WPROWADZENIE 1 A. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

Transkrypt

A.
1.
a.
b.
c.
WPROWADZENIE
1
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA NADLEŚNICTWA
3
Położenie
Położenie administracyjne
Położenie geograficzne
Nadleśnictwo Suwałki na tle podziałów przyrodniczych
3
3
6
8
2.
Historia lasów i gospodarki leśnej
10
3.
Miejsce i rola nadleśnictwa w przestrzeni przyrodniczo - leśnej regionu
13
4.
Struktura użytkowania ziemi
17
5.
Dominujące funkcje lasu
21
B.
SZCZEGÓLNE FORMY OCHRONY PRZYRODY
1.
a.
b.
2.
3.
Rezerwaty przyrody
Rezerwaty istniejące
Rezerwaty istniejące w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Suwałki
24
25
34
Otulina Wigierskiego Parku Narodowego
38
Parki krajobrazowe
a) Suwalski Park Krajobrazowy
4.
24
39
39
Obszary chronionego krajobrazu
42
Pomniki przyrody
Pomniki przyrody istniejące
45
45
6.
Stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej
55
7.
Użytki ekologiczne
55
8.
Gatunki chronione i rzadkie
57
5.
a.
C.
WALORY PRZYRODNICZO – LEŚNE
69
1.
Geomorfologia
69
2.
Morfologia i typy gleb
69
3.
Wody
72
4.
Zespoły roślinne
74
5.
Drzewostany
79
6.
Parki wiejskie i miejskie
87
7.
Pozostałe obiekty wpisane do rejestru zabytków i objęte ochroną konserwatorską
88
1
PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl/
8.
Stanowiska archeologiczne na obszarze działania Nadleśnictwa Suwałki
90
9.
Fauna
92
10.
Zadrzewienia
92
11.
Inne walory na terenie działania nadleśnictwa
93
D.
ZAGROŻENIA
97
1.
Zagrożenia antropogeniczne
2.
Zagrożenia zanieczyszczenia wód i zmian stosunków wodnych
102
3.
Zagrożenia biotyczne
105
4.
Zagrożenia od zwierzyny
107
5.
Zagrożenia abiotyczne
107
6.
Bezpośrednie negatywne oddziaływanie człowieka
109
E.
98
. PLAN DZIAŁAŃ Z ZAKRESU OCHRONY PRZYRODY
110
1.
Kształtowanie stosunków wodnych
110
2.
Kształtowanie granicy polno-leśnej
111
3.
Kształtowanie strefy ekotonowej
111
4.
Ochrona różnorodności biologicznej
111
5.
Zadania dotyczące szczególnych form ochrony przyrody
112
6.
Rekreacja i turystyka
112
7.
Promocja
115
8.
Inne zadania z zakresu programu ochrony przyrody
115
F.
EDUKACYJNA ROLA PROGRAMU OCHRONY PRZYRODY
116
G.
MAPY
116
LITERATURA
119
KRONIKA
121
DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA
143
2
SPIS TABEL
Tabela nr 1. Zestawienie powierzchni Nadleśnictwa Suwałki wg stanu na 1.01.2003r................ 3
Tabela nr 2. Zestawienie powierzchni obszarów chronionych z uwzględnieniem gruntów
zarządzanych przez Nadleśnictwo Suwałki oraz gruntów w zasięgu działania nadleśnictwa
........................................................................................................................................ 16
Tabela nr 3. (Wzór nr 1a). Porównanie wybranych cech taksacyjnych drzewostanów ............. 17
Tabela nr 4. Struktura użytkowania gruntów Nadleśnictwa Suwałki według gmin ................... 17
Tabela nr 5. Zestawienie powierzchni gruntów własności Skarbu Państwa będących w
zarządzie nadleśnictwa wg grup użytków i zasięgu terytorialnego gmin z
wyszczególnieniem lasów ochronnych oraz gruntów przeznaczonych do zalesienia - stan
na 1.01.2003r. .................................................................................................................. 18
Tabela nr 6. (Wzór nr 2). Liczba i wielkość kompleksów leśnych Nadleśnictwa Suwałki......... 19
Tabela nr 7. Ogólne dane dotyczące gmin w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Suwałki ...... 20
Tabela nr 8. Zestawienie powierzchni obszarów chronionych wg gmin z terenu działania
Nadleśnictwa Suwałki...................................................................................................... 21
Tabela nr 9. Podział gruntów wg grup i funkcji lasów w Nadleśnictwie Suwałki ....................... 22
Tabela nr 10. (Wzór nr 1b). Porównanie wybranych cech taksacyjnych w ramach grup funkcji
lasu w Nadleśnictwie Suwałki wg stanu na 1.01.2003r. .................................................... 23
lasu w Obrębie Suwałki wg stanu na 1.01.2003r............................................................... 23
lasu w Obrębie Puńsk wg stanu na 1.01.2003r.................................................................. 23
Tabela nr 13.
Suwałki
Zestawienie powierzchni rezerwatów częściowych w zarządzie N-ctwa
..................................................................................................................... 31
Tabela nr 14.
Zestawienie powierzchni rezerwatów w zasięgu działania N-ctwa Suwałki... 31
Tabela nr 15. (Wzór nr 3). Ogólna charakterystyka rezerwatów z zarządzie Nadleśnictwa
Suwałki - Stan na 1.01.2003r........................................................................................... 32
Tabela nr 16. (Wzór nr 4). Możliwości realizacji celów ochrony w rezerwatach częściowych.. 33
Tabela nr 17. Zestawienie zbiorcze pomników przyrody na gruntach Nadleśnictwa Suwałki ... 45
Tabela nr 18. (Wzór nr 5a). Pomniki przyrody występujące na gruntach Nadleśnictwa Suwałki...
................................................................................................... 46
Tabela nr 19. Pomniki przyrody znajdujące się w granicach terytorialnego zasięgu Nadleśnictwa
Suwałki
..................................................................................................................... 47
3
Tabela nr 20. Rośliny podlegające ochronie ścisłej występujące na terenie i w zasięgu działania
Tabela nr 21. Rośliny podlegające ochronie częściowej - gatunki roślin leczniczych i
przemysłowych występujące na terenie i w zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki ....... 59
Tabela nr 22. Lista gatunków rzadkich .................................................................................... 60
Tabela nr 23. Wykaz gatunków zwierząt chronionych i rzadkich z obszaru działania
Tabela nr 24. Zestawienie powierzchni gleb wg planu urządzenia lasu (Stan na 1.01.2003r.)... 70
Tabela nr 25. Procentowy udział typów siedliskowych lasu Nadleśnictwa Suwałki.................. 78
Tabela nr 26. (Wzór nr 13). Zestawienie powierzchni i miąższości brutto drzewostanów wg grup
wiekowych i bogactwa gatunkowego............................................................................... 79
Tabela nr 27. (Wzór nr 14). Zestawienie powierzchni i miąższości brutto drzewostanów wg grup
wiekowych i struktury ..................................................................................................... 82
Tabela nr 28. (Wzór nr 15). Zestawienie powierzchni i miąższości wg rodzajów i pochodzenia
drzewostanów oraz grup wiekowych................................................................................ 83
Tabela nr 29. (Wzór nr 22). Zestawienie powierzchni wg stopnia borowacenia i grup
wiekowych ...................................................................................................................... 84
Tabela nr 30. Wykaz drzewostanów z pojedynczym udziałem gatunków obcych..................... 86
Tabela nr 31. Udział gatunków obcego pochodzenia w podroście, podsadzeniach i podszycie . 86
Tabela nr 32. Parki wiejskie wpisane do rejestru zabytków w zasięgu działania Nadleśnictwa
Suwałki ........................................................................................................................... 87
Tabela nr 33. Parki wiejskie poza rejestrem zabytków w zasięgu działania Nadleśnictwa
Suwałki ........................................................................................................................... 87
Tabela nr 34. Obiekty archeologiczne wpisane do rejestru zabytków na gruntach Nadleśnictwa
Suwałki ........................................................................................................................... 88
Tabela nr 35. Obiekty wpisane do rejestru zabytków w zasięgu działania Nadleśnictwa .......... 88
Tabela nr 36. Cmentarze wpisane do rejestru zabytków na gruntach Nadleśnictwa Suwałki..... 89
Tabela nr 37. Cmentarze wpisane do rejestru zabytków w zasięgu działania nadleśnictwa....... 89
Tabela nr 38. Cmentarze wojenne i miejsca pamięci poza rejestrem zabytków w zasięgu
działania nadleśnictwa ..................................................................................................... 90
Tabela nr 39. Zestawienie liczebności wybranych gatunków zwierząt ..................................... 92
Tabela nr 40. Średnia emisja zanieczyszczeń ........................................................................... 99
4
Tabela nr 41. Stan czystości rzek badanych w 1999 roku na terenie województwa podlaskiego
...................................................................................................................................... 102
Tabela nr 42. Stan czystości jezior w zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki....................... 103
Tabela nr 43. Ocena ogólna jakości wód podziemnych w punktach sieci krajowej monitoringu
zwykłych wód podziemnych na terenie województwa podlaskiego w 1999 roku............ 104
Tabela nr 44. Charakterystyka otworu obserwacyjno – pomiarowego sieci krajowej monitoringu
zwykłych wód podziemnych na terenie działania Nadleśnictwa Suwałki........................ 104
5
SPIS RYCIN
Rycina nr 1. Siedziba Nadleśnictwa Suwałki ............................................................................. 3
Rycina nr 2. Usytuowanie obszaru Nadleśnictwa Suwałki w RDLP Białystok........................... 4
Rycina nr 3. Usytuowanie Nadleśnictwa Suwałki w województwie podlaskim. ......................... 5
Rycina nr 4. Usytuowanie obszaru Nadleśnictwa Suwałki na mapie administracyjnej................ 7
Rycina nr 5. Usytuowanie Nadleśnictwa Suwałki na mapie podziału przyrodniczo- leśnego...... 9
Rycina nr 6. Usytuowanie Nadleśnictwa Suwałki w podziale na regiony fizyczno-geograficzne 9
Rycina nr 7. Usytuowanie Nadleśnictwa Suwałki na wycinku mapy podziału geobotanicznego10
Rycina nr 8. Usytuowanie obszaru Nadleśnictwa Suwałki na tle podziału Puszczy Sudawskiej 12
Rycina nr 9. Struktura użytkowania gruntów Nadleśnictwa Suwałki – Stan na 1.01.2003r....... 18
Rycina nr 10. Procentowy udział gruntów nadleśnictwa wg grup i funkcji............................... 22
Rycina nr 11. Usytuowanie obszaru rezerwatu „Cmentarzysko Jaćwingów”............................ 25
Rycina nr 12. Usytuowanie obszaru rezerwatu „Głazowisko Łopuchowskie” .......................... 27
Rycina nr 13. Usytuowanie rezerwatu „Ostoja bobrów Marycha”- Stan na 1.01.2003r............. 30
Rycina nr 14. Usytuowanie obszaru rezerwatu „Jezioro Hańcza"............................................. 34
Rycina nr 15. Usytuowanie rezerwatu „Bobruczek”................................................................. 36
Rycina nr 16. Usytuowanie obszaru rezerwatu „Głazowisko Bachanowo”............................... 37
Rycina nr 17. Usytuowanie obszaru rezerwatu „Rutka” ........................................................... 38
Rycina nr 18. Przybliżony obszar Suwalskiego Parku Krajobrazowego ................................... 40
Rycina nr 19. Rozmieszczenie punktów monitoringu wód podziemnych północnej części woj.
podlaskiego ( wg raportu WIOŚ- 1999). ................................................................................. 74
Rycina nr 20. Wycinek mapy roślinności potencjalnej dla Nadleśnictwa Suwałki. ................... 75
Rycina nr 21. Procentowy udział typów siedliskowych w Nadleśnictwie Suwałki ................... 79
Rycina nr 22. Bogactwo gatunkowe drzewostanów wg grup wiekowych w Nadleśnictwie
Suwałki (udział pow. w ha).............................................................................................. 80
Rycina nr 23. Bogactwo gatunkowe drzewostanów wg grup wiekowych w Nadleśnictwie
Suwałki ( udział pow. w ha)............................................................................................. 81
Rycina nr 24. Stopień borowacenia w drzewostanach Nadleśnictwa Suwałki........................... 85
6
Rycina nr 25. Stan środowiska wg WIOŚ Białystok............................................................... 101
Rycina nr 26. Rozkład przestrzenny zagrożenia lasów Polski przez szkodniki owadzie.......... 105
Rycina nr 27. Rozkład przestrzenny zagrożenia lasów w Polsce przez grzybowe choroby...... 106
Rycina nr 28. Mapa nadleśnictw z podziałem na kategorie zagrożenia pożarowego ............... 108
Rycina nr 29. Strategia ekologizacji turystyki. ....................................................................... 114
7
WPROWADZENIE
1. Wstęp
Program ochrony przyrody dla Nadleśnictwa Suwałki jest integralną częścią „Planu
Urządzenia Lasu Nadleśnictwa Suwałki”, sporządzonego na okres od 1.01.2003r. do
31.12.2012r. Dane inwentaryzacyjne przedstawiono wg stanu na 1.01.2003r.
Program Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Suwałki został sporządzony w celu:
•
zinwentaryzowania i zobrazowania bogactwa przyrodniczego lasów Nadleśnictwa Suwałki,
•
przedstawienia
istniejących
i
potencjalnych
zagrożeń
lasów
oraz
środowiska
przyrodniczego,
•
ułatwienia prowadzenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych i w zgodzie z
potrzebami społecznymi,
•
ulepszania i rozwijania metod ochrony przyrody,
•
umożliwiania w przyszłości porównań i analiz zmian zachodzących w środowisku
przyrodniczym na omawianym terenie.
Program Ochrony Przyrody dla Nadleśnictwa Suwałki wykonano na podstawie „Instrukcji
sporządzania programu ochrony przyrody w nadleśnictwie”, zgodnie z ustaleniami Komisji
Ochrony Przyrody, przy wykorzystaniu następujących materiałów:
⇒ danych zebranych w trakcie prac terenowych IV rewizji urządzenia lasu, wykonanych przez
BULiGL Oddział w Warszawie,
⇒ udostępnionych w Nadleśnictwie Suwałki,
⇒ udostępnionych
przez
Podlaskiego
Wojewódzkiego
Konserwatora
Przyrody
i
Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Białymstoku, Delegatura w Suwałkach,
⇒ publikowanych przez Towarzystwo Ochrony Fauny,
⇒ udostępnionych przez Zarząd Suwalskiego Parku Krajobrazowego,
⇒ innych informacji zebranych przez BULiGL na potrzeby „Programu”.
2. Wykonawca
Wykonawcą Programu Ochrony Przyrody jest Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział
Warszawa.
1
3. Treść i układ
Program ochrony przyrody, zgodnie z ustaleniami między zleceniodawcą
i wykonawcą stanowi odrębne oprawione opracowanie – część tomu I .
Program Ochrony Przyrody sporządzony został według następującego schematu:
Część A
- Ogólna charakterystyka nadleśnictwa.
Część B
- Szczególne formy ochrony przyrody.
Część C
- Walory przyrodniczo - leśne.
Część D
- Zagrożenia.
Część E
- Plan działań w zakresie prac objętych Programem Ochrony
Przyrody.
Część F
- Edukacyjna rola Programu Ochrony Przyrody.
Część G
- Mapy.
- Literatura.
- Kronika.
- Dokumentacja fotograficzna.
2
A. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA NADLEŚNICTWA
1. Położenie
a. Położenie administracyjne
Nadleśnictwo Suwałki jest jednym z 32 nadleśnictw Regionalnej Dyrekcji Lasów
Państwowych w Białymstoku. Znajduje się w północnej części województwa podlaskiego.
Nadleśnictwo Suwałki zarządza gruntami położonymi na terenie czterech powiatów:
suwalskiego grodzkiego (Obręb Suwałki - 861,41ha), suwalskiego ziemskiego (Obręb Suwałki
2843,28, Obręb Puńsk – 5074,14ha), augustowskiego (Obręb Suwałki 3132,50ha), sejneńskiego
(Obręb Puńsk -2337,82ha). Obejmuje obszar położony na północy Państwa Polskiego na
granicy z Litwą.
W skład Nadleśnictwa Suwałki wchodzą dwa obręby:
- Puńsk o powierzchni 7411,96ha z leśnictwami: Bondziszki, Rutka, Szypliszki, Zaboryszki,
Hańcza, Szurpiły, Krasnopol,
- Suwałki o powierzchni 6837,19ha z leśnictwami: Szkółka, Papiernia, Płociczno, Pijawne,
Walne, Bryzgiel, Białorogi.
Tabela nr 1 . Zestawienie powierzchni Nadleśnictwa Suwałki wg stanu na 1.01.2003r.
OBRĘB
Leśna
1
2
Puńsk
Suwałki
Nadleśnictwo
POWIERZCHNIA – ha
Związana z gospodarką
Nieleśna
leśną
3
4
6879,37
6386,00
13265,37
123,42
200,23
323,65
Ogólna
5
409,17
250,96
660,13
7411,96
6837,19
14249,15
Rycina nr 1 . Siedziba Nadleśnictwa Suwałki
Siedziba Nadleśnictwa Suwałki znajduje się w Suwałkach przy ul. Wojska Polskiego 102.
(Kod. 16-400 Suwałki). tel. /0 prefix 87 / 5664295, fax - 5662878.
3
Nadleśnictwo Suwałki graniczy z nadleśnictwami:
-
w RDLP Białystok – Nadleśnictwo Pomorze , Głęboki Bród , Szczebra, Olecko,Gołdap,
-
w części południowej z Wigierskim Parkiem Narodowym,
-
w części północno- wschodniej granica Nadleśnictwa Suwałki jest granicą państwa z
Litwą.
Rycina nr 2 . Usytuowanie obszaru Nadleśnictwa Suwałki w RDLP Białystok
Obszar Nadleśnictwa Suwałki
Grunty nadleśnictwa położone są na terenie gmin w powiatach:
-
w powiecie suwalskim grodzkim – gminy:
Miasto Suwałki (Śródmieście, Nowe Miasto, Zahańcze),
-
w powiecie suwalskim ziemskim – gminy:
Bakałarzewo (wieś Góra, Stara Kamionka, Słupie), Jeleniewo (wieś Czajewszczyzna,
Czerwone Bagno, Kazimierówka, Łopuchowo, Malesowizna, Okrągłe, Prudziszki,
Rutka, Sidory, Szeszupka, Szurpiły, Udrun, Wodziłki, Zarzecze Jeleniewskie), Przerośl
(wieś Łanowicze Małe, Morgi, Pawłówka Nowa, Pawłówka Stara), Rutka-Tartak (wieś
Baranowo, Bondziszki, Folusz, Jałowo, Jasionowo, Kadaryszki, Lizdejki, Olszanka,
Pobondzie, Poszeszupie, Poszeszupie Folwark, Rowele, Rutka Tartak, Smolnica),
Suwałki (wieś Biała Woda, Bród Nowy, Czarnakowizna, Korkliny, Kuków, Kuków
4
Folwark, Nowa Wieś, Okuniowiec, Osinki, Osowa, Płociczno), Szypliszki (wieś
Białobłota, Fornetka, Krzywólka, Łowocie, Mikołajówka, Pokomsze, Szypliszki,
Wesołowo, Węgielnia, Wiatrołuża II, Wygorzel, Zaboryszki), Wiżajny (wieś
Dzierwany, Kamionka, Kleszczówek, Kłajpedka, Laskowskie, Mierkienie Stare,
Smolniki, Stankuny, Stołupianka, Sudawskie, Wiłkupie, Żelazkowizna),
-
w powiecie augustowskim –
Nowinka (wieś Ateny, Juryzdyka, Bryzgiel, Podnowinka, Walne),
-
w powiecie sejneńskim –
Krasnopol (wieś Gremzdel, Krasne, Krasnopol, Michnowce, Murowany Most,
Rudawka, Czarna Buchta), Puńsk (wieś Boksze Osada, Boksze Stare, Krejwiany,
Oszkinie, Poluńce, Przystawańce, Rejsztokiemie,Sankury, Sejwy, Smolany, Szołtany,
Wiłkopedzie, Wojtokiemie, Wołyńce, Żwikiele),
Rycina nr 3 . Usytuowanie Nadleśnictwa Suwałki w województwie podlaskim.
Przybliżone granice Nadleśnictwa Suwałki
5
Łączna powierzchnia Nadleśnictwa Suwałki wynosi 14249,15ha i jest niższa od
przeciętnej powierzchni nadleśnictwa w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w
Białymstoku (19,06tys.ha) i od przeciętnej powierzchni nadleśnictwa w kraju (15,9tys.ha).
Terytorialny zasięg działania Nadleśnictwa Suwałki wynosi około 116000ha.
Lesistość RDLP w Białymstoku wynosi ok.28%, a na obszarze działania Nadleśnictwa Suwałki
(udział pow. lasów wszystkich własności) wynosi ok. 23,3% i różnie kształtuje się w
poszczególnych gminach (od 10% w gm. Jeleniewo do 61,4% w gm. Nowinka).
b. Położenie geograficzne
Obszar Nadleśnictwa Suwałki leży w północno- wschodniej część Polski między 22o45’
a 23o15’ długości geograficznej wschodniej i 54o25’ a 53o55’ szerokości geograficznej północnej,
w dolinie Czarnej Hańczy, Szeszupy, Marychy i Szelmentki.
Zajmuje północno-wschodnie krańce Rzeczypospolitej. Pod względem fizjograficznym ziemia
suwalska
obejmuje
Pojezierze
Zachodniosuwalskie
i
zachodnią
część
Pojezierza
Wschodniosuwalskiego. Współczesny krajobraz Pojezierza Suwalskiego-o młodej, wyrazistej
rzeźbie morenowej oraz bogatej sieci hydrograficznej jest rezultatem zlodowacenia zwanego
bałtyckim. W granicach miasta Suwałki występują dobrze udokumentowane złoża kruszywa
naturalnego. Położone są one w obrębie umownej jednostki geologicznej zwanej sandrem1
suwalsko-augustowskim. Eksploatacja kruszywa naturalnego jest prowadzona zarówno w
samym mieście Suwałki, jak i w okolicy. Wpływ wydobycia kruszywa na drzewostany w
Nadleśnictwie Suwałki omówiono w dalszej części opracowania (Zagrożenia).
Położenie geograficzne tego regionu decyduje o silnych wpływach kontynentalnych na
klimat, który charakteryzuje się dużą zmiennością pogody, przewagą opadów letnich nad
zimowymi oraz wiosennych nad jesiennymi. Ekstremalne temperatury zanotowane w tym
rejonie wynoszą +36o i –38o.
Suwalszczyzna jest najzimniejszym regionem kraju (poza obszarami górskimi), a Suwałki są
najchłodniejszym na Niżu Polskim dużym miastem. Warunki klimatyczne wpływają na przebieg
pór roku. Zima jest mroźna i długa, wiosna – opóźniona i chłodna, a lato krótkie i upalne.
Surowy klimat o cechach kontynentalnych wpływa na skrócenie okresu wegetacyjnego
roślinności2, na długie zaleganie pokrywy śnieżnej, krótkie i gorące lato a jesień ciepłą i
wczesną.
Przeważają wiatry zachodnie i południowo-wschodnie. Roczna suma opadów uzależniona jest
od rzeźby terenu i wynosi przeciętnie ponad 600mm.
1
Rozległe i niemal płaskie powierzchnie, które powstały z osadzonych przez wody wypływające spod lodowca
żwirów i piasków
2
Trwa 187-206 dni, w Polsce centralnej i na zachodzie kraju jest dłuższy o 15-20 dni
6
Rycina nr 4 . Usytuowanie obszaru Nadleśnictwa Suwałki na mapie administracyjnej
22 o40’
23040’
54015’
Przybliżone granice
zasięgu terytorialnego
Nadleśnictwa Suwałki
54005’
Rzeźba terenu obfituje w różne interesujące formy wytworzone w okresie ostatniego
zlodowacenia3, zwanego bałtyckim fazy pomorskiej (lub wiślańskim) oraz epoki polodowcowej
(holocenu), która trwa do dzisiaj od 10 tys. lat. W zależności od materiału i czynników
budujących specyficzne formy rzeźby terenu geolodzy wyróżniają moreny czołowe4, denne5 i
martwego lodu6, kemy7, zagłębienia (misy) wytopiskowe8, rynny lodowcowe9 oraz sandry.
Obszar Nadleśnictwa Suwałki charakteryzuje rozmaitość form rzeźby terenu i duże
deniwelacje terenu. Północna Suwalszczyzna pocięta jest dolinami i rynnami zajętymi przez
rzeki i jeziora. Trzy główne, herbowe rzeki Suwalszczyzny - Rospuda, Czarna Hańcza i
Marycha - należą wprawdzie do dwóch różnych zlewni (pierwsza do Wisły, dwie pozostałe do
3
12-10 tys. lat temu – epoka plejstocenu
kształtowały się w miejscach dłuższego postoju lądolodu jako rezultat nanoszenia materiału skalnego przed jego
czoło w wyniku wytapiania – należą do najczęstszych form występujących na suwalszczyźnie
5
powstawały pod lodowcem w następstwie niwelacyjnych działań wielkich mas lodu
6
tworzył materiał z topniejących wielkich brył i płatów, oderwanych od czoła aktywnego lodowca osadzających się
u jego krawędzi
7
pagórki, płaskowyże i tarasy powstałe pod bryłami martwego lodu albo pomiędzy nimi w nastepstwie
gromadzenia wód roztopowych
8
miejsca, w których długo zalegały bryły martwego lodu
9
rezultat erozyjnej działalności wód płynących szczelinami pod lądolodem
7
4
Niemna), płyną jednak w tym samym kierunku - z północnego zachodu na południowy wschód.
Ich doliny są rozległe i malownicze, w swym biegu przepływają przez kilka jezior. Dwie inne
rzeki - Szeszupa i Szelmentka - płyną w kierunku północno-wschodnim. Również one i ich
dopływy meandrują przez różne jeziora. System Szeszupy stanowi kilka dopływów i ponad 15
jezior, w tym najpiękniejsze krajobrazowo - Jaczno, Kojle i Perty, oraz Szurpiły, Jeglówek i
Szelment Wielki. Doliny porozdzielane są garbami wysoczyzn i łańcuchami wzgórz
morenowych. Od zachodu są to: Garb Przerośli, Wysoczyzna Hańczańska (Hańcza-Dzierwany),
Garb Krzemieniuchy, Garb Wiżajn (Wiżajny-Smolniki) i Wzgórza Jeleniewskie.
Najwyższe kulminacje górują nad terenem i są doskonałymi punktami widokowymi na
obszary lasów, dolin i jezior. Przykładem moreny martwego lodu jest Góra Zamkowa nad
jez.Szurpiły koło Szurpił (228m n.p.m.). Do najpiękniejszych form moreny czołowej należy
Góra Cisowa (256m n.p.m.) w Gulbieniszkach, Góra Jesionowa nad jeziorem Szelment (267m
n.p.m.), Krzemieniucha (289m n.p.m.) nieopodal Jeleniewa, Góra Rowelska koło Wiżajn (298
m n.p.m.), Góra Leszczynowa nad jeziorem Hańcza (278m n.p.m.),
Znajdują się tu tak unikalne obiekty, jak ozy10 (np. oz turtulsko-bachanowski), drumliny11
(koło Wodziłek – 228m npm), cyrk polodowcowy (z jeziorem Linówek, które posiada
amfiteatralne otoczenie), "wiszące doliny" (np. dolina Gaciska, której dno zawieszone jest 10m
nad poziom Czarnej Hańczy), wzgórza kemowe (np. wokół jeziora Jaczno i Perty), jary i
wąwozy, źródliska na zboczach, głazowiska, rezerwaty („Rutka”, „Głazowisko Łopuchowskie”,
„Głazowisko Bachanowo”). Najciekawsze obszary Suwalszczyzny na pograniczu dawnych
puszcz: Mereckiej i Przełomskiej, objęte zostały ochroną jako Suwalski Park Kraj obrazowy.
c. Nadleśnictwo Suwałki na tle podziałów przyrodniczych
1. Zgodnie z podziałem przyrodniczo-leśnym [Trampler i in.1990] grunty nadleśnictwa
położone są w Krainie II Mazursko-Podlaskiej, w Dzielnicy (1) Pojezierza Mazurskiego,
Mezoregionu (d) Pojezierza Ełcko-Suwalskiego, oraz w Dzielnicy (4) Puszczy Augustowskiej
Mezoregionu (a) Wigierskiego.
10
kręte wały o stromych stokach będące rezultatem akumulacynej działalności wód, spływających krawędziami,
tunelami i szczelinami lodowca lub pod lodem
11
długie obłe wały, usiane sterczącymi z ziemi głazami – wielu geologów uważa, że ”wodziłkowskie drumliny” to
wzgórza morenowe
8
Rycina nr 5 . Usytuowanie Nadleśnictwa Suwałki na mapie podziału przyrodniczo- leśnego
Przybliżone
granice zasięgu
terytorialnego
Nadleśnictwa
Suwałki
1
2. Według podziału na regiony fizyczno - geograficzne (Kondracki 1988) grunty nadleśnictwa
położone są w strefie subtajgi i lasów mieszanych w Prowincji Niżu Zachodniorosyjskiego (84)
Podprowincji Pojezierza Wschodniobałtyckiego (842).
Rycina nr 6 Usytuowanie Nadleśnictwa Suwałki w podziale na regiony fizyczno-geograficzne
Przybliżone granice zasięgu terytorialnego
3. Według podziału geobotanicznego (Szafer, Pawłowski 1979) grunty nadleśnictwa położone
są w Państwie – Holarktyka, w Obszarze - Euro-Syberyjskim, w Prowincji - Niżowo-Wyżynnej,
Środkowoeuropejskiej, w Dziale B – Północnym, w Krainie Suwalsko-Augustowskiej (22), w
dwóch Okręgach Suwalskim (a) i Augustowskim (b).
9
Rycina nr 7 .Usytuowanie Nadleśnictwa Suwałki na wycinku mapy podziału geobotanicznego
Przybliżone
granice zasięgu
terytorialnego
Nadleśnictwa
Suwałki
4. Według regionalizacji geobotanicznej (Matuszkiewicz 1990) grunty nadleśnictwa położone są
następująco:
IV
- Niż wschodnioeuropejski
IV.1
- Mazursko- Podlaski Region Subborealny
IV.1.a – Pojezierze Mazurskie
IV.1.b – Region Suwalsko-Podlaski
Kryterium tego podziału są jakościowe różnice w składach zbiorowisk roślinnych. Grunty
Nadleśnictwa Suwałki znajdują się w regionie o wyraźnych cechach kontynentalno- borealnych
elementów roślinności. Występują tu relikty glacjalne, gatunki subarktyczne, gatunki borealne i
subborealne, gatunki południowe, gatunki atlantyckie i subatlantyckie oraz gatunki górskie.
2. Historia lasów i gospodarki leśnej
14 tysięcy lat p.n.e. tereny obecnej Suwalszczyzny pokrywały potężne masy lodu.
Ocieplanie się klimatu powodowało ustępowanie lodowca i gliniasto - piaszczyste pagórki
pokryła pierwsza roślinność tundrowa. Powstałe warunki życia przyciągnęły zwierzęta, za
którymi przywędrował człowiek - pierwszy myśliwy.
Pierwsze ślady działalności człowieka (zabytki krzemienne) na tych terenach pochodzą z
około 9000 lat p.n.e. Mieszkających tam koczowników przypisano do kultur „liściakowych”, w
tym także do kręgu kultury perstuńskiej. Zostali oni wchłonięci wkrótce przez plemiona kultury
świderskiej12, które powędrowały (ok. 8tys.lat pne) na północ za reniferami. Część z nich ze
starszej epoki kamiennej pozostała na miejscu. Około 1800 lat pne na ziemie polskie wkroczyła
12
plemiona przybyłe z zachodu i południa
10
cywilizacja epoki brązu. Wówczas przywędrowały z dorzeczy Dniepru grupy ludności
utożsamiane etnicznie z Bałtami, z których w następnych stuleciach wytworzyły się nacje
Prusów, Jaćwingów, Łotyszy, Litwinów.
Świadectwem o odległych czasach są m.in. cmentarzyska z okresu kultury pomorskiej (VI-V
w. p.n.e.), zabytki krzemienne, obozowiska z okresu mezolitu13, ślady osadnictwa z okresu
neolitu14 (IV-III tysiąclecie p.n.e.)- kultura amor kulistych, ślady osadnictwa z okresu paleolitu
schyłkowego, cmentarzyska kurhanowe z epoki kamienia - okresu poźnorzymskiego (kultura
sudawska). Późniejsze kultury o charakterze rolniczym (od 5000 r. p.n.e.) rozpoczęły
bezpośrednio wpływać na krajobraz przyrodniczy tego terenu. Przykładem jest m.in. grodzisko
średniowieczne -Góra Zamkowa w Szurpiłach, cmentarzyska z okresu kultury litewskiej,
kurhany kultury jaćwieckiej.
