Rola szkoły w zapobieganiu wadom postawy.
Transkrypt
Rola szkoły w zapobieganiu wadom postawy.
Rola szkoły w zapobieganiu wadom postawy. Przed szkołą stoi cały kompleks zagadnień natury zdrowotnej, higienicznej i wychowawczo-organizacyjnej w odniesieniu do dzieci i młodzieży. Główną troską tych zabiegów jest takie oddziaływanie, które mając na względzie główny rozwój osobowości człowieka, dba o zdrowie, sprawność fizyczną, rozwijanie zdolności i umiejętności ruchowych, a także o higieniczny tryb życia, ładną postawę i harmonijny rozwój ciała. Zadaniem szkoły i współpracującej z nią służby zdrowia jest zapobieganie powstawaniu wad postawy u dzieci i młodzieży. Wymaga to skoordynowanego działania personelu leczniczego i pedagogicznego. Coraz częściej spotyka się w szkołach uczniów zwolnionych z niektórych ćwiczeń. Zmusza to nauczyciela wychowania fizycznego do tworzenia nowej grupy ćwiczebnej pod kontem danej wady. Stad rola szkoły, by obsadzała stanowisko nauczyciela wychowania fizycznego osobą o właściwych kwalifikacjach, bo „nauczyciel świadomy swych zadań i odpowiednio przygotowany doprowadzi do „wyrośnięcia z wady”, nieświadomy zaś może współdziałać w jej postępie i utrwaleniu”. 1/ Wychowanie fizyczne ma do spełnienia wiele celów i funkcji, które są ujęte w programie nauczania i maja za zadanie stworzenia korzystnych warunków uczniowi w niełatwej pracy w szkole. Cele realizuje się poprzez funkcje wychowania fizycznego. Służą one wszechstronnemu rozwojowi dziecka i przygotowaniu go do życia społecznego. Program nauczania zawierający cele i funkcje obowiązuje każdego nauczyciela. Na podstawie tego dokumentu nauczyciel realizuje przypadające mu zadania. Współczesny system wychowania fizycznego pozwala na to, by nauczyciel samodzielnie dobierał środki ruchowe, mając na względzie stan rozwoju fizycznego i potrzeby młodzieży nad którą sprawuje opiekę. Współcześnie na wychowanie fizyczne patrzy nieco inaczej, a mianowicie są to godziny (ściśle określone)na ćwiczenia ruchowe tzw. lekcje wychowania fizycznego. Wychowanie fizyczne zawiera w sobie czynniki oraz warunki jakie działają na ucznia. Troska o to, by były one jak najlepsze dla jego rozwoju, spoczywa nie tylko na wychowawcy fizycznym, ale i na wszystkich pracownikach szkoły, nie wyłączając służby zdrowia. Troska o zdrowie, rozwój uczniów ma miejsce w każdej szkole. Ważną rolę w zakresie wychowania zdrowotnego w szkole odgrywa właściwie pojęte współdziałanie kadry pedagogicznej i szkolnej służby zdrowia. Szczególnie ważna rola przypada we wzajemnym współdziałaniu obu służb na terenie szkoły nauczycielowi wychowania fizycznego i lekarzowi szkolnemu. Współdziałanie przejawia się w zakresie: − kwalifikuje uczniów do zajęć wf, − opieki nad uczniem częściowo, okresowo lub trwale zwolnionym z zajęć wf, − selekcje uczniów wymagających ćwiczeń w zespołach wyrównawczych ( korekcyjnych) − oceny sprawności uczniów i kwalifikacji do klas sportowych, − przekazywanie na bieżąco informacji o stanie zdrowia i postępach uczniów w procesie wychowania fizycznego, − wykrywanie wad postawy i organizowanie ośrodków gimnastyki korekcyjnej dla tych dzieci. 