plastycznej i otolaryngologii oraz
gastroenterologii i diabetologii (tab. II).
Sierocka A, Cianciara M. Monitorowanie zakażeń szpitalnych
325
Tabela I. Wskaźniki szpitalne w latach 2004-2007
Table I. Hospital indices between 2004-2007
Oddział
Wskaźnik średniego dziennego
wykorzystania łóżka (%)
2004 2005 2006 2007
90,7
92,4
92,0
94,4
70,0
84,2
88,9
90,5
57,3
65,3
61,5
58,5
41,4
56,9
60,3
88,2
46,3
39,6
43,5
49,5
59,3
47,5
40,9
44,4
85,7
83,5
90,7
85,0
72,7
67,2
55,7
94,8
65,0
54,3
45,4
52,7
27,4
27,3
22,9
21,5
72,7
90,2
88,3
80,5
83,4
93,3
95,0
93,3
Liczba
łóżek
Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Neurochirurgii
Chirurgii Ogólnej
Pulmonologii i Alergologii
Otolaryngologii
Chirurgii Szczękowo-Twarzowej
Nefrologii
Neurologii
Okulistyki
Chirurgii Plastycznej
Diabetologii
Gastroenterologii
8
40
59
33
65
30
27
61
55
30
24
21
Tabela II. Częstość zakażeń szpitalnych w poszczególnych klinikach
Table II. Frequency of hospital infections in individual clinics
Oddział
Wskaźniki częstości infekcji zakładowych (%)
2004
2005
2006
2007
Oddział Kliniczny Anestezjologii
i Intensywnej Terapii
3,0
10,4
9,4
1,4
Oddział Kliniczny Neurochirurgii
Oddział Kliniczny Chirurgii Ogólnej
Oddział Kliniczny Pulmonologii
i Alergologii
Oddział Kliniczny Otiatrii, Laryngologii i Onkologii Laryngologicznej
Oddział Kliniczny Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej
Oddział Kliniczny Nefrologii
Oddział Kliniczny Neurologii
Oddział Kliniczny Okulistyki
Oddział Kliniczny Chirurgii Plastycznej
Oddział Kliniczny Diabetologii
Oddział Kliniczny Gastroenterologii
2,5
1,2
0,3
1,8
1,0
0,4
1,9
1,5
0,6
0,4
0,9
0
0,04
0,9
0
0,3
0,4
0,6
0,2
0,2
0,4
0,5
0
0
0
0
0,2
0,3
0,03
0,1
0
0
0,4
0,3
0
0
0
0
0,2
0,07
0
0
0
0
Przeprowadzona identyfikacja czynników etiologicznych zakażeń szpitalnych umożliwiła wskazanie
tych drobnoustrojów, które dominują w jednostce,
a tym samym stanowią zagrożenie nie tylko dla pacjenta, ale dla całego środowiska szpitalnego (np. wzrost
lekooporności, szerzenie się zakażeń epidemicznych).
Do najczęściej izolowanych alertpatogenów należą:
metycylino-oporne szczepy Staphylococcus aureus
(MRSA) (35,3%), Pseudomonas aeruginosa (11,5%),
Acinetobacter baumani (8,6%), Klebsiella pneumoniae
ESBL+ (5,8%) oraz szczepy Escherichia coli (5%).
Szczególną uwagę zwraca znaczny odsetek MRSA,
które stanowiły ponad 30% wszystkich wyhodowanych bakterii, a których liczba nie zmalała mimo
podjętych w szpitalu działań zapobiegawczych.