Ważniejsze stanowiska archeologiczne naniesiono na mapę walorów przyrodniczych na
podstawie materiałów od Konserwatora Zabytków (Delegatura w Suwałkach). Większość z nich
jest w zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki. Więcej informacji zawarto w dalszej części
opracowania przy omawianiu wartości kulturowych tego terenu.
Pierwsze osady ludzkie powstają w 7-5 tysiącleciu p.n.e. w Malesowiźnie, nad Szeszupą,
w Kleszczówku i Wiżajnach. W kolejnych wiekach na tereny te napływa ludność zaliczana do
grupy Bałtów zachodnich i następuje rozwój osadnictwa jaćwieskiego, powstają osady:
Szurpiły, Turtul, Bachanowo. Na okres wczesnego średniowiecza przypada rozkwit kultury
Jaćwingów, powstaje nowe centrum plemienne na Górze Zamkowej. XIII wiek przynosi kres
cywilizacji jaćwieskiej.
Dzieje lasów Suwalszczyzny to właściwie historia ich ustępowania i zaniku na rzecz
rozwijającego swą sieć osadniczą i gospodarkę człowieka.
Lasy są pozostałością dawnej, nie znającej granic puszczy, zrodzonej prawie 10000 lat temu, po
ustąpieniu ostatniego zlodowacenia. W dużej mierze nie zmieniona puszcza przetrwała
aktywność plemion jaćwieskich. Jaćwingowie rozwinęli swą gospodarkę opartą na łowiectwie,
rybołówstwie, bartnictwie, rolnictwie i hodowli na przestrzeni od V do XIII w. Puszcza
dostarczała im także materiału na broń i budulec, a w czasie podbojów krzyżackich - przez
ponad trzydzieści lat - wspierała Jaćwingów w obronie. Po pogromie Jaćwieży (1278-83) prawie
200 lat ziemie te stanowiły opustoszałą, głuchą Puszczę Sudowską, przemierzaną jedynie przez
pojedyncze poselstwa rycerskie i wyprawy łowieckie.
13
14
środkowa epoka kamienna
młodsza epoka kamienna
11
Rycina nr 8 . Usytuowanie obszaru Nadleśnictwa Suwałki na tle podziału Puszczy Sudawskiej
Przybliżone granice zasięgu
terytorialnego Nadleśnictwa
Suwałki
Puszcza była naturalną granicą pomiędzy państwem krzyżackim i Wielkim Księstwem
Litewskim, a jednocześnie konfliktowym terytorium spornym. Zawarte dopiero w 12 lat po
bitwie pod Grunwaldem porozumienie ustaliło precyzyjnie przebieg granicy, która przetrwała
ponad 500 lat. Nie podzielona jeszcze Puszcza Sudowska, obfitująca w naturalne bogactwa
(miód dzikich pszczół, siano z nadrzecznych łąk, ryby z jezior i rzek, zwierzyna z lasów,
drewno, grzyby i owoce leśne), stawała się coraz bardziej pożądanym i eksploatowanym
źródłem dochodów książąt litewskich. Po ustabilizowaniu się w ciągu XV wieku sytuacji
politycznej Puszczę Sudawską dla lepszego administrowania podzielono na trzy wielkie
leśnictwa, nadając im nazwy od książęcych dworów nadniemeńskich w Mereczu, Przełomie i
Perstuniu. Podział ten przeprowadził dworzanin Stanko Sudiwojewicz. Idąc od północy były to
12
puszcze: Kirśnieńska (część Puszczy Olickiej, dwór w Kirśnie - dziś Nowa Kirsna na Litwie),
Merecka (dwór w Mereczu - dziś Merkine na Litwie), Przełomska (dwór w Przełomie - dziś
Priwałka na Białorusi) i Perstuńska (dwór w Perstuniu - dziś Sopoćkinie na Białorusi). Dzieląc
puszczę między dwory powołano stałą służbę leśną, której zadaniem było m.in. ochrona lasu na
granicy krzyżackiej, zbieranie poroży łosich, chwytanie wilków w pułapki. Początkowe
rozdawanie dóbr puszczańskich pomiędzy różne rodziny wstrzymała od 1520r. królowa Bona.
Przeprowadzona z jej inicjatywy pomiara włóczna rozpoczęła na terenie puszcz planową akcję
osadniczą prowadzoną przez poszczególne dwory i starostwa. W ciągu następnych 200lat
powstało wiele wsi, których grunty zajęły miejsce obszarów leśnych. W 1807roku
Suwalszczyzna znalazła się w granicach Księstwa Warszawskiego, a od 1815roku weszła w
skłąd Królestwa Polskiego. Służby leśne działające w Królestwie Polskim wprowadziły
nowoczesne zasady zagospodarowywania lasu. Wprowadzono też podział obszarów leśnych na
oddziały. Pierwsze urządzanie lasów Nadleśnictwa Suwałki przeprowadzono w 1840 roku.
Ukształtowany w XIX wieku obraz obszarów leśnych nadleśnictwa przetrwał do chwili obecnej,
chociaż sporo kompleksów leśnych zostało przetrzebionych wskutek rabunkowej gospodarki
różnych właścicieli, zaborców i okupantów.
Północną część Nadleśnictwa Suwałki (obręb Puńsk) zajmują obecnie niewielkie i porozrywane
kompleksy leśne, część południowa (obręb Suwałki) obejmuje zwarte północno-zachodnie
fragmenty Puszczy Augustowskiej.
3. Miejsce i rola nadleśnictwa w przestrzeni przyrodniczo - leśnej regionu
Kraje Unii Europejskiej miały kilka lat na opracowanie kształtu sieci NATURA 2000 oraz na
konsultacje społeczne związane z ich powoływaniem. Polska część sieci ma być gotowa przed
naszą akcesją do UE, czyli przed końcem 2003 r. Będzie to miało bardzo duże znaczenie dla
perspektyw rozwojowych obszarów objętych tą siecią. Proces powoływania ostoi NATURA
2000 odbywa się przy jak największym udziale zainteresowanych społeczności lokalnych.
Historia ochrony przyrody to przede wszystkim historia odpowiedzi człowieka na
zagrożenia dla przyrody, które on sam stwarzał. Od około 30 lat wiadomo, że nie można chronić
przyrody koncentrując się na pojedynczych elementach – populacjach określonych gatunków,
lub takich czy innych wartościowych przyrodniczo terenach. Ochrona przyrody może być
skuteczna tylko wtedy gdy wniknie w całą przestrzeń i dziać się będzie tak w parkach
narodowych jak i ogródkach przydomowych czy gospodarstwach rolnych. Musi być obecna w
planowaniu przestrzennym oraz doborze metod hodowli zwierząt i uprawy roślin.
13
Wspomniane 30 lat to przywołanie prac nad pierwszymi wielkoprzestrzennymi
systemami ochrony (Kozłowski 1998), które miały dawać szansę zachowania dziedzictwa
przyrodniczego Polski.
Minęło jeszcze wiele lat i dopiero w 1991 roku idea ekorozwoju została wpisana w
dokumenty wagi państwowej. Dawało to pewne, teraz widzimy, iż nieco iluzoryczne
możliwości integracji ochrony przyrody z różnymi dziedzinami życia społecznego. W innych
państwach europejskich podobnie zmagano się z brakiem akceptacji dla tego sposobu myślenia,
choć przyrodnikom w niektórych krajach udało się doprowadzić do włączenia koncepcji
pewnego rodzaju sieci ekologicznej do realizacji planów przestrzennego zagospodarowania
(Terytorialny System Stabilności Ekologicznej – Territorial System of Ecological Stability w
Czechosłowacji a potem wdrażany w Czechach i Słowacji). Dopiero konferencja w Maastricht
(1993) oraz Szczyt Ziemi (Rio, 1992), a wreszcie podpisanie przez Ministrów Ochrony
Środowiska Paneuropejskiej Strategii Różnorodności Biologicznej i Krajobrazowej w Sofii
(1995) stworzyły warunki do prac nad koherentnym systemem terenów chronionych.
EECONET (europejska sieć ekologiczna- sieć ma być „spójnym przestrzennie i funkcjonalnie systemem
reprezentatywnych i najlepiej zachowanych pod względem różnorodności biologicznej i krajobrazowej obszarów
*
Europy ), PEEN (paneuropejska sieć ekologiczna), NATURA 2000 i Emerald to właściwie różne
oblicza realizacji tej samej idei – integracji ochrony przyrody z życiem człowieka. Jest to
propozycja racjonalizacji korzystania z przyrody by ją ochronić dla niej samej ale także dla
człowieka.
W słowie redakcyjnym pierwszego biuletynu poświęconego realizacji sieci NATURA
2000 znajdujemy deklarację “Europa jest zbudowana na szacunku dla różnych istot
(indywiduów) – i ta różnorodność czyni ją bogatą. Zawsze bioróżnorodność naszego kontynentu
powinna być traktowana z szacunkiem. Zachowanie tego naturalnego dziedzictwa jest zadaniem
bliskim sercu wielu Europejczyków.” (Bjerregaard R.1996). Uznanie ochrony przyrody
kontynentu za jedno z głównych zadań polityki środowiskowej w Europie miało miejsce jeszcze
w latach siedemdziesiątych. Najpierw Konwencja Berneńska (1979) i Dyrektywa Ptasia (1979),
później Dyrektywa Siedliskowa (1992) stworzyły grunt prawny dla ochrony rzadkich i
zagrożonych gatunków oraz siedlisk.
Jednym z najtrudniejszych wyzwań jakie stanęły przed ochroną przyrody w Unii
Europejskiej jest wyznaczenie sieci NATURA 2000, która będzie narzędziem do zachowania
dziedzictwa przyrodniczego kontynentu. Jej powstanie wynika z realizacji Dyrektywy
Siedliskowej. Koncepcja sieci NATURA 2000 opiera się na tradycyjnych metodach ochrony
przyrody (ochrona gatunkowa, obszarowa), a ponadto wprowadza w jej funkcjonowanie
15*
„Strategia wdrażania Krajowej sieci ekologicznej ECONET-Polska” – red. A.Liro, Fundacja IUNC Poland,
Warszawa 1998 r.
14
integrację ochrony przyrody z różnymi sektorami działalności ludzkiej. Zapewnienie ochrony
wymaga pełnego uczestnictwa wszystkich – całych społeczności lokalnych – zgodnie z
zasadami określonymi w:
•
Dyrektywie Rady 79/409/EWG o ochronie dziko żyjących ptaków, znanej jako
Dyrektywa Ptasia uchwalona 2 kwietnia 1979 roku a zmodyfikowanej dyrektywami:
981/854/EWG, 85/411/EWG, 86/122/EWG, 91/244/EWG i 94/24/EWG.
•
Dyrektywie Rady 92/43/EWG o ochronie naturalnych siedlisk oraz dziko żyjącej fauny i
flory, znanej jako Dyrektywa Siedliskowa uchwalona 21 maju 1992 roku, zmienionej
dyrektywą 97/62/EWG.
NATURA 2000 jest najbardziej kompleksowym, a legislacyjnie i politycznie, jak dotąd,
najlepiej przygotowanym programem, który stopniowo przekształca się w rzeczywiście
koherentny system ochrony przyrody funkcjonujący jako sieć. Jej elementy są lub będą
funkcjonalnie powiązane, tak by zapewnić egzystencję ekosystemom. W opracowaniu
NATURA 2000 – system ochrony przyrody europejskiej zostaną przedstawione podstawy
prawne i uzasadnienia przyrodnicze Dyrektyw Ptasiej i Siedliskowej. Zakłada się, że będzie ono
pomocne wszystkim, którzy będą decydować o sposobie korzystania z przyrody w Polsce.
W województwie podlaskim proponowane są do sieci NATURA 2000 obszary:
Nazwa obszaru
Kod natura
Dolina Biebrzy
Dolina Dolnego Bugu
Dolina Górnej Narwi
Narwiański Park Narodowy
Przełomowa Dolina Narwi
Puszcza Augustowska
Puszcza Białowieska
Puszcza Knyszyńska
Suwalski Park Krajobrazowy
Wigierski Park Narodowy
PLH200001
PLH140005
PLH200002
PLH200003
PLH200004
PLH200005
PLH200006
PLH200007
PLH200008
PLH200009
Powierzchnia (ha)
106872,6
6940,9
15435,0
7350,0
7353,0
101669,2
63150,0
74447,0
6284,0
15085,5
*
Na terenie działania Nadleśnictwa Suwałki znajdują się trzy obszary – ostoje z systemu
NATURA 2000 oznaczone na mapach:
-
N0 19 – Ostoja Suwalski Park Krajobrazowy – w całości,
-
N0 32 – Obszar Puszczy Augustowskiej – w niewielkiej części na południu
obszaru nadleśnictwa
oraz w bezpośrednim sąsiedztwie obszar:
-
N0 31 – Ostoja Wigierska .
15
Ponadto z systemów obszarów chronionych kraju (wg Instrukcji sporządzania Programu
Ochrony Przyrody dla nadleśnictwa16), w granicach Nadleśnictwa Suwałki występują: rezerwaty
przyrody, Suwalski Park Krajobrazowy z jego otuliną, otulina Wigierskiego Parku Narodowego
(cz.), część Obszarów Chronionego Krajobrazu: „Pojezierze Północnej Suwalszczyzny”,
„Pojezierze Sejneńskie”, „Puszcza i Jeziora Augustowskie”, „Dolina Rospudy” i „Dolina
Błędzianki”.
Lokalizację gruntów nadleśnictwa w poszczególnych obszarach omówiono w dalszej
części opracowania (Walory przyrodnicze).
Tabela nr 2 . Zestawienie powierzchni obszarów chronionych z uwzględnieniem gruntów
zarządzanych przez Nadleśnictwo Suwałki oraz gruntów w zasięgu działania nadleśnictwa
Nazwa obszaru
1
Suwalski Park Krajobrazowy*
W tym grunty Nadleśnictwa17
W tym w zasięgu działania n-ctwa
Otulina Suwalskiego Parku Kr.*
Pojezierze Północnej Suwalszczyzny*
W tym grunty Nadleśnictwa
Obręb Puńsk
Obręb Suwałki
Pojezierze Sejneńskie*
Puszcza i Jeziora Augustowskie*
-W tym w zasięgu działania n-ctwa
Dolina Rospudy*
Dolina Błędzianki*
Powierzchnia w ha
W tym
Ogółem
2
Lasy
Użytki rolne
Wody
3
4
5
Parki Krajobrazowe
6284,0
1476,0
917,0
881,0
6284,0
1476,0
8617,0
1601,0
779,0
866,0
8617,0
1601,0
Obszary Chronionego Krajobrazu
39510,0
6825,0
4138,0
3886,0
2704,0
2567,0
1434,0
1319,0
30000,0
37880,0
10360,0
2308,0
2181,0
10000,0
65475,0
50590,0
3903,0
3830,0
5000,0
25250,0
10578,0
17,0
12,0
1000,0
3550,0
1468,0
0,0
250,0
3784,0
36,0
3784,0
6203,0
87,0
6203,0
Z ogółem rezerwaty
i pozostałe formy
ochrony przyrody
6
642,0
642,0
--
474,4
474,4
-
28672,0
1879,0
252,0
137,0
115,0
Brak danych21693,0
3242,0
127,0
Brak danych
8825,0
3707,0
73,0
Brak danych
12473,0
1379,0
5,0
Brak danych
1485,0
94,0
Brak danych-
75,5
781,4
3284,6
474,6
71,4
-
* Powierzchnia wg sprawozdania OS-7 Podl.Urz. Woj. W Białymstoku
Granice zasięgu w/w obszarów chronionych na terenie działania Nadleśnictwa Suwałki
naniesione są na mapę walorów przyrodniczych dla nadleśnictwa.
16
Załącznik nr 11 do Instrukcji Urządzania Lasu zatwierdzony do użytku służbowego 28.05.1996r.
obręb Puńsk
18
obręb Suwałki
16
17
Otulina Wigierskiego Parku Narodowego wynosi 11283,81ha, z czego w zasięgu
terytorialnym Nadleśnictwa Suwałki jest to ok.7000ha. W otulinie tej ok. 750ha stanowią grunty
zarządzane przez Nadleśnictwo Suwałki.
Elementem
charakteryzującym
nadleśnictwo
są
m.in.
drzewostany.
Poniżej
przedstawiono wybrane cechy taksacyjne w porównaniu do cech w RDLP w Białymstoku, w
kraju i w II krainie przyrodniczo leśnej.
Tabela nr 3 (Wzór nr
(
1,2,3,4
Jednostka
- określenie żródła danych)
1
1a)
Porównanie wybranych cech taksacyjnych drzewostanów
Średni
wiek
Przeciętn.
zasobność
m3/ha
Przeciętn.
przyrost
m3/ha
Przyrost
bieżący
roczny
m3/ha
Udział %
siedlisk
borowych
Udział %
gatunków
iglastych
wilgotnych
bagiennych
Lesistość
%
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Udział % siedlisk
Obręb Puńsk
9,40
16,7
70,13
2,9
14,4
57
290
5,11
Obreb Suwałki
66
327
4,98
8,75
80,3
95,54
1,5
4,8
4
N-ctwo Suwałki
61
307
5,04
9,08
47,3
82,36
2,3
9,7
5
RDLP Białystok
54
208
3,85
74,5
1
bd
bd
77,9
bd
bd
Polska – lasy ogółem
51
180
bd
2
Lasy państwowe
57
195
3,56
bd
62,8
78,7
9,0
4,3
2
bd
64,6
75,0
8,1
7,2
Lasy nie stan.własn.Sk Pańs
37
114
3,08
3
Kraina II wg zasad hod
159
78,9
75,7
7,1
10,5
3
Dzielnica Pojezierza Mazurskiego(1)
158
52,0
69,1
6,7
11,1
3
77,4
79,8
7,7
14,8
Dzielnica Puszczy Augustowskiej (4)
180
1
Dane zasięgnięto z wyd GDLP „Las w liczbach „ wydanego przez Ag.Rekl.Wyd.- Warszawa kwiecień 1997 , 2 Raport LP z 1999 r., 3z zasad
hodowli lasu oraz 4materiałów z inwentaryzacji wg stanu 1.01.2003 r. 5Informacje z Biuletynu „Zielone Płuca Polski” Nr 4 (1/95) ; bd –
brak danych .
23,3
28
28,0
27,6
bd
31,6
25,8
47,8
Jak wynika z powyższego zestawienia w Nadleśnictwie Suwałki średni wiek drzewostanów,
przeciętna zasobność i przyrost jest wyższy od wskaźników w RDLP Białystok i w Lasach
Państwowych.
Biorąc pod uwagę wskaźniki udziału siedlisk borowych, wilgotnych, bagiennych i
udziału gatunków iglastych zauważymy, że odbiegają one od wskaźników w RDLP Białystok,
w Lasach Państwowych i w II krainie przyrodniczo-leśnej.
4. Struktura użytkowania ziemi
Zestawienie zbiorcze powierzchni Nadleśnictwa Suwałki wg wybranych grup i rodzajów
użytków dla gmin i nadleśnictwa wg stanu na 1.01.2003r. przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela nr 4
Gmina
1
Bakałarzewo
Jeleniewo
Przerośl
Rutka Tartak
Suwałki
Suwałki Miasto
Szypliszki
Wiżajny
Krasnopol
Puńsk
Nowinka
N-ctwo
%
Struktura użytkowania gruntów Nadleśnictwa Suwałki według gmin
Leśne
zalesione
2
11,42
394,03
271,87
1624,23
2599,38
767,04
1263,88
1126,94
1611,23
568,96
2974,75
Leśne
nie zal.
3
3,16
0,52
13213,75
92,74
51,62
0,36
7,97
5,37
11,79
4,86
9,05
0,93
7,98
Rodzaj gruntów ( powierzchnia w ha wg stanu na 1.01.2003r. )
Związ. z
Użytki
Zadrze Wody
Tereny
Nieużytki
gosp.leśną
rolne
wione
osiedlowe
4
5
6
7
8
9
0,08
0,04
0,01
3,97
3,22
4,81
0,62
5,36
35,02
4,13
8,41
0,20
7,44
33,55
77,29
0,13
0,06
0,11
25,82
86,44
64,37
0,67
0,97
3,98
45,91
35,05
26,72
14,45
5,89
22,75
32,6
0,20
10,29
14,34
24,15
5,83
0,26
59,12
36,43
66,07
0,12
12,09
9,09
15,90
16,52
78,57
58,52
0,46
1,10
0,15
10,90
323,65
2,27
378,90
2,66
2,87 8,30
0,02 0,06
24,51
0,17
232,97
1,63
17
Użytki
kopalne
10
Tereny
różne
11
0,09
10,39
0,85
0,38
0,25
0,46
0,07
Razem
12
18,71
443,66
292,06
1769,06
2818,37
861,41
1334,58
1240,95
1726,87
610,95
3132,50
12,49 14249,15
0,09
100,0
Szczegółowe zestawienie gruntów, którymi zarządza nadleśnictwo zawiera opis
taksacyjny lasu (tom II planu urządzania lasu wg stanu na 1.01.2003r.) oraz tabela nr II
zamieszczona w elaboracie.
Strukturę użytkowania gruntów w Nadleśnictwie Suwałki obrazuje poniższy diagram:
Rycina nr 9 . Struktura użytkowania gruntów Nadleśnictwa Suwałki – Stan na 1.01.2003r.
Struktura użytkowania gruntów Nadleśnictwa Suwałki
Procentowy udział powierzchni
2,27%
92,74%
0,17%
2,66%
0,36%
0,02%
0,06%
1,99%
Leśne zal.
Leśne nie zal.
Związ. z gosp.leśną
Użytki rolne
Zadrzwienia
Wody
Tereny osiedlowe
Nieużytki
Tereny różne
1,63%
0,09%
Nadleśnictwo Suwałki nie sprawuje nadzoru nad lasami niepaństwowymi.
Tabela nr 5 . Zestawienie powierzchni gruntów własności Skarbu Państwa będących w
zarządzie nadleśnictwa wg grup użytków i zasięgu terytorialnego gmin z wyszczególnieniem
lasów ochronnych oraz gruntów przeznaczonych do zalesienia - stan na 1.01.2003r.
Lasy
Grunty nieleśne
grunty
przeznazwiąz.
razem
czone do pozosrazem
z
(2+3+4+5) zalesietałe
(7 + 8)
gospod.
nia
leśną
powierzchnia - ha
grunty zalesione
i nie zalesione
Miasto
Gmina
(część gminy)
rezerwaty
ochronne#
gospodarcze
3
4
kod
1
Suwałki Miasto
Bakałarzewo
Jeleniewo
Przerośl
Rutka Tartak
Suwałki
Szypliszki
Wiżajny
Krasnopol
Puńsk
Nowinka
N-ctwo
%
#
2
11
12
32
42
62
72
82
92
32
42
52
3,34
7,29
196,49
207,12
1,45
775,32
12,16
366,74
93,26
591,73
2604,75
317,64
776,37
436,92
104,32
2777,86
8857,07
62,15
5
0,24
2,44
20,51
178,61
1040,37
951,10
359,62
978,75
464,65
204,89
4201,18
29,48
35,05
0,08
3,22
4,13
33,55
86,44
22,75
14,34
36,43
9,09
78,57
323,65
2,27
6
813,95
14,68
397,76
276,00
1665,65
2691,19
1291,49
1150,33
1648,59
578,06
3061,32
13589,02
x
7
8
x
47,46
4,03
45,90
16,06
103,44
127,18
43,09
90,62
78,28
32,89
71,18
660,13
4,63
Lasy ochronne zatwierdzone Decyzją Ministra Ochrony Środowiska
18
9
Ogółem
(6 + 9)
10
47,46
861,41
4,03
18,71
45,90
443,66
16,06
292,06
103,44 1769,09
127,18 2818,37
43,09 1334,58
90,62 1240,95
78,28 1726,87
32,89
610,95
71,18 3132,50
660,13 14249,15
x
100,00
Jak wynika z w/w tabeli rezerwaty w nadleśnictwie zajmują 1,5% powierzchni lasów, a
lasy ochronne 8857ha powierzchni lasów nadleśnictwa, z tego 6175ha w obrębie Suwałki i
2682ha w obrębie Puńsk. Decyzją Ministra Środowiska nr BOA-lplo-189/1740/2002 z
22.08.2002r. uznano lasy za ochronne:
-
lasy stanowiące drzewostany nasienne,
-
lasy mające szczególne znaczenie dla obronności kraju,
-
lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody,
-
lasy wodochronne,
-
lasy położone w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10km od
granic administracyjnych miast liczących ponad 50tys. mieszkańców,
-
lasy glebochronne,
Walory przyrodnicze w zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki opisane są w dalszej
części opracowania. Lasy w zarządzie nadleśnictwa stanowią kompleksy leśne o zróżnicowanej
wielkości, są to uroczyska od 0,01ha do powyżej 500ha. Niektóre kompleksy leśne zarządzane
przez nadleśnictwo położone są wśród gruntów innych własności w większych kompleksach
leśnych (ur.Prudziszki, Biała Woda). Zestawienie liczby i wielkości kompleksów lasów
państwowych przedstawiono w tabeli.
Tabela nr 6 (Wzór nr 2). Liczba i wielkość kompleksów leśnych Nadleśnictwa Suwałki.
Stan na 1.01.2003r.
Łącznie Nadleśnictwo
Wielkość kompleksu (ha) liczba kompleksów
Powyżej 2000
1
500,01-2000
4
100,01- 500
15
20,01-100
14
5,01-20
33
Do 5
118
185
Łączna powierzchnia (ha)
5310,43
3706,72
4060,62
646,88
328,96
195,54
14249,15
Największym zwartym kompleksem jest uroczysko „Dział Główny” położone w
gminach Suwałki, Nowinka stanowiące
zwarte północno-zachodnie fragmenty Puszczy
Augustowskiej.
Kompleksy leśne- grunty zarządzane przez Nadleśnictwo Suwałki z reguły stanowią
odrębne uroczyska jak: Krasnopol, Rutka Tartak, Białorogi, Czerwony Borek, Kuków,
Pawłówka, Dzierwany, Poszeszupie, Sudawskie, Krejwiany, Wołyńce.
W zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki funkcjonują lokalne nazwy niektórych
obszarów leśnych i dróg. Przykładem mogą być np.:”Suwalski Gościniec”, „Koziołki”, „Las
Suwalski”, „Gościniec Augustowski”, „Łąki Gawrychowskie” (enklawa wśród gruntów
nadleśnictwa).
19
Miasto
Gmina
Ogólne dane dotyczące gmin w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Suwałki
Pow.
gminy
0)
Osób
Ludność
na 1 km
osób
w
w gminie
gminie
0)
Użytki rolne
Pow. lasów
Lesistość
w gminie
0)
ogólna
w gminie 0)
0)
w nctwie2)
Ogólna pow.
gruntów
n-ctwa
2)
w
gminie
0)
1
Suwałki Miasto
km2
Osób
osób/1k
m2
%
2
3
4
5
6
1031
13,6
8872
814
861
37578
65,24 67254
ha
ha
7
Parki Krajobrazowe3)
bez otuliny
w nctwie
w
gminie
2)
1)
ha
8
9
10
11
26
13,5
16606
15
19
92258
4
Jeleniewo
131,84
3105
24
10,0
13184
398
444
101385
46
30168
16
123,84
Rutka Tartak
Suwałki
Szypliszki
15
25
14,3
17709
276
292
90279
2247
24
24,4
22530
1666
1769
63149
103
6181
23
28,4
75208
2691
2818
141679
127
27
13,4
20977
1291
1335
121013
43
18756
1150
1241
86794
91
3109
92,32
264,82
156,55
4267
13
15
960
w tym na
gruntach
n-twa2)
w
gminie
w tym
w n-twie
w
gminie
1)
2)
1)
16
17
18
19
szt.
3,37
3,37
bd
7550
15,92
7,29
16
112,6
11
1257
12
bd
304,00
-
11
63,5
440
440
6950
6950
10
2
6040
bd
8
1
5650
5650
9
17
7550
16
6150
Wiżajny
2942
24
Krasnopol
171,63
4193
24
21,1
36213
1649
1727
112074
78
126509
bd
Puńsk
138,37
4492
32
10,9
15082
578
611
109866
33
355013
Nowinka
203,84
2911
14
61,4
125157
3061
3133
55852
71
1525010
x
x
X
X
X
13589
14249
X
659
X
1571
6284
1571
7550
6284
13
21
1
207,85
204,58
8
3550
1,30
-
10
bd
740,70
-
8
2
X
X
215,24
X
6
48,8
106,8
Dane wg „Twoje vadmecum” 1/98 – Polska nowy podział administracyjny 1999r.
1)
Dane zasięgnięte ze spraw.OS-7 za rok 2000 dla woj.podlaskiego
8)
w tym rezerwaty 129,5ha
15)
stanowiska dokumentacyjne na 0,3ha
2)
Dane wg 1.01.2003 r.
9)
w tym rezerwaty 315,3 ha
16)
w tym użytki ekol. 40,9ha
10)
17)
Otulina Suwalskiego Parku Krajobrazowego – 8617ha
11)
w tym rezerwaty 304 ha
bd – brak danych
Obszar Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Sejneńskie” – 37880ha
12)
Obszar Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Północnej Suwalszczyzny” – 39510ha
13)
Obszar Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie” – 65475ha
14)
w tym rezerwat 4,1ha
3)
20
20
39
7550
1257
w tym w
n-ctwie3)
ha
4050
15,3
0)
Użytki ekologiczne
3016
122,59
Łącznie
Pomniki przyrody
ha
14
96014
47
3198
w
gminie1)
ha
12
123,01
Rezerwaty
w tym
w zasięgu
n-ctwa
w
gminie1)
ha
Bakałarzewo
Przerośl
w
zasięgu
n-ctwa
Obszary chronione
razem
x
Na gruntach nadle śnictwa nie wystepują
Tabela nr 7
Tabela nr 8 . Zestawienie powierzchni obszarów chronionych wg gmin z terenu działania
Powierzchnia w ha
Obszary Chronionego
krajobrazu
W tym
rezerwaty
W tym
rezerwaty i
i
pozostałe
Razem
pozostałe formy
formy
ochrony
przyrody
ochrony
przyrody
Parki krajobrazowe
Gmina
Ogółem
Rezerwaty
Razem
1
Bakałarzewo
W tym grunty
Nadleśnictwa
Jeleniewo
W tym grunty
Nadleśnictwa
Przerośl
W tym grunty
Nadleśnictwa
Rutka Tartak
W tym grunty
Nadleśnictwa
Suwałki
W tym grunty
Nadleśnictwa
Suwałki Miasto
W tym grunty
Nadleśnictwa
2
3
4
5
6
13184
444
16,9
7,29
3016,0
3016,0
129,5
7,29
7550,0
7550,0
12384
292
304,0
1257,0
1257,0
304,0
6150,0
6150,0
9232
1769
440,0
440,0
26482
2818
Szypliszki
W tym grunty
Nadleśnictwa
Wiżajny
W tym grunty
Nadleśnictwa
Krasnopol
W tym grunty
Nadleśnictwa
Puńsk
W tym grunty
Nadleśnictwa
Nowinka
W tym grunty
Nadleśnictwa
N-ctwo
W tym grunty
Nadleśnictwa
7
8
Liczba
Stanowisk
pomników
a
przyrody
dokumenta
szt
cyjne
9
10
4050,0
Bd
12301
19
6524
861
Użytki
ekologiczne
63,5
112,6
16
63,5
11
6950,0
6950,0
10
2
6040,0
8
1
4,1
3,34
960,0
960,0
15655
1335
13
4,1
3,34
39
5650,0
12259
1241
1571,0
1571,0
40,9
0,3
9
7550,0
7,9
48,8
21
1
106,8
8
17163
1727
208,5
196,49
12650,0
315,3
13837
611
0,9
3550,0
0,9
10
20384
3133
740,7
15250,0
740,7
6
2
x
14249
x
215,24
x
x
6284
917
x
215,24
x
x
x
6
5. Dominujące funkcje lasu
System ochrony przyrody i kształtowania środowiska naturalnego w Lasach
Państwowych wynika z dominujących funkcji lasów i w Nadleśnictwie Suwałki realizowany
jest poprzez:
-
szczególne formy ochrony przyrody (omówione w części B niniejszego opracowania),
-
lasy ochronne ogólnego przeznaczenia,
-
lasy ochronne specjalnego przeznaczenia,
-
lasy gospodarcze.
W Nadleśnictwie Suwałki lasy gospodarcze stanowią tylko 29% powierzchni, 64% to lasy
ochronne i rezerwaty. Główny przedmiot działań służb Nadleśnictwa Suwałki -to uwzględnianie
w gospodarce leśnej dominujących ochronnych funkcji lasu.
21
Tabela nr 9 . Podział gruntów wg grup i funkcji lasów w Nadleśnictwie Suwałki
Powierzchnia w ha wg 1.01.2003r.