1/ Bąk Stanisław „Postawa ciała jej wady i leczenie”, PZWL 1965, s.116 1 Współpraca nauczyciela i lekarza powinna być obustronna na zasadzie współpartnerstwa. Lekarz wiele wad postawy lub innych dekompensacji ustrojowych związanych z dysfunkcją niektórych narządów może wyleczyć tylko poprzez właściwe oddziaływanie w ramach zajęć wychowania fizycznego. Bardzo ważnym momentem we współpracy nauczyciela z lekarzem jest przestrzeganie i honorowanie przez nauczyciela zwolnień lekarskich. Nieobojętna jest postawa innych nauczycieli w szkole wobec swoich podopiecznych. Każdy bowiem dysponuje swoistą dla swego przedmiotu i swojej osobowości możliwością oddziaływań. Nauczyciel wychowania fizycznego szczególnie powinien współpracować z wychowawcami klas. Obowiązkiem każdego nauczyciela jest zwracanie uwagi na przyjmowanie poprawnej postawy dziecka w czasie pisania, czytania czy stanie np. przy tablicy: − zwracanie uwagi na dzieci z jednostronnym osłabieniem wzroku, czy słuchu /przyczyna skrzywienia kręgosłupa/, − dopasowanie ławki do wzrostu dziecka, − przesadzanie uczniów np.co 3 miesiące /zapobieganie jednostronnym pochyleniom tułowia/, − przestrzeganie obuwia profilaktycznego u uczniów, − odpowiednie oświetlenie pomieszczeń szkolnych. Podstawową troską szkoły i rodziców jest dbanie o prawidłowy rozwój psychofizyczny dziecka. Szkoła jako instytucja wychowująca stara się, stosując dostępne jej formy oddziaływać dodatnio na zdrowie dzieci. Bez ścisłej współpracy z uczniami i ich rodzicami praca na lekcjach wychowania fizycznego byłaby niewystarczająca. Szkoła całą swoją troskę o uczniów przejawia w ciągu całego jego pobytu w szkole. Prowadzone są okresowe badania uczniów, pozwalające stwierdzić wszystkie stany chorobowe i natychmiastowe im zapobieganie. Stąd badania dzieci nowoprzybyłych do szkoły i klasy. Pozwalają one na selekcję dzieci do grup dyspanseryjnych w zależności od odchyleń od normalnego stanu zdrowia, występujących tu rodzajów. P dokonaniu klasyfikacji na zajęcia korekcyjne lekarz szkolny wystawia skierowanie na ćwiczenia gimnastyki korekcyjnej, zgodnie z rodzajami wad. Wstępna ocena postawy ciała, okresowe badania należą do lekarza, natomiast obserwacje i kontrole bezpośrednie dokonuje prowadzący zajęcia wspólnie z lekarzem. Wspólnym celem i zadaniem szkoły jak i lekarza jest dążenie do niwelowania liczby uczniów z wadami postawy. Dlatego nauczyciel wychowania fizycznego jest informowany o ilości dzieci zaliczonej do grupy słabszej. Częste zajęcia z grupą słabszą- indywidualną powinny opierać się o racjonalne ćwiczenia z zachowaniem zasady indywidualizacji, powolnego stopniowania trudności, pamiętając o dobrym nastroju, by nie dopuścić do powstania u ćwiczących poczucia mniejszej wartości. Gdy występuje sytuacja, że dzieci z wadami postawy ćwiczą w grupie dzieci zdrowych, to nauczyciel musi być powiadomiony przez lekarza lub instruktora gimnastyki korekcyjnej o wskazaniach i przeciwskazaniach specyficznych dla dziecka w związku z jego wadą, by w czasie lekcji mógł je uwzględnić. Szkoła przygotowuje się na tego typu sytuacje i nauczyciel znając występujące w zespole klasowym odchylenie, poprowadzi zajęcia wychowania fizycznego uwzględniając potrzeby nie tylko rozwojowe, ale i korekcyjne, bo wysiłek pokonywany z łatwością przez dziecko