Porównanie liczby drobnoustrojów wyhodowanych z poszczególnych klinik w latach 2005-2007
pozwoliło odpowiedzieć na pytanie (ryc. 2): czy dany
patogen charakteryzuje się tendencją rosnącą czy jest
z oddziału eliminowany? Umożliwiło wskazanie tych
Wskaźnik średniego pobytu
pacjenta
2004 2005 2006 2007
9,6
8,5
9,3
9,6
6,0
5,9
5,5
4,7
5,5
4,9
5,0
4,8
3,5
4,0
3,5
2,9
5,0
5,0
5,0
5,4
4,0
3,6
3,0
3,5
9,2
7,8
7,5
6,3
8,4
8,3
7,9
8,3
4,2
3,4
2,9
4,1
4,1
3,7
3,1
2,7
9,1
9,7
9,3
8,1
3,5
3,3
3,1
3,1
Wskaźnik śmiertelności (%)
2004
71,9
4,4
2,8
1,8
0,0
0,1
4,2
1,8
0,0
0,0
1,2
2,6
2005
76,1
3,7
2,6
2,6
0,1
0,0
2,2
2,4
0,0
0,0
2,1
2,5
2006
71,4
3,2
2,6
2,7
0,1
0,0
3,2
1,3
0,0
0,0
1,5
2,2
2007
73,7
3,8
2,4
1,9
0,1
0,1
2,1
1,9
0,0
0,0
1,9
1,4
czynników, na które powinno zwrócić się szczególną
uwagę, np. wzrost odsetka Pseudomonas aeruginosa
oraz MRSA w oddziale Anestezjologii i Intensywnej
Terapii w 2006 r. wymógł konieczność wzmożonego
nadzoru i kontroli nad sposobem dezynfekcji sprzętu
medycznego (charakterystycznego dla OIT pod względem wilgotności) oraz nad przestrzeganiem głównych
zasad higieny. Widoczna jedynie w oddziale neurologii
duża zmienność zgłoszonych drobnoustrojów może
sugerować, iż nie wszystkie zakażenia zostały zarejestrowane. Fakt ten nie pozwala nam dokonać metodycznej oceny, tak kierunku zmian, jak i możliwości
uchronienia się przed ewentualnymi zagrożeniami
istniejącymi w klinice. Podobna sytuacja ma miejsce na oddziałach: chirurgii plastycznej, okulistyki,
diabetologii i gastroenterologii, gdzie odnotowano
1 przypadek (MRSA) lub nie odnotowano żadnego
czynnika etiologicznego zakażeń.
Dyskusja
Częstotliwość występowania zakażeń pozostaje
w ścisłym związku z rodzajem wykonywanych u pacjentów zabiegów diagnostycznych i terapeutycznych
[4,13].
Według WHO liczba zakażeń szpitalnych (a raczej
ich rozpoznawalność) powinna oscylować w granicach
5-10%. Przy czym średnią wartość określono na 8,7%
z wahaniami od 11,8% w krajach Basenu Morza
Śródziemnego, 10% w krajach azjatyckich, do 7,7% e
Europie i 9% w krajach zachodniego Pacyfiku [2]. Jednocześnie najwyższa śmiertelność (ok.25%) związana
jest ze szpitalnym pierwotnym zakażeniem krwi. W
sytuacji, w której wskaźnik występowania ww. infekcji
jest niższy, można przypuszczać, że nie świadczy on,
niestety, o wysokim poziomie sanitarno-epidemiologicznym badanej jednostki, ale jedynie o niewielkim
zainteresowaniu tematem [3] czy braku należytej
uwagi poświęcanej temu zagadnieniu [14].
326
Probl Hig Epidemiol 2010, 91(2): 323-328
100%
Ser
Ser
inne
S.au
Pro
80%
S.au
S.au
S.au
bez
Pse
bez
60%
E.co
S.au
S.au
Pro
Str
bez
Pro
Pro
S.au
S.au S.au
Can
S.au
bez
Kle
bez
Pse
Kle
S.au
S.au
Pse
Pro
Pse
40%
Pse
Pro
S.au
Ent
S.au
20%
S.au
E.co
Esc
Pse
Aci
Str
Pse
Aci
Pse
S.au
E.co
Pse
S.co
Kle
S.co
Esc
Aci
Aci
Ent
Aci
Esc
Esc
Aci
Ent
Esc
Aci
0%
2005 2006 2007 2005 2006 2007 2005 2006 2007 2005 2006 2007 2005 2006 2007 2005 2006 2007 2005 2006 2007 2005 2006 2007 2005 2006 2007 2005 2006 2007 2005 2006
Aci – Acinetobacter spp.
