Cały list do przeczytania tutaj

Poseł na Sejm
Rzeczypospolitej Polskiej
Włocławek, dnia 09.02.2017 r.
Łukasz Zbonikowski
Klub Parlamentarny
Prawo i Sprawiedliwość
Pan
Jan Szyszko
Minister środowiska
INTERPELACJA
w sprawie braku skutecznych narzędzi dla samorządów, niezbędnych do
zmniejszenia tzw. niskiej emisji i walki ze smogiem
Szanowny Panie Ministrze!
Sprawa, z którą występuję dotyczy apeli o ogólnopolską walkę ze smogiem,
likwidacji programu „Kawka” oraz braku skutecznych narzędzi dla samorządów,
niezbędnych do zmniejszenia problemu tzw. niskiej emisji.
Stare piece, w których można palić nie tylko węglem i drewnem, ale właściwie
wszystkim (w szczególności odpadami komunalnymi pochodzącymi z domowych
gospodarstw), zanieczyszczają środowisko i szkodzą zdrowiu ludzi. Jednak korzyści
z wymiany pieca nie ograniczają się tylko do czystszego powietrza w najbliższej
okolicy. Nowy piec to także bardziej nowoczesny i czysty dom, mniej zabrudzeń
z węglowego pyłu, mniej codziennych obowiązków i mniejsze ryzyko awarii.
Aby zachęcić mieszkańców do wymiany starych pieców węglowych na
nowoczesne i ekologiczne źródła ogrzewania niezbędne jest dofinansowanie
z przeznaczeniem na ten cel, które może pochodzić z pieniędzy unijnych, krajowych
lub samorządowych.
W przypadku niezbyt bogatej gminy, jaką niewątpliwie jest miasto Włocławek,
gdzie nie ma możliwości finansowych, aby z budżetu miasta udzielać dotacji na
wymianę kotłów, rozpoczyna się poszukiwania i starania o przyznanie dotacji
pochodzących ze środków unijnych.
W ten sposób w latach 2015/2016 Włocławek skorzystał z możliwości, jakie
dawał program „Kawka”, realizowany przez NFOŚiGW przy współpracy WFOŚiGW
w Toruniu, który miał być kontynuowany do roku 2018. Program w trzeciej edycji (do
której zakwalifikowało się miasto Włocławek) zakładał otrzymanie dotacji
w wysokości do 45% kosztów kwalifikowanych
i obejmował wymianę starych
pieców węglowych/kaflowych na: kotły gazowe, kotły na biomasę lub urządzenia
korzystające z odnawialnych źródeł energii. W grę wchodziły również kotły na węgiel,
ale tylko te najnowszej generacji (ekogroszek). Inną opcją było podłączenie domu do
miejskiej sieci ciepłowniczej, w tym wykonanie instalacji wewnątrz budynku.
Po zebraniu ok. 100 wniosków od mieszkańców miasta zainteresowanych tym
programem, w tym dużego projektu miejskiej ciepłowni (budowa sieci cieplnej na
terenie osiedla mieszkaniowego) oraz przejściu wstępnej weryfikacji, decyzją
pomysłodawcy, tj. NFOŚiGW ww. program został zlikwidowany. Program był bardzo
efektywny - mógł przynieść korzyści mieszkańcom miasta, jako że wprost wpływał na
poprawę jakości powietrza.
Beneficjenci przywykli do dotacji i trudno ich obecnie przekonać do pomocy
zwrotnej, którą proponuje NFOŚiGW. Przedsiębiorstwa energetyki cieplnej nie są
źródłem niskiej emisji, bo absolutnie wszystkie muszą spełniać odpowiednie
parametry. Kominy powodują emisję, jednakże nie niską. Źródłem niskiej emisji są
piece w domach jednorodzinnych. Środki finansowe pochodzące z Programu
Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko są w dużym stopniu ograniczone, gdyż nie
każdy z beneficjantów może z nich skorzystać.