zdrowe, dla dziecka z wadą postawy będzie męczący. Szkoła zapobiega powstawaniu u uczniów wad postawy w inny jeszcze sposób, choćby poprzez stosowanie ćwiczeń sródlekcyjnych. Skupienie na lekcji psychiczne i fizyczne prowadzi do szybkiego zmęczenia, a uczniowie wówczas przybierają coraz to bardziej 2 niekorzystne pozycje dla własnego organizmu. I wówczas pomocne są ćwiczenia śródlekcyjne, pod warunkiem, że są właściwie przeprowadzone. Przed ich rozpoczęciem uczniowie otwierają okna i każdy zajmuje wygodne, stojące miejsce. Ćwiczenia te wykonuje się cicho, sprawnie i szybko w następującej kolejności: 1. ćwiczenia mięsni szyi/głowy/ 2. ramion 3. tułowi 4. nóg 5. ćwiczenia oddechowe/np. krótka piosenka/ Ćwiczenia te powinny trwać 2 – 3 minuty. Do wyszczegółowionych celów należą: − przeciwdziałanie skutkom zmęczenia i znużenia, − korekcja postawy przez ruch wszechstronnie angażujący układ kostnostawowo-mięśniowy, − pobudzenie akcji płuc, serca, układu krążenia, − odciążenie analizatora wzrokowego i słuchowego, − kształtowanie nawyku stosowania aktywnego wypoczynku w czasie pracy umysłowej. Ćwiczenia śródlekcyjne i ruch na przerwach mogą stać się środkiem zaradczym na wpływy ujemne środowiska zewnętrznego na organizm. Ćwiczenia te działają na grupy mięśniowe, które są rozciągnięte na skutek siedzenia w ławkach. Rozluźnieniu ulegają mięsnie napięte w czasie siedzenia. Stąd duża rola szkoły, by ćwiczenia te spełniały swoją rolę. Podobną wartość dla stanu zdrowia uczniów mają ćwiczenia międzylekcyjne. Są one organizowane w szkołach w zależności od liczby oddziałów, warunków lokalowych i terenowych, pory roku, a także warunków atmosferycznych po 15- 25 min. Jako, że obciążenia psychiczne mogą stać przyczyną wady postawy, szkoły mogą stosować relaks. Jest to wypoczynek o charakterze biernym, stosunkowo mało stosowany w szkołach, ale podlegający realizacji. Polega on na rozluźnieniu mięśni i zmniejszeniu do minimum aktywności myślenia. Stosuje się go do przerwania stanu napięcia psychiczno- nerwowego. Bardzo korzystne jest dla postawy, stałe uprawianie sportów, zwłaszcza na świeżym powietrzu. Stąd pływanie, zwłaszcza stylem klasycznym jest najbardziej odpowiednim sportem dla tych, którzy mają zagrożona postawę ciała. Tutaj ujawnia się inicjatywa szkoły, która w zależności od istniejących na danym terenie możliwości, może zabiegać o rezerwacje basenów, czy kąpielisk na parę godzin dla swej szkoły. Ma to bardzo korzystny wpłya na organizm, zapobiega i przeciwdziała wadom postawy. Szkoły zabiegają także o miejsca na koloniach zdrowotnych dla uczniów, gdzie specjalny rozkład dnia wzbogacony o ćwiczenia dostosowane do wad postawy przyczynia się do polepszenia warunków zdrowotnych młodzieży. Do innych form działalności szkolnej w danym temacie, należy organizowanie jak największej liczby rodzajów zajęć pozalekcyjnych tj: − LOP − LOK − Kółka Sportowe /KS/ − SKS − Przysposobienie sportowe / PS/ − Międzyszkolne Kluby Sportowe /PS/ − Międzyszkolne Kluby Sportowe /MKS/. 