Ent – Enterobacter spp.
Esc – Escherichia coli ESBL(+)
Pse – Pseudomonas Aeruginosa
Str – Streptococcus spp.
S.co – Staphylococcus spp.
Kle – Klebsiella pneumoniae ESBL(+)
E.co – Enterococcus spp.
Can – Candida albicans
Pro – Proteus mirabilis
S.au – Staphylococcus aureus MRSA
Ser – Seratia marescens
inne – Inne (Pseudomonas putida, Stenotropchomonas maltophia, Klebsiella oxytoca)
bez – Bez określonego gatunku czy rodzaju czynnika etiologicznego
Ryc. 2. Czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych w poszczególnych oddziałach w latach 2005-2007
Fig. 2. Etiologic factors of hospital infections on individual wards between 2005-2007
Dodatkowo zjawiskiem budzącym niepokój jest
znaczna śmiertelność z powodu infekcji szpitalnych.
Według dostępnych danych w Stanach Zjednoczonych
zakażenia wewnątrzszpitalne stanowią ósmą przyczynę zgonu. Pomiaru wskaźnika śmiertelności określa się
liczbą zgonów na 100 pacjentów lub liczbą utraconych
lat życia (YLL – years of life lost), spowodowanych
zakażeniem wewnątrzszpitalnym. Największą śmiertelność, sięgającą nawet 30%, powodują zakażenia
krwiopochodne i zapalenia płuc. Niestety w niniejszej
pracy, z powodu braku rzetelnych danych, nie udało
się określić ww. wskaźnika.
Doniesienia z innych jednostek, które wskazują
oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii jako
miejsce występowania największej liczby infekcji
(13-14%), odpowiadają uzyskanym w pracy wynikom. Widoczny na przełomie lat 2004-2005 ponad
3-krotny wzrost częstości zakażeń w OIT spowodowany był głównie zmianą sposobu rejestracji zakażeń
szpitalnych, która polegała na znacznym usprawnieniu i udoskonaleniu systemu poprzez wprowadzenie
opisanej wcześniej tzw. metody aktywnej (skojarzona
analiza danych klinicznych i mikrobiologicznych,
kontrole i nadzór pielęgniarki epidemiologicznej).
Jej wdrożenie, razem z koniecznością hospitalizacji
od 2006 r. pacjentów dializowanych otrzewnowo,
spowodowało 2-krotny wzrost wartości współczynnika
zachorowalności w oddziale nefrologii, jak również
doprowadziło do znacznego, w porównaniu z rokiem
2004, wzrostu wykrywalności infekcji w oddziale
pulmonologii i alergologii.
W kwietniu 2005 r. na ½ etatu zatrudniona została również druga pielęgniarka epidemiologiczna.
Fakt ten przyczynił się do zwiększenia wykrywalności
i zgłaszalności zakażeń.
Następnymi w kolejności oddziałami wymienianymi w publikacjach są: neurochirurgia – 4,56%;
chirurgia ogólna (~2%) i neurologia (1,4-2,5%)
[3,15,16].
Odnotowany w pracy spadek liczby przypadków
zakażeń na oddziale szczękowo-twarzowym spowodowany był głównie licznymi szkoleniami personelu,
ze szczególnym zwróceniem uwagi na prawidłowe
mycie i dezynfekcję rąk oraz na oddziale neurologii
– przeprowadzeniem remontu dostosowawczego do
wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia
22 czerwca 2005 r.
Najniższy współczynnik zachorowalności (0)
stwierdzony w oddziałach: okulistyki, chirurgii plastycznej i otolaryngologii wynika z faktu wykonywania
Sierocka A, Cianciara M. Monitorowanie zakażeń szpitalnych
w większości ww. oddziałów tzw. zabiegów czystych
i przyjmowania pacjentów już zdiagnozowanych (np.
zabiegi planowe na okulistyce). Unika się w ten sposób
dodatkowego ryzyka związanego z przeprowadzaniem
badań, często także tych inwazyjnych oraz przyczynia
się to do skrócenia czasu pobytu chorego w szpitalu.