W tym
Ogółem
Obręb
Obręb Puńsk
Suwałki
Grupa funkcji lasów
1
2
w tym
pow.rezer
watów
w ha
3
4
Rezerwaty przyrody (objęte ochroną częściową)
Lasy ochronne ogólnego przeznaczenia w tym:
207,12
203,78
3,34
- glebochronne
- wodochronne
- lasy w miastach i w gran.miast
1249,09
1702,57
5683,60
1249,09
1308,14
120,52
394,43
5562,08
116,44
99,91
1,41
115,03
99,91
8857,07
4201,18
13265,37
2681,98
3993,61
6879,37
6175,09
207,57
6836,00
323,65
660,13
123,42
409,17
200,23
250,96
3,61`
4,51
14249,15
7411,96
6837,19
215,24
207,12
x
x
x
x
x
x
x
Lasy ochronne specjalnego przeznaczenia w tym:
- lasy nasienne wyłączone
- lasy o szczególnym znaczeniu dla obronności kraju
Lasy ochronne razem
Lasy wielofunkcyjne
Łącznie grunty leśne
Pow. zw. z gosp. leśną
Pow. nieleśna
Powierzchnia nadleśnictwa ogółem
x
x
207,12
Rycina nr 10 . Procentowy udział gruntów nadleśnictwa wg grup i funkcji
Procentowy udział powierzchni dla Nadleśnictwa Suwałki wg stanu na 1.01.2003r.
1%
1%
Rezerwaty przyrody
Lasy glebochronne
Lasy wodochronne
Lasy w miastach i w gran.miast
Lasy nasienne wyłączone
Lasy o szczególnym znaczeniu dla obronności kraju
Lasy wielofunkcyjne
Pow. zw. z gosp. leśną
Pow. nieleśna
40%
29%
36%- grunty nie objęte
ochronnością
2%
5%
12%
9%
1%
Lasy ochronne wraz z rezerwatami stanowią 64% gruntów Nadleśnictwa Suwałki.
22
Dla pełniejszego scharakteryzowania cech drzewostanów przedstawiono dane wg grup funkcji
lasu dla obrębów i nadleśnictwa.
Tabela nr 10 (Wzór nr 1b). Porównanie wybranych cech taksacyjnych w ramach grup funkcji
lasu w Nadleśnictwie Suwałki wg stanu na 1.01.2003r.
Nadleśnictwo
1
Suwałki
Grupa funkcji
2
lasy ochronne ogólnego przeznaczenia
lasy ochronne specjalnego przeznaczenia
pozostałe lasy ochronne
lasy wielofunkcyjne
Przeciętny wiek
lat
Przeciętny zapas
m3/ha
Średni przyrost
m3/ha
Udział gatunków
iglastych
%
Udział gatunków
liściastych
%
3
4
5
6
7
52
91
66
59
228
311
336
319
7,9
6,7
9,0
10,1
49
51
100
99
82
1
18
lasu w Obrębie Puńsk wg stanu na 1.01.2003r.
Obręb
1
Puńsk
Grupa funkcji
2
lasy wielofunkcyjne
Przeciętny wiek
lat
Przeciętny zapas
m3/ha
Średni przyrost
m3/ha
Udział gatunków
iglastych
%
Udział gatunków
liściastych
%
3
4
5
6
7
52
133
57
59
233
745
240
321
8,2
8,4
8,2
10,2
48
52
100
89
81
11
19
lasu w Obrębie Suwałki wg stanu na 1.01.2003r.
Obręb
1
Suwałki
Grupa funkcji
2
lasy wielofunkcyjne
Przeciętny wiek
lat
Przeciętny zapas
m3/ha
Średni przyrost
m3/ha
Udział gatunków
iglastych
%
Udział gatunków
liściastych
%
3
4
5
6
7
55
90
66
52
195
308
338
265
6,0
6,7
9,0
8,9
53
47
100
99
99
23
1
1
B. SZCZEGÓLNE FORMY OCHRONY PRZYRODY
Zasady ochrony przyrody w Lasach Państwowych regulowane są przez podstawowe akty
prawne z tej dziedziny, tj. Ustawę z dnia 16 października 1991 roku o ochronie przyrody i
Ustawę z dnia 28 września 1991 roku o lasach (z późniejszymi zmianami). Są one wynikiem
przyjętego przez Sejm w 1991 roku dokumentu „Polityka Ekologiczna Państwa”.
Krajowy system obszarów chronionych tworzą: parki narodowe, rezerwaty przyrody,
parki krajobrazowe, oraz obszary chronionego krajobrazu.
Z wymienionych w Ustawie o ochronie przyrody z dnia 16.10.1991 r. (rozdz. 3) (z
poźn. Zmianami) „Szczególne formy ochrony przyrody” na terenie Nadleśnictwa Suwałki
występują następujące obszary i obiekty chronione:
Ø siedem rezerwatów przyrody (Ostoja bobrów „Marycha”, Głazowisko Łopuchowskie,
Cmentarzysko Jaćwingów, Jezioro Hańcza19, Głazowisko Bachanowo nad Czarną
Hańczą 18, Rutka18 , Bobruczek18 )
Ø Otulina Wigierskiego Parku Narodowego (część)
Ø Suwalski Park Krajobrazowy i jego otulina
Ø Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierze Północnej Suwalszczyzny
Ø Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierze Sejneńskie (część)
Ø Obszar Chronionego Krajobrazu Puszcza i Jeziora Augustowskie (część)
Ø Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Rozpudy (część)
Ø Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Błędzianki (część)
Ø stanowiska gatunków roślin i zwierząt chronionych
Ø pomniki przyrody
Ø stanowiska dokumentacyjne18
Ø użytki ekologiczne18
1.
Rezerwaty przyrody
Do grupy tej należą obszary objęte ochroną w celu zachowania w stanie naturalnym lub
mało zmienionym zbiorowisk roślinnych, określonych gatunków roślin i zwierząt jak też
elementów przyrody nieożywionej. Są to obiekty cenne ze względów przyrodniczych,
naukowych, kulturowych lub krajobrazowych.
19
w zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki
24
a. Rezerwaty istniejące
Na gruntach zarządzanych przez Nadleśnictwo Suwałki (wg stanu na 1.01.2003r.) są
trzy rezerwaty przyrody objętych ochroną częściową. Stanowią one znikomy procent (0,002)
terytorialnego zasięgu nadleśnictwa (tylko 2% gruntów n-ctwa). Wskaźnik ten jest niższy niż
dla całego kraju (0,42).
Rezerwat „Cmentarzysko Jaćwingów”– 14/320 K; Ku/L (1959)20 .
Powołany Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 30.10.1959r. (MP
nr 96 poz.517) na pow. 4,12 ha. Sporządzony plan ochrony rezerwatu przyrody (na okres
1993.01.01 – 2002.12.31) w części urządzania ekosystemów leśnych zatwierdzony został przez
MOŚZNiL pismem OPrp/I/40074/1996/2-36 na okres do 31.12.2012r. W stosunku do
powierzchni rezerwatu określonej w Zarządzeniu z 31.10.1959r., aktualna powierzchnia
wynikająca ze ścisłych pomiarów geodezyjnych zmniejszyła się z 4,12ha do 3,37ha tj. o 0,75ha.
(w tym: leśna – 3,34 ha, związana z gospodarką leśną – 0,03 ha, zlokalizowany wg stanu na
1.01.2003r. w oddz. 350a,b).
Rycina nr 11 .Usytuowanie obszaru rezerwatu „Cmentarzysko Jaćwingów”
MIASTO SUWAŁKI
Grunty zarządzane
przez Nadleśnictwo Suwałki
Rezerwat
„Cmentarzysko Jaćwingów”
Stan na 1.01.2003r.
Zmieniły się również warunki siedliskowe w rezerwacie. Zgodnie z opracowaniem
glebowosiedliskowym w rezerwacie występuje LMśw (a nie bór świeży jak w zarządzeniu).
Położony jest w gminie Suwałki, w obrębie Miasta Suwałki w leśnictwie Białorogi. Jest to
rezerwat archeologiczny o ochronie częściowej stanowiący obszar lasu mieszanego.
Zgodnie z §14.1 Instrukcji sporządzania programu ochrony przyrody w nadleśnictwie
rezerwat można zaliczyć :
20
Obszary Chronione w Polsce – Instytu Ochrony Środowiska 1996- nr wg rejestru MOŚZNiL(pierwsza cyfra nr w
woj.przed 1999r. , druga cyfra numer krajowy), dotychczasowa klasyfikacja oraz rok powołania
25
-
według głównego przedmiotu ochrony jest to rezerwat kulturowy (Ku) podtypu obiektów
zabytkowych (oz), przedmiotem ochrony jest zachowanie zespołu kurhanów w obstawie
kamiennej na cmentarzysku Jaćwingów,
-
według głównego typu środowiska jest to rezerwat lasów i borów (L) podtypu lasów
mieszanych nizinnych (lni).
Wg Zarządzenia celem ochrony rezerwatu jest zachowanie ze względów naukowych i
dydaktycznych boru świeżego wraz z cmentarzyskiem kurhanowym użytkowanym w okresie od
II do V wieku ery nowożytnej przez ludność tzw. grupy suwalskiej, kultury zachodniobałtyckiej
utożsamianej z ludem Jaćwingów. Rezerwat jest w rejestrze zabytków pod nr A-a-5.
Walory przyrodnicze i kulturowe
Głównym walorem kulturowym są kurhany. Najbardziej charakterystyczną formą grobu
był kurhan o zmiennej średnicy 6-21m, zbudowany z kilku warstw kamieni. Na cmentarzysku
występowały zarówno groby ciałopalne, jak o szkieletowe. Największe skupiska kurhanów
usytuowane są w centralnej części rezerwatu na osi północ – południe na wyniesieniach terenu.
Dziś większość grobów ulega zatarciu. Tylko niektóre z nich osiągają wysokość do 0,5m i są
kuliście obłożone kamieniami. Na części kurhanów porastają drzewa.
Teren rezerwatu położony jest na wyniesieniu i znajduje się na wysokości 183,5m n.p.m.
W drzewostanach gatunkiem panującym jest świerk, z domieszką sosny i dębu. Pod okapem na
ok.20% występuje podrost świerka i dębu. Występuje tu wiele gatunków roślin, jak
przylaszczka, kowalijka, czernica, sałatnik, poziomka, orlica, szczawik, gajowiec, kamionka,
trawy.
Z roślin chronionych występują: lilia złotogłów Lilium martagon i wawrzynek
wilczełyko Daphne mezereum, konwalia Convalaria majalis.
Zagrożeniami dla celu ochrony rezerwatu są21:
–
eksploatacja drzewostanów, która jest potencjalnym czynnikiem antropogenicznym
wpływającym ujemnie na stan i zachowanie cmentarzyska,
–
denudacja, zwłaszcza na pagórkach kurhanowych, prowadzi do stopniowego obniżania
wysokości i akumulacji materiałów zmytego u podnóża kurhanu, co w konsekwencji
powoduje zniwelowanie terenu i zatarcie śladów cmentarzyska
–
nory zwierzęce robione w miejscach istnienia kurhanów,
–
drzewa porastające kurhany, które powodują rozsadzanie kopców.
Wszystkie zabiegi w rezerwacie wykonywane są przez Nadleśnictwo zgodnie z zaleceniami
Konserwatora Przyrody i Konserwatora Zabytków. Zgodnie z planem ochrony rezerwatu
przyrody22 dla „Cmentarzyska Jaćwingów” powinien zostać opracowany plan ochrony i
21
22
zawarte w planie ochrony rezerwatu obowiązującym do 31.12.2012r.
znajduje się w dokumentacji nadleśnictwa i u Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody
26
udostępniania cmentarzyska dla zwiedzających przez specjalistów w porozumieniu z
Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków i placówkami archeologicznymi. Do chwili jego
opracowania i zatwierdzenia, nadleśnictwo zobowiązane jest zabezpieczyć cmentarzysko przed
zniszczeniem, ogólnie przyjętymi środkami do grodzenia włącznie.
Wskazane jest uaktualnienie rozporządzenia o powołaniu rezerwatu.
Rezerwat „Głazowisko Łopuchowskie”- 67/1025; N; Gg/M (1988)23.
Powołany Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 1.071988r. (MP nr
21 poz.193) na pow.15,88ha w gminie Jeleniewo we wsi Łopuchowo. Rezerwat obejmuje las,
łąki i pastwiska z nagromadzonymi głazami narzutowymi.
Rycina nr 12 . Usytuowanie obszaru rezerwatu „Głazowisko Łopuchowskie”
Rezerwat „Głazowisko Łopuchowskie”
Na gruntach prywatnych właścicieli
Rezerwat „Głazowisko Łopuchowskie”Grunty zarządzane
przez Nadleśnictwo Suwałki
wg stanu na 1.01.2003r.
Sporządzony plan ochrony rezerwatu przyrody (na okres 1993.01.01 – 2002.12.31)
zatwierdzony został przez MOŚZNiL pismem OPrp/I/4074/1996/2-13 na okres do
31.12.2012r.na pow. 16,06ha24.
23
Obszary Chronione w Polsce – Instytu Ochrony Środowiska 1996- nr wg rejestru MOŚZNiL(pierwsza cyfra to nr
w woj.przed 1999r. , druga numer krajowy), dotychczasowa klasyfikacja oraz rok powołania
24
7,43ha grunty Nadleśnictwa, 8,63ha grunty włsności indywidualnej rolników wsi Łopuchowo
27
Powierzchnia rezerwatu w stosunku do zarządzenia zwiększyła się o 0,18ha na skutek
dokonanych ścisłych pomiarów w 1992r.
Wg stanu na 1.01.2003r. powierzchnia rezerwatu zarządzana przez Nadleśnictwo
Suwałki zgodnie z ewidencją gruntów obejmuje działki 386/1 (0,0874ha), 386/2 (7,2040ha) i
wynosi 7,2914ha. Odbiega więc od powierzchni zatwierdzonej w Zarządzeniu powołującym
rezerwat (7,25ha) i w planie ochrony rezerwatu (7,43ha) zatwierdzonym do 31.12.2012r.
Rezerwat zlokalizowany jest w leśnictwie Hańcza w oddz.185p,r,s,t,w,x,y,z,ax na pow. 7,29ha
oraz na gruntach prywatnych na powierzchni 8,63ha – łącznie jest to 15.92ha.
Wg Zarządzenia celem ochrony rezerwatu jest zachowanie nagromadzonych głazów
narzutowych stanowiących unikalny zespół form polodowcowych.
rezerwat można zaliczyć jako:
-
według głównego przedmiotu ochrony należy do typu rezerwatów geologicznych i
glebowych (Gg) podtypu skał, minerałów, osadów i gleb (sm)
-
według głównego typu środowiska jest to rezerwat mieszany(M) podtypu lasów i łąk (l).
Walory przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe
Rezerwat
stanowi unikalny krajobraz
wyniesień
czołowo-morenowych
zlodowacenia
bałtyckiego. Obejmuje fragmenty dwóch wałów moren bocznych występujących między
jeziorem Hańcza a zagłębieniem Szeszupy. Ze względu na swoją budowę geologiczną,
amfiteatralne ukształtowanie oraz świeżą, prawie nie tkniętą procesami erozji i denudacji
rzeźbę, zespół moren stanowi podręcznikowy klasyczny przykład unikalnych nie tylko w
Polsce, ale i w północno-wschodniej i środkowej Europie form polodowcowych. W opinii
specjalistów geologów na Niżu Europejskim nie ma odpowiednika nagromadzenia tak wielkiej
ilości o tak dużych rozmiarach skandynawskich głazów narzutowych, tworzących głazowisko
powierzchniowe.
W północnej części rezerwatu występuje jedna z najwyższych wysokości (258,75m n.p.m.)
wałów czołowomorenowych na tym obszarze. W tej części występuje fragment wysokiego i
stromego wału, osiągającego od podnóża wysokość względną 40m. Wały czołowomorenowe
oddzielają od siebie wąskie, suche dolinki.
Drzewostany porastają powierzchnię 7,83ha na siedliskach LMśw (7,00ha) i Ol(0,83ha).
Gatunkami panującymi są świerk, sosna, dąb i olsza. Jakość drzewostanów jest zadowalająca,
większość stanowią powierzchnie na gruntach porolnych i są przerzedzone.
Z roślin chronionych na terenie rezerwatu występują sporadycznie wawrzynek
wilczełyko Daphne mezerum, lilia złotogłów Lilium martagon, sasanka otwarta Pusatilla
patens, storczyk plamisty Orchis maculata.
28
Zgodnie z planem ochrony rezerwatu przyrody „Głazowisko Łopuchowskie”25 – służby
nadleśnictwa winny utrzymywać właściwy stan sanitarny lasu, nie powinny stosować wszelkich
środków chemicznych, nie powinny dopuścić do zmiany warunków naturalnych powierzchni
chronionej oraz używania sprzętu ciężkiego do prac leśnych. Plan ochrony rezerwatu przyrody
zawiera szczegóły dotyczące gospodarowania.
Rezerwat „Ostoja bobrów „Marycha” 17/349 (S); Fn/M (1960) 26 .
Powołany Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 12.11.1959r. (MP
nr 23 poz.114 z 1960r.) na pow. 208,51ha (w tym 164,31ha pod ochroną częściową) w gminie
Krasnopol we wsi Krasnopol. Rezerwat obejmuje las, łąki, role, pastwiska oraz drogi leśne, linie
podziału pow. i LE na gruntach zarządzanych przez nadleśnictwo (204,58ha) oraz grunty innych
własności ( 2,73+0,13+0,41 = 3,27ha).
Sporządzony plan ochrony rezerwatu przyrody (na okres 1993.01.01 – 2002.12.31)
zatwierdzony został przez MOŚZNiL pismem OPrp/I/4074/1996/2-14 na okres do 31.12.2012r.
na pow. 207,85ha27 i zlokalizowany w oddz. 271,272,277,278,284,285,290,291,296,297.
Powierzchnia rezerwatu w stosunku do zarządzenia zmniejszyła się o 0,66ha na skutek
dokonanych ścisłych pomiarów.
Wg stanu na 1.01.2003r. powierzchnia rezerwatu zarządzana przez Nadleśnictwo Suwałki
zgodnie z ewidencją gruntów wynosi 204,58ha i jest zgodna z powierzchnią w planie ochrony
rezerwatu zatwierdzonym do 31.12.2012r. Rezerwat zlokalizowany jest w leśnictwie Krasnopol.
Wg Zarządzenia celem ochrony rezerwatu jest ochrona stanowisk bobra europejskiego.
rezerwat można zaliczyć jako:
-
według głównego przedmiotu ochrony należy do typu rezerwatów faunistycznych (Fn)
podtypu ssaków (ss)
-
według głównego typu środowiska jest to rezerwat lasów i borów (L) podtypu lasów
mieszanych nizinnych (lmn)
25
Obszary Chronione w Polsce – Instytu Ochrony Środowiska 1996- nr wg rejestru MOŚZNiL(pierwsza cyfra to nr
w woj.przed 1999r. , druga numer krajowy), dotychczasowa klasyfikacja oraz rok powołania
27
grunty Nadleśnictwa Suwałki 204,58ha, grunty Woj.Zarz.Inwest.Roln. w Suwałkach – 2,73ha, grunty Rej.Dyr.
Dróg Publ. W Suwałkach – 0,13ha, grunty UG w Krasnopolu – 0,41ha
29
26
Rycina nr 13 . Usytuowanie rezerwatu „Ostoja bobrów Marycha”- Stan na 1.01.2003r.
Walory przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe
Rezerwat stanowi zwarty blok drzewostanów na siedliskach Bb, BMb, BMśw, LMśw, LMw,
Lw, LMb, Lśw, Ol, OlJ. Przez środek rezerwatu przepływa rzeka Marycha i Czarna, którą
zasiedliła rodzima populacja bobrów.
Gatunkami panującymi są świerk, sosna, dąb, brzoza i olsza. Jakość drzewostanów jest dobra.
Z roślin chronionych na terenie rezerwatu występują sporadycznie wawrzynek
wilczełyko Daphne mezerum, orlik pospolity Aquilegia vulgaris, bluszcz pospolity Hedera
helix,
widłak
jałowcowaty
Lycopodium
annotinum.
Z
roślin
rzadkich
przystrumieniowy sadziec konopiasty Eupatorium cannabinum.
30
występuje
Zgodnie z planem ochrony rezerwatu przyrody „Ostoja bobrów Marycha”28
nadleśnictwo winno utrzymywać właściwy stan sanitarny lasu, zapewnić spokój populacji
bobra. Plan ochrony rezerwatu przyrody zawiera szczegóły dotyczące gospodarowania.
Tabela nr 13 . Zestawienie powierzchni rezerwatów częściowych w zarządzie N-ctwa Suwałki
Nazwa rezerwatu
Treść
Ogółem
1
2
3
Cmentarzysko Jaćwingów Pow. ogółem
Głazowisko Łopuchowskie Pow. ogółem
Pow. n-ctwa
Pow. pryw. właścicieli
Ostoja Bobrów Marycha
Pow. ogółem
Pow. n-ctwa
Łącznie rezerwaty
Pow. ogółem
Pow. n-ctwa
Powierzchnia (ha) – Stan na 1.01.2003 r.
nieleśna
z nieleśnej związana. z
w tym bagna gosp. leśną
3,3729
15,92
7,2928
8,63
207,85
204,5828
3,27
227,14
215,2428
11,90
4
5
8,09
8,09
6,85
3,5828
3,27
14,94
3,5828
11,36
6
leśna
7
-
0,0328
4,51
4,5128
3,3428
7,83
7,2928
0,54
196,49
196,4928
brak
4,54
4,5428
-
207,66
207,1228
0,54
Największym powierzchniowo rezerwatem na terenie gruntów zarządzanych przez
Nadleśnictwo Suwałki jest rezerwat „Ostoja bobrów Marycha”.
Tabela nr 14 .
Zestawienie powierzchni rezerwatów w zasięgu działania N-ctwa Suwałki
Nazwa rezerwatu
1
Bobruczek - plan
zatwierdzony do 2020r.
Jezioro Hańcza - plan
wykonany – nie
zatwierdzony
Głazowisko Bachanowo nad
Czarną Hańczą- plan
zatwierdzony do 2020r.
Rutka - planu ochrony brak
Łącznie rezerwaty
28
29
Gmina,
wieś
Powierzchnia
(ha)
Typ rezerwatu
Cel ochrony
5
2
3
4
Puńsk
Szlinokiem
ie
1,30
wody stojące
Faunistyczny
ścisły
Przerośl
Hańcza
304,00
wodny
Jeleniewo
Wróbel
0,98
geologiczny
Jeleniewo
Rutka
Szeszupka
49,06
Geologicznogeomorfologiczny
Stanowiska bobrów
Jezioro
geomorfologicznogeologiczne oraz
limnologiczne
Obszaru pokrytego dużą
ilością głazów
narzutowych
Naturalny bruk
polodowcowy jeziora
Linówek wraz z
przyległym torfowiskiem
przejściowym
355,34
w zarządzie Nadleśnictwa Suwałki
31
Akt prawny powołania
6
Zarz.MliPD z 12.12.1961r.
(MP z 1962r. nr 13,poz.53)
(MP nr 48,poz.244)
(MP nr 73,poz.283)
Rozporządz. Nr 7/01
Wojew.Podlaskiego z dn.
30.03.2001r.
(D.Urz.WP Nr 7, poz.147)
Tabela nr 15 (Wzór nr 3)
Lp
1
1.
Nr
rej
woj.
2
Ogólna charakterystyka rezerwatów z zarządzie Nadleśnictwa Suwałki - Stan na 1.01.2003r.
Położenie
Nazwa rezerwatu
Podstawa prawna
3
Cmentarzysko
3
4
Jaćwingów
Leśnictwo
5
6
Zarz.MLiPD z
30.10.1959r. (MP
Gmina
Oddz.
Poddz.
M. Suwałki
350 a b
Białorogi
Nr 96, poz.517)
Typ i podtyp rezerwatu
wg dominujacego
podmiotu
typu
ochrony środowiska
7
8
Powierzchnia ha
objęta ochroną
49
częściową
Zbiorowiska
zespoły roślinne
grupy zwierząt
9
10
11
12
1.07.1988r. (MP z
185p,r,s,t,w,
Łopuchowskie
1088r. Nr 21,
x,y,z,ax
Jeleniewo
Hańcza
Ku/oz
L/lni
3
6
Marycha
1.02.1960r. (MP Nr
23, poz.114)
3,37
zabytków pod
Stanowiska archeologiczne
nr A-a-5
Gg/sm
M/lł
Przyroda nieożywiona
(15,92*;
poz.193)
Zarz.MLiPD z
8,09**)
204,58
271,272,277
278,284,285
Krasnopol
290, 291,
Krasopol
15
Jest w rejestrze
7,29
Głazowisko
Ostoja Bobrów
Uwagi
ścisłą
Zarz.MOŚiZN z
2
Ważniejsze
Fn/ss
L/lmn
296, 297
*w nawiasach podano powierzchnię ogólną rezerwatu i **prywatnych właścicieli (nie zarządzaną przez Nadleśnictwo Suwałki)
32
Ochrona ostoi bobrów
(207,85*;
3,27**)
Tabela nr 16 . (Wzór nr 4) Możliwości realizacji celów ochrony w rezerwatach częściowych
Lp
Nazwa
rezerwatu
1
2
1
Główny
przedmiot
ochrony
3
Cmentarzysko Zespół
kurhanów
Jaćwingów
2
Głazowisko
Głazy
Łopuchowskie narzutowe
3
Ostoja
Bobrów
Marycha
Bóbr
europejski
Cel ochrony
4
Zachodzące procesy
sukcesji
Zagrożenia
Możliwości realizacji celu
ochrony
5
6
Ochrona i
zachowanie
cmentarzyska
kurhanowego
Denudacja i zacieranie
śladów cmentarzyska,
Rozsadzanie grobów
przez porastające
drzewa,
Eksploatacja
drzewostanów,
Akumulacja
materiałów u podnóża
kurhanu,
Nory zwierzęce w
miejscu kurhanów,
Turystyka,
Realizacja celu możliwa
przy odpowiednim
zabezpieczeniu
cmentarzyska
Ochrona zespołu
form
polodowcowych
Erozja i denudacja
głazów i wyniesień
Zmiana warunków
naturalnych,
Niszczenie głazów
narzutowych przez
człowieka,
Sukcesja naturalna
Turystyka,
Realizacja celu możliwa
przy właściwym stanie
sanitarnym lasu i nie
dopuszczeniu do zmiany
warunków naturalnych
oraz wypas bydła i
wyrywanie samosiewów
drzew
Właściwy stan sanitarny
lasu, zapewnienie spokoju
populacji bobra
Ochrona
drzewostanów z
rodzimą populacją
bobra
33
7
Metody ochrony
Dotychczasowe
8
Wykaszanie,
Usuwanie
samosiewów
drzew
porastających
kurhany,
zabiegi
sanitarne w
drzewostanie
Wypas bydła na
części części
należącej do
właścicieli
prywatnych
proponowane
9
Kontynuacja
zabiegów
dotychczasowych
Kontynuacja
zabiegów
dotychczasowych
Uwagi
10
Zastosowane skróty w treści i w tabelach dotyczącej rezerwatów
Typ i podtyp rezerwatu wg dominującego przedmiotu ochrony :
BF (Biocenotyczne i fitocenotyczne)- np (biocenoz naturalnych i półnaturalnych) ;
Fi (Fitocenotyczne) – zl (zbiorowisk leśnych) , zn (zbiorowisk nieleśnych
Fn (Faunistyczne) – ss (ssaków)
Gg (Geologiczne i glebowe)- sm (skał,minerałów,osadów i gleb)
Ku (Kulturowe) oz (obiektów zabytkowych)
Typ i podtyp rezerwatu według dominującego typu środowiska:
L (Lasów i borów) – lni (lasów nizinnych) lmn (lasów mieszanych nizinnych) bni (
borów nizinnych)
M (mieszane) –lw (lasów i wód) lt (lasów i tofowisk), me (mozaika różnych
ekosystemów), lł (lasów i łąk)
W(wód śródlądowych)- rp (rzek i ich dolin)
b. Rezerwaty istniejące w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Suwałki
Rezerwat „Jezioro Hańcza” 24/446, K; Ke/W (1963)
30
304 ha, rezerwat wodny objęty
ochroną częściową.Powołany Zarządzeniem Ministra LiPD z dnia 10.05.1963r. (MP nr 48, poz.
244) na pow. 304,00ha w gminie Przerośl. Grunty rezerwatu należą do Skarbu Państwa.
Rycina nr 14 . Usytuowanie obszaru rezerwatu „Jezioro Hańcza"
Granice R ezerwatu
„Jezioro Hańcza”
Według
głównego
przedmiotu
ochrony
rezerwat należy do typu
rezerwatów
Krajobrazów
ekologicznych
podtypu
(Ke),
biokompleksów
antropogenicznych
(ba).
Według
typu
głównego
środowiska jest to rezerwat
wód
śródlądowych
podtypu
(W)
jezior
mezotroficznych (jm).
30
Obszary Chronione w Polsce – Instytu Ochrony Środowiska 1996- nr wg rejestru MOŚZNiL (pierwsza cyfra nr
w woj.przed 1999r. , druga cyfra numer krajowy), dotychczasowa klasyfikacja oraz rok powołania
34
Walory przyrodnicze
Hańcza - to jezioro polodowcowe rynnowe, najgłębsze w Polsce i Europie niżowej (głębokość
maks. -108,5 m, głębokość średnia 38,7 m, objętość120,4 min m3, pow. 304 ha, długość linii
brzegowej 11750 m). Brzegi jeziora otacza wysoka i stroma skarpa. Plaża jeziora pokryta jest
rozległym głazowiskiem, powstałym podczas wytapiania zalegającej w rynnie jeziora bryły
martwego lodu. Największy z tych głazów - pomnik przyrody, nazywany jest „Kamieniem
Granicznym”. Dno jeziora charakteryzuje się stromymi stokami. Pełno tu rowów, dołów, górek i
stromych wąwozów.
Jezioro Hańcza leży na wys. 227m n.p.m., czyli wyżej niż wierzchołki wież suwalskiego
kościoła św. Aleksandra. Jest jeziorem ∝-mezotroficznym, przypominającym jeziora
wysokogórskie. Zooplankton jeziora charakteryzuje się występowaniem skandynawcko bałtyckich gatunków skorupiaków. Spośród ryb występuje tu m.in.: głowacz pręgopłetwy
(jedyne miejsce występowania w Polsce niżowej), głowacz białopłetwy, reintrodukowana troć
jeziorowa, sielawa, sieja, stynka, okoń, szczupak.
Brzegi pozbawione są prawie całkowicie roślinności brzegowej. Roślinność zanurzona tworzy
rozległe podwodne łąki, w skład których wchodzą gatunki roślin typowych dla wód czystych,
przezroczystych i głębokich (ramienica zwyczajna, r.szorstka oraz w niewielkich ilościach r.
szczeciniasta - gatunek jezior górskich, na niżu spotykana tylko w Hańczy).
Rezerwat „Bobruczek” 21/385 (S); Fn/W (1961) 31 0,9ha gm.Puńsk, najdawniejsza znana na
Pojezierzu Suwalskim ostoja bobra. Pod względem administracyjnym rezerwat Bobruczek
znajduje się w województwie podlaskim, powiecie sejneńskim, w gminie Puńsk, w jednostce
ewidencyjnej Puńsk, obrębie Rejsztokiemie oraz Boksze Osada.
Rezerwat przyrody „Bobruczek” został objęty ochroną ścisłą na podstawie zarządzenia Ministra
Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 12 grudnia 1961 roku w sprawie uznania za rezerwat
przyrody (Monitor Polski z 1962 roku Nr 13, poz. 53).
Rezerwat, zgodnie z zapisem zawartym w zarządzeniu, obejmuje niewielkie jeziorko Bobruczek
(na mapach i w ewidencjach używana jest nazwa Berucie lub Berucia) o powierzchni 0,90 ha.
Według stanu na dzień 26.10.2000r. zgodnie z wypisem z rejestru gruntów jezioro zajmuje dwie
działki o łącznej powierzchni 1,30 ha.
31
35
Rycina nr 15 . Usytuowanie rezerwatu „Bobruczek”
Jezioro położone jest około
150m na południowy zachód
od drogi Szypliszki - Smolany
i ok. 500m na południowy
wschód od linii kolejowej
Suwałki - Trakiszki.
Walory przyrodnicze
Zwierciadło wody leży na
wysokości 148 m npm. Od lat
obserwuje
się
wypłycania
i
procesy
zarastania
zbiornika. Trudne jest w tym
przypadku określenie tempa
omawianych
procesów
ze
względu na brak danych z
poprzednich lat.
Występują tu gatunki podlegające ochronie całkowitej - 2 gatunki z rodziny Orchidaceae:
kruszczyk błotny Epipactis palustris i kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis oraz 2
gatunki z rodziny Nymphaceae: grążel żółty Nuphar luteum i grzybienie białe Nymphaea alba;
oraz podlegająca ochronie częściowej - kruszyna pospolita Frangula alnus.
