plik PDF

Iwona Golecka
Historia Gdyni w zadaniach
Uczniowie chętniej pracują, gdy zajęcia nawiązują do ich zainteresowań
oraz gdy dotyczą rzeczywistych sytuacji. Z różnych źródeł zebrałam dane
dotyczące Gdyni – jednego z najciekawszych miast Polski – i wykorzystałam je do napisania kilku zadań. Mam
nadzieję, że ich treść zaciekawi nie
tylko mieszkańców Pomorza. Do rozwiązania zadań potrzeba znajomości
wielu działów matematyki gimnazjalnej, mogą więc posłużyć jako materiał do powtórzeń przed egzaminem
w trzeciej klasie.
w porcie. Do wybuchu II wojny światowej dawna osada przekształciła się
w nowoczesny port (jeden z największych w Europie) i duże miasto.
a) W którym roku otwarto w Gdyni
port tymczasowy?
b) W którym roku wybudowano magistralę służącą do przewozu węgla
z Górnego Śląska do portu gdyńskiego?
c) Ile lat temu przyznano Gdyni prawa
miejskie?
Powierzchnia miasta1
Gdynia początkowo była małą wioską
rybacką. Gdy zapadła decyzja o budowie portu, osada zaczęła się rozrastać.
W 1925 roku powierzchnia Gdyni wynosiła 6,38 km2 , a w 1935 roku już
65,82 km2 .
Początki Gdyni
Po I wojnie światowej Polsce przyznano
skrawek wybrzeża morskiego, jednakże
bez dostępu do portu. Z powodu utrudnień w korzystaniu z portu w Wolnym
Mieście Gdańsku sejm polski przyjął 23
września 1922 roku uchwałę o budowie nowego portu w Gdyni – małej osadzie rybackiej. Rok później otwarto już
tam port tymczasowy, a pierwszym statkiem, który w nim gościł, był „Kentucky”pod francuską banderą. W 1926
roku Gdynia otrzymała prawa miejskie.
Siedem lat później otwarto nowo wybudowaną magistralę węglową łączącą
Gdynię z Górnym Śląskiem oraz zakończono podstawowe prace budowlane
12
Oblicz, o ile procent zwiększyła się
w tym czasie powierzchnia Gdyni.
Port – zdolność przeładunkowa
„...Tu cała Polska widzi jak w zwierciadle, że stać ją na dokonanie wielkiego dzieła, gdy chce; tu budzi szacunek obcych dla swej pracy i woli.
Gdy więc np. w roku 1926 przechodziło średnio miesięcznie przez Gdańsk
zaledwie 525 tysięcy ton, a przez Gdynię zaledwie 34,5 tysiąca ton towarów,
to w lipcu 1933 roku Gdynia w przeładunku osiągnęła 598,2 tysiąca ton,
a Gdańsk spadł do liczby 409,8 tysiąca
ton obrotu w wywozie. (...)
Wybrzeże morskie do roku 1925 nie
grało jeszcze poważniejszej roli. Za
TEMAT NUMERU
CYAN BLACK
MS29 str. 12
pierwsze półrocze 1932 roku drogą morską przeszło prawie 69% całego polskiego wywozu. Tak więc w ekspansji
wywozowej kilometr wybrzeża morskiego jest już obecnie przeszło stukrotnie donioślejszy dla nas niż kilometr granicy lądowej”2 .
a) Oblicz, ile razy wzrosła zdolność
przeładunkowa Gdyni w latach 1926–
–1933.
b) Oblicz, o ile procent zmniejszyła
się zdolność przeładunkowa Gdańska
w 1933 roku w stosunku do roku 1926.
w 1938 roku. Następnie porównaj go z
rzeczywistą wielkością (6498 statków).
Czy błąd jest duży?