Jednocześnie brak rejestracji zakażeń pochodzących
z oddziału diabetologii i gastroenterologii nie świadczy o pozytywnej sytuacji epidemiologicznej ww.
klinik, ale wskazuje na pewne nieprawidłowości oraz
niedostateczny nadzór nad nimi. To one są miejscem,
w którym szkolenia personelu i kontrole powinny mieć
charakter szczególnie intensywny, stając się polem do
popisu dla Zespołu Kontroli Zakażeń.
Dane procentowe pochodzące z piśmiennictwa,
które dotyczą czynników izolowanych w przypadku
rozpoznania zakażeń, nieco różnią się od tych, które
uzyskaliśmy, choć również wskazują szczepy gronkowca złocistego jako jedne z najliczniejszych (25,4%).
Do kolejnych pod względem częstości występowania
należą: Staphylococcus epidermidis (27%), Escherichia
coli (7%), Klebsiella pneumoniae (7,2%) oraz Pseudomonas aeruginosa (5,9%) [3,8,16].
Podsumowanie
Biorąc pod uwagę uzyskane wyniki oraz informacje zdobyte z innych źródeł z niepokojem musimy
stwierdzić, że w Polsce jest to problem nadal niedoceniany. Fakt ten spowodowany jest nie tylko brakiem
chęci czy możliwości, ale przede wszystkim brakiem
rzetelnego, fachowego przygotowania wszystkich pracowników medycznych (każdego szczebla). Musimy
pamiętać bowiem, że rola Zespołu Kontroli Zakażeń
nie polega tylko na kontrolowaniu i wytykaniu błędów,
ale koncentruje się głównie na współpracy w zwalczaniu zakażeń i tworzeniu procedur zapobiegawczych.
Systematyczna edukacja, wymagająca – niestety
- zarówno czasu, jak i olbrzymiego samozaparcia,
z pewnością pozwoli nam jednak osiągnąć odpowiednią wiedzę i przyczyni się do obniżenia ryzyka
wystąpienia infekcji, będących jednym z elementów
składowych funkcjonujących w permanentny sposób w metodzie czarnych punktów.
327
Podsumowując należy stwierdzić, że jednym
z najważniejszych i jednocześnie bezpośrednich czynników ryzyka zakażenia jest schorzenie podstawowe,
które stało się powodem przyjęcia pacjenta do szpitala.
To ono bowiem zadecyduje na jakim oddziale chory
będzie hospitalizowany, jakie będzie miał wykonane
procedury i jak długo będzie leżał. Dodatkowym warunkiem jest również standard oddziału, na który pacjent zostanie przyjęty, a na który wpływ mają [1]:
–wykorzystywane w nim techniki aseptyczne,
–wiedza i świadomość personelu medycznego,
–troska o higienę i prawidłowa dezynfekcja rąk,
–przestrzeganie obowiązujących zasad, procedur
i norm sanitarno-epidemiologicznych,
–stosowanie racjonalnej antybiotykoterapii,
–prawidłowa sterylizacja sprzętu medycznego oraz
stosowanie sprzętu jednorazowego,
–właściwa utylizacja sprzętu i brudnego materiału
jednorazowego,
–segregowanie i zbieranie brudnej bielizny szpitalnej.
Przestrzeganie i stosowanie wszystkich obowiązujących zasad, norm i przepisów – to zatem główna
wytyczna przyczyniająca się do ograniczenia liczby
zakażeń szpitalnych. Dodatkowym wyznacznikiem
jest także właściwy system nadzoru nad zakażeniami,
który powinien charakteryzować się [17]:
–prostotą – umożliwiającą zmniejszenie kosztów
i nakładów pracy,
–elastycznością – przejawiającą się łatwością wprowadzania potrzebnych zmian,
–możliwością jego przyjęcia i zaanektowania w rzeczywistości – oceniana na podstawie uczestnictwa
w systemie i jakości danych,
–zwartością – jednoznaczność stosowanych terminów i definicji,
–czułością – umożliwiającą wykrywanie jak największej liczby przypadków,
–swoistością – związaną z koniecznością sprecyzowania definicji i posiadania wyspecjalizowanej kadry
medycznej.