Spotkać tu można objęte ochroną gatunkową: ze ssaków - jeża wschodniego, kreta, bobra
europejski i wydrę, wiele gatunków płazów, gady oraz większość ptaków.
36
Rezerwat „Głazowisko Bachanowo nad Czarną Hańczą” – 32/623; N; Gg/M (1972)
32
–
rezerwat objęty ochroną częściową na pow.0,98ha, we wsi Bachanowo gm. Jeleniewo.
Rycina nr 16 . Usytuowanie obszaru rezerwatu „Głazowisko Bachanowo”
Jest to obszar pokryty dużą ilością głazów narzutowych. Rezerwat utworzono zarządzeniem nr
130 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 27 października 1972 r. (M.P. Nr 53,
poz. 283).
Celem wprowadzenia ochrony rezerwatowej na tym obszarze jest zachowanie unikatowego
głazowiska polodowcowego, prezentującego wyjątkowo naturalny krajobraz polodowcowy.
Występuje tu, na powierzchni zaledwie 0,98 ha około 10 000 głazów narzutowych. Są to
głównie głazy granitowe, granitognejsy, sjenity, gnejsy, piaskowce, wapienie, bazalty, ryolity,
melafiry i porfiry.
Walory przyrodnicze
Obszar rezerwatu leży w obrębie wyniesienia suwalsko - mazurskiego należącego do
prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej. Na podstawie materiałów geologicznych z
rejonów sąsiednich (wiercenia w okolicy Krzemianki) wiadomo, że prekambryjskie podłoże
krystaliczny znajduje się na głębokości conajmniej 800 m, a leżą na niej skały osadowe
32
37
ordowiku, syluru, triasu, jury, kredy i trzeciorzędu. Na powierzchni terenu występują jedynie
osady czwartorzędu, których miąższość w tym miejscu wynosi 250 - 260 m. Cały obszar
położony jest na obszarze objętym fazą pomorską zlodowacenia północnopolskiego
Rezerwat „Rutka” - rezerwat przyrody nieożywionej geologiczno – geomorfologicznej objęty
ochroną częściową. Utworzony Rozporządzeniem nr Nr 7/01 Wojewody Podlaskiego z dnia
30.03.2001r. (Dz.Urz. W.P. Nr 7, poz.147) na pow. 49,06ha we wsi Szeszupka, gm.Jeleniewo.
Jest to obszar pastwisk, nieużytków i wód stojących pokryty bardzo wieloma głazami.
Rycina nr 17 . Usytuowanie obszaru rezerwatu „Rutka”
Celem wprowadzenia ochrony rezerwatowej na tym obszarze jest zachowanie w stanie
naturalnym unikatowego bruku polodowcowego wraz z jeziorem Linówek i przyległym
torfowiskiem przejściowym.
2. Otulina Wigierskiego Parku Narodowego
Rozporządzeniem Rady Ministrów nr 124 z dnia 6 marca 1997 r. w sprawie powołania
Wigierskiego Parku Narodowego, zgodnie z §6, wokół Parku utworzono strefę ochronną zwaną
otuliną na pow.11283,81ha.
Nadleśnictwo Suwałki graniczy z Wigierskim Parkiem Narodowym, a część obszaru
nadleśnictwa stanowi jego otulinę. Są to oddziały:
38
-
w obrębie Suwałki oddz.: 32, 47, 48cz., 59, 72-73, 89-90, 107-109, 126-128, 148,
163Acz.162-166, 213, 214cz, 216, 217cz. 218cz, 222—223, 224cz, 228-230,231, 232,
233, 234,377cz, 378cz, na powierzchni 750 ha.
Granice otuliny WPN naniesione są na mapę walorów przyrodniczych Nadleśnictwa Suwałki.
3. Parki krajobrazowe
Park krajobrazowy jest obszarem chronionym ze względu na wartości przyrodnicze,
historyczne i kulturowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie, popularyzacja i
upowszechnianie tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju.
a)
Obszar Suwalskiego Parku Krajobrazowego i jego otulina położone są w zasięgu
działania Nadleśnictwa Suwałki.
Ogółę
m
Treść
1
2
Suwalski PK33
w tym
Zarządzane przez
N-ctwo Suwałki
lasy
3
Park krajobrazowy
w tym
Z ogółem rezerwaty i
pozostałe formy
użytki
wody
ochrony
przyrody
rolne
Powierzchnia w ha
4
5
Otulina parku
w tym
Ogółem
6
7
lasy
użytki
rolne
8
9
6284
1476
3784
642
474,4
8617
1601
6203
917
881
36
-
7,29
866
779
87
W zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki (obręb Puńsk) znajduje się obszar całego
Suwalskiego Parku Krajobrazowego wraz z jego otuliną.
Część gruntów zarządzanych przez Nadleśnictwo Suwałki objęta jest ochroną
krajobrazową Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Są to oddz.62i,l, 63d, 64d,f,g,h,i,j, 66-70,
143-145, 152s,t, 160-164, 183-185, 165-167, 168-176, 175, 186,187cz, na powierzchni
917,14ha.
Część gruntów zarządzanych przez Nadleśnictwo Suwałki położona jest w otulinie
Suwalskiego Parku i są to oddz. 30h,i,j,k,l, 35g,h,m, 43a,c,f,g, 52b,c,h,i,j, 57-59, 60-61, 62a-h, j,
k, 63a-c, 64a-c,65,141-142, 151, 152cz. 153-159, 155A,B, 125-131, 187cz, 188 na powierzchni
866 ha.
Granice Suwalskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny naniesione są na mapę walorów
przyrodniczych Nadleśnictwa Suwałki.
33
Powierzchnia wg sprawozdania OS-7 Podlaskiego Urządu Wojewódzkiego w Białymstoku.
39
Rycina nr 18 . Przybliżony obszar Suwalskiego Parku Krajobrazowego
Suwalski
Park
Krajobrazowy
Nazwa obszaru:
Rok utworzenia:
1976
Powierzchnia :
6284,0ha oraz strefa ochronna Parku 8617,0 ha
Województwo
Podlaskie
Gminy
Jeleniewo, Przerośl, Rutka Tartak, Wiżajny,
Plan ochrony
Plan ochrony parku jest w trakcie zatwierdzania
Adres:
Zarzad Suwalskiego Parku Krajobrazowego w Malesowiźnie (zwyczajowa
nazwa „Turtul”)
16-404 Jeleniewo
Cel ochrony:
Wzmożona ochrona terenu o szczególnych wartościach przyrodniczych,
geologicznych i krajobrazowych.
Akt prawny:
Uchwała Nr III/14/76 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Suwałkach
Suwalski Park Krajobrazowy jest pierwszym obiektem chronionym tego typu, powołanym w
Polsce. Został utworzony w celu zachowania unikalnego, młodoglacjalnego krajobrazu
północno-wschodniej Polski, rozpościerającego się wokół jeziora Hańcza. W granicach Parku
znajduje się fragment Pojezierza Wschodniosuwalskiego, będącego częścią Pojezierza
Litewskiego. Współczesna rzeźba terenu, która jest największym walorem Parku, została
ukształtowana w okresie ostatniego zlodowacenia bałtyckiego. W wyniku działalności lodowca
40
powstały różnorodne jej formy: wysokie wzgórza morenowe poprzedzielane głębokimi dolinami
rzecznymi, rynny polodowcowe wypełnione wodami jezior, drumliny, ozy, wzgórza kemowe
oraz głazowiska.
Różnica wysokości względnej w granicach Parku dochodzi do 130m, choć najwyższe
wzniesienia Suwalszczyzny - Góra Rowelska (299m n.p.m.) i Krzemieniucha (289 m n.p.m.),
znajdują się poza jego granicami.
Wschodnia część Parku, nazywana Zagłębieniem Szeszupy, jest rozległą kotliną o
bardzo urozmaiconym jeziorami, wzgórzami i torfowiskami dnie. W zachodniej części,
wyraźnie oddzielonej wysoczyznami Hańczy i Dzierwan, głównym elementem rzeźby jest
głęboka rynna z najgłębszym w Polsce Jeziorem Hańcza (108,5m).
Ciekawym elementem krajobrazu Parku są skupiska głazów narzutowych, z których
niektóre chronione są w rezerwatach (Bachanowo,Łopuchowskie i Rutka) inne chronione jako
pomniki przyrody.
Liczne malownicze jeziora, źródła oraz wijące się rzeki i strumienie nadają obszarowi
Parku swoisty, niepowtarzalny charakter. Cały teren leży w dorzeczu Niemna (w zlewni Czarnej
Hańczy), i Pregoły (zlewnia rzeki Jarka i Błędzianka) oraz Szeszupy. Największą rzeką Parku
jest Czarna Hańcza, przepływająca przez Jezioro Hańcza. Płynie ona szybkim, rwącym nurtem,
głęboką i wąską doliną o dużym spadku. Pregoła ma odmienny charakter, płynie powolnym
nurtem dnem rozległej doliny. Do obu rzek wpływa wiele strumieni, odprowadzających wodę z
licznych torfowisk oraz jezior. W granicach Parku znajdują się 22 jeziora o powierzchni
większej od 1ha.
Szata roślinna Parku jest silnie przekształcona, tylko niektóre zespoły roślin na
torfowiskach w dolinie Czarnej Hańczy zachowały swój naturalny charakter. Teren Parku został
w ciągu wieków gospodarowania człowieka mocno wylesiony i obecnie lasy zajmują tylko
około 20% jego powierzchni. Występują one głównie w północnej części i są to przede
wszystkim leszczynowo-świerkowe lasy mieszane o bogatym runie oraz sosnowo-świerkowe
bory mieszane. W dnach dolin miejscami zachowały się olsy i łęgi olchowe a na stokach grądy. Ciekawe są zbiorowiska trawiaste jak np.: zespół szczotlichy siwej, kostrzewy owczej,
zespół suchej łąki pienińskiej czy wilgotnej łąki ostrożeniowej. Na terenie Parku występują
również torfowiska niskie, przejściowe i wysokie, a na nasłonecznionych zboczach zespoły
roślin kserotermicznych. Mimo dużego przekształcenia szata roślinna jest bogata. Występuje tu
wiele rzadkich gatunków roślin borealnych i reliktów polodowcowych jak rzadkie gatunki
turzyc, rosiczek, storczyków oraz bagnica torfowa, dziewięciornik błotny, siedmiopalecznik
błotny. Dużą osobliwością są tzw. wiszące torfowiska, które powstały na obszarach
źródliskowych na stromych zboczach nad jeziorem Jaczno, z takimi roślinami jak skrzyp
olbrzymi, manna gajowa, miesięcznica trwała, czartawa pośrednia. W lasach żyje kilkadziesiąt
41
gatunków ssaków, z których wiele objętych jest ochroną np. bobry, wydry, jeże, łasice, ryjówki,
nietoperze. Występują również jelenie, dziki, borsuki, jenoty, lisy i sporadycznie łosie. Bogata
jest również awifauna - stwierdzono obecność 130 gatunków ptaków. Z gadów spotyka się
jaszczurki zwinki, padalce, zaskrońce i żmije zygzakowate. W wodach rzek i jezior żyje
sielawa, sieja, pstrąg potokowy, troć jeziorowa, głowacz pręgopłetwy.
4. Obszary chronionego krajobrazu
Obszary chronionego krajobrazu obejmują wyróżniające się krajobrazowo tereny o
różnych typach ekosystemów. Zagospodarowanie ich polega m.in. na zapewnieniu względnej
równowagi ekologicznej systemów przyrodniczych.
Na terenie działania Nadleśnictwa Suwałki i w granicach jego zasięgu jest pięć obszarów
chronionego krajobrazu. Powołane zostały Rozporządzeniem Nr 82/98 Wojewody Suwalskiego
z dnia 15.06.1998r. (Dz.Urz. Woj.Suw. Nr 36 poz.194) pod nazwą:
-
Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Rospudy,
-
Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Błędzianki,
-
Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierze Północnej Suwalszczyzny,
-
Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierze Sejneńskie,
-
Obszar Chronionego Krajobrazu Puszcza i Jeziora Augustowskie.
Obszary te obejmują swoim zasięgiem część terenów Nadleśnictwa Suwałki i naniesione są na
mapę walorów przyrodniczych Nadleśnictwa Suwałki.
a)
Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Rospudy”
Rok utworzenia:
„Dolina Rospudy”
1998
Powierzchnia (ha):
25250ha (w zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki ok.1000)
Województwo
podlaskie
Cel ochrony:
Zachowanie wartości przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych
Akt prawny:
Rozporządzenie nr 82/98 Wojewody Suwalskiego z 15.08.1998r.
Dz.Urz.woj.suw. Nr 36 z 26.06.1998r. poz.194
Nazwa obszaru:
Niewielka część gruntów zarządzanych przez Nadleśnictwo Suwałki objęta jest tym
obszarem. Są to oddz.192d,g, 251j-bx na pow. ok. 18ha.
W zasięgu działania jest to obszar ok. 1000ha.
42
b)
Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Błędzianki”
Nazwa obszaru:
„Dolina Błędzianki”- (Puszcza Romnicka)
Rok utworzenia:
1998
Powierzchnia (ha):
3550ha (w zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki ok.250ha)
Województwo
Podlaskie i warmińsko-mazurskie
Cel ochrony:
Akt prawny:
W obszarze tym nie występują grunty zarządzane przez Nadleśnictwo Suwałki. Jest to mała
powierzchnia w zasięgu działania i wynosi ok.200-250ha.
c)
Obszar Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Północnej Suwalszczyzny”
Rok utworzenia:
„Pojezierze Północnej Suwalszczyzny”
1998
Powierzchnia (ha):
39510ha (na terenie działania Nadleśnictwa Suwałki ok.30000)
Województwo
podlaskie
Miasta:
Suwałki
Gminy:
Wiżajny, Rutka Tartak, Przerośl, Jeleniewo, Suwałki, Szypliszki, Bakałarzewo
Cel ochrony:
Akt prawny:
Nazwa obszaru:
Powołano go w wyniku inwentaryzacji i waloryzacji zasobów przyrodniczych województwa w
celu zachowania i ochrony obszarów o dużej lesistości, stosunkowo dużej ilości łąk
poprzecinanych strumykami i rzekami, rolniczym krajobrazem z gęsto rozsianymi skupieniami
zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, dobrze zachowanych naturalnych fragmentów szaty
roślinnej oraz konieczności zapewnienia społeczeństwu warunków niezbędnych dla odpoczynku
w środowisku reprezentującym korzystne właściwości dla rozwoju turystyki i wypoczynku.
Duża część gruntów zarządzanych przez Nadleśnictwo Suwałki objęta jest tym
obszarem. Są to w obrębie Puńsk oddz.1-6, 3A,6A, 7cz.8-29, 31-34,35cz.,36cz., 37-42,43cz, 4451, 52cz, 53-56, 106-119, 120cz., 121-124, 132,133, 155A, 180-182,187, 188, na pow. 2700ha
w obrębie Suwałki oddz.236-237,250,333-357,349A,352A, 358-380 na pow.1450ha.
W zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki leży większa część tego obszaru i wynosi
ok.30000ha.
43
d) Obszar Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Sejneńskie”
Nazwa obszaru:
„Pojezierze Sejneńskie”
Rok utworzenia:
1998
Powierzchnia (ha):
37880ha (na terenie Nadleśnictwa Suwałki ok.10000)
Województwo
podlaskie
Gminy:
Puńsk, Krasnopol, Sejny, Giby
Cel ochrony:
Akt prawny:
Duża część gruntów zarządzanych przez Nadleśnictwo Suwałki objęta jest tym
obszarem. Są to w obrębie Puńsk oddz.94-103, 104cz, 105,111Acz.,119cz.,138, 139cz.,140,190191,247,247A- 316, 248A, 265A,275A,B,317, pow.2310ha.
W zasięgu działania nadleśnictwa jest to obszar ok. 10000ha.
e) Obszar Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie”
Nazwa obszaru:
„Puszcza i Jeziora Augustowskie”
Rok utworzenia:
1998
Powierzchnia (ha):
65475ha (na terenie działania Nadleśnictwa Suwałki ok.5000)
Województwo
podlaskie
Miasta:
Augustów, Suwałki
Gminy:
Augustów, Nowinka,Płaska, Lipsk, Sztabin, Giby, Suwałki
Cel ochrony:
Akt prawny:
44
Dość duża część gruntów zarządzanych przez Nadleśnictwo Suwałki objęta jest tym
obszarem. Są to w obrębie Suwałki oddz.1-74, 77-83, 89-90, 91cz. 92cz. 95-101, 107-109,
110cz., 115-121, 128-129, 130cz. 136-141, 148-150, 151cz. 158-168, 163A, 176-181, 182cz.
191, 192cz. 193-212, 200A, 232-235, na pow. 3900ha.
W zasięgu działania jest to obszar ok. 5000ha.
Granice obszarów chronionego krajobrazu naniesione są (na podstawie załącznika do
rozporządzenia powołującego obszary chronionego krajobrazu) na „Mapę przeglądową walorów
przyrodniczych Nadleśnictwa Suwałki” w skali 1:50000.
5.
Pomniki przyrody
a.
Pomniki przyrody istniejące
W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Suwałki pomniki przyrody reprezentowane są
przez pojedyncze drzewa oraz grupy drzew takich gatunków jak: dąb szypułkowy, topola biała,
sosna pospolita , jesion, klon, wiąz, lipa drobnolistna, olsza czarna,
buk, modrzew,
kasztanowiec.
Bardzo licznie występują pomniki przyrody nieożywionej.
Na gruntach zarządzanych przez Nadleśnictwo Suwałki wg stanu na 1.01.2003 r. jest
6 drzew (grupy i pjd) uznanych za pomniki przyrody.
Tabela nr 17 . Zestawienie zbiorcze pomników przyrody na gruntach Nadleśnictwa Suwałki
i w zasięgu działania na podstawie rejestru wojewody podlaskiego
Pomnik przyrody jako : ilość w szt.
Grupa drzew
Aleja drzew,
Pojedyncze
(ilość drzew w
Szpaler drzew
drzewo
szt.)
(ilość drzew w szt.)
Ogółem
Gmina
na
gruntach
n-ctwa
1
2
3
Bakałarzewo
Jeleniewo
Przerośl
Rutka Tartak
Suwałki
Suwałki Miasto
Szypliszki
Wiżajny
Krasnopol
Puńsk
Nowinka
Razem
13/11
1634/16
11/9
10/10
8/8
39/39
9/9
21/21
8/2
10/10
8/2
153/137
x
na
gruntach
n-ctwa
4
5
w
zasięgu
n-ctwa
na gruntach
n-ctwa
w zasięgu
n-ctwa
na
gruntach
n-ctwa
6
7
8
9
6
88
4
5
2
2
41
6
x
4
x
2
x
x
brak
1
brak
1
brak
2
1(23)
W tym 1 pomnik – kolonia mewy śmieszki w zasięgu działania n-ctwa
45
11
11
6
8
2
1(18)
7
4
3
w nawiasach podano ilość drzew ( w grupie, alei, szpalerze uznanym jako jeden pomnik)
34
10
2
1
brak
1
brak
2
brak
brak
1(2)
2(137) 2 (40;97)
1(3)
brak
1(2)
-
w zasięgu
na
n-ctwa
gruntach
n-ctwa
11
4
2
4
39
2
16
1
7
2
brak
Na gruntach
nadleśnictwa
34
w
zasięgu
n-ctwa
brak
w gminie/
/ w zasięgu nctwa
Przyroda
nieożywiona
Tabela nr 18 (Wzór nr 5a)
Lp.
1
1
2
3
4
5
Nr
rej.
woj.
2
60
274
1721
1723
1724
Podstawa
prawna
Lokalizacja
oddz.
pododdz
3
4
Zarz. Nr 12/80
woj.suwalsk. z
12.03.1980r.
Dz.Urz. Nr 2, poz.10
Zarz. Nr 12/80
Wojew.Suw. z
12.03.1980 r. Dz. Urz.
WRN w Suwałkach Nr
2, poz. 10
Rozp. 28/01
woj.podlaskiego z
3.10.2001r.
Dz.Urz. Nr 45 poz.758
Rozp. 28/01
woj.podlaskiego z
3.10.2001r.
Rozp. 28/01
woj.podlaskiego z
3.10.2001r.
Pomniki przyrody występujące na gruntach Nadleśnictwa Suwałki
Gmina
Opis – Stan na 1.01.2003 r.
Leśnictwo
5
Rodzaj
Obwód ( cm )
Wysokość ( m )
6
7
8
Uwagi∗
9
1) zdrowe
36d
Rutka Tartak
Rutka
Grupa drzew
modrzew– 40 szt
150- 250
27-29
1) zdrowe
24f
Rutka Tartak
Bondziszki
Grupa drzew
modrzew– 97 szt
47-79
27-29
1) zdrowe
367k
Suwałki
Białorogi
185f
Nowinka
Walne
185f
Nowinka
Walne
Olsza czarna
255
Dąb szypułkowy
355
20
25
2) stan średni, posusz
gałęziowy i konarowy,
próchnica pnia
1) zdrowe
Dąb szypułkowy
450
28
1) zdrowe
6
211
Orzeczenie Nr 41/78
Woj.. Suwalskiego z
4.11.1978r. Dz. Urz.
WRN w Suwałkach Nr
11 poz. 46
70 o
Wiżajny
Hańcza
Świerk pospolity
* ocena zdrowotności drzew wg skali Pacyniaka
Na gruntach zarządzanych przez Nadleśnictwo Suwałki jest 6 pomników przyrody
46
181
2324
Tabela nr 19 .
Pomniki przyrody znajdujące się w granicach terytorialnego zasięgu Nadleśnictwa Suwałki
Opis
Lp.
Nr
rej woj
Podstawa
prawna
Lokalizacja
Rodzaj
Obwód
(cm )
Wysokość
(m)
Uwagi
1
2
3
4
5
6
7
8
275
249
246
215
146
175
160
21
19
22
19
11
19
16
190
167
165
440
10
17
15
27
815
715
1,7
1,4
1,2
Gmina Bakałarzewo
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
Rozporządzenie Nr 222/98 woj. suwalskiego z dn.
14.12.1998r. Dz.Urz. nr 74, poz.510
Podgórze
Podgórze
Podgórze
Podgórze
Park podworski Chmielówka Stara
Modrzew Polski
Modrzew Polski
Modrzew Polski
Grab pospolity
Grab pospolity
Grab pospolity
Grab pospolity
Grab pospolity
Grab pospolity
Grab pospolity
Topola niekłońska
Czajewszczyzna
Czajewszczyzna
Głaz narzutowy – granit różowy
Głaz narzutowy - granit
Głaz narzutowy - gnejs szaroróżowy, średnozairnisty
Głaz narzutowy - gnejs
Głaz narzutowy -granitognejs,
biotytowy, szary, b. gruboziarnisty
Gmina Jeleniewo
1
2
43
44
3
46
4
48
Uchwała Nr XXX/298 Prezydium WRN w Białymstoku z
26.07.1955r Dz. Urz. WRN w Białymstoku z 1955 r. Nr 7,
poz 85
Kolonia Szurpiły
Targowisko
5
72
Decyzja Wydz. Rol. i Leśnictwa Prezydium WRN w
Białymstoku z 30.08.1962r. Dz. Urz. WRN w Białymstoku z 1962 r. Nr 10, poz. 125
6
90
Decyzja RLop-410b/3/1/14/69 Wydz. Rol. i Leśnictwa
Prezydium WRN w Białymstoku z 05.09.1969r. Dz. Urz.
WRN w Białymstoku z 1969 r. Nr 9, poz. 84
7
91
8
188
9
189
Decyzja RLop-410b/9/2/71 Wydz. Rol. i Leśnictwa
WRN w Białymstoku Nr 9, poz. 105
Orzeczenie Nr 41/78 Woj.. Suwalskiego z 04.11.1978 Dz.
Urz. WRN w Suwałkach z 1978 r. Nr 11, poz. 46
Orzeczenie Nr 41/78 Woj.. Suwalskiego z 04.11.1978 Dz.
Urz. WRN w Suwałkach z 1978 r. Nr 11, poz. 46
10
11
236
237
Zarządzenie Nr 12/80 Woj.Suwalskiego z 12.03.1980 r.
Dz. Urz. WRN w Suwałkach Nr 2, poz. 10
Sidory
Białorogi
Głaz narzutowy - granit szary,
unikalny ze względu na zawartość
ok. 70% krzemienia
Głaz narzuitowy – granit różowy
Białorogi
Szeszupka
Jesion wyniosły
Rutka
Kolonia mewy smieszki
Wodziłki
Wodziłki
Głaz narzutowy – granit szary
Głaz narzutowy
47
800
900
1,3
1165
1,8
890
1,9
743
1,55
340
17
Ok. 300 par
820
903
1,2
2,9
Opis
Lp.
Nr
rej woj
Podstawa
prawna
Lokalizacja
Rodzaj
Obwód
(cm )
Wysokość
(m)
Uwagi
1
2
3
4
5
6
7
8
210
9
cd.Gmina Jeleniewo
12
461
13
462
14
463
15
534
16
536
Rozporządzenie Nr 32/96 Woj. Suwalskiego z
dn.26.06.1996r Dz.Urz. Woj.Suw. Nr 49, poz.139
Grusza pospolita
Głaz narzutowy - granitognejs
biotytowy, ciemnoszary,
średnioziarnisty, z tablicą ku czci
Antoniego Patli
Lipa drobnolistna
Głaz narzutowy - granit różowy,
gruboziarnisty
Grab pospolity
Wodziłki
Błaskowizna
Sidory
Rozporządzenie Nr 222/98 Woj. Suwalskiego z
dn.14.12.1998r Dz.Urz. Woj.Suw. Nr 74, poz.510
Prudziszki
Błaskowizna
800
1,2
490
25
1078
1,55
230
24
752
26
340
350
243
312
20
23
20
23
355
450
25
28
1270
1,6
1500
2,2
Położony w
lesie
Głaz przecięty na
2 części
Gmina Krasnopol
1
2
191
239
Orzeczenie Nr 41/78 Woj. Suwalskiego z dnia 04.11.1978
Nr 41/78, Dz. Urz. WRN Nr 11, poz. 46
Zarz. Nr 12/80 Woj.Suwalskiego z 12.03.1980 r. Dz. Urz.
WRN w Suwałkach Nr 2, poz. 10
Smolany Dąb
Grupa drzew
Lipa drobnolistna
Krasnopol
Grupa drzew
Lipa drobnolistna
Lipa drobnolistna
Lipa drobnolistna
Żubrówka Stara
Lipa drobnolistna
Gmina Nowinka
1
1723 Rozporządzenie Nr 28/01 Woj. Podlaskiego z 03.10.2001r.
Dąb szypułkowy
Leśnictwo Walne- Oddz. 185f
Dz.
Urz.
Woj.
Podl.
Nr
45,
poz.
758
2
1724
Dąb szypułkowy
Gmina Przerośl
1
26
2
27
Uchwała Nr VI/35 Prezydium WRN w Białymstoku z
03.02.1953r. Dz. Urz. WRN w Białymstoku z 1953 r. Nr 3,
poz. 13
biotytowy, ciemnoszary,
średnioziarnisty
Głaz narzutowy - granit szary
Iwaniszki
Pawłówka
48
Zrośnięta z 7
pni
Na drzewie
kapliczka
zdrowe
Średnie
Opis
Lp.
Nr
rej woj
Podstawa
prawna
Lokalizacja
Rodzaj
Obwód
(cm )
Wysokość
(m)
Uwagi
1
2
3
4
5
6
7
8
1030
0,8
880
1,3
700
0,95
410
320
317
675
23
27
26
1,0
285
18
c.d gm. Przerośl
3
93
4
94
5
95
6
198
7
220
8
460
9
550
Decyzja RLop-410b/3/1/14/69 Wydz. Rol. i
Leśnictwa Prezydium WRN w Białymstoku z
05.09.1969r. Dz. Urz. WRN w Białymstoku z
1969 r. Nr 9, poz. 84
Głaz narzutowy - piaskowiec
kwarcytowy, jasnoszary,
drobnoziarnisty
Głaz „Wielki kamień”- gnejs szaroczarny, średnioziarnisty
Głaz narzutowy - granit szaroróżowy
Dąb szypułkowy
Klon pospolity
Wiąz polny
Kruszki
Hańcza
Olszanka
Orzeczenie Nr 41/78 z 04.11.1978 Dz. Urz.
WRN w Suwałkach z 1978 r. Nr 11 poz. 46
Rozp. Nr 32/96 Woj. Suwalskiego z
dn.26.06.1996 Dz.Urz. Woj.Suw. Nr 49,
poz.139
Rozp. Nr 222/98 Woj. Suwalskiego z
dn.14.12.1998 Dz.Urz. Woj.Suw. Nr 74,
poz.510
Śmieciechówka
Grupa drzew
Przełomka
Przełomka
Głaz narzutowy -granit szary,
średnioziarnisty
Przełomka
Klon pospolity
Tauroszyki
Głaz narzutowy -granit czerwony
555
578
0,42
0,75
Głaz narzutowy -nadano mu
nazwę "Litwin", na głazie
znajduje się tablica pamiątkowa
500
1,05
Krejwiany
Klon -na drzewie znajduje się
kapliczka Matki Boskiej
516
28
Widugiery
35
9
Sankury
Jałowiec
433
24
Szołtany
Lipa
Gmina Puńsk
1
22
2
23
3
200
4
201
5
260
6
363
Uchwała Nr VI/35 Prezydium WRN w
Białymstoku z dnia 03.02.1953r, Dz. Urz.
Orzeczenie Nr 41/78 Woj. Suwalskiego z
dnia 04.11.1978 Nr 41/78, Dz. Urz. WRN
Nr 11, poz. 46
Orzeczenie Nr 41/78 Woj. Suwalskiego z
dnia 04.11.1978 Nr 41/78, Dz. Urz. WRN
Nr 11, poz. 46
Zarządzenie Nr 12/80 Woj. Suwalskiego z
12.03.1980 r. Dz. Urz. WRN w Suwałkach
Nr 2, poz. 10
Rozporządzenie Nr 6/93 Woj.Suwalskiego z
dnia 18.01.1993 r. Dz. Urz. Woj. Suw. Nr 2,
poz.11
Poluńce Kolonia
49
Lp.
Nr
rej woj
Podstawa
prawna
1
2
3
Opis
Lokalizacja
Rodzaj
Obwód
(cm )
Wysokość
(m)
Uwagi
4
5
6
7
8
515
24
cd. Gmina Puńsk
7
391
8
9
10
551
552
553
Rozporządzenie Nr 44/94 Woj.
Suwalskiego z dn.28.04.1994 Dz.Urz.
Woj.Suw. Nr 14, poz. 116
Rozporządzenie Nr 222/98 Woj.
Suwalskiego z dn.14.12.1998 Dz.Urz.
Woj.Suw. Nr 74, poz.510
Poluńce Kolonia
Topola czarna
Rejsztokiemie
Szołtany
Szołtany
Topola biała
Klon zwyczajny
Kasztanowiec zwyczajny
485
400
245
25
22
16
Głaz narzutowy - granit
różowy
różowy, drobnoziarnisty– tzw.
„KAMIEŃ GRANICZNY”
990
1,25
1140
1,7
1045
2,45
Głaz narzutowy- granit
średnioziarnisty, różowy
650
1,5
Świerk pospolity
200
24
Jesion wyniosły
Grusza pospolita
Grusza pospolita
Grusza pospolita
Grusza pospolita
Grusza pospolita
Klon pospolity
Klon pospolity
512
255
150
170
160
235
320
290
25,5
12
9
9
7
10
18
19
Gmina Wiżajny
1
2
19
Uchwała Nr VI/35 Przezydium WRN w Białymstoku z
3.02.1953r Dz. Urz. WRN w Białymstoku Nr 3, poz. 13
47
26.07.1955r Dz. Urz. WRN w Białymstoku Nr 7, poz. 85
Maszutkinie
Cisówek
Głaz narzutowy - granit różowy,
drobnoziarnisty
3
81
Decyzja Nr Rlop-410b/3/1/69 Wydz. Rol. i Lesnictwa
Mauda
4
97
Decyzja Nr Rlop-410b/1/13/73 Wydz. Rol. i Leśnictwa i
Skupu Prezydium WRN w Białymstoku z 22.10.1973r. Dz.
Urz. WRN w Białymstoku Nr 18, poz. 178
Kleszczówek
5
211
6
7
8
9
10
11
12
13
214
451
452
453
454
455
456
457
Orzeczenie Nr 41/78 Woj.. Suwalskiego z 4.11.1978r. Dz.
Urz. WRN w Suwałkach Nr 11 poz. 46
Rozp. Nr 32/96 Woj. Suwalskiego z dn.26.06.1996 Dz.Urz.
Rozbity na dwie części. Pomiar
dotyczy części większej (2/3 na
lądzie, 1/3 leży w wodzie)
Smolniki Lesnictwo Hańcza –
oddz.70o
Jaczno
Cisówek
Cisówek
Cisówek
Cisówek
Dzierwany
Dzierwany
Dzierwany
50
Półwysep na
wschodnim
brzegu Jeziora
Hańcza, 10 m od
tafli wody
Opis
Lp.