Port – towary
Tabela u dołu strony zawiera dane dotyczące obrotów ładunkowych portu gdyńskiego w latach 1990–1994 (w tys. ton)4 .
a) Jakie produkty miały w 1990 roku
największy, a jakie najmniejszy udział
w obrocie ładunkowym portu?
b) Jak zmieniał się obrót ładunkowy
portu w latach 1990–1994? Z czego
mogły wynikać te zmiany?
Port – statki
Ruch statków w porcie w niektórych
latach3 :
1924 rok – 29 statków
1925 rok – 85 statków
1926 rok – 314 statków
1928 rok – 1108 statków
1930 rok – 2238 statków
1932 rok – 3610 statków
1934 rok – 4592 statki
Gdynianie
Oto dane z rocznika statystycznego
GUS na temat rozwoju demograficznego Gdyni po II wojnie światowej5 .
Narysuj układ współrzędnych i nanieś
w nim powyższe dane statystyczne.
Czy można zauważyć jakąś zależność
między ruchem statków w poszczególnych latach? Przyłóż przezroczystą linijkę i narysuj fragment prostej,
która przechodzi jak najbliżej wszystkich zaznaczonych punktów, a następnie znajdź równanie tej prostej.
Korzystając z otrzymanego równania,
oblicz, jaki powinien być ruch statków
Lata
Ogółem
Węgiel
i koks
1990
9967
1991
7263
1992
1993
1994
Rok
Liczba ludności (w tys.)
1946
77,8
1950
103,4
1955
129,6
1960
147,6
1965
166,1
1970
190,4
1975
221,1
1980
236,4
1985
246,5
1990
251,5
1995
251,6
Ruda
Ropa i produkty
naftowe
Zboże
Inne
Drewno Drobnica6
ładunki masowe
2438
13
636
1277
1940
–
3663
1488
208
415
796
1058
–
3298
6286
1516
153
513
677
738
44
2644
7759
2292
4
121
1347
722
17
3256
8005
2939
–
138
458
874
–
3596
TEMAT NUMERU
CYAN BLACK
MS29 str. 13
13
a) Na podstawie tych danych narysuj
wykres słupkowy.
b) Odpowiedz, o ile procent zwiększyła się ludność miasta w latach
1946–1995.
c) Oblicz, w której pięciolatce miał
miejsce największy, a w której najmniejszy przyrost ludności.
d) Wyszukaj w odpowiednich rocznikach statystycznych GUS dane dotyczące liczby ludności Gdyni w 2000
roku i 2004 roku i porównaj je z wcześniejszymi danymi.
Czyste miasto
Stężenie tlenku węgla w Gdyni w latach
2002–20037.
portu, gospodarki itp. Gdynia współpracuje z 13 miastami siostrzanymi:
• Aalborg (Dania)
• Baranowicze (Białoruś)
• Brooklyn (USA)
• Kaliningrad (Rosja)
• Karlskrona (Szwecja)
• Kilonia (Niemcy)
• Kłajpeda (Litwa)
• Kotka (Finlandia)
• Kristiansand (Norwegia)
• Kunda (Estonia)
• Liepaja (Łotwa)
• Plymouth (Wielka Brytania)
• Seattle (USA)
oraz ze Związkiem Wybrzeża Opalowego (Francja)
a) Wyszukaj w atlasie europejskie
miasta siostrzane Gdyni, a następnie
zaznacz je na mapie konturowej.
b) Opisz krótko położenie tych miast
i porównaj z położeniem Gdyni.
c) Oblicz na podstawie skali mapy
z atlasu odległości od Gdyni trzech
najbliższych Gdyni miast siostrzanych.
a) Z czego wynikają różnice między wysokością stężenia tlenku węgla
w sezonie letnim i grzewczym?
b) O ile i ile razy mniejsze od dopuszczalnego jest stężenie tlenku węgla
w sezonie letnim, a o ile i ile razy
w sezonie grzewczym?
c) Jakie są źródła tlenku węgla w atmosferze?