Aktualnie NFOŚiGW ogłosił nabór wniosków na rok 2017 z zakresu ochrony
powietrza, ale tematyka nie dotyczy dotacji do wymiany pieca węglowego na piec
niskoemisyjny. Priorytety Funduszu na najbliższe lata skupiają się na energetycznym
wykorzystaniu zasobów geotermalnych. Natomiast WFOŚiGW w Toruniu pod koniec
ubiegłego roku zaproponował koncepcję skierowaną do osób fizycznych, ogłosił
bowiem nabór wniosków w ramach Programu Priorytetowego EKODOM. Pomoc
finansowa udzielana jest w formie pożyczki na preferowanych warunkach (do 80%
kosztu kwalifikowanego), częściowo umarzalnej (do 30%). Niestety ta postać
wsparcia finansowego nie spotkała się z zainteresowaniem ze strony mieszkańców
Włocławka.
Warto wspomnieć, że przeciętne wynagrodzenie w naszym mieście wynosi
około 2 tyś. zł netto/m-c. Należy zatem stworzyć zachętę dla osób palących w piecach
paliwami złej jakości i rozwiązania na tyle atrakcyjne cenowo, by mogli sobie
pozwolić na to nawet niezamożni. Osoby takie mogłyby korzystać ze specjalnej taryfy
energetycznej i gazu przeznaczonej tylko dla celów grzewczych.
W omawianym temacie miasto Włocławek może ograniczyć się tylko
i wyłącznie do przyznawanych środków finansowych m.in. przez wyżej wskazane
fundusze. W przypadku, gdy nie ma także możliwości pozyskania dotacji z zewnątrz
na takie działania w indywidualnych gospodarstwach domowych, miasto nie ma
środków do skutecznej walki ze smogiem.
W celu poprawy sytuacji w Polsce związanej ze smogiem pomocne byłoby
podjęcie inicjatywy ustawodawczej odnośnie zmian przepisów prawa wpływających
na jakość powietrza. Obowiązujące obecnie przepisy prawne, tj. ustawa Prawo
ochrony środowiska nie dają władzom samorządowym dostatecznie skutecznych
narzędzi wpływania na jakość powietrza.
Źródłem zanieczyszczeń smogowych jest przede wszystkim tzw. niska emisja
pochodząca z lokalnych kotłowni i domowych instalacji grzewczych. Mieszkańcy
oczekują zatem od samorządów podjęcia radykalnych i skutecznych działań w tym
zakresie. Dlatego warto by wprowadzić regulacje dotyczące wymagań jakościowych
dla paliw stałych dopuszczonych do sprzedaży detalicznej, standardów emisyjnych dla
kotłów domowych instalacji grzewczych oraz wprowadzenia narzędzi skutecznej
kontroli przestrzegania tych wymogów. Zmiany przepisów powinny dotyczyć także
planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz prawa budowlanego tak, by
dawały możliwości określania sposobów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe. Chodzi o eliminowanie źródeł grzewczych opalanych paliwem
stałym w najbardziej newralgicznych rejonach miast, np. śródmieście czy zwarta
zabudowa mieszkaniowa. Dlatego niezbędne wydawałoby się wprowadzenie zapisów
odnoszących się do obowiązkowego włączenia budynków do istniejącej sieci gazowej
lub cieplnej, bez możliwości wyboru innego rodzaju paliwa (np. węgla).
Z przeprowadzonych na terenie miasta Włocławek analiz wynika, że
przekroczenia 24-godzinnego poziomu dopuszczalnego stężenia pyłu zawieszonego
PM10 występują głównie w okresie grzewczym, tj. od października do marca każdego
roku. Związane jest to z faktem, że główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza jest
wówczas emisja z indywidualnych kotłów opalanych paliwami stałymi. Najbardziej
narażone są rejony miasta ze starymi kamienicami i osiedla domów jednorodzinnych.
W
jeszcze
trudniejszej
sytuacji
znajdują
się
samorządy
mniejszych
miejscowości, w których nie ma lokalnych Przedsiębiorstw Energetyki Cieplnej i sieci
gazowej. W tym wypadku warto by rozważyć pomoc Państwa w postaci
sfinansowania doprowadzenia sieci gazowej do tych miejscowości i w ten sposób
zachęcenie mieszkańców do zmiany ogrzewania na gaz ziemny.
W związku z powyższym proszę Pana Ministra o odpowiedź na pytanie, czy
ministerstwo rozważy wprowadzenie przedstawionych wyżej rozwiązań mających na
celu walkę ze smogiem?
Z poważaniem
Łukasz Zbonikowski