3 Jak wydawałoby się, że LOK i LOP nie mają nic wspólnego z przeciwdziałaniem wadom postawy, to jednak ich rola jest znaczna. Dostarcza ruchu, odprężenia i zainteresowań, co ma wpływ na stan fizyczny i psychiczny. Są one czynnikiem mobilizującym dzieci i młodzież do uprawiania ćwiczeń ruchowych, wypoczynkiem po pracy umysłowej. Służą do uzyskania większej osobistej sprawności fizycznej, podniesienia ogólnego poziomu wychowania fizycznego w szkole i dają możliwość uzupełnienia skąpej liczby godzin obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego. Ma tu nauczyciel możliwość wprowadzenia ćwiczeń korekcyjnych, których umieszczenie w większej ilości na obowiązkowych lekcjach wychowania fizycznego byłoby niemożliwe. Kółka sportowe mają na celu podniesienie stanu wychowania fizycznego w niżej zorganizowanych szkołach podstawowych. Zajęcia w zakresie kółek sportowych dotyczą: − pływania − gimnastyki − łyżwiarstwa − saneczkarstwa, narciarstwa − łucznictwa − czwórboju lekkoatletycznego − ćwiczeń i zawodów w grach zespołowych − wycieczek sportowo- krajoznawczych. Przysposobienie sportowe ujmuje się w roczny plan pracy z uwzględnieniem pór roku / jesień, zima, wiosna/. Zajęcia te odbywają się na powietrzu. Od nauczyciela wymaga się starannego przygotowania pod względem organizacyjnym i bezpieczeństwa. Plan zajęć może uwzględniać: − zabawy i gry − wycieczki − gry i atletyka terenowa − rozgrywki i zawody sportowe − pływanie − sporty zimowe. Międzyszkolne kluby sportowe są organizowane w skupiskach szkół. Prowadzą działalność w sześciu dyscyplinach: − gimnastyka − lekka atletyka − piłka ręczna − piłka siatkowa − koszykówka − piłka nożna. Najważniejszymi zagadnieniami w pracy MKS jest nauka, wychowanie, bezpieczeństwo, higiena i szkolenie sportowe. Szkolne koła sportowe mają na celu podniesienie poziomu wychowania fizycznego i rozwijanie zainteresowań sportowych młodzieży. Pracę swoją SKS opiera o program nauczania wychowania fizycznego i jednolity szkolny kalendarz sportowy. Jak widać system wychowania fizycznego zostaje unowocześniany i wznawiany w coraz to głębszych celach, zadaniach i funkcjach. Jego struktura zakłada na czoło swej działalności 4 troskę o sprawność naszego młodego pokolenia. Jest to dobry objaw, bo i wymagania rosnącego pokolenia pod względem zdrowotnym są niestety coraz to większe. Pośród wymienionych działań szkoły w zapobieganiu wadom postawy, nie może zabraknąć jej działalności w ramach pedagogizacji rodziców. Sprzyjają temu wywiadówki, zebrania itp. Na tego typu spotkania zapraszane zostają kompetentne osoby i tak w przypadku wad postawy są to lekarze, nauczyciele wychowania fizycznego, specjaliści od gimnastyki korekcyjnej. Tematem tych spotkań jest omówienie objawów wad postawy, a także przyczyn ich powstawania. Rodzice mają możliwość podzielenia się spostrzeżeniami i uwagami. Rodzice uzyskują informacje dotyczące tego, gdzie kierować się z dzieckiem, jeżeli podejrzewają u niego jakąś nieprawidłowość rozwojową. Wśród ogromnych starań szkoły, działalność jej jest niewystarczająca, czego wymownym przykładem jest duża liczba dzieci i młodzieży ze skrzywieniem kręgosłupa, płaskostopiem i innymi wadami postawy. Krzywdzące byłoby zrzucenie winy za taką postawę młodego pokolenia tylko na szkołę. Albowiem jak wiele czynników wpływa na zniekształcenie postawy, tak wiele jest powodów. Nieobojętna pozostaje organizacja życia domowego rozwijającego się organizmu. 5