Nr
rej woj
Podstawa
prawna
Lokalizacja
Rodzaj
Obwód
(cm )
Wysokość
(m)
Uwagi
1
2
3
4
5
6
7
8
410
235
425
18
20
26
160-330
20-22
280/330
210
250
165
425
21/20
25
10
4
24
630
2,29
820
600
150-250
1,4
1,2
27-29
1030
2,5
840
851
619
467
47-79
1,45
1,2
1,82
1,8
27-29
cd. Gmina Wiżajny
14
458
Rozp. Nr 32/96 Woj. Suwalskiego z dn.26.06.1996 Dz.Urz. Stołupianka
15
459
Dzierwany
16
595
17
596
Lipa drobnolistna
Świerk pospolity
Jesion wyniosły
Aleja lipowa
Stara Hańcza
Lipa – 21 drzew
Jaczno
Stara Hańcza
Stara Hańcza
Stara Hańcza
Klon pospolity – 2 drzewa
Świerk pospolity
Grusza pospolita
Jabłoń dzika
Jesion wyniosły
Rozp. Nr 222/98 Woj. Suwalskiego z dn.14.12.1998
Dz.Urz. Woj.Suw. Nr 74, poz. 510
18
19
20
21
597
598
599
600
Gmina Rutka Tartak
Głaz narzutowy - Granit szary
1
16
2
3
17
18
4
60
5
64
6
7
8
9
10
80
96
272
273
274
Uchwała Nr VI/35 Prezydium WRN w Białymstoku z
03.02.1953r Dz. Urz. WRN w Białymstoku z 1953 r. Nr 3,
poz.13
Decyzja Wydz. Rol. i Leśnictwa Prezydium WRN w
Białymstoku z 30.08.1962 Dz. Urz. WRN w Białymstoku
z 1962 r. Nr 10, poz.125
Decyzja RLop-410b/2/67 Wydz. Rol. i Leśnictwa
Prezydium WRN w Białymstoku z 30.06.1967r Dz. Urz.
WRN w Białymstoku z 1967 r. Nr 7, poz 57
Decyzja RLiSOP-410b/1/13/73 Wydz. Rol. Leśnictwa i
Skupu Prezydium WRN w Białymstoku z 22.10.1973r.Dz.
Urz. WRN w Białymstoku z 1973 r. Nr 18, poz.178
Zarządzenie Nr 12/80 Woj.. Suwalskiego z 12.03.1980r.
Dz. Urz. WRN w Suwałkach z 1980 r. Nr 2, poz. 10
Rowele
Rowele
nadano mu nazwę "Kamień
Wydry"
Oddz.36n – leśnictwo Rutka
Grupa drzew 40 szt Md
Krejwiany
Poszeszupie
2 km przed m.Rutka Tartak
Rowele
Krejwiany
Rowele
24f – leśnictwo Bondziszki
51
Granit szary- nadano mu
nazwę "Groźny"
Granit szaroróżowy
Głaz narzutowy - Granit czarny
Głaz narzutowy -Granit szary
Grupa drzew 97 szt Md
Część lip z
dziuplami,
niektóre złamane
Lp.
1
Opis
Nr
rej woj
Podstawa
prawna
Lokalizacja
Rodzaj
Obwód
(cm )
Wysokość
(m)
Uwagi
2
3
4
5
6
7
8
Gmina Suwałki
1
37
26.07.1955r. Dz. Urz. WRN w Białymstoku Nr 7, poz. 85
Stary Bród
Głaz narzutowy-granit różowy w
czarne kropki
600
1,6
2
42
Żyliny
Dąb szypułkowy
700
25
3
89
Uchwała Nr XXI/212 Prezydium WRN w Białymstoku z
Decyzja Nr Rlop-410b/3/14/69 Wydz. Rol. i Leśnictwa
WRN w Białymstoku z 1969 r. Nr 9, poz. 84
Płociczno
Dąb szypułkowy
462
24
4
5
266
267
267.1
267.2
267.3
Lipniak
Głaz narzutowy- granit szary
912
1,8
520
402
320
250-300
18
17
22
17-22
255
20
6
7
267.4
8
1721
Zarz. Nr 12/80 Woj.Suwalskiego z 12.03.1980 r. Dz. Urz.
WRN w Suwałkach Nr 2, poz. 10
Leśnictwo Białorogi – 367d
Grupa drzew
Dąb szypułkowy
Dąb szypułkowy
Świerk pospolity
Aleja dąb szyp-18 szt
Klon zwyczajny
Olsza czarna
Park Kostytucji 3-go Maja
Dąb szypułkowy
147
17
otrzymał nazwę
"Dąbek Wol ności"
Dąb szypułkowy
Klon zwyczajny
Jesion wyniosły
Jesion wyniosły
Sosna czarna
Klon zwyczajny
Jesion wyniosły
Jesion wyniosły
395
19
otrzymał nazwę
"Kamenduł"
332
20
265
18
255
24
220
20
90
7
290
25
270
25
286
24
Mała Huta
Mała Huta
Rozporządzenie Nr 28/01 Woj. Podlaskiego z 03.10.2001r.
Dz. Urz. Woj. Podl. Nr 45, poz. 758
nadano mu nazwę
"Napoleon", najstarszy
dąb na Suwalszczyźnie
Na wys.2,5 m rozrasta
się w pięciostrzałowy
Gmina miasto Suwałki
Uchwała Nr XVIII/162 Prezydium WRN w Białymstoku z
1
50
2
487
Ul.Wigierska4
3
488
Browar Północny Sp. z o.o.
4
489
5
490
6
491
Ul.Mickiewicza, przy KM PSP
7
492
Ul.Kościuszki, za Muzeum
8
561
9
562
10
563
Rozp. Nr 32/96 Wojewody Suwalskiego z dn.26.06.1996
/Dz.Urz. Woj.Suw. Nr 49, poz.139/
Admin. ZBM, ul.Kościuszki 35
Ul.Brzostowskiego
Park Konstytucji 3 Maja
52
Opis
Lp.
Nr
rej woj
Podstawa
prawna
Lokalizacja
Rodzaj
Obwód
(cm )
Wysokość
(m)
Uwagi
1
2
3
4
5
6
7
8
Jesion wyniosły
Jesion wyniosły
Jesion wyniosły
Jesion wyniosły
280
23
270
22
362
26
254
23
Klon zwyczajny
Klon zwyczajny
Topola niekłańska
Topola niekłańska
254
26
257
26
422
29
467
31
459
30
332
21
Wierzba krucha
Olsza czarna
Topola nikłańska
Klon zwyczajny
575
22
322
19
424
19
335
22
Jesion wyniosły
Wierzba krucha
254
26
372
26
220
13
230
19
185
14
198
14
Gmina miasto Suwałki cd.
11
564
12
565
13
566
14
567
15
568
16
569
17
570
18
571
19
572
20
573
21
574
Róg Ul.Utrata i Wigierskiej
ul. Kościuszki 3 m, przy moście na
rzece Czarna Hańcza
w pobliżu ul. Kościuszki 3 m, ok.
40m od mostu na rzece Czarna
Hańcza
róg ul. Bakałarzewskiej i ul.
Staszica
Ul.1 Maja
22
575
Ul. Mickiewicza
23
576
Przy moście ul.Kościuszki
24
577
Ul.Mickiewicza
25
578
Ul.Gałaja
26
579
27
580
28
581
Ul.Bakałarzewska
ul. Waryńskiego, ok. 27 m na
południe od ul. Sejneńskiej, między
jezdnią a chodnikiem
ul. Wigierska 42a
29
582
30
583
Park Konstytucji 3 Maja
Ul.Sejneńska
53
Topola niekłańska
Topola niekłańska
Kasztanowiec
Brzoza brodawkowata
Grusza dzika
Opis
Lp.
Nr
rej woj
Podstawa
prawna
Lokalizacja
Rodzaj
Obwód
(cm )
Wysokość
(m)
Uwagi
1
2
3
4
5
6
7
8
240
14
158
13
452
21
286
21
266
19
181
16
163
16
240
21
279
21
Głaz narzutowy-granit szary
gruboziarnisty
Głaz narzutowy-granit szarytzw. „Kopa siana”
Głaz narzutowy- granit szry
gruboziarnisty
Głaz narzutowy- granit czrnoszary
Głaz narzutowy – granit
różowy
Głaz narzutowy-granit szary
1130
1,20
930
1,50
1075
1,52
1130
2,40
875
0,80
785
1,30
365
18
Przejma Wielka
Sosna pospolita
Lipa drobnolistna
365
9
Aleksandrówka
595
0,9
Gmina miasto Suwałki
31
584
32
585
33
586
34
587
35
588
36
589
37
590
38
1688
39
1691
Ul.Utrata 47
Orzech włoski
Ul.Utrata Krótka 22
Wierzba krucha
Ul.Kościuszki
Lipa drobnolistna
Ul.Wesoła 13
Klon zwyczajny
Grab pospolity
Ul.Mickiewicza 8
Grab pospolity
przy skrzyżowaniu ulic Sejneńskiej i Klon zwyczajny
Utraty
Klon zwyczajny
Ul.Sejneńsk
Rozporządzenie Nr 28/01 Woj. Podlaskiego z 03.10.2001r.
Dz. Urz. Woj. Podl. Nr 45, poz. 758
Gmina Szypliszki
1
33
2
34
3
36
4
82
5
83
6
85
7
194
8
203
9
591
Aleksandrówka
dnia 26.07.1955r. Dz. Urz. WRN w Białymstoku Nr 7,
poz. 85
Kociołki
Andrzejewo
Decyzja Rlop-410b/3/2-3/69 Wydz. Rol. i Leśnictwa
Prezydium WRN w Białymstoku Dz. Urz. WRN w
Białymstoku Nr 9, poz. 84
Postawelek
Andrzejewo
Orzeczenie Nr 41/78 Woj. Suwalskiego z 04.11.1978r Dz.
Urz. WRN w Suwałkach Nr 11, poz.46
Rozp. Nr 222/98 Woj. Suwalskiego z dn.14.12.1998 r
Dz.Urz. Woj.Suw. Nr 74, poz.510
Dębowo
54
pękniety
6. Stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej
Na gruntach Nadleśnictwa Suwałki nie ma stanowisk dokumentacyjnych.
W zasięgu terytorialnym działania nadleśnictwa Uchwałą nr XIV/114/95 Rady Miejskiej
w Suwałkach z 30.08.1995r. uznano za stanowisko dokumentacyjne stanowisko interglacjału
eemskiego. Położony jest na działce prywatnego właściciela nr 22629/2 w Suwałkach przy
ul.Czarnoziem. Stanowisko składa się z dwóch szurfów (wykopów ze stopniami).
Prace wydobywcze prowadzone w dawnej cegielni odsłoniły różnowiekowe poziomy glacjalne
(gliny zwałowe) i dzielące je osady interglacjału eemskiego (torfy i mułki), powstałe ok. 100000
lat p.n.e.
7. Użytki ekologiczne
Użytki ekologiczne są to pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania
unikatowych zasobów genowych i typów środowisk. Użytki ekologiczne tworzone na gruntach
lasów państwowych to w większości bagna, zadrzewione nieużytki, zadrzewienia śródpolne,
wydmy.
a) Użytki ekologiczne istniejące
W Nadleśnictwie Suwałki wg stanu na 1.01.2003r. brak jest gruntów uznanych za użytki
ekologiczne. Są natomiast użytki ekologiczne w zasięgu działania nadleśnictwa.
Lp
Nazwa użytku
Pow.w ha
Gmina
1
2
3
4
1
Bagno Wiżajny
2
3
4
Marianka I
Marianka II
Kojle
2,64
2,17
Wiżajny
19,38
5
Perty
21,56
6
Jeglówek
20,58
7
Szurpiły
89,00
Łącznie
158,43
W
Nadleśnictwie
3,10
Suwałki
Jeleniewo
Przedmiot ochrony
5
Torfowisko
przejściowe
z
oczkiem
bezodpływowym
Jezioro z pasem zarośli i trzcin
Jezioro z pasem zarośli i trzcin
Jezioro objęte programem reitrodukcji troci
jeziorowej
jeziorowej
jeziorowej
jeziorowej
zainwentaryzowano
ekosystemy
bagienne,
których
powierzchnia wg stanu na 1.01.2003r. wynosi
Obręb Puńsk
Treść
1
Bagna na pow. nieleśnej
Bagna śródleśne
Łącznie
Obręb Suwałki
Nadleśnictwo
ilość
ha
ilość
ha
ilość
ha
2
3
4
5
6
7
193
180
373
154,68
26,02
180,70
39
12
51
59,27
1,47
60,74
55
232
192
424
213,95
27,49
241,44
Poniżej podaje się wykaz ekosystemów bagiennych na gruntach Nadleśnictwa Suwałki wg stanu
na 1.01.2003r.
Bagna na powierzchni nieleśnej
Obręb Puńsk –1y, 3f, 3Ad, 4n, 5b, i, 6f, g,h,j, 7m,r, 8j, 10f, 16h, 25i, 31j, 35h, 36n, kx, mx, 38h,
p, x, z, dx, lx, 39b, d, i, 41j, n, 45Aj,n,t, 48d, 49f, 53m, 55f, 56g, k,p, 58j, 60g,
w,bx, px, 62h. 68d, 69f, 70c,h,i,o, 71a, 76h, 87f, 95h, 96h, 97f, g, 102f, 103c, n,
104b, t, 106d, 109b,c, 111b, 111Aa,z, ax, kx, px, 115b, l,m, 117j,r,119o,r, 123s,
125g,r, 126b,f,g, 127f, 129g,h, 130h,l, 131j, 132c, 133h, 134a, 134h, 135f, 138d,
139b, 140j, 141i, 148c, d, 149c, 150b, g, s, w, 152c,k, 153k, 155i,m,p,t,
155Ac,fr,h,k,m, 156f, 157b,i,n, 158b,c,f, 159h,i,162j, 163c, 164g, 166m, r,
167d,h,j, 169k,l, 170b,172b, c, 174b, 175g, 176c,d,j,k,l,n, 177k,n, 178d,h, 179b,f,
181s, 182c,d,f, 183d, n, 184d,o, 185g,m, 186f,h,y, 190l,s, x, 249Bc, 255c,f, 258g,
265As, 266f, 270i, 272m, 275Bg, k, 276c, 302d, 306i, 307c,i,k,l, 312m, 317b,c,
Obręb Suwałki – oddz. 151d, 152c, d, 192j, 211i, 229j, 230j, 231n, 234i, 236b, 248b, d, 251k,p,
y,ax, dx, gx, lx, 337d, j, 346g, 347i, 356i, 361f, 362d, 364a, 365a, 365d, 367d, h,
j, 368b, d, f, 372a, 377r, 379f, 380b,
Bagna śródleśne
Obręb Puńsk –20h, 22c, 24g, 25j, 26a, 27b, 28a,d, 29a,b,d, 31b, 35d, 37c,x, 45f, h, 47b, c,
49g,50a,d, 55a,56a, 63h, 65d, 73c, 76l, 86c, 91a,h, 92h, 106i, 111Abx,dx,
114a,b,115f,j, 117d,f,g,h,m, p,118f,119d,j,l, 121a,d, 123n, 125b,f, 126a,d,
127a,b,g,h, 128a,b,g, 129a,d, 130b,k, 131a,g,l,m, 136a, 141b, 142b, 144c, 145a,
c, 147b, 148a,b, 150h,j, 154c,i, 155a,c,j, n, 155Aj,l, 155Ba,b,c, 156a, 157a,g,h,
158d, g,h,i, 159c, d,j,n, 160a,b, 161a,h,i,j, 163h, 164c, 166s, 167c, 169h, 175a,
176b, 177i, 178j, 179c, 183p, 184c,g, 185z, 190r, t, w, 249Cb, 275i,281a, 286a,
289a, 294b, 295c, 299f, 300a, 301i, 302b, 303b, 304f, 304g, 307n.
Obręb Suwałki – 1312j, 250z, 251j, 343b, 344c, 354h, 355j, 356c, 359a, c, 380c.
56
8. Gatunki chronione i rzadkie
Ochrona gatunkowa ma na celu zabezpieczenie dziko występujących roślin i zwierząt, a w
szczególności gatunków rzadkich lub zagrożonych wyginięciem, jak też zachowanie
różnorodności gatunkowej i genetycznej.
Najlepsze rozpoznanie stanowisk gatunków chronionych gatunków roślin, zwierząt i innych ma
miejsce w obrębie rezerwatów przyrody i obszarów chronionych. Poniższa lista gatunków
chronionych oparta jest na opracowaniach przyrodniczych rezerwatów z tego terenu,
opracowaniu waloryzacji przyrodniczej Nadleśnictwa Suwałki raz opracowaniu przyrodniczym
Suwalskiego Parku Krajobrazowego
a)
Gatunki chronione
Przedstawiony wykaz gatunków objętych ochroną ścisłą i częściową obejmuje:
-
gatunki grzybów,
-
gatunki porostów,
-
gatunków roślin,
-
gatunków owadów,
-
gatunek mięczaków,
-
gatunki ryb,
-
gatunków płazów,
-
gatunki gadów,
-
gatunków ptaków
-
gatunków ssaków.
LISTA ROŚLIN sporządzona została w oparciu o ROZPORZĄDZENIE MINISTRA
OCHRONY ŚRODOWISKA W SPRAWIE OCHRONY GATUNKOWEJ ROŚLIN .
57
Tabela nr 20 Rośliny podlegające ochronie ścisłej występujące na terenie i w zasięgu działania
Lp
1
1
2
3
4
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
35
Nazwa gatunkowa
Nazwa łacińska
Uwagi35
2
3
4
Drzewa
Krzewy i krzewinki
Wawrzynek wilczełyko
Bluszcz pospolity
Chamedafne północna
Barwinek pospolity
Rośliny zielne
Pióropusznik strusi
Skrzyp olbrzymi
Wroniec widlasty
Widłak goździsty
Widłak jałowcowaty
Widlicz spłaszczony
Orlik pospolity
Sasanka łąkowa
Grzybienie białe
Grzybienie północne
Grążel żółty
Grążel drobny
Rosiczka okrągłolistna
Rosiczka długolistna
Pomocnik baldaszkowy
Wielosił błękitny
Dziewięćsił bezłodygowy
Ostrożeń pannoński
Lilia złotogłów
Kosaćce ()
Lipiennik Loesela
Kruszczyk błotny
Kruszczyk rdzawoczerwony
Wyblin jednolistny
Wątlik błotny
Kukułka Ruthego
Stoplamek krwisty
Storczyk męski
Kukułka plamista
Gnieźnik leśny
Listera jajowata
Kukułka szerokolistna
Daphne mezereum
Hedera helix
Chamaedaphne calyculata
Vinca minor
SPK, BUL
SPK
BUL
BUL
Matteucia struthiopteris
Equisetum telmateia
Huperzia selago
Lycopodium clavatum
Lycopodium annotinum
Diphasiastrum complanatum
Aquilegia vulgaris
Pulsatilla pratensis
Nymphaea alba
Nymphaea candida
Nuphar lutea
Nuphar pumila
Drosera rotundifolia
Drosera anglica
Chimaphila umbellata
Polemonium coeruleum
Carlina acaulis
Cirsium pannonicum
Lilium martagon
Iris
Liparis loeselii
Epipactis palustris
Epipactis atrorubens
Malaxis monophyllos
Hammarbya paludosa
Dactylorhiza Ruthei
Dactylorhiza incarnata
Orchis mascula
Dactylorhiza maculata
Neottia nidus - avis
Listera ovata
Dactylorhiza majalis
1rz, 1z
SPK
1, 2, BUL
1rz, 1z, SPK
BUL, SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
VU, 4, SPK
SPK
VU, 1rz,4, SPK
1rz, 1z, SPK
2, 3, SPK
1rz, 1z., SPK
VU, 1rz, 2, relikt SPK
SPK
SPK
BUL, SPK
BUL
VU, 1rz, 2, SPK
1rz. 1z., 3, SPK
SPK
LR , 2, SPK
EN, 1rz, SPK
EN, SPK
1rz 1z SPK
2, SPK
3, SPK
SPK
SPK
SPK
Objaśnienia do kolumny Uwagi
VU1, 1rz, 1z,
2
3
4
SPK
BUL
Rośliny wg Polskiej Czerwonej ksiegi Roślin – Kraków 2001
vu – vulnerable- narażone
Lista roślin wg Włodzimierza Jankowskiego- rz-rzadkie, z-zagrożone
Czerwona Lista Roślin Jasiewicza
Czerwona lista Roślin Zarzyckiego
Lista gat.rzadkich i zagrożonych wg Amelii Kaweckiej
Lista roślin Suwalskiego Parku Krajobrazowego
Rośliny zainwentaryzowane podczas taksacji
58
Lp
Nazwa gatunkowa
Nazwa łacińska
uwagi36
1
2
3
4
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
1
2
3
1
Kukułka bałtycka
Podkolan biały
Podkolan zielonawy
Kokoryczka okółkowa
Kłoć wiechowata
Bażyna czarna
Wątlik błotny
Gnieźnik leśny
Wełnianeczka alpejska
Wełnianka delikatna
Żłobik koralowy
Grzyby
Smardz stożkowaty
Purchawica olbrzymia
Sromotnik bezwstydny
Porosty
Chrobotek
Dactylorhiza baltica
Platanthera bifolia
Platanthera chlorantcha
Polygonatum verticillatum
Cladium mariscus
Empetrum nigrum
Hammarbya paludosa
Neotia nidus - avis
Scripus hudsonianus
Eriophorum gracile
Corallorhiza trifida
SPK
Morchella conica
Langermannia gigantea
Phallus impudicus
SPK
SPK
SPK
Cladonia
BUL
SPK
SPK
Ch 1rz
Chr 1rz
Chr, 4
1rz,
1rz
chr., 1rz, 2,4, reliktowy
2,4,
SPK
Tabela nr 21 Rośliny podlegające ochronie częściowej - gatunki roślin leczniczych i
przemysłowych występujące na terenie i w zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki
Lp
Nazwa gatunkowa
Nazwa łacińska
Uwagi 33
1
2
1
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
5
6
7
8
36
Porosty
Płucnica islandzka
Krzewy i krzewinki
Porzeczka czarna
Wilżyna ciernista
Kruszyna pospolita
Bagno zwyczajne
Mącznica lekarska
Kalina koralowa
Pokrzyk wilcza jagoda
Rośliny zielne
Paprotka zwyczajna
Kopytnik pospolity
Pierwiosnka wyniosła
Pierwiosnka lekarska
Centuria pospolita
Kocanki piaskowe
Konwalia majowa
Konietlica syberyjska
3
4
Cetraria islandica
SPK
Ribes nigrum
Ononis spinosa
Frangula alnus
Ledum palustre
Arctostaphylos uva-ursi
Viburnum opulus
Atropa belladonna
SPK
Polypodium vulgare
Asarum europaeum
Primula elatior
Primula officinalis
Centaurium erythraea
Helichrysum arenarium
Convallaria majalis
Trisetum sibericum
1rz. 1z
1rz, SPK
SPK
SPK
1rz.1 z, 4, SPK
1rz.1 z, SPK
SPK
1rz1z, 2,3,4,
SPK, BUL
1rz, SPK, BUL
1rz 1z. SPK
Objaśninia do kolumny Uwagi
EN
VULR
1, 1rz, 1z,
2
3
4
SPK
BUK
Rośliny wg Polskiej Czerwonej ksiegi Roślin – Kraków 2001 EN –endangered- zagrożone
Rośliny wg Polskiej Czerwonej ksiegi Roślin – Kraków 2001 vu – vulnerable
Rośliny wg Polskiej Czerwonej ksiegi Roślin – Kraków 2001 LR lower risk- gatunki niższego ryzyka
59
Tabela nr 22 Lista gatunków rzadkich
Lp
Nazwa gatunkowa
Nazwa łacińska
1
37
2
Uwagi 37
3
4
1
Rośliny
Turzyca życicowa
Carex loliacea
VU, 2,3,4,
2
Turzyca bagienna
Carex acutiformis
LR, 2,4,
3
Turzyca strunowa
Carex chordorrhiza
VU, 2,3,4
4
Turzyca dwupienna
Carex dioica
4,
5
Turzyca odległokłosa
Carex distans
4,
6
Tymotka Boehmera
Phleum phleoides
4,
7
Wełnianeczka alpejska
Scirpus hudsonianus
EN, 3,
8
Fiołek torfowy
Viola epipsila
CR 1.rz.3,4
9
Fiołek przedziwny
Viola mirabilis
4
10
Dziewięciornik błotny
Parnassia palustris
4
11
Pięciornik skalny
Potentilla rupestris
2,4,
12
Koniczyna długokłosowa
Triolium rubens
4
13
Wyka grochowata
Vicia pisiformis
4
14
Wywłócznik skrętoległy
Myriophyllum alternifolium
EN, 2,4,
15
Czosnek niedźwiedzi
Allium ursinum
1RZ, 1Z
16
Okrzyn szerokolistny
Laserpitium latifolium
1 rz
17
Miesięcznica trwała
Lunaria rediviva
1 rz
18
Bagnica zwyczajna, torfowa
Scheuchzeria palustris
1 rz,4
19
Spirodela wielokorzeniowa
Spirodela polirhiza
1rz, 4
20
Jeżogłówka drobna
Sparganium minimum
1 rz
21
Jeżogłówka najmniejsza
Sparganium minimum
4
22
Rutewka żółta
Thalictrum flavum
1rz, 4
23
Rutewka lśniąca
Thalictrum lucidum
1rz
24
Rutewka orlikolistna
Thalictrum aquilegiifolium
4
25
Rutewka wąskolistna
Thalictrum lucidum
4
26
Pływacz pośredni
Utricularia intermedia
1rz, 4
27
Pływacz drobny
Utricularia minor
1rz, 4
EN
VULR
1, 1rz, 1z,
2
3
4
SPK
BUK
Rośliny wg Polskiej Czerwonej ksiegi Roślin – Kraków 2001 EN –endangered- zagrożone
Rośliny wg Polskiej Czerwonej ksiegi Roślin – Kraków 2001 vu – vulnerable
Rośliny wg Polskiej Czerwonej ksiegi Roślin – Kraków 2001 LR lower risk- gatunki niższego ryzyka
60
Lp
1
38
Nazwa łacińska
Nazwa gatunkowa
2
uwagi38
3
4
28
Narecznica grzebieniasta
Dryopteris cristata
2,4,
29
Paprotnica krucha
Cystopteris fragilis
2,4
30
Podejźrzon księżycowy
Botrychium lunaria
2,4
31
Gwiazdnica grubolistna
Stellaria crassifolia
2,3,4
32
Kokoryczka okółkowa
Polygonatum verticillatum
2,4
33
Manna gajowa
Glyceria nemoralis
1rz,2,4,
34
Okrzyn szerokolistny
Laserpitium latifolium
2,4,
35
Żabieniec lancetowaty
Alisma lanceolatum
2,4
36
Ostrożeń bezłodygowy
Cirsium acaule
1rz,
37
Wyblin jednolistny
Malaxis monophyllos
3
38
Groszek czerniejący
Lathyrus niger
4
39
Modrzewnica zwyczajna
Andromeda polifolia
4
40
Gruszyczka zielonawa
Pirola chloranta
4
41
Niezapominajka leśna
Myosotis sylvatica
4
42
Ostrzeń pospolity
Cynoglossum officinale
4
43
Ostrożeń krótkołodygowy
Cirsium acaule
4
44
Trędownik oskrzydlony
Scrophularia umbrosa
4
45
Gnidosz błotny
Pedicularis palustris
1,4
46
Dąbrówka kosmata
Ajuga genevensis
4
47
Dzwonek szerokolistny
Campanula latifolia
4
48
Krwawnik pannoński
Achillea pannonica
4
49
Goryczel jastrzębcowaty
Picris hieracioides
4
50
Jastrzębiec Bauhina
Hieracium praelatum
4
51
Osoka aloesowata
Stratiotes aloides
4
52
Czosnek zielonawy
Allium oleraceum
4
53
Czermień błotna
Calla palustris
1,4
54
Przęstka wodna
Hippuris vulgaris
1
VU1, 1rz, 1z,
2
3
4
SPK
BUK
Rośliny wg Polskiej Czerwonej ksiegi Roślin – Kraków 2001 vu – vulnerable- narażone
61
Lp
1
2
3
Sit cienki
Juncus filiformis
1,4
56
Sit alpejski
Juncus alpinus
4
57
Dąbrówka kosmata
Ajuga genevensis
1
58
Czosnek zielonawy
Allium oleraceum
1
59
Dziewięćsił zwyczajny
Carlina vulgaris
1,4
60
Szczotlicha siwa
Corynephorus canescens
1
61
Przygiełka biała
Rhynchospora alba
4
62
Przylaszczaka pospolita
Hepatica triloba
SPK
63
Przytulia wonna
Galium verum
SPK
64
Naparstnica zwyczajna
Digitalis purpurea
SPK
65
Goździk kartuzek
Dianthus carthusianorum
SPK
66
Gożdzik kropkowany
Dianthus deltoides
SPK
67
Bobrek trójlistkowy
Menyanthes trifoliata
SPK
1
2
1
2
3
4
Bagno
Bluszczyk kurdybanek
Bodziszek
5
6
Borówka czarna (czernica)
Borówka bagienna
(łochynia)
Bukwica
Chmiel
Chrobotki
Czworolist
Dąbrówka
Drabik
Dzięgiel
3
18
19
20
21
Vaccinum myrtillus
Vaccinum uliginosum
22
23
Dziurawiec
Betonica
Humulus lupulus
Cladonia
Paris quadrifolia
Ajuga reptans
Climacium
Angelica archangelica
Hypericum perforatum
24
25
26
27
28
29
30
31
Fiołek
Gajnik
Gajowiec
Viola silvertris
Hylocomium
Lamiastrum
32
33
34
(brusznica)
16
17
39
Nazwa gatunkowa
4
Ledum palustre
Glechoma hederacea
Geranium silvaticum
Vaccinum vitis-idaea
Borówka brusznica
15
4
55
Wykaz roślin zainwentaryzowanych podczas taksacji
Lp Nazwa gatunkowa
Nazwa łacińska
Lp
7
8
9
10
11
12
13
14
uwagi39
Nazwa łacińska
Nazwa gatunkowa
5
Glistnik
Gorysz
Groszek
Gruszyczka
Gwiazdnica
Gwiazdnica
wielkokwiatowa
Janowiec
Jaskier
Jasnota
Jastrzębiec
Jastrzębiec leśny
Jeżyna
Karbieniec
Knieć błotna
6
Chelidonium
Peucedanum
Lathyrus vernus
Pirola rotundifolia
Stellaria
Stellaria holostea
Genista
Ranunculus
Lamium
Hieracium
Hieracium silvaticum
Rubus fruticosus
Lycopus
Caltha palustris
(kaczeniec)
Kokoryczka
Konwalia
Konwalijka
VU1, 1rz, 1z,
2
3
4
SPK
BUK
Nazwa łacińska
Rośliny wg Polskiej Czerwonej ksiegi Roślin – Kraków 2001 vu – vulnerable- narażone
62
Polygonatum
Convalaria maialis
Malanthemum bifolium
Lp
Nazwa gatunkowa
Nazwa łacińska
Lp
Nazwa gatunkowa
1
2
3
4
5
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
Kopytnik
Kosaciec
Kosmatka
Kostrzewa olbrzymia
Kostrzewa owcza
Krwawnica
Kuklik
Macierzanka
Malina
Malina kamionka
(kamionka)
Marzanka
Merzyk
Mietlica
Miłosna
Miodunka
Modrzewnica
Mozga
Narecznica błotna
Narecznica krótkoostna
Narecznica samcza
Nawłoć
Niecierpek
Orlica
Orlik
Ostrożeń
Perz
Pięciornik
Płonnik
Płucnica
Podagrycznik
Podbiałek
Pokrzywa
Poziewnik
Poziomka
Przenęt
Przetacznik
Przylaszczka
Przytulia
Psianka
Pszeniec
Pszeniec gajowy
Rogownica
Rokiet
Rzeżucha
Sałatnik
Asarum europaeum
Iris
Luzula
Festuca gigantea
Festuca
Lythrum
Geum
Thymus
Rubus
Rubus
Galium odoratum
Mnium
Agrostis
Adenostyles
Pulmonaria
Andromeda
Phalaris
Dryopteris
Dryopteris
Dryopteris filix-mas
Silidago virgaurea
Impatiens
Pteridium
Aquilegia
Cirsium
Triticum repens
Potentilla verna
Polytrichum
Cetraria
Aegopodium
Tussilago
Urtica dioica
Galeopsis
Fragaria vesca
Prenanthes
Veronica officinalis
Hepatica noobiles
Galium
Solanum
Melamphyrum
Melamphyrum nemorosum
Cerastium
Hypnum
Cardamine
Mycelis
Nazwa łacińska
6
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
Siedmiopałecznik
Sierpik
Siódmaczek
Sit
Sitowie
Skrzyp
Starzec
Strzęplica
Szczawik
Comarum
Serratula
Trientalis
Juncus
Scirpus
Equisetum
Senecio silvaticus
Koeleria
Oxalis acetosella
Szczodrzeniec
Chamaecytisus
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
Szczotlicha
Szczyr
Śledzienica
Śmiałek
Śmiałek darniowy
Śmiałek pogięty
Tojeść
Tomka
Torfowiec
Trawy
Trzcinnik
Trzęślica
Turzyca
Widłak goździsty
Widłak jałowcowaty
Widłak wroniec
Widłoząb
Wierzbówka
Wilczomlecz
Wrzos
Zawilec
Ziarnopłon
Żarnowiec
Żurawina
Możylinek
Narecznica
Wełnianka
Wiązówka
Corynephorus
Mercurialis
Chrysosplenium
Avenella
Deschampsia caespitosa
Avenella flexuosa
Lisymachia nemorum
Anthoxanthum
Sphagnum
Poaceae
Calamagrostis
Molinia
Carex
Lycopodium clavatum
Lycopodium annotinum
Lycopodium
Dicranum
Epilobium
Euphorbia
Calluna vulgaris
Anemone nemorosa
Ranunculus ficaria
Sarothamnus
Oxycoccos
Moehringia
Aspidium
Eriophorum
Filipendula
63
Tabela nr 23 .Wykaz gatunków zwierząt chronionych i rzadkich z obszaru działania
Lp. Nazwa gatunkowa
Owady (Insecta)
1
Biegacz skórzasty
2
Biegacz wręgaty
3
Mieniak strużnik
4
Mieniak tęczowy
5
Paź królowej
6
Paź żeglarz
7
Trzmiel ziemny
8
Trzmiel rudy
Ryby (Pisces)
1
Strzebla potokowa
22
Koza
3
Głowacz pręgopłetwy
4
Głowacz białogłowy
5
Troć jeziorowa
Płazy (Amphibid)
1
Traszka zwyczajna
22
Traszka grzebieniasta
3
Kumak nizinny
4
Ropucha szara
5
Ropucha zielona
6
Ropucha paskówka
7
Grzebiuszka ziemna Huczek ziemny
8
9
10
11
1
2
3
4
5
Żaby:
Żaba jeziorkowa
Żaba wodna
Żaba trawna
Żaba moczarowa
Gady (Reptial)
Jaszczurka zwinka
Jaszczurka żyworodna
Padalec zwyczajny
Zaskroniec zwyczajny
Żmija zygzakowata
Nazwa gatunkowa(łacińska)
Uwagi
Carabus coriaceus
Carabus cancelatus
Apatura ilia
Apatura iris
Papilio machaon
Iphiclides podalirius
Bambus terrestris
Bambus pascuorum
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
Phoxinus phoxinus
Cobitis taenia
Cottus poecilopus
Cottus gobio
Salmo trutta
SPK
SPK
SPK
Triturus vulgaris
Triturus cristatus
Bombina bombina
Bufo bufo
Bufo viridis
Bufo calamita
Pelobates fuscus
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
Rana lessonae
Rana esculenta
Rana temporaria
Rana aryalis
SPK
SPK
SPK
SPK
Lacerta agilis
Lacerta vivipara
Anguis fragilis
Natrix natrix
Vipera berus
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
64
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
Ptaki
Tracz nurogęś
Łabędź niemy
Płaskonos
Podgorzałka
Gągoł
Perkoz dwuczuby
Kszyk
Mewa śmieszka
Mewa srebrzysta
Mewa pospolita
Rybitwa czarna
Orzeł bielik
Jastrząb (gołębiarz)
Krogulec
Myszołów zwyczajny
Błotniak stawowy
Orlik krzykliwy
Trzmielojad
Kania ruda
Kobus
Żuraw
Derkacz
Bocian biały
Bocian czarny
Czajka
Zimorodek
Dudek
Dzięcioł czarny
Kukułka
Kormoran czarny
Jerzyk
Orzechówka
Kruk
Sroka
Wrona siwa
Gawron
Wilga
Trzciniak
Trzcinniczek
Łozówka
Pokrzewka ogrodowa
Mergus merganser
Cygnus olor
Anas clypeata
Aythya nyroca
Bucephala clangula
Podiceps cristatus
Gallinago gallinago
Larus ridibundus
Larus argentatus
Larus canus
Chlidonias niger
Haliaeetus albicilla
Accipiter gentilis
Accipiter nisus
Buteo buteo
Circus aeruginosus
Aquila pomarina
Pernis apivorus
Milvus milvus
Falco subbuteo
Grus grus
Crex crex
Ciconia ciconia
Ciconia nigra
Vanellus vanellus
Acedo atthis
Upupa epops
Dryocopus martius
Cuculus canorus
Phalacrocarax carbo
Apus apus
Nucifraga caryocatactes
Corvus corax
Pica pica
Corvus corone
Corvus frugilegus
Oriolus oriolus
Acrocephalus arundinaceus
Acrocephalus scirpaceus
Acrocephalus palustris
Sylvia borin
65
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
Pokrzewka czarnołbista
Ciemiówka
Pierwiosnek
Świstunka
Muchołówka szara
Pokląskwa
Białorzytka
Jaskółka brzegówka
Jaskółka dymówka
Jaskółka oknówka
Dzierlatka
Pliszka żółta
Pliszka siwa
Dzierzba gąsiorek
Szpak
Sójka
Pluszcz
Rudzik
Słowik szary
61 Kwiczoł
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
Droździk
Drozd śpiewak
Paszkot
Kos
Sikora uboga
Modraszka
Bogatka
Sosnówka
Kowalik
Pełzacz leśny
Zięba
Dzwoniec
Czyż
Szczygieł
Gil
Potrzeszcz
Trznadel
Potrzos
Skowronek
Dziwonia
Jemiołuszka
Sylvia atricapilla
Sylvia communis
Phylloscopus trochilus
Phylloscopus sibilatrix
Muscicapa striapa
Saxicola rubetra
Oenanthe oenanthe
Riparia riparia
Hirundo rustica
Delichon urbica
Galerida cristata
Motacilla flava
Motacilla alba
Lanius collurio
Sturnus vulgaris
Garrulus glandarius
Cinclus cinclus
Erithacus rubecula
Luscinia luscinia
Turdus pilaris
Turdus iliacus
Turdus philomelos
Turdus viscivorus
Turdus merula
Parus palustris
Parus caeruleus
Parus major
Parus ater
Sitta europaea
Certhia famoliaris
Fringilla coelebs
Carduelis chloris
Carduelis spinus
Carduelis carduelis
Pyrrhula pyrrhula
Miliaria calandra
Emberiza citrinella
Emberiza schoeniculus
Alauda aryensis
Carpodacus erythrinus
Bombycilla garrulus
66
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
Ssaki (Mammulia)
Jeż wschodni
Kret
Ryjówka aksamitna
Ryjówka malutka
Rzęsorek rzeczek
Nocek rudy
Nocek łydkowłosy
Mroczek pozłocisty
Mroczek późny
Gacek brunatny
Mopek
Borowiec wielki
Karlik większy
Zając bielak
Bóbr europejski
Smużka
Gronostaj
Łasica
Wiewiórka
Wydra
Rzęsorek rzeczek
Karczownik północny
Piżmak
Nornica ruda
Jenot
Smużka
Erinaceus concolor
Talpa europaea
Sorex araneus
Sorex minutus
Neomys fodiens
Myotis daubentoni
Myotis dasycneme
Eptesiculus nilssoni
Eptesicus serotinus
Pleocotus auritus
Barbastella barbastellus
Nyctalus noctula
Pipistrellus nathussi
Lepus timidus
Castor fiber
Sicita betytina
Mustela erminea
Mustela nivalis
Sciurus vulgaris
Lutra lutra
Neomys fodiens
Arvicola terrestris
Ondatra zibethicus
Clethrionomys glareolus
Nyctereutes procyonoides
Sicista betulina
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK- rzadkość
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
SPK
rzadki gryzoń - relikt
polodowcowy
Przyroda lasów Suwalszczyzny nosi na sobie piętno przynależności do tzw. Działu Północnego.
Przejawia się to dużym udziałem świerka i towarzyszących mu gatunków typowych dla strefy
tajgi (borealnych) oraz gatunków charakterystycznych dla strefy lasotundry (subarktycznych).
Spośród przykładowych gatunków roślin można tu wymienić: bażynę czarną Empetrum nigrum,
wełnianeczkę alpejską (Baeothryon alpinum)
i bagno zwyczajne (Ledum palustre) - na
torfowiskach, oraz zimoziół północny (Linnaea borealis), malinę kamionkę (Rubus saxatilis),
wielosił błękitny (Polemonium coeruleum) i siódmaczek leśny (Trientalis europaea) w lasach.
Wśród zwierząt jest tu: sowa biała, zięba, jer, śnieguła, orzechówka, krzyżodziób świerkowy,
orlik grubodzioby, świstun, smużka, zając bielak i łoś.
Poniżej przedstawiono przykłady gatunków charakterystycznych, i tak:
Gatunki subarktyczne: bagno zwyczajne Ledum palustre, żurawina błotna Oxycoccilis
quadripetalus.
67
Relikty glacjalne: wielosił błękitny Polemonium coeruleum, wełnianeczka alpejska Baeothryon
alpinum, wełnianka pochwowata Eriophorum vaginatum, modrzewnica zwyczajna Andromeda
polifolia, bagno zwyczajne Ledum palustre, borówka bagienna (łochynia)Vaccinium uliginosum,
bażyna czarna Empetrum nigrum, żurawina błotna Oxycoccus quadhpetalus, mszaki Scorpidium scorpioides, Helodium blandowi, Bryum neodamense, Cinclidium stygium,
Tomenthypnum nitens, Paludella squarossa, Mnium rugicum.
Gatunki borealne i subborealne: świerk pospolity, przytulia północna Galium boreale,
wielosił błękitny Polemonium coeruleum, bniec czerwony Melandrium rubrum, rdestnica
szczecinolistna Potamogeton mucronatus, grążel drobny Nuphar pumilum, grzybieńczyk wodny
Nymphoides peltata, grzybienie północne Nymphaea candida, wełnianeczka alpejska
Trichophorum alpinum, wełnianka pochwowata Eriophorum vaginatum, modrzewnica
zwyczajna Andromeda polifolia, bażyna czarna Empetrum nigrum, fiołek błotny Viola,
siedmiopałecznik błotny Comarum palustre, skrzyp błotny Equisetum palustre, borówka
bagienna Vaccinum uliginosum, ostrożeń łąkowy Cirsium , bliźniczka psia trawka Nardus
stricta, rzeżucha łąkowa Cardamine pratensis,
Gatunki południowe: dziurawiec czteroboczny Hypericum quadrangulum, dziurawiec
skąpolistny H.montanum, chaber nadreński Centaurea rhenana, dziewięćsił pospolity Carlina
vulgaris, centuria pospolita Centaurium umbellatum, kocanki piaskowe Helichrysum arenarium,
cieciora pstra Coronilla varia, zawilec wielkokwiatowy Anemone sylvestris, rozchodnik wielki
Sedum, chaber nadreński Centaurea, ostrożeń krótkołodygowy Cirsium, dziewięćsił pospolity
Carlina, kozibród wschodni Tragopogon dubius , ciemiężyk białokwiatowy Vincetoxicum
officinale, lebiodka pospolita Origanum vulgare,
Gatunki śródziemnomorskie: - ostróżeczka polna Delphinium consolida, kąkol polny
Agrostemma, farbownik lekarski Anchusa, ognicha polna Sinapis arvensis, serdecznik
zwyczajny Leonurus cardiaca.
Gatunki atlantyckie i subatlantyckie: szczotlicha siwa Corynephorus canescens, wrzos
Calluna, śmiałek pogięty Deschampsia flexuosa, śmiałek darniowy D. caespitosa, kłoć
wiechowata Cladium mariscus. Wśród ciepłolubnych gatunków pontyjsko-pannońskich
spotkamy rośliny wchodzące w skład słonecznych okrajków, zarośli i widnych borów
sosnowych, np.: dzwonek syberyjski Campanula sibirica, ciemiężyk
białokwiatowy
Vincetoxicum officinale, szałwia łąkowa Salvia pratensis, zawilec wielkokwiatowy Anemone
sylvestris, gorysz pagórkowy Peucedanum oreoselinum i inne.
Gatunki górskie: skrzyp olbrzymi Equisetum telmateia, ramienica szczeciniasta Chara
strigosa, lilia złotogłów Lilium martagon, naparstnica wielkokwiatowa Digitalis grandiflora,
kokoryczka okółkowa, pióropusznik strusi, lepiężnik biały, dąbrówka piramidalna, siódmaczek
leśny, rutewka orlikolistna, okrzyn szerokolistny, miesiącznica trwała.
68
C. WALORY PRZYRODNICZO – LEŚNE
1. Geomorfologia
Całą powierzchnię obszaru nadleśnictwa pokrywają utwory czwartorzędowe. Jest to
Wyniesienie Mazursko-Suwalskie - północna część województwa podlaskiego, właściwie
pozbawione pokrywy paleozoicznej. Utwory mezozoiczne na omawianym terenie są
reprezentowane przez skały wszystkich okresów tej ery. Nie znaczy to jednak, ze przez całą erę
mezozoiczną istniała tu ciągłość sedymentacyjna, gdyż stwierdza się brak niektórych ogniw
stratygraficznych.
Utwory triasu dolnego występują głównie w części zachodniej Wyniesienia MazurskoSuwalskiego. Utwory triasu środkowego na tym obszarze nie występują .
Osady jury wykazują zróżnicowanie wskazujące na zmieniające się warunki sedymentacji.
Utwory jury na obszarze Wyniesienia Mazursko-Suwalskiego zalegają w zdecydowanej
większości na skałach podłoża krystalicznego.
Na osadach mezozoicznych zalegają utwory trzeciorzędowe pochodzenia morskiego oraz
śródlądowego. Utwory morskie zaliczane do paleogenu o miąższości od 10 do 80 m występują
głównie w postaci piasków glaukonitowych, a śródlądowe przynależne do neogenu
charakteryzują się osadami piaszczystymi z pyłem węglowym barwy brunatnej oraz iłami i
mułkami.
Od powierzchni terenu występują utwory czwartorzędowe, głównie pochodzenia glacjalnego
i interglacjalnego złożone na osadach trzeciorzędowych. Zalegają one średnio do głębokości
130÷150 m pod powierzchnią terenu. Pokrywę czwartorzędową budują w przewadze utwory
zlodowacenia środkowopolskiego wykształcone w postaci mułków, iłów, glin zwałowych,
wolnolodowcowych piasków i żwirów oraz głazów morenowych.
Podczas cofania się lądolodu stadiału północno-mazowieckiego na powierzchni terenu powstało
wiele form związanych z topnieniem lodu, takich jak: sandry, moreny czołowe, ozy i kemy.
2. Morfologia i typy gleb
Szczegółowa charakterystyka występujących na terenie Nadleśnictwa Suwałki typów i
podtypów gleb zawarta jest w operacie glebowym, opracowanym w 2002r. przez pracownię
gleboznawczą BULiGL Oddział w Białymstoku. W oparciu o ten operat określono gleby na
gruntach leśnych w czasie prac urządzeniowych wg stanu na 1.01.2003r.
69
Tabela nr 24 . Zestawienie powierzchni gleb wg planu urządzenia lasu (Stan na 1.01.2003r.)
Dział i rząd
Typ
Podtyp
Nadleśnictwo
1
2
3
7
Razem
8
%
9
10
I. GLEBY LITOGENICZNE
IB. Gleby wapniowcowe o
różnym stopniu rozwoju
IB2. Pararędziny
b) właściwe
c) brunatne
0,23
132,88
133,11
133,11
1,00
II. GLEBY AUTOGENICZNE
IIB1. Gleby brunatne właściwe
IIB2. Gleby brunatne kwaśne
IIB. Gleby brunatnoziemne
IIB3. Gleby płowe
IIC.Gleby bielicoziemne
IIC1. Gleby rdzawe
IIC2. Gleby bielicowe
a) typowe
c)brunatne oglejone
d)brunatne wyługowane
b) bielicowane
a) typowe
b) zbrunatniałe
c) bielicowane
d)opadowo-glejowe
f)z poziomem argic
a) właściwe
b) brunatno rdzawe
c) bielicowo rdzawe
a) właściwe
112,97
79,65
1545,18
1,70
1270,02
830,85
6,44
142,10
13,62
3373,89
3647,07
424,60
23,81
1737,80
1,70
4002,53
2263,03
7469,37
86,66
7493,18
23,81
III. GLEBY SEMIHYDROGENICZNE
a) właściwe
b) murszaste
c) torfiaste
a) glejowe
b)właściwe
f) murszaste
71,08
4,66
5,19
3,72
1,04
1,28
IIIC1. Gleby opadowo –glejowe
(pseudoglejowe )
a) właściwe
64,64
IIIC2. Gleby gruntowo-glejowe
a) właściwe
b) torfiasto-glejowe
c) torfowo- glejowe
60,75
7,13
3,36
IIIA1. Gleby glejobielicowe
IIIA. Gleby
glejobielicoziemne
IIIB1. Czarne ziemie
IIIC. Gleby zabagnione
70
80,93
86,97
6,04
1,69
135,88
135,88
Zestawienie powierzchni gleb wg planu urządzenia lasu – c. d.
Dział i rząd
Typ
Podtyp
1
2
3
Nadleśnictwo
Razem
%
Powierzchnia w ha
4
5
6
7
IV. GLEBY HYDROGENICZNE
IVA. Gleby bagienne
IVA2.Gleby torfowe
IVB1. Gleby murszowe
IVB. Gleby pobagienne
IVB2. Gleby murszowate
a) torfowisk niskich
b) torfowisk przejściowych
c) torfowisk wysokich
a) torfowo-murszowe
b) mułowo-murszowe
a) mineralno-murszowate
b) właściwe
c) murszaste
576,28
148,54
106,32
459,25
0,16
37,20
35,65
1,15
831,14
459,41
1364,55
10,30
74,00
V. GLEBY NAPŁYWOWE
VB. Gleby deluwialne
VB1. Gleby deluwialne
c) brunatne
0,96
0,96
0,96
0,00
45,23
45,23
45,23
0,35
VII. GLEBY ANTROPOGENICZNE
VIIB. Gleby industrio- i
urbanoziemne
VIIB1. Gleby antropogeniczne o nie
wykształconym profilu
RAZEM
Grunty nieleśne
Grunty zw. z gosp. leśną
ŁĄCZNIE
13267,60
657,84
323,71
14249,15
100,0
100,0
Zestawienie sporządzono wg opisu taksacyjnego lasu, do którego wprowadzono typy gleb wg map siedliskowych z operatu glebowosiedliskowego wg
stanu na 1.01.2002r.
Jak wynika z tabeli na terenie Nadleśnictwa Suwałki występują gleby: litogeniczne (1%), autogeniczne (86,66%), symihydrogeniczne (1,69%),
hydrogeniczne (10,30%), napływowe i antropogeniczne w znikomej wielkości. Dominującym typem gleb w nadleśnictwie są gleby autogeniczne
występujące na ponad 86% powierzchni nadleśnictwa.
71
3. Wody
Pojezierze Suwalskie zasila wodami swoich rzek, aż trzy dorzecza zlewiska Bałtyku:
Wisły, Niemna i Pregoły. Zdecydowanie największą część zajmuje zlewnia Niemna, w skład
której wchodzą: Czarna Hańcza z licznymi dopływami, Szeszupa, Szelmentka, Hołnianka. Do
Wisły płynie Rospuda, a do Pregoły podążają - Pissa Wisztyniecka i Błędzianka.
Największą i najdłuższą rzeką jest Czarna Hańcza. Jej długość wynosi 145 km (w
granicach Polski - 108 km), pow. dorzecza przekracza 1900 km2; od Rygola włączona jest do
systemu Kanału Augustowskiego.
Były teren województwa suwalskiego nazywany jest "krainą tysiąca jezior". Na
Suwalszczyźnie (Pojezierzu Suwalsko-Augustowskim) jest ponad 250 różnej wielkości jezior,
jeziorek i oczek. Tu znajduje się najgłębsze w Polsce jezioro Hańcza (108,5 m), drugie miejsce
co do głębokości zajmuje jezioro Wigry (73 m). Trzecie zaś jez. Ełckie na Mazurach (55,8 m), a
czwarte - "suwalskie" Ożewo (55,5 m). Większość zbiorników wodnych - zwłaszcza w
północnej części regionu - ma charakter rynnowy, o wielokilometrowej niekiedy długości (np.
Szelment). Spotkamy tu również jeziora wytopiskowe (Pierty, Wiżajny, Pobłędzie). Biorąc pod
uwagę grupy limnologiczne jeziora suwalskie można podzielić na - idealnie prawie czyste
zbiorniki oligotroficzne (Hańcza, Szelment), nieco bardziej żyzne, z częściowym dopływem
zanieczyszczeń zbiorniki mezotroficzne (Jeglówek, Szurpiły, Okmin, Jaczno) i silnie
zanieczyszczone - eutroficzne (zalicza się do nich niestety także sąsiadujące z nadleśnictwem
Suwałki – jezioro Wigry).
a) Wody powierzchniowe
W stanie posiadania nadleśnictwo wg stanu na 1.01.2003r. w swych zasobach jeziora w
obrębie Puńsk w oddz 1s (3,95ha), 8k( 0,74ha) oraz zbiorniki wody w obrebie Puńsk w
oddz.70a(1,10ha), 130c(0,17ha), w obrębie Suwałki w oddz.7i(0,10ha), 229i(0,15ha),
229k(0,63ha), 230k(0,19ha) na łącznej powierzchni 7,03ha.
Obszar nadleśnictwoa leży w obszarze zlewni rzeki I rzędu - dorzecza Niemna - Czarnej
Hańczy z licznymi dopływami (Szeszupa, Szelmentka, Marycha)
Zlewnie cząstkowe dopływów cechuje różnorodny kształt, morfologia, pokrycie powierzchni,
użytkowanie, co z kolei ma decydujący wpływ na wielkość i reżim odpływu wód. Zmiany
stanów wód, zmienność odpływu zależne są od rodzaju zasilania.
W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Suwałki przepływa szereg mniejszych
bezimiennych cieków, rzek i rowów melioracyjnych. W jego granicach znajdują się także
jeziora, mniejsze zbiorniki wodne, oczka wodne i bagna.
72
b) Wody gruntowe
Wody gruntowe na terenie omawianego nadleśnictwa występują na różnych poziomach,
co wiąże się z pagórkowatym ukształtowaniem terenu. Nieckowate zagłębienia terenu o
podkładach gliniastych w podłożu powodują duże uwilgotnienie wierzchnich warstw gleby. W
niektórych punktach, szczególnie na zboczach, poziomy wodonośne wypływają na
powierzchnię. Omawiany teren położony jest na obszarze funkcjonalnym Zielonych Płuc Polski
obejmującym północno-wschodnią część Polski. Brak zasilania dopływami z zewnątrz
powoduje, że wody podziemne okolic Suwałk zasilane są głównie przez wody opadowe
infiltrujące na tym obszarze. W rejonie Suwałk wydziela się dwie wodonośne warstwy
użytkowe:
I. warstwę użytkową odpowiadającą w przybliżeniu przypowierzchniowemu poziomowi
nośnemu,
II. warstwę użytkową odpowiadającą w przybliżeniu dolnemu poziomowi międzymorenowemu.
Jakość wód obu warstw użytkowych jest dobra i odpowiada celom komunalnym.
Tabela nr 25. Stan powierzchniowy wód wg stanu na 1.01.2003r. na gruntach nadleśnictwa.
Nadleśnictwo
powierzchnia w
ha
Typ wód
Powierzchnia ogólna Nadleśnictwa Suwałki
Wody powierzchniowe razem
wody stojące
rowy
bagna
w tym bagna nieliterowane
Wody podpowierzchniowe
siedliska wilgotne, bagienne
14249,15
254,43
7,03
5,96
241,44
27,49
1589,19
1589,19
% pow.
nadleśnictwa
100,0
1,8
11,2
Wody podziemne nie posiadają jednolitego charakteru. Największe znaczenie na
obszarze nadleśnictwa z uwagi na największe zasoby, najłatwiejszą odnawialność oraz
najpłytsze występowanie mają wody z utworów czwartorzędowych. Głębokość tych wód zależy
od charakteru podłoża i konfiguracji terenu, a ich poziom ulega znacznym wahaniom tak w ciągu
roku jak i w poszczególnych latach. W ostatnim okresie obserwuje się obniżenie poziomu wód
gruntowych, co w skrajnych przypadkach prowadzi do zaniku pierwszego horyzontu wód
podziemnych.
Głównym źródłem zaopatrzenia w wodę ludności województwa podlaskiego są wody podziemne
(trzecio- i czwartorzędowe), których łączne zasoby eksploatacyjne oszacowano na 72391m3/h.
Charakteryzują się one stosunkowo dobrą jakością i wymagają szczególnej ochrony w aspekcie
ilościowym i jakościowym.
73
Rycina nr 19 . Rozmieszczenie punktów monitoringu wód podziemnych północnej części woj.
podlaskiego ( wg raportu WIOŚ- 1999).
4.
Zespoły roślinne
Nadleśnictwo Suwałki nie posiada specjalistycznego opracowania fitosocjologicznego.
Jedynie w przypadku opracowań dotyczących rezerwatów oraz Suwalskiego
Parku
Krajobrazowego prowadzono na tym terenie badania mające na celu m.in. określenie
występujących zespołów roślinnych. Dlatego też w niniejszym opracowaniu opis zespołów
roślinnych ogranicza się do omówienia potencjalnej roślinności naturalnej występującej na
terenie działania nadleśnictwa.
Do zlokalizowania poszczególnych potencjalnych zespołów roślinnych na omawianym terenie
wykorzystano mapę potencjalnej roślinności naturalnej Polski w skali 1:300 000, wydanej przez
74
Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN (sporządzonej wg opracowania pod
kierownictwem i redakcją naukową Władysława Matuszkiewicza). Mapa ta przestawia
zróżnicowanie siedlisk wyrażone za pomocą wskaźników, jakimi są potencjalne zbiorowiska
roślinne. Potencjalne zespoły roślinne zamieszczone na mapie nie przedstawiają roślinności
pierwotnej ani przyszłej, lecz określają obecny potencjał ekologicznego środowiska fizyczno –
geograficznego.
Rycina nr 20 . Wycinek mapy roślinności potencjalnej dla Nadleśnictwa Suwałki.
Przybliżone granice
Oznaczenia na mapie:
1
4
5
- Ols środkowoeuropejski
41
- Niżowy łęgowy las wiązowo dębowy siedlisk 47
wodogruntowych poza strefą zalewów rzecznych
– Niżowe łęgi olszowe i jesionowowo-wiązowe 49
siedlisk wodogruntowych, okresowo lekko zabagniony
22
– Grądy subkontynentalne lipowo-dębowo-grabowe, 51
odmiana subborealna ze świerkiem, seria uboga,
23
– Grądy subkontynentalne lipowo-dębowo-grabowe, 53
odmiana subborealna ze świerkiem , seria żyzna
- Świetlista dąbrowa
- Kontynentalne bory mieszane
Suboceaniczne śródlądowe bory sosnowe w
kompleksie boru świeżego, boru wilgotnego i boru
suchego
– Kontynentalne
śródlądowe bory sosnowe w
kompleksie boru świeżego, boru suchego i boru
wilgotnego , odmiana subborealna
Kontynentalny bór bagienny
75
Zespoły roślinne charakterystyczne dla obszaru działania Nadleśnictwa Suwałki
Ols środkowoeuropejski (Carici elongatae–Alnetum sensu lato=Ribo nigri–Alnetum i Sphagno
squorrosi-Alnetum) - nr 1 w legendzie ryciny 20 - występuje niewielkimi płatami. Podłożem są
torfy o szerokim wachlarzu żyzności, od kwaśnych dystroficznych torfów wysokich do
obojętnych, bardzo żyznych torfów niskich. Na terenie Nadleśnictwa Suwałki występuje
kępowo, w szczególności we wschodniej i północnej części zasięgu terytorialnego.
Gatunkiem panującym w drzewostanie jest olsza czarna z towarzyszącą brzozą omszoną.
Warstwę krzewów tworzą różne gatunki wierzby, kruszyna, porzeczka czarna oraz jarząb,
czeremcha. Runo jest bujnie rozwinięte. Tworzy często strukturę kępkowo – dolinową. Na
kępkach występuje roślinność lasów suchszych, uboższych, w dolinkach natomiast roślinność
wodno–szuwarowa, jak np. kosaciec żółty (Iris pseudacorus), trzcina pospolita (Phragmites
communis), szczaw lancetowaty (Rumex hydrolapathum) i turzyce. Gatunkami charakterystycznymi dla tego zespołu są m.in.: turzyca długokłosa (Carex elongata), czermień błotna (Calla
palustris), porzeczka czarna (Ribes nigrum).
Niżowy łęgowy las wiązowo dębowy siedlisk wodogruntowych poza strefą zalewów rzecznych
(Ficario-Ulmetum chrysosplenietosum) - nr 4 w legendzie ryciny 20 – występuje na niewielkiej
powierzchni niewielkimi płatami w północnej części obszaru nadleśnictwa.
Niżowe łęgi olszowe i jesionowo olszowe siedlisk wodogruntowych, okresowo lekko
zabagnionych (Circaeo–Alnetum) - nr 5 w legendzie ryciny 20– występuje na terenach płaskich,
w dolinach wolno płynących rzek i strumieni. Podłożem są żyzne gleby mułowo – glejowe. Jest
zespołem najczęściej występującym z grupy zbiorowisk łęgowych. Płaty tego zespołu występują
wyraźnie w miejscach okresowo zalewanych, pozostających pod wpływem wody podsiąkowej.
W drzewostanach gatunkami panującymi jest olsza czarna i jesion wyniosły, czasami towarzyszy
im grab pospolity.Warstwa podszytu jest bujnie rozwinięta z dominującą czeremchą, trzmieliną i
podrostem drzew. Bogate runo tworzy układ warstwowy. W warstwie górującej panuje
pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), wiązówka błotna (Filipendula ulmaria), ostrożeń
warzywny (Cirsium oleraceum). W warstwie środkowej najczęściej występuje m.in.: świerząbek
orzęsiony (Chaerophyllum hirsutum), turzyca odległokłosa (Carex remota), niecierpek pospolity
(Impatiens noli–tangere), tojeść pospolita (Lisimachia vulgaris), wietlicza samicza, (Athyrium
filix–femina), czyściec leśny (Stachys silvatica), kuklik pospolity (Geum urbanum). W warstwie
dolnej panuje m.in.: śledzienica skrętolistna (Chrysosplenium alternifolium), jaskier rozłogowy
(Ranunculus
repens),
bluszczyk
kurdybanek
(Glechoma
hederacea),
(Galeobdolan luteum ).
76
gajowiec
żółty
Grądy subkontynentalne lipowo–dębowo–grabowe (Tilio-Carpinetum), odmiana subborealna
ze świerkiem;.– nr 22 (seria uboga), 23(seria żyzna), w legendzie ryciny 20 - są to zespoły często
występujące na obszarze całego nadleśnictwa dość dużych powierzchniach. Siedliska grądowe,
ze względu na swoją żyzność są przede wszystkim użytkowane rolniczo. Powierzchnie leśne
najczęściej są w mniejszym bądź większym stopniu zniekształcone działalnością człowieka. W
warunkach naturalnych tworzy głównie drzewostany dębowo grabowe. Podłożem są najczęściej
gleby brunatne różnych podtypów, wytworzone z piasków i glin akumulacji lodowcowej.
Siedliska grądowe należą do najbogatszych florystycznie zbiorowisk leśnych. Drzewostany
przeważnie mają strukturę wielopiętrową. W piętrach górnych panuje dąb, często w zmieszaniu
z lipą, natomiast w dolnym piętrze dominuje grab, z domieszką młodszych drzew gatunków
piętra górnego. Warstwa podszytowa jest raczej słabo rozwinięta, z uwagi na duże ocienienie
lasu. Występuje tu głównie leszczyna, trzmielina zwyczajna i brodawkowata, dereń oraz
podrosty drzew. W warstwie runa występuje wiele gatunków. Bujność runa jest zależna od
wilgotności siedliska. Gatunkami charakterystycznymi dla omawianego zespołu są m.in.
marzanka wonna (Asperula odorata), gajowiec żółty (Galeobdolon luteum), prosownica
rozpierzchła (Millium effusum), czworolist pospolity (Paris quadrifolia), czyściec leśny (Stachys
sivatica), kuklik pospolity (Geum urbanum), kopytnik pospolity (Asarum europaeum), tojeść
rozesłana (Lysimachia nummularia).
Dąbrowa świetlista (Potentillo albae–Quercetum typicum)– nr 41 w legendzie ryciny 20 występuje drobnymi płatami na terenie całego nadleśnictwa. Występuje głównie na łagodnych
morenowych zboczach o wystawie południowej. Podłożem są gleby suche, zasobne w wapń,
głównie na piaskach gliniastych lub lekkich glinach. Płaty dąbrowy świetlistej sąsiadują często z
borami sosnowymi, borami mieszanymi oraz z grądami.
W drzewostanie panuje dąb z większą lub mniejszą domieszką sosny. Warstwa podszytu
jest dobrze rozwinięta , buduje ją przede wszystkim jarząb, czeremcha, szakłak, głóg, berberys.
Runo jest bujnie rozwinięte z dużym udziałem gatunków kserotermicznych. Najczęściej
występuje tu:
koniczyna dwukłosowa (Trifolum alpestre),
ciemiężyk
biołokwiatowy
(Vincetxicum officinale), groszek czerniejący (Lathyrus niger), gorysz pagórkowy (Peucedanum
oreoselinum ), jaskier wielokwiatowy (Rannunculus polyanthenos), miodunka wąskolistna
(Pulmonaria angustifolia), pięciornik biały (Potentilla alba). Charakterystyczne dla zespołu jest
występowanie gatunków łąkowych, takich jak: sierpik barwierski (Seratula tinctoria), olszewnik
kminkolistny (Selinium carvifolia).
77
Kontynentalne bory mieszane (Pino–Quercetum aucy. Polon.=Querco roboris–Pinetum i
Serratulo–Pinetum) - nr 47 w legendzie ryciny 20– Wieksze płaty tego zespołu są w okolicach
miasta Suwałki , zarówno od północy, wschodu jak i na południu. Zespoły te występują na
siedliskach o szerokim wachlarzu żyzności i wilgotności – od prawie suchych poprzez świeże do
wilgotnych.
W drzewostanie panuje sosna, czasem z niewielkim udziałem dębu. Gatunkami
domieszkowymi są: brzoza brodawkowata, dąb, osika, rzadziej świerk, modrzew. W warstwie
podszytowej występuje głównie kruszyna, jarząb oraz podrosty drzew. W runie dominują
gatunki borowe, m.in.: borówka czarna i brusznica, siódmaczek leśny, pszeniec zwyczajny i
trawy: trzcinnik leśny, śmiałek pogięty. Z mchów spotyka się: rokiet pospolity, widłoząb
mietlisty, gajnik lśniący.
Kontynentalne śródlądowe bory sosnowe w kompleksie boru świeżego (Leucobryo-Pinetum),
boru
wilgotnego
(Molinio-Pinetum)
i
boru
suchego
(Cladonio-Pinetum),
odmiana
subborealna - nr 51 w legendzie ryciny 20– jest jednym z tych zespołów roślinnych, które
zajmują niewielką powierzchnię w południowej części zasięgu terytorialnego nadleśnictwa.
Występuje niewielkimi płatami w okolicach rzeki Czarna, we wschodniej części nadleśnictwa.
Kontynentalny bór bagienny (Vacciniouliginosi-Pinetum) - nr 53 w legendzie ryciny 20 jest
jednym z zespołów rzadziej występującym drobnymi kępami.
Tabela nr 25 . Procentowy udział typów siedliskowych lasu Nadleśnictwa Suwałki
w porównaniu do udziału w kraju.
Typ
siedliskowy
lasu
1
Bs
Bśw
Bw
Bb
BMśw
BMw
BMb
LMśw
LMw
LMb
Lśw
Lw
Ol
OlJ
Lł
Obręb
Puńsk
N-ctwo
Nadleśnictwo
stan na
1.01.2003r.
%
Lasy
państwowe
tereny
nizinne40 %
Lasy nie będące
własnością
Skarbu
Państwa40 %
5
6
7
Suwałki
Pow.w ha
2
3
4
12,93
99,53
928,93
12,36
91,68
2221,92
47,64
476,08
2526,63
91,36
324,44
45,87
143,83
6,26
4932,19
41,03
5,04
882,84
53,90
265,66
26,91
1,47
22,90
3,97
-
x
156,76
x
105,79
5861,12
53,39
96,72
3104,76
101,54
741,74
2553,54
92,83
347,34
49,84
x
x
1,2
x
0,8
44,2
0,4
0,7
23,4
0,8
5,6
19,2
0,7
2,6
0,4
x
1,6
29,4
1,9
0,2
23,8
4,7
0,3
13,1
2,3
0,2
7,2
1,3
2,1
0,6
0,3
Jak widać w Nadleśnictwie Suwałki ma miejsce duże zróżnicowanie siedlisk: lasowe
zajmują 52,7 %.
40
wg Las w liczbach 1997r
78
3,5
38,6
3,2
0,3
15,1
3,4
0,0
6,8
0,6
0,1
4,4
0,9
6,0
0,7
0,1
Rycina nr 21 . Procentowy udział typów siedliskowych w Nadleśnictwie Suwałki
Procentowy udział siedliskowych typów lasu
w Nadleśnictwie Suwałki wg stanu na 1.01.2003r.
2,6
0,7
0,4
1,2
0,8
19,2
5,6
44,2
23,4
0,8
0,7
5.
0,4
Bśw
Bb
BMśw
BMw
BMb
LMśw
LMw
LMb
Lśw
Lw
Ol
OlJ
Drzewostany
a) Bogactwo gatunkowe
Zgodnie z instrukcją Programu ochrony przyrody przedstawiono bogactwo gatunkowe
drzewostanów dla obrębów i nadleśnictwa. W poniższej tabeli uwzględniono gatunki
występujące w górnej warstwie drzew i opisane jako skład pierwszego piętra drzewostanu.
Tabela nr 26 . (Wzór nr 13). Zestawienie powierzchni i miąższości brutto drzewostanów wg grup
wiekowych i bogactwa gatunkowego
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
Obręb
| Bogactwo gatunkowe,
|
|
Wiek
|
|
|
|
nadleśnictwo
| drzewostany
| jednostka|--------------------------------| Ogółem | Ogółem |
|
|
|
| <=40 lat | 41-80 lat| >80 lat |
| [%]
|
|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Obręb
| jednogatunkowe
|
ha
|
239.90|
624.26|
106.90|
971.06|
14.16|
| PUŃSK
|
|
m3
|
32565|
228480|
36855|
297900|
15.01|
|
|----------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| dwugatunkowe
|
ha
|
373.02| 1124.26|
343.71| 1840.99|
26.85|
|
|
|
m3
|
48720|
428445|
128220|
605385|
30.50|
|
|----------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| trzygatunkowe
|
ha
|
601.90| 1055.82|
470.05| 2127.77|
31.04|
|
|
|
m3
|
77375|
362090|
198620|
638085|
32.15|
|
|----------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| cztero- i więcej gatunkowe |
ha
|
848.32|
842.69|
225.19| 1916.20|
27.95|
|
|
|
m3
|
120405|
253395|
69565|
443365|
22.34|
|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
79
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
Obręb
|
|
Wiek
|
|
|
|
nadleśnictwo
| drzewostany
|
|
|
| <=40 lat | 41-80 lat| >80 lat |
| [%]
|
|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Obręb
| jednogatunkowe
|
ha
|
340.91|
850.50|
23.28| 1214.69|
19.11|
| SUWAŁKI
|
|
m3
|
53600|
267430|
8980|
330010|
15.90|
|
|----------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| dwugatunkowe
|
ha
|
451.42| 1246.33|
432.82| 2130.57|
33.51|
|
|
|
m3
|
55655|
473700|
181720|
711075|
34.27|
|
|----------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| trzygatunkowe
|
ha
|
427.21|
870.95| 1003.62| 2301.78|
36.20|
|
|
|
m3
|
37545|
343320|
450965|
831830|
40.09|
|
|----------------------------------------------------------------------------------------------|
|
ha
|
218.71|
159.52|
332.45|
710.68|
11.18|
|
|
|
m3
|
14595|
47585|
139870|
202050|
9.74|
|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
Obręb
|
|
Wiek
|
|
|
|
nadleśnictwo
| drzewostany
|
|
|
| <=40 lat | 41-80 lat| >80 lat |
| [%]
|
|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Nadleśnictwo
| jednogatunkowe
|
ha
|
580.81| 1474.76|
130.18| 2185.75|
16.54|
| SUWAŁKI
|
|
m3
|
86165|
495910|
45835|
627910|
15.47|
|
|----------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| dwugatunkowe
|
ha
|
824.44| 2370.59|
776.53| 3971.56|
30.06|
|
|
|
m3
|
104375|
902145|
309940| 1316460|
32.43|
|
|----------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| trzygatunkowe
|
ha
| 1029.11| 1926.77| 1473.67| 4429.55|
33.52|
|
|
|
m3
|
114920|
705410|
649585| 1469915|
36.20|
|
|----------------------------------------------------------------------------------------------|
|
ha
| 1067.03| 1002.21|
557.64| 2626.88|
19.88|
|
|
|
m3
|
135000|
300980|
209435|
645415|
15.90|
|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
Dane dotyczące bogactwa gatunkowego dla nadleśnictwa przedstawiono na poniższych diagramach.
Rycina nr 22 . Bogactwo gatunkowe drzewostanów wg grup wiekowych w Nadleśnictwie
Suwałki (udział pow. w ha)
81lat i wyżej
41-80lat
do 40 lat
4500
4000
776,53
1473,67
2370,59
1926,77
3500
3000
2500
130,18
2000
557,64
1002,21
1500
1474,76
1000
500
580,81
824,44
1029,11
1067,03
0
jednogatunkowe
dwugatunkowe
trzygatunkowe
cztero i więcej
gatunkowe
80
Rycina nr 23 . Bogactwo gatunkowe drzewostanów wg grup wiekowych w Nadleśnictwie
Suwałki ( udział pow. w ha)
cztero i więcej gatunkowe
7000
trzygatunkowe
dwugatunkowe
6000
jednogatunkowe
5000
4000
3000
2000
1000
0
do 40 lat
41-80lat
81lat i wyżej
Jak widać na powyższych diagramach największą powierzchnię stanowią drzewostany dwu i
trzygatunkowe oraz w wieku 41-80 lat.
17%
20%
30%
33%
jednogatunkowe
dwugatunkowe
trzygatunkowe
cztero i więcej gatunkowe
b) Budowa pionowa
Bogactwo struktury drzewostanów Nadleśnictwa Suwałki w zależności od grup wiekowych
przedstawiono zgodnie z instrukcją w tabeli Wzór nr 14.
81
Tabela nr 27 (Wzór nr 14) Zestawienie powierzchni i miąższości brutto drzewostanów wg grup
wiekowych i struktury
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
Obręb
| Struktura drzewostanów|
|
Wiek
|
|
|
|
nadleśnictwo
| drzewostany
|
|
|
| <=40 lat | 41-80 lat| >80 lat |
| [%]
|
|-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
|-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Obręb
| jednopiętrowe
|
ha
| 2063.14| 3590.83|
924.92| 6578.89|
95.96|
| PUŃSK
|
|
m3
|
282617| 1251700|
386470| 1920787|
96.58|
|
|-----------------------------------------------------------------------------------------|
|
| dwupiętrowe
|
ha
|
|
33.49|
26.73|
60.22|
0.88|
|
|
|
m3
|
|
15110|
12245|
27355|
1.38|
|
|-----------------------------------------------------------------------------------------|
|
| trzypiętrowe
|
ha
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m3
|
|
|
|
|
|
|
|-----------------------------------------------------------------------------------------|
|
| o budowie przerębowej |
ha
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m3
|
|
|
|
|
|
|
|-----------------------------------------------------------------------------------------|
|
| w KO i KDO
|
ha
|
|
22.71|
194.20|
216.91|
3.16|
|
|
|
m3
|
|
5830|
34675|
40505|
2.04|
|-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Obręb
| jednopiętrowe
|
ha
| 1438.25| 3118.75| 1620.84| 6177.84|
97.17|
| SUWAŁKI
|
|
m3
|
163329| 1131170|
722535| 2017034|
97.00|
|
|-----------------------------------------------------------------------------------------|
|
| dwupiętrowe
|
ha
|
|
|
103.33|
103.33|
1.63|
|
|
|
m3
|
|
|
44115|
44115|
2.12|
|
|-----------------------------------------------------------------------------------------|
|
| trzypiętrowe
|
ha
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m3
|
|
|
|
|
|
|
|-----------------------------------------------------------------------------------------|
|
ha
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m3
|
|
|
|
|
|
|
|-----------------------------------------------------------------------------------------|
|
| w KO i KDO
|
ha
|
|
8.55|
68.00|
76.55|
1.20|
|
|
|
m3
|
|
2355|
15975|
18330|
0.88|
|-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Nadleśnictwo
| jednopiętrowe
|
ha
| 3501.39| 6709.58| 2545.76| 12756.73|
96.54|
| SUWAŁKI
|
|
m3
|
445946| 2382870| 1109005| 3937821|
96.79|
|
|-----------------------------------------------------------------------------------------|
|
| dwupiętrowe
|
ha
|
|
33.49|
130.06|
163.55|
1.24|
|
|
|
m3
|
|
15110|
56360|
71470|
1.76|
|
|-----------------------------------------------------------------------------------------|
|
| trzypiętrowe
|
ha
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m3
|
|
|
|
|
|
|
|-----------------------------------------------------------------------------------------|
|
ha
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m3
|
|
|
|
|
|
|
|-----------------------------------------------------------------------------------------|
|
| w KO i KDO
|
ha
|
|
31.26|
262.20|
293.46|
2.22|
|
|
|
m3
|
|
8185|
50650|
58835|
1.45|
|-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
Jak widać w przedstawionej tabeli struktura drzewostanów nie jest urozmaicona mimo
bogactwa gatunkowego w drzewostanach. Są to drzewostany jednopiętrowe w 96,54 %,
drzewostany dwupiętrowe stanowią tylko 1,24%, a drzewostany w przebudowie KO i KDO
2,22%.
82
c) Pochodzenie
Drzewostany Nadleśnictwa Suwałki pochodzą głównie z odnowień sztucznych.
Tabela nr 28 (Wzór nr 15). Zestawienie powierzchni i miąższości wg rodzajów i pochodzenia
drzewostanów oraz grup wiekowych
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
Obręb
|
|
|
Wiek
|
|
|
|
nadleśnictwo
|Rodzaj i pochodzenie drzewostanów| jednostka|--------------------------------| Ogółem | Ogółem |
|
|
|
| <=40 lat | 41-80 lat| >80 lat |
| [%]
|
|-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
|-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Obręb
| plantacje drzew szybko rosnących|
ha
|
|
|
|
|
|
| PUŃSK
|
|
m3
|
|
|
|
|
|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| plantacje topolowe
|
ha
|
|
|
|
|
|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| odroślowe
|
ha
|
15.90|
|
|
15.90|
0.23|
|
|
|
m3
|
460|
|
|
460|
0.02|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| z samosiewu
|
ha
|
4.16|
|
|
4.16|
0.06|
|
|
|
m3
|
285|
|
|
285|
0.01|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| z sadzenia
|
ha
|
876.44|
217.13|
| 1093.57|
15.95|
|
|
|
m3
|
100825|
58135|
|
158960|
7.99|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| brak informacji
|
ha
| 1166.64| 3429.90| 1145.85| 5742.39|
83.76|
|
|
|
m3
|
181047| 1214505|
433390| 1828942|
91.98|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| ogółem obręb
|
ha
| 2063.14| 3647.03| 1145.85| 6856.02|
100.00|
|
|
|
m3
|
282617| 1272640|
433390| 1988647|
100.00|
|-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Obręb
ha
|
|
|
|
|
|
| SUWAŁKI
|
|
m3
|
|
|
|
|
|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
|
ha
|
|
|
|
|
|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| odroślowe
|
ha
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m3
|
|
|
|
|
|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| z samosiewu
|
ha
|
0.83|
|
|
0.83|
0.01|
|
|
|
m3
|
|
|
|
|
|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| z sadzenia
|
ha
|
1.21|
|
|
1.21|
0.02|
|
|
|
m3
|
|
|
|
|
|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| brak informacji
|
ha
| 1436.21| 3127.30| 1792.17| 6355.68|
99.97|
|
|
|
m3
|
163329| 1133525|
782625| 2079479|
100.00|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| ogółem obręb
|
ha
| 1438.25| 3127.30| 1792.17| 6357.72|
100.00|
|
|
|
m3
|
163329| 1133525|
782625| 2079479|
100.00|
|-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Nadleśnictwo
ha
|
|
|
|
|
|
| SUWAŁKI
|
|
m3
|
|
|
|
|
|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
|
ha
|
|
|
|
|
|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| odroślowe
|
ha
|
15.90|
|
|
15.90|
0.12|
|
|
|
m3
|
460|
|
|
460|
0.01|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| z samosiewu
|
ha
|
4.99|
|
|
4.99|
0.04|
|
|
|
m3
|
285|
|
|
285|
0.01|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| z sadzenia
|
ha
|
877.65|
217.13|
| 1094.78|
8.29|
|
|
|
m3
|
100825|
58135|
|
158960|
3.91|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| brak informacji
|
ha
| 2602.85| 6557.20| 2938.02| 12098.07|
91.55|
|
|
|
m3
|
344376| 2348030| 1216015| 3908421|
96.07|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| ogółem obręb
|
ha
| 3501.39| 6774.33| 2938.02| 13213.74|
100.00|
|
|
|
m3
|
445946| 2406165| 1216015| 4068126|
100.00|
|
|---------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
| w tym z panującym gat. obcym
|
ha
|
|
|
|
|
|
|-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
83
d) Ukierunkowane zmiany ekosystemów leśnych
BOROWACENIE (pinetyzacja) określane jest w drzewostanach na siedliskach borów
mieszanych, lasów mieszanych i lasów.
W zależności od udziału sosny (modrzew potraktowano jako gatunek właściwy dla
siedlisk żyznych) w górnej warstwie drzew wyróżniono borowacenie:
a) słabe, jeżeli udział sosny w składzie gatunkowym drzewostanu wynosi.
- ponad 80% na siedliskach borów mieszanych,
- 50-80% na siedliskach lasów mieszanych,
-10-30% na siedliskach lasowych,
b) średnie, jeżeli udział sosny wynosi:
- ponad 80% na siedliskach lasów mieszanych,
- 30-60% na siedliskach lasowych,
c) mocne, jeżeli udział sosny w składzie gatunkowym drzewostanu wynosi ponad 60% na
siedliskach lasowych.
Tabela nr 29 (Wzór nr 22). Zestawienie powierzchni wg stopnia borowacenia i grup wiekowych
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
Obręb
| Stopień borowacenia |
Wiek
|
|
|
|
nadleśnictwo
|
|--------------------------------| Ogółem | Ogółem |
|
|
| <=40 lat | 41-80 lat| >80 lat |
| [%]
|
|--------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
|--------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Obręb
| brak
|
506.83|
470.69|
51.38| 1028.90|
15.26|
|
|------------------------------------------------------------------------------|
| PUŃSK
| słabe
|
891.72| 1190.35|
365.64| 2447.71|
36.29|
|
|------------------------------------------------------------------------------|
|
| średnie
|
426.84| 1275.36|
452.15| 2154.35|
31.95|
|
|------------------------------------------------------------------------------|
|
| mocne
|
226.98|
658.57|
227.05| 1112.60|
16.50|
|--------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Obręb
| brak
|
356.94|
144.18|
24.33|
525.45|
8.46|
|
|------------------------------------------------------------------------------|
| SUWAŁKI
| słabe
| 1004.85| 2425.26| 1494.99| 4925.10|
79.34|
|
|------------------------------------------------------------------------------|
|
| średnie
|
41.73|
482.57|
213.52|
737.82|
11.89|
|
|------------------------------------------------------------------------------|
|
| mocne
|
7.29|
10.19|
1.78|
19.26|
0.31|
|--------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Nadleśnictwo
| brak
|
863.77|
614.87|
75.71| 1554.35|
12.00|
|
|------------------------------------------------------------------------------|
| SUWAŁKI
| słabe
| 1896.57| 3615.61| 1860.63| 7372.81|
56.93|
|
|------------------------------------------------------------------------------|
|
| średnie
|
468.57| 1757.93|
665.67| 2892.17|
22.33|
|
|------------------------------------------------------------------------------|
|
| mocne
|
234.27|
668.76|
228.83| 1131.86|
8.74|
|--------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
84
Rycina nr 24 . Stopień borowacenia w drzewostanach Nadleśnictwa Suwałki
8,74
22,33
12
brak
słabe
średnie
mocne
56,93
W nadleśnictwie borowacenie mocne występuje na 8,74% powierzchni. Jak widać na diagramie
większość (69%) drzewostanów wykazuje borowacenie słabe lub jego brak.
MONOTYPIZACJA (ujednolicenie składu gatunkowego lub wiekowego) jest jednym z
procesów
prowadzących
do
zmian
ekosystemów
leśnych.
Udział
drzewostanów
jednogatunkowych w Nadleśnictwie Suwałki wynosi 16,5% powierzchni. Struktura gatunkowa
lasów w Polsce* ulega korzystnym przemianom, co wyraża się zwiększeniem udziału gatunków
liściastych z 13% w 1945 r. do 21,3% w 1996r. Struktura siedlisk powoduje, że w lasach
państwowych dominują gatunki iglaste, a przede wszystkim sosna (71%).
Taka struktura jest również w Nadleśnictwie Suwałki (gatunki iglaste stanowią 82,35%, z
czego sosna – 58,95%).
Struktura wiekowa przedstawiona jest w tomie I planu urządzenia lasu – największą
powierzchnię zajmują drzewostany III klasy wieku. Z punktu widzenia ujednolicenia
gatunkowego i wiekowego - monotypizacja w Nadleśnictwie Suwałki nie występuje.
NEOFITYZACJA - wnikanie lub wprowadzanie gatunków obcego pochodzenia do
składu gatunkowego drzewostanów. Obecnie ta forma zmian ekosystemów leśnych nie ma
znaczenia w warunkach nadleśnictwa. Drzewostany z panującym obcym gatunkiem nie
występują.
*
Raport Lasów Państwowych za 1996r.
85
Gatunki obcego pochodzenia występują jako domieszki w drzewostanach. Poniżej podano
lokalizację drzewostanów z udziałem (co najmniej 10%) gatunków obcych.
Gatunki obcego pochodzenia odnotowano również jako występujące pojedynczo,
miejscami lub jako przestoje.
Tabela nr 30 . Wykaz drzewostanów z pojedynczym udziałem gatunków obcych
Gatunek
Lokalizacja –Adres leśny
1
2
Sosna Banksa
Obręb Puńsk – 124c
Dąb czerwony
Obręb Puńsk – 20j, 47c, 96a, 127g, 144c, 150f, 249Af,
Obręb Suwałki – 18a, 32i, 34f, 219c, 229a, 247c, 250b, w, 251c,d,
Tabela nr 31 . Udział gatunków obcego pochodzenia w podroście, podsadzeniach i podszycie
Gatunek
Lokalizacja –Adres leśny
1
Dąb czerwony
Robinia akacjowa
Klon jesinolistny
2
Obręb Puńsk – 249Cg, 249Dd,
Obręb Suwałki – 227a, 342b,
Obręb Puńsk - 57h, 111c, 138j,l,
Obręb Suwałki – 59d,
Obręb Suwałki – 59d, 139a, 140j, 335c, 342f,
Gatunki obce w dolnej warstwie mogą występować w szerszym zakresie, ponieważ
podczas taksacji notowano do trzech gatunków panujących w podszycie, natomiast w podroście i
podsadzeniach jedynie gatunki stanowiące udział w danej warstwie.
Pojednycze egzemplarze sosny wejmutki występują w obrębie Suwałki w oddz. 4c i 5b.
Głównymi gatunkami obcymi na terenie lasów Nadleśnictwa Suwałki jest sosna Banksa,
dąb czerwony i robinia akacjowa. Występują przede wszystkim jako domieszka lub jako gatunek
towarzyszący oraz w podszycie i nie mają wpływu na jakość i stan drzewostanów.
86
6.
a)
Parki wiejskie i miejskie
Parki w zarządzie Nadleśnictwa Suwałki
Tabela nr 36 (Wzór nr 16) Wykaz parków wiejskich w zarządzie Nadleśnictwa Suwałki
Lp
Nazwa parku
Gmina
Wieś
Leśnictwo
Oddz. Poddz.
1
2
3
1
Ogólny opis
Pow.w ha
4
Wiżajny
Sudawskie
Sudawskie Bondziszki
Oddz.1t
2,82*
5
Park podworski z pozostałością dworu
(fundamenty, kolumny). Ciekawe i stare
drzewa: lipy, orzech włoski
Zagrożenia
Uwagi
6
7
Wycinanie
drzew na
Brak
prywatnej dokumentacji
części
* Powierznia zarządzana przez Nadleśnictwo Suwałki.
b) Parki w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Suwałki
W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Suwałki znajduje się cztery parki zarejestrowane
u Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody i Zabytków. Są to w zasadzie pozostałości po
dawnych parkach dworskich. Na skutek zniszczeń, spowodowanych brakiem właściwej
gospodarki w latach powojennych, obiekty te często zatraciły swój pierwotny charakter. Jednak
z uwagi na swoją architekturę i walory botaniczne, mają znaczenie dydaktyczno-rekreacyjne, są
również świadectwem kultury i historii narodu.
Tabela nr 32 . Parki wiejskie wpisane do rejestru zabytków w zasięgu działania Nadleśnictwa
Suwałki
Lp
Nr rej.
Lokalizacja
Okres
powstania
Nazwa obiektu objętego ochroną oraz jego krótka
charakterystyka
Data wpisu
do rejestru
1
2
3
4
5
Gmina Puńsk
1
A-433
Dowciaszki
Park dworski
12.11.1985
Stara
Hańcza
Park dworski
10.11.1988
Park miejski im.Konstytucji 3 Maja
15.11.1988
Gmina Wiżajny
2
A-599
Gmina Suwałki
3
A-613
4
A-945
Suwałki
Huta
XIXw.
Pozostałości parku i zespołu dworskiego
Tabela nr 33 . Parki wiejskie poza rejestrem zabytków w zasięgu działania Nadleśnictwa
Suwałki
Lokalizacja
Lp
Gmina
Uwagi
charakterystyka
1
1
2
Rutka Tartak
3
Kadaryszki
4
Park dworski z XIX wieku
87
5
Wg rej. kons.
Zabytków
7.
Pozostałe obiekty wpisane do rejestru zabytków i objęte ochroną
konserwatorską
Tabela nr 34 . Obiekty archeologiczne wpisane do rejestru zabytków na gruntach Nadleśnictwa
Suwałki
Lp
Nr rej.
Wieś
Leśnictwo
Oddz.
charakterystyka
Wpis
1
2
3
4
5
Gmina Jeleniewo
Grodzisko pradziejowe i wczesnośredniowieczne (Szurpiły) -zwane
potocznie „Górą Zamkową” – działka 10/3 – 4,92ha to grunty
Obszar arch. 14-84, stan. Nr 3
28.12.1994r.
Nowe Miasto
Szwajcaria
Białorogi
Oddz. 350
Cmentarzysko kurhanowe zw. „Cmentarzysko Jaćwingów” część
cmentarzyska jest w zarządzie Nadleśnictwa Suwałki – 3,34ha.
Cmentarzysko jest objęte ochroną rezerwatową.
Obszar arch.16-84, stan. Nr 24.
30.12.1994r.
Osinki
Białorogi
Oddz 357
Grodzisko tzw. „Zamczysko” – cmentarzysko kurhanowe kultury
sudawskiej z V-VIw. -część w Nadleśnictwie Suwałki - wg wypisu z
rejestru z 14.11.1994r. jest to działka nr 57 o pow. 12,61ha – wg stanu na
1.01.2003r. oddz. 357 obejmuje pow.12,47ha
Obszar arch. 16-84, stan. Nr 6.
16.01.1995r.
Czajewszczyzna
A–a–2
1
Szurpiły
Oddz.186
Miasto Suwałki
1
A-a-5
Gmina Suwałki
1
A-a-16
Tabela nr 35 . Obiekty wpisane do rejestru zabytków w zasięgu działania Nadleśnictwa
Lp
Nr rej.
Lokalizacja
charakterystyka
Wpis
1
2
3
4
5
Gmina Jeleniewo
41
1 127/A42 .
A-88
2 A–a – 25
Szurpiły
Osada wczesnośredniowieczna (Targowisko), stan. 4 w Szurpiłach
1970r.
14.11.1980r.
Czajewszczyzna
Grodzisko pradziejowe i wczesnośredniowieczne (Szurpiły) - część
poza gruntami w zarządzie Nadleśnictwa Suwałki (A-a-2)
28.12.1994r.
Miasto Suwałki
1
A-a-5
Gmina Szypliszki
1 69A
94
Gmina Wiżajny
1
190/A
A-82
2
191/A
A-83
70/A
A-93
3
4
A-a-4
Nowe Miasto Cmentarzysko kurhanowe zw. „Cmentarzysko Jaćwingów” , VI-VIIIwiek
30.12.1994r.
n.e. - część cmentarzyska poza gruntami w zarządzie Nadleśnictwa Suwałki
Szwajcaria
Jegliniec
Dzierwany
Grodzisko „Pilekalnis” lub „Stare Zamczysko”, pozostałość
warowni Jaćwingów z XI-XII wieku
1968r.
14.11.1980r.
Dwa kurhany pradziejowe, stan. 1.Kurhany są cenną pozostałością
osadnictwa pradziejowego tego obszaru i terenem przyszłych badań
naukowych
1973r.
7.11.1980r.
Grodzisko pradziejowe, stan. 5 .
Sudawskie
Grodzisko wczesnośredniowieczne, stan.1.
Smolniki
Osada wczesnośredniowieczna, stan. 1 . Cenny obiekt archeologiczny po
osadnictwie ludności Jaćwieskiej z XI-XIII wieku
5
462
Kaplica na cmentarzu par. rzymskokatolickiej, XVIII/XIXw.
6
440
Układ urbanistyczny, koniec XVIwieku
7
506
Wiżajny
41
42
Zespół kościoła par. pw.św.Teresy: koścół murowany ok.1825r.,
dzwonnica drewniana ok.1862r,
wg rejestru woj.białostockiego
Wg rejestru woj.suwalskiego
88
1973r.
7.11.1980r.
1968r.
14.11.1980
28.12.1994r.
Lp
Nr rej.
Lokalizacja
charakterystyka
Wpis
1
2
3
4
5
Gmina Suwałki
1 85a, 85b.
85c
Osowa
Osada z okresu wpływów rzymskich. Cmentarzysko kurhanowe położone na
polu zwanym „Pusta”
7.11.1980r.
2
A-a-17
3
159A,
159/1-A
86a,b,
Krzywólka
Osada z okresu rzymskiego. Jest cenną pozostałłością po ludności
Jaćwieskiej z okresu między III a V wiekiem naszej ery. Jest jednym z
rzadszych obiektów tego rodzaju na suwalszczyźnie. Stanowisko1.
4
A-a-16
Osinki
Grodzisko zwane potocznie „Górą Zamkową” lub „Zamczyskiem” – część w
16.01.1995r.
Nadleśnictwie Suwałki – oddz. 357 – grodzisko z okresu kultury sudawskiej, VVIwiek, stanowisko badane w 1959 r. Przez J.Okulicza
5
A-945
Huta
6
A-505
Żyliny
Cmentarzysko kurhanowe z III-Vwieku ne. Stan.1.
1971r.
7.11.1980r.
Zespół dworsko-ogrodowy, dwór mur. Z poł.XIXw., brama wjazdowa,
pozostałości archeologiczne huty, pozostałości parku
Zespół kościoła parafialnego: kościół i dzwonnica drewniane z 1926r.
Tabela nr 36 . Cmentarze wpisane do rejestru zabytków na gruntach Nadleśnictwa Suwałki
Lp
Nr
rej.
Wieś
Leśnictwo
Oddz.
charakterystyka
Wpis
1
2
3
4
5
Gmina Rutka Tartak
Wierzbiszki
1
A-833
Rutka
Oddz. 38c
Wojenny z I wojny światowej. Założony na skraju lasu z 1915r. Mogiły
20 żołnierzy niemieckich i 6 rosyjskich
0,02ha
Tabela nr 37 . Cmentarze wpisane do rejestru zabytków w zasięgu działania nadleśnictwa
Lp
Nr
rej.
Lokalizacja
charakterystyka
Wpis
1
2
3
4
5
Gmina Rutka Tartak
1 A-834 Folusz
Gmina Suwałki
1 353 Leszczewek
2 620 Magdalenowo
Ewangelicki, XIX/XXwiek,
0,07ha
Żołnierzy niemieckich z I wojny światowej
Parafialny, rzymskokatolicki, XVIII wiek
Miasto Suwałki
1
520
2
499
3
618
4
A1009
5
A-832
6
A-952
7
A-953
Ul.Bakałarzewska
Ul.Zarzecze
Parafialny – rzymskokatolicki, najstarszy nagrobek z 1836r,, kwatera peowiaków,
kwatera żołnierzy polskich (72groby)
8ha
zagrożony
Żydowski, XIXw. (od ul.Engelsa)
Prawosławny, XIXw., (ul.Engelsa- na prawym brzegu Czarnej Hańczy
między cm.rzymskokatolickim i żydowskim – ok. 500m od
cerkwi(obecny kościół przy ul.Mickiewicza) nagrobek z 1878r,
3,66ha
Ewangelicki, najstarszy nagrobek z 1852r,
Szwajcaria
Gmina Wiżajny
1 720 Smolniki
2 721
Wiżajny
3 677
4 739 Soliny
Żołnierzy i jeńców radzieckich z II wojny światowej, w sąsiedztwie lasu
Szwajcaria. 46tys. Jeńców i 5136 żołnierzy z 3 Frontu Białoruskiego
Zbiorowa mogiła 16 bezimiennych członków polskiego ruchu oporu z II
wojny światowej – straconych 1.04.1944r. w Suwałkach
Zbiorowa mogiła 12 Polaków członków ruchu oporu z 1944r. - grupa
St.Bieleckiego „Ziomka”. Rozstrzelani przez Niemców 26.04.1940r. 200
m od szosy, w lesie
ok.3ha
0,44ha
1,85ha
0,012ha
0,03ha
Parafii rzymskokatolickiej z końca XVIIIw., najstarszy nagrobek z 1915r.
0,4ha
Par.rzymskokatolickiej, XIXwiek, najstarszy nagrobek 1816r.
0,8ha
Ewangelicki, XIXw., najstarszy nagrobek 1885r.
0,56ha
Ewangelicki z XIX wieku , nagrobki 1967r.
0,14ha
89
Tabela nr 38 . Cmentarze wojenne i miejsca pamięci poza rejestrem zabytków w zasięgu
działania nadleśnictwa
Lp
Gmina
1
Lokalizacja
2
3
1
Wiżajny
2
Suwałki
Smolniki
PłocicznoOsada
Pijawne
Polskie
3
4
charakterystyka
5
Podnowinka
Powstańcze
uroczysko
6
Upustek
Nowinka
Uwagi
4
5
Mogiła żołnierza radzieckiego z Armii Czerwonej z 1944r.
Cmentarz wojenny z I wojny światowej założony w 1914-1918r.
Ponad 100 niemców i 263 rosjan
Mogiła z I wojny światowej (1914r.) na 1,6m2 (nie istnieje0
zniszczona w czasie przebudowy drogi, w mogile było
prawdopodobnie 4 żołnierzy niem. Z 44 Pułku Piechoty
Zbiorowa mogiła 5 Polaków straconych przez Niemców 30.06.1944
4m2
0,21ha
1,6m2
16m2
Cmentarz wojenny z I wojny światowej
Cmentarz wojenny żołnierzy rosyjskich z I wojny światowej z
1914r.
0,125ha
W rejestrrze konserwatora zabytków jest wiele obiektów zabytkowych należą do nich
m.in.: budynki, kaplice, cerkwie, układ urbanistyczny, zespół koszarowy, molenny. Dla
przykładu można podać, że najwięcej jest ich w mieście Suwałki - ok.175.
8.
Stanowiska archeologiczne na obszarze działania Nadleśnictwa Suwałki
W dokumentacji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Delegatura w Suwałkach
istnieją dokumenty wskazujące na fakt istnienia na tym terenie śladów osadnictwa, cmentarzysk,
osad, grodów i grodzisk z różnych epok. Są one zaznaczone na mapie walorów przyrodniczych.
Na gruntach zarządzanych przez Nadleśnictwo Suwałki są 3 stanowiska archeologiczne
przedstawione w tabeli nr 34.
Przybliżoną ilość stanowisk archeologicznych odkrytych, badanych, znalezionych śladów lub
zgłoszonych w zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki obrazuje poniższe zestawienie:
Lp
Gmina
1
2
Nr
obszaru
3
Ilość
stanowisk
4
1
Szypliszki
12-86
12
2
Szypliszki,
13-86
Puńsk
37
3
Puńsk
13-87
10
4
Jeleniewo,
14-83
Przerośl
17
5
Jeleniewo
14-84
34
6
Puńsk
14-86
55
Krótka charakterystyka
5
Ślady osadnictwa z epoki kamienia, późnego średniowiecza i okresu
nowożytnego, grodzisko z 2 poł.Itys./pocz.Iitys. z okresu kultury
jaćwieskiej, stan. Nr 12 – grodzisko w rejestrze zabytków (nr 69-A/94 z
25.10.1968r.)
Z epoki kamienia, starożytności, okresu wpływów rzymskich(kultura
zachodniobałtycka), późne średniowiecze,
Ślady osadnictwa z epoki kamienia, okresu mezolitu, średniowiecza,
ślady kultury sudawskiej
Ślady osadnictwa z epoki kamienia, okresu wpływów rzymskich
(kultura sudawska), okresu neolitu, mezolitu, epoki kamienia,
średniowiecza, ślady kultury sudawskiej, stan. Nr 2 – tzw. „Francuskie
mogiłki”
Ślady osadnictwa z epoki kamienia, okresu wpływów poźnorzymskich
, okresu neolitu, mezolitu, poźnego paleolitu, epoki kamienia,
średniowiecza, ślady kultury sudawskiej, stan.nr 3- grodzisko w
rejestrze zabytków (nr A-a-2)
Ślady osadnictwa z różnych epok: kamienia, żelaza, brązu, paleolitu,
średniowiecza i czasów nowożytnych , stan. Nr 9 -szeląg Elbląski –
moneta z 1763r. z czasów Augusta III
90
Gmina
Lp
1
2
Nr
obszaru
3
Krótka charakterystyka
Ilość stanowisk
4
5
7
8
Puńsk
Puńsk
14-87
14-88
9
17
9
Jeleniewo
15-83
30
10 Jeleniewo
15-84
32
11 Jeleniewo
15-85
11
12 Puńsk
15-86
29
13 Puńsk, Sejny
15-88
Krasnopol, Puńsk,
14
15-87
Sejny
58
Ślady osadnictwa
Ślady osadnictwa
Z epoki kamienia, mezolitu, starożytności, okresu wpływów
rzymskich(kultura sudawska), późne średniowiecze,
Cmentarzysko z okresu rzymskiego (kultura
zachodniobrytyjska i sudawska) ślady osadnictwa z epoki
kamienia,
Ślady osadnictwa z epoki kamienia, okresu mezolitu,
średniowiecza, ślady kultury sudawskiej
Ślady osadnictwa z różnych epok: kamienia, żelaza, brązu,
paleolitu, średniowiecza i czasów nowożytnych
Ślady osadnictwa z okresu mezolitu,i średniowiecza
19
Ślady osadnictwa głównie średniowiecznego
Cmentarzysko kultury zachodniobałtyjskiej, ślady
osadnictwa z okresu wpływów rzymskich oraz
średniowiecza, stan.Nr 1 cmentarzysko ( nr 31/58), stan. Nr
2 – osada (nr nr 173/1/A/72, 173/2/A/72, 173/3/A/72) w
rejestrze zabytków
Osada z okresu wpływów późnorzymskich, cmentarzyska
kurhanowe kultury sudawskiej, ślady osdnictwa wczesnego
średniowiecza, stan. Nr 6 – cmentarzysko ( nr A-a-16), stan.
Nr 10 –osada sudawska (nr 159A, 159/1A z 1971r.), stan.
Nr 24 – cmentarzysko ( nr A-a-5) w rejestrze zabytków
Ślady osadnictwa, stan nr 9 (nr MS/A/958) i 10 (nr
MS/A/960) w rejestrze zabytków z 19.12.1995r. w Muzeum
w Suwałkach
Ślady osadnictwa i osad, cmentzrzysk, obozowisk
Ślady osadnictwa z okresu neolitu, epoki kamienia,
średniowiecza, ślady kultury jaćwieskiej i ceramiki
sznurowej
Ślady osadnictwa z okresu wczesnego średniowiecza
Ślady osadnictwa z różnych epok: kamienia, żelaza, brązu,
od kultury pradziejowej do sudawskiej, amfor kulistych i
jaćwieskiej
15 Suwałki
16-83
18
16 Suwałki
16-84
25
17 Szypliszki
16-85
11
18 Krasnopol
16-86
54
19 Krasnopol, Sejny
16-87
59
20 Bakałarzewo
17-83
102
21 Miasto Suwałki
17-84
54
17-86
36
Ślady osadnictwa, obozowisk z okresu średniowiecza
18-84
18-85
4
12
25 Suwałki
18-86
8
26 Suwałki
27 Suwałki
19-85
19-86
27
4
28 Nowinka
20-84
58
Ślady osadnictwa średniowiecznego
Ślady osadnictwa średniowiecznego i okresu neolitu
Ślady osadnictwa średniowiecznego, okresu mezolitu i
paleolitu
Ślady osadnictwa z okresu mezolitu, neolitu i głównie
średniowiecza,
Suwałki,
Krasnopol
23 Suwałki
24 Suwałki
22
W zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki jest 28 obszarów archeologicznych, na
których jest 842 stanowiska. Lokalizacja stanowisk zaznaczona jest na mapie walorów przyrody
dla nadleśnictwa.
91
9.
Fauna
Nadleśnictwo Suwałki nie posiada specjalistycznych opracowań faunistycznych dla
swojego terenu. Poza gatunkami przedstawionymi w dziale “Gatunki chronione” na terenie
nadleśnictwa występuje wiele innych gatunków ptaków i zwierząt. Trudno byłoby wymienić je
wszystkie, czy podać ich liczebność, bowiem dotychczas nie prowadzono badań z tego zakresu
na obszarze nadleśnictwa.
W nadleśnictwie wg stanu na 1.01.2003r. brak jest ptaków objętych ochroną strefową .
Na obszarze nadleśnictwa prowadzone jest okresowe liczenie zwierzyny. Poniżej
przedstawiono
zestawienie ilości niektórych zwierząt, dla których prowadzona jest
inwentaryzacja:
Tabela nr 39 .
Zestawienie liczebności wybranych gatunków zwierząt
Jednostka
1
Inwentaryzacja –1999r.
Inwentaryzacja - 2001r.
Ilość w szt.
Jeleń
Sarna
Łoś
2
14
23
22
35
3
4
100
95
102
103
689
933
1013
1065
Dzik
5
216
226
265
271
Jak wynika z powyższego zestawienia liczebność zwierząt jest stosunkowo stabilna.
10. Zadrzewienia
Według stanu na 1.01.2003r. w omawianym nadleśnictwie zadrzewienia i zakrzaczenia
spełniające rolę remiz śródleśnych występują m.in.
W obrębie Puńsk - w oddz. 60o,r,z,dx, 150o, 152h, 154a, 155Ab, 165h, 170k,
W obrebie Suwałki – w oddz. 215c, 224d, 353a.
Na terenie nadleśnictwa są to w większości bagna porośnięte brzozą, olchą, wierzbą o
zróżnicowanym zadrzewieniu. Szczegółowe dane w tym zakresie zarejestrowane zostały
podczas taksacji i znajdują się w tomie II planu u.l. (opis taksacyjny lasu dostępny w
nadleśnictwie) na okres 2003 -2012.
92
11. Inne walory na terenie działania nadleśnictwa
a) Lasy cenne przyrodniczo i zasługujące na zainteresowanie
Na terenie Nadleśnictwa Suwałki ciekawsze obszary objęte są ochroną rezerwatową lub
też ochroną krajobrazową i zostały omówione we wcześniejszych częściach niniejszego
opracowania.
b) Miejsca historyczne, martyrologii
i inne ciekawe obiekty na terenie Nadleśnictwa
Suwałki i w zasięgu działania
Na gruntach nadleśnictwa znajdują się miejsca związane z historią kraju, wojen,
martyrologią, miejsca kultu religijnego, miejsca o charakterze naturalnych źródlisk, czy
utwory fizjograficzne. Lokalizację i krótką charakterystykę ciekawszych z nich podaje
się poniżej:
Lokalizacja
oddz.,
okolice oddz.
Leśnictwo
Krótki opis
1
2
3
Obręb Puńsk
2- 3A
Bondziszki
Góra Prusaka
16 l
Rutka
Źródliska
28a
Bondziszki
Mogiła z okresu II wojny światowej
37h,j,w
Rutka
Utwory fizjograficzne
38c
Rutka
Cmentarz
66
Hańcza
Tzw.”Gaj” – góra Olejna
67
Hańcza
Góra Lisia
68
Hańcza
Góra Zalewki
69
Hańcza
Góra Tabaczyna (Baczyna)
81c
Szypliszki
Kapliczka
90d
Szypliszki
90p
Szypliszki
Cmentarz
93a
Szypliszki
111j
Zaboryszki
Źródliska
123h
Zaboryszki
Krzyż
130
Szurpiły
Góra Pawłówka
153
Hańcza
Cmentarz w ur. Hańcza
165
Szurpiły
Góra Maćkowa
166h
Szurpiły
Źródliska
93
Lokalizacja
oddz.,
okolice oddz.
Leśnictwo
Krótki opis
1
2
3
Obręb Puńsk
167
Szurpiły
Góra Wielki Otłok
169c
Szurpiły
Źródliska
169f
Szurpiły
184l
Hańcza
185a
Hańcza
247c
Krasnopol
Miejsce pamieci - mogiła
285a
Krasnopol
Krzyż wdzięczosci Bogu za doznane łaski w 45
rocznicę KŁ „Łoś” w Sejnach A.D.2000
36d
Płociczno
W części W pomnik ku czci 13 partyzantów poległych
w 1944r.
47b
Płociczno
Cmentarz
cz.47, 59
Płociczno
Dawna kolejka wąskotorowa
229f
Papiernia
230d
Papiernia
230i
Papiernia
Cmentarz
335c
Białorogi
Zbiorowa mogiła z 1940r.
339
Białorogi
Miejsce pamięci - krzyż
342 /348
Białorogi
Miejsce pamięci – krzyż, cmentarz
350ab
Białorogi
Cmentarzysko Jaćwingów- rezerwat- w rej zabytków
357
Białorogi
Grodzisko – w rej.zabytków
Pijawne,
Część najdłuższego w Polsce „Konnego Szlaku
Turystycznego Puszczy Augustowskiej” (246km)
spinającego symbolicznie Biebrzański i Wigierski Park
Narodowy oraz Nadleśnictwa Augustów, Białobrzegi,
Płaska, Szczebra i Suwałki. Na terenie N-ctwa Suwałki
jest to ok.10km.
Obręb Suwałki
przez oddz.
Walne
89,90,110,131,186,
197A,202 linią
oddz. między
152/253, 170/171
Ciekawsze obiekty w zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki
Góra Cisowa - 256 m n.p.m. - zwana także Gulbieniską, Sypaną, a przez turystów suwalską
Fudżijamą - jest najpopularniejszym i jednym z najciekawszych punktów widokowych
suwalskiej Szwajcarii. Jest to obiekt geologiczny - przykład wyniosłej moreny czołowej.
Wzniesienie ma charakterystyczny kształt przypominający stożek krateru wulkanu. Kilometrami
ciągnące się wysoczyzny przecina środkiem - z zachodu na wschód - wielka pradolina Szeszupy.
Od południa widoczna jest wysoczyzna szurpilska, od zachodu, na horyzoncie - garby
94
zalesionych moren, za którymi znajduje się jezioro Hańcza, a od północy wyniosłe wzgórza
kemowe porośnięte lasem (Tabaczyzna i Purwin). Góra Cisowa jest widoczna niemal z każdego
zakątka Suwalskiego Parku Krajobrazowego, dzięki czemu jest doskonałym punktem
orientacyjnym w terenie. Poniżej Góry Cisowej, przy drodze w zagajniku, obok wielu innych,
leży okazały głaz narzutowy o obwodzie 10m i wysokości 165 cm, będący pomnikiem przyrody.
Góra Jesionowa - 252 m n.p.m. - wznosi się w pobliżu południowo-wschodniego krańca jeziora
Szelment Wielki, tuż za wsią Leszczewo. Stanowi ona przód garbu moreny czołowej,
przechodzącej w rozległą wysoczyznę. Górę porasta młody las sosnowy, w którym jest wiele
wyżłobionych wąwozów i jarów. Odsłonięty od północy stok tworzy doskonały punkt widokowy
na nieckę Szelmentu Wielkiego i Małego, na łagodnie sfalowany płaskowyż ornych pól i odległą
panoramę lasów smolnicko-jałowieckich. Nad jeziorem, poniżej Góry Jesionowej, widoczny jest
ośrodek wypoczynkowy "Szelment".
Góra ma bogate tradycje lotnicze, sięgające lat międzywojennych. Otóż w 1934 r., z inicjatywy
rotmistrza 3 Pułku Szwoleżerów, Tadeusza Roykiewicza i lekarza Władysława Żbikowskiego,
powstało w Suwałkach koło szybowcowe. Zbudowano hangar na 18 szybowców. Koło
szybowcowe prowadziło działalność szkoleniową na dużą skalę, gromadząc w swoich szeregach
tysiąc członków z osobną sekcją dla podoficerów suwalskiego garnizonu. Ponieważ Góra
Jesionowa doskonale spełniała warunki dla szkolnictwa szybowcowego, klub postanowił
rozbudować ośrodek. W 1937r. rozpoczęto budowę dużego, murowanego obiektu, z
przeznaczeniem na bazę noclegową i dydaktyczną dla 100 adeptów szybownictwa. Budynek o
ładnej formie architektonicznej, znakomicie wtopiony w pejzaż, został oddany do użytku w
1939r. Wojna przerwała działalność ośrodka zaliczanego do najlepszych w Polsce. Po wojnie
szybownictwo na Górze Jesionowej już się nie odrodziło. Dawna szybowcowa baza służy dziś
celom wypoczynkowym.
Góra Krzemieniucha - 289 m n.p.m. - zwana dawniej Krzemionką stanowi morenę czołową w
kształcie garbu o dwu wierzchołkach. Na jednym znajduje się wieża triangulacyjna, na drugiej
murowana kapliczka, spod której roztacza się rozległa panorama na dolinę Czarnej Hańczy i
jezioro Okmin (na zachód) oraz Suwałki od południa. Na wprost Krzemieniuchy, za wsią
Czerwone Bagno, wznosi się góra Krzemianucha, na której znajduje się Radiowo-Telewizyjne
Centrum Nadawcze z widocznym niemal na całej Suwalszczyźnie masztem radiowotelewizyjnym.
95
Góra Rowelska - 298 m n.p.m. - najwyższe wzniesienie na Suwalszczyźnie; znajduje się
kilometr na południe od Wiżajn, przy szosie do Suwałk. Słabo wyróżnia się z otoczenia
potężnego garbu, przechodzącego w rozległą wysoczyznę z wieloma wyniosłościami o
zbliżonych wysokościach ok. 280 m n.p.m. Okolica wokół Góry Rowelskiej jest rolnicza,
bezleśna. Czoło góry zajmuje pastwisko z licznymi głazami narzutowymi. Kilkaset metrów w
dół, na północny zachód, widoczne jest w kotlinie jeziorko Wistuć oraz Wiżajny z rozległym
lustrem jeziora o tej samej nazwie. Na dalszym planie północno-zachodnim widać panoramę
Puszczy Rominckiej, od strony północno-wschodniej - zalesione Góry Sudawskie i jasne plamy
jeziornych "oczek", zaś na wschodzie - wioski już po litewskiej stronie granicy.
Ciekawostką jest, że na Górze Rowelskiej stanęły dwa ogromne wiatraki. Postawił je
francuski inwestor, który chce wykorzystać wiejące tam silne wiatry do wytwarzania energii
elektrycznej. Pomysł zrodził się kilka lat temu. Frederic Cordelle, który ma wiatrak we Francji,
przebywał wtedy u znajomych w Suwałkach. Uznał, że Góra Rowelska, najwyższe w
Podlaskiem wzniesienie o wysokości 298 metrów, doskonale nadaje się do stworzenia tam
elektrowni wiatrowej. Średnia roczna siła wiatru przekracza w tym miejscu 6 m/s. Pierwsze dwa
wiatraki, o mocy trzystu kilowatów każdy, mają po 30m. wysokości i 25m. rozpiętości skrzydeł.
Joanna Wilhelmi, polska wspólniczka Cordelle'a, informuje, że to eksperyment. Gdy inwestycja
przyniesie zysk, staną kolejne wiatraki. Koszt sprowadzenia do Polski i ustawienia jednego
wiatraka sięga 400 tysięcy złotych. To używane urządzenia holenderskie.
Góry Sudawskie - w północno-wschodnim zakątku Suwalszczyzny, tuż przy granicy z Litwą,
znajduje się ciekawa krajoznawczo okolica, nazwana Górami Sudawskimi. Morenowe
wzniesienia i kemowe wzgórza pocięte jarami, wąwozami, dolinkami przez które płyną
strumienie i pobłyskują wody ładnych jeziorek - do złudzenia przypominają krajobraz górski.
Większą część Gór Sudawskich porasta las. Wody strumieni przez rzeczkę Wigrę tworzą
zlewnie Szeszupy. W głębi tych gór znajduje się wieś Sudawskie i jezioro o tej samej nazwie. W
jego pobliżu wznosi się wzgórze, które było grodziskiem jaćwieskiego plemienia Sudawów.
Grodzisko to czeka na badania archeologiczne. Z gór Sudawskich do Wiżajn około 6 km.
Góra Zamkowa - oddalona dwa kilometry na północ od wsi Szurpiły, uważana za jeden z
najładniejszych zakątków Suwalszczyzny. Stanowi atrakcyjny punkt widokowy. W jej
bezpośrednim otoczeniu znajdują się cztery malownicze jeziora: Szurpiły, Tchliczysko,
Jeglówek i Jeglóweczek. Od strony wschodniej, tuż za przełęczą, wznosi się Góra Kościelna i
Góra Cmentarna. Bogata jest przeszłość historyczna Góry Zamkowej, co potwierdziły badania
archeologów w latach 60 i późniejsze. Obok Osinek, Szwajcarii, Żywej Wody - jest to
największy obiekt archeologiczny Suwalszczyzny. Góra stanowiła centrum jednego, a może i
kilku plemion jaćwieskich; była też w tym regionie największym obiektem osadniczym Jaćwieży
w okresie wczesnego średniowiecza. Gród miał charakter warowni obronnej. Do dziś zachowały
96
się przyziemne partie trzech pierścieni ziemnych wałów wzmocnionych głazami. Po upadku
Jaćwingów mieli tu swój zamek obronny Litwini. W dokumencie krzyżackim z 1425 r. góra
określana jest jako "potężne (straszne) grodzisko Surpyl". Krzyżacy kilkakrotnie, lecz daremnie,
próbowali zdobyć zamczysko. Ostatecznie załogę zagłodzili, a Warownię zburzyli.
Góra Zamkowa jest moreną czołową, natomiast dwa sąsiednie wzgórza są kemami. Mają one
nazwy od funkcji, jakie pełniły względem głównego grodziska: Góra Kościelna i - bardziej
wysunięta na południe - Cmentarna. Na Kościelnej archeolodzy znaleźli resztki świątyni.
U podnóża tej góry, przy brzegu jeziora Jeglówek (na którym jest ładna wysepka
kemowa), leżą dwa głazy o obwodzie 7 i 8 metrów (pomniki przyrody), związane z legendą o
pięknej córce bartnika Jegli. Obronnym miejscem była kemowa wyspa na jeziorze Szurpiły,
zwana Pustelnią - potwierdzają to umocnione głazami wały oraz palisada z XII - XIII wieku.
Z Góry Zamkowej roztaczają się malownicze widoki: na jezioro Szurpiły, na panoramę
wysoczyzny Szurpiły - Krzemianka ze sterczącym masztem telewizyjnym na Krzemianusze, na
zielony garb Góry Jesionowej oraz jezioro Tchliczysko i osadę Targowisko. Od wschodu
roztacza się piękny krajobraz na jezioro Jeglówek i na morenowe wzniesienia oraz Górę Cisową.
O dziejach grodziska w świetle dotychczasowych wykopalisk informuje duża tablica,
która jest ustawiona przy podejściu na Górę Zamkową od strony Targowiska.
D. ZAGROŻENIA
Zagrożeniem
jest
emisja
różnych
gazów
i
pyłów
do
atmosfery,
wypływ
nieoczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych do wód i gleby, przesiąkanie
stosowanych środków ochrony roślin i nawozów w rolnictwie czy też duże ilości odpadów
stałych przemysłowych i komunalnych, często wyrzucanych poza miejscami do tego celu
przeznaczonymi.
Ilość, stan czystości i obieg wody w przyrodzie oraz skład powietrza atmosferycznego
mają zasadnicze znaczenie dla procesów krążenia składników pokarmowych i przemian
energetycznych w ekosystemach. Procesy te wiążą organizmy żywe z ich środowiskiem
abiotycznym. Zaistniałe dotychczas w wyniku działalności ludzkiej skażenie środowiska i jego
przemiany miały wpływ na wiele populacji gatunków organizmów żywych .
Wg raportu o stanie lasów w Polsce z 1995 r. główne zagrożenia środowiska leśnego to:
deficyt wody, zanieczyszczenie wód, zanieczyszczenie atmosfery, nadmierna eksploatacja
zasobów, zagrożenie zasobów genowych organizmów żywych, urbanizacja i komunikacja,
turystyka i rekreacja.
97
Główne czynniki zagrożenia środowiska leśnego
ABIOTYCZNE
Czynniki atmosferyczne
- termiczne
* ciepłe zimy
* niskie temperatury
* późne przymrozki
* upalne lata
- wilgotnościowe
* deficyt opadów
* obfity śnieg
* mgły w górach
- wiatr
* huragany
* niekorzystny kier.wiatru
Właściwości gleby
- wilgotnościowe
* deficyt wilgotności
* poziom wód gruntowych
- żyznościowe
* gleby piaszczyste
* płytkie grunty skaliste
* grunty porolne
BIOTYCZNE
Struktura drzewostanów
- skład gatunkowy
*dominacja gatunków iglastych
- niezgodność z siedliskiem
*drzewostany iglaste na
siedliskach lasowych
Szkodliwe owady
* pierwotne
* wtórne
Grzyby pasożytnicze
* liści i pędów
* korzeni
Nadmierne występowanie zwierząt
roślinożernych
ANTROPOGENICZNE
Zanieczyszczenia powietrza
* energetyka
* gospodarka komunalna
* transport
Zanieczyszczenia wód i gleb
* przemysł
* gospodarka komunalna
* górnictwo
Przekształcenia powierzchni ziemi
Pożary lasu
Nadmierna penetracja lasu
* rekreacja
* grzybobranie
Niewłaściwa gospodarka leśna
Warunki fizjograficzne
Źródło - Raport o stanie lasów z 1995 r.
1. Zagrożenia antropogeniczne
a) poziom uszkodzenia drzewostanów w oparciu o monitoring
Celem ustalenia strefy uszkodzeń w lasach znajdujących się pod ujemnym wpływem
przemysłowych zanieczyszczeń powietrza jest założenie losowo rozmieszczonych powierzchni
obserwacyjnych.
I Komisja Techniczno Gospodarcza podjęła decyzję o odstąpieniu od ustalania stref
uszkodzenia przemysłowego w Nadleśnictwie Suwałki.
Dane statystyczne publikowane w raportach GUS (1998) wykazują, iż wielkość emisji
pyłowych i gazowych w Województwie Podlaskim była najmniejsza, a obszar ten zaliczany jest
jako region o najczystszym powietrzu w kraju.
Na terenie działania Nadleśnictwa Suwałki są punkty monitoringu biologicznego w oddz:
w leśnictwie Pijawne-76g, 97k, Bryzgiel-162b, Rutka-45c,46a, Hańcza-156d, 161b oraz punkty
monitoringu technicznego w oddz.: w leśnictwie Rutka-46a, Hańcza-161b.
Ponadto wyznaczone są powierzchnie metody ogniskowo-kompleksowej w obrębie
Puńsk w oddz. 154a, w obrębie Suwałki w oddz. 224d, 353a.
98
Z przeprowadzonej inwentaryzacji lasu oraz na podstawie wieloletnich obserwacji
drzewostanów przez służby leśne można dokonać stwierdzenia, że nie ma uszkodzeń
drzewostanów w Nadleśnictwie Suwałki.
Z krajowej sieci punkt monitoringu powietrza zlokalizowany jest w Suwałkach. Ponadto
w sąsiedztwie obszaru Nadleśnictwa Suwałki badania zanieczyszczeń powietrza prowadzone są
przez Wigierski Park Narodowy oraz Instytut Badawczy Leśnictwa.
Średnia emisja zanieczyszczeń
Tabela nr 40 .
Emisja
Jednostka administracyjna
1
Nadleśnictwo Suwałki
Procent zatrzymanego
i zneutralizowanego
zanieczyszczenia
Pyły
Gazy
2
Mg/ rok /km
2
3
4
5
0
0
0
0
0
0
60
0,004
0,133
16,028
0,995
0,954
0,198
6,024
1,319
1,033
0
0
310
0,045
0,433
128,225
19,162
7,476
0,726
43,415
9,344
7,866
0
0
0
76,9
84,9
98,6
99,6
97,7
92,1
98,3
99,1
98,4
0
0
0
0
0,0
1,7
27,5
4,3
5,6
26,5
1,0
34,9
Powiaty:
Suwalski
Sejneński
Augustowski
Siedlecki
Warszawa Zachód
Warszawa
Woj. Łódzkie
Woj. Wielkopolskie
Woj. Warmińsko – Mazurskie
Woj. Śląskie
Woj. Świętokrzyskie
Łącznie Polska
Wielkość emisji zanieczyszczeń powietrza wynika ze stopnia uprzemysłowienia – dla
powiatu Suwałki wielkość ta jest zerowa. Biorąc pod uwagę fakt, że obszar Nadleśnictwa
Suwałki leży w ok. 80% w powiecie suwalskim można przyjąć stopień wszelkich
zanieczyszczeń na tym poziomie.
b)
zakłady uciążliwe dla środowiska leśnego
Obszar Nadleśnictwa Suwałki nie jest szczególnie narażony na zanieczyszczenia
przemysłowe emitowane do atmosfery. Występujące zanieczyszczenia, to przede wszystkim
pyły, tlenki węgla, siarki i azotu, które w sprzyjających warunkach meteorologicznych poprzez
atmosferę przenoszone są na znaczne odległości. Sąsiedztwo aglomeracji suwalskiej, zakładów
energetycznych i przemysłowych oraz rozbudowany transport towarów i ludzi jest głównym
dostarczycielem zanieczyszczeń na teren omawianego nadleśnictwa.
Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza jest Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w
Suwałkach i (dla obszaru nadleśnictwa) w mieście Suwałki jest najwyższa emisja pyłów i
gazów. Ponadto brak jest zakładów uciążliwych znajdujących się na liście wojewódzkiej z
obszaru działania nadleśnictwa.
99
Innym źródłem zanieczyszczeń powietrza jest transport i komunikacja. Z roku na rok
wzrasta liczba pojazdów samochodowych. Z uwagi na położenie, obszar Nadleśnictwa Suwałki
narażony jest na wzmożony ruch ciężkich pojazdów transportu międzynarodowego. Trudno jest
określić wielkość zanieczyszczeń komunikacyjnych emitowanych do środowiska.
Na podstawie corocznych badań przedstawianych w raportach o stanie środowiska,
obserwuje się widoczny spadek emisji zanieczyszczeń powietrza, zwłaszcza w ostatnim okresie.
Wynika to z wprowadzania nowych technologii produkcji, wyposażania zakładów w technologie
ograniczające szkodliwe emisje. Ponadto przestarzałe źródła energii wypierane są na rzecz gazu
ziemnego i lekkich olei opałowych.
Poniżej podaje się średnią emisję zanieczyszczeń omawianego terenu z porównaniem z
emisją w wybranych częściach kraju wg danych GUS za rok 1997 przedstawionych w raporcie
Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Białymstoku:
Dwutlenek siarki, stężenia średnioroczne na stacjach pomiarowych sieci monitoringu
regionalnego w zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki i jego sąsiedztwie
Stanowisko
Wykonawca 1995 1996 1997
1998
1999
Wartość dopuszczalna
Suwałki, ul. 1 Maja 12
WSSE
5,9
3,4
3,7
11 mg/m3 do 1997 r.
Łomża, ul. Sadowa 3
WSSE
15,3
12,7
8,7
30 mg/m3 od 1998 r. /2
Grajewo, ul.
Konstytucji 3 Maja
WSSE
13,0
15,1
6,3
Zambrów, ul.
Obrońców Zambrowa
50
WSSE
5,9
4,6
8,4
Augustów, ul.
Szpitalna 12
WSSE
5,1
3,6
5,5
Białystok, ul.
Porzeczkowa 11
WSSE
2,8
1,6
1,8
5,4
5,3
32 mg/m3 do 1997 r. /1
Na żadnym stanowisku pomiarowym nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych
stężeń średniorocznych (Da), które wynoszą 40 mg/m3 dla obszarów i 30 mg/m3 dla obszarów
ochrony uzdrowiskowej. Stężenia średnioroczne (