Miasta siostrzane
Gdynia dba o rozwój międzynarodowych kontaktów, m.in. zawierając formalne umowy z miastami siostrzanymi8 .
Umowy te dotyczą współpracy w wielu
dziedzinach, m.in. kultury, sportu, edukacji, turystyki, ochrony zdrowia, trans-
14
TEMAT NUMERU
CYAN BLACK
MS29 str. 14
Odpowiedzi
Początki Gdyni: a) W 1923 roku;
b) w 1933 roku; c) 79 lat temu.
Powierzchnia miasta: O około 932%.
Port – zdolność przeładunkowa:
a) Około 17 razy; b) o około 22%.
Port – statki: Prawdopodobnie uczniowie narysują prostą przechodzącą
przez punkty (1928, 1500), (1930,
2500), bo w ten sposób łatwo się oblicza wzór funkcji.
sce w latach 1970 – 1975, najmniejszy
– w latach 1990 – 1995.
Czyste miasto: a) Różnice wynikają ze
spalania mniejszej ilości paliw w sezonie letnim; b) w sezonie letnim różnica ta wynosi ponad 8 000 µg/m3 ,
a w sezonie grzewczym – ponad
9 000 µg/m3 ; jest to odpowiednio
ponad 5 razy i ponad 10 razy mniej
niż dopuszcza norma; c) źródłem jest
transport samochodowy i energetyczne spalanie paliw.
Miasta siostrzane:
c) Kłajpeda – 225 km, Karlskrona –
265 km, Liepaja – 280 km.
Przypisy
1
Otrzymujemy wzór y = 500x − 962 500.
Dziedziną funkcji jest x ∈ 1924; 1936.
Wartość dla roku 1938 to 6 500 i
różni się od wartości rzeczywistej tylko
o 2. Warto wspomnieć uczniom, że
można dokładniej „dopasować” prostą za pomocą Excela. Wtedy program
poda wzór y = 459,66x − 884 751.
Port – towary: a) Największy: drobnica oraz węgiel i koks, najmniejszy: ruda oraz ropa i produkty naftowe; b) od roku 1990 do roku
1992 obrót spadał, w następnych
latach wzrastał; spadek był spowodowany dostosowywaniem się działalności portu do zmian w strukturze eksportu i importu, które nastąpiły po
zmianie ustroju w Polsce.
Gdynianie: b) O ponad 223%; c) największy przyrost ludności miał miej-
M. Widernik, Z dziejów miasta 1926–39,
[w:] Gdynia. GTN seria Pomorze Gdańskie,
nr 5, Gdańsk 1968, ss. 58–60.
2 Eugeniusz Kwiatkowski, Artykuł o osiągnięciach polskiej polityki morskiej, 1935
rok; podaję za: T. Małkowski, J. Rześniowiecki, Historia III, podręcznik do gimnazjum, GWO, Gdańsk 2002.
3 Witold i Andrzej Tubielewiczowie, Porty
wybrzeża gdańskiego, Gdańsk 1973, s. 86,
tabela 13.
4 Zespół Miejski Gdyni. Przyroda – gospodarka – społeczeństwo, pod red. H. Piekarek-Jankowskiej i M. Dutkowskiego,
Gdańsk 1998, tabela 1.
5 Roczniki Statystyczne GUS z lat
1960–1996.
6 Drobnica: drewno małowymiarowe, leśn.
sortyment drewna używany do przerobu
przem. (np. na płyty pilśniowe), na kołki
faszynowe, faszynę, chrust opałowy itp.
(...); Internetowa Encyklopedia PWN.
7 Badania przeprowadzone przez Fundację Agencja Regionalnego Monitoringu Atmosfery Aglomeracji Gdańskiej
(ARMAAG) oraz Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną (PSSE) w Gdyni;
strona internetowa www.miasto.gdynia.pl.
8 Strona internetowa www.miasto.gdynia.pl.
TEMAT NUMERU
CYAN BLACK
MS29 str. 15
15