Piśmiennictwo / References
1. Fiedotow M, Denys A. Wybrane aspekty zakażeń szpitalnych.
Pol Merk Lek 2006, XXI, 125, 484.
2. Łopaciuk U, Semczuk K, Dzierżanowska D. Mikrobiologia
zakażeń szpitalnych. Zakażenia 2002, 1-2: 98-102.
3. Wójkowska-Mach J. Opisowa analiza zakażeń szpitalnych
w Polsce. Praca doktorska. Collegium Medicum Uniwersytetu
Jagiellońskiego w Krakowie, 2002.
4. Dzierżanowska D, Jeljaszewicz J. Zakażenia szpitalne.
alfa‑medica Press, Bielsko-Biała 1999.
5. Kożdoń S. http://www.szpital.netus.pl/gazetki/62.htm
6. Staszkiewicz W, Hryniewicz W. Praktyczne zasady kontroli
zakażeń szpitalnych – zbiór rekomendacji i procedur dla
polskich szpitali. Warszawa 2000.
7. Grzybowski J. Zakażenia szpitalne w Polsce w latach 1997
i 1998. Zakażenia 2001, 1: 11-12.
8. Sala E. Monitorowanie czynne zakażeń szpitalnych
w SP zespole ZOZ w Staszowie. Prz Epidemiol 2006, 60:
131‑140.
328
9. Lenar A. Zakażenia szpitalne: Mamy swoje odrębne zdanie–
rozmowa z dr hab.med. Małgorzatą Bulandą, prezesem
zarządu Polskiego Towarzystwa Zakażeń Szpitalnych. Rynek
Zdrowia 2007, 9: 66-68.
10. Glenister H, Taylor L, Cooke E. An evaluation of surveillance
methods for detecting hospital inpatients. J Hosp Infect
1993, 23: 229-242.
11. Polskie Towarzystwo Zakażeń Szpitalnych. System czynnej
rejestracji zakażeń szpitalnych. Zakażenia 2002, 3-4: 87.
12. Jawień M, Wójkowska-Mach J, Bulanda M, Heczko P.
Wdrażanie systemu czynnej rejestracji zakażeń szpitalnych
w polskich szpitalach. Prz Epidemiol 2004, 58: 483-91.
13. Sierocka A, Milewska A, Marczak M. Zarządzanie
ryzykiem w systemie opieki zdrowotnej na przykładzie
szpitala w województwie łódzkim. Sytuacja ekonomiczna,
organizacyjna i kadrowa dużych organizacji gospodarczych
w aglomeracji łódzkiej. Monografia Politechniki Łódzkiej,
Łódź 2007.
Probl Hig Epidemiol 2010, 91(2): 323-328
14. Damani Nizam N. Praktyczne metody kontroli zakażeń.
Polskie Towarzystwo Zakażeń Szpitalnych, Kraków 1999.
15. Grzesiowski P. Aktualna sytuacja epidemiologiczna
w polskich szpitalach. Podsumowanie raportów wg
Wytycznych Głównego Inspektora Sanitarnego z maja 2004
w sprawie rejestracji i raportowania zakażeń szpitalnych.
Warszawa, 27 czerwca 2005 r.
16. Cienciała A, Mądry R, Barucha P i wsp. Zakażenia szpitalne
w oddziałach zabiegowych. Prz Epidemiol 2000, 54:
291‑297.
17. Heczko P, Wójkowska-Mach J. Organizacja nadzoru nad
zakażeniami szpitalnymi w oddziałach zabiegowych.
Epidemiologia zakażeń szpitalnych. [w:] Zakażenia
szpitalne na oddziałach zabiegowych. Bulanda M (red).
Oficyna Nauk Tekst, Kraków 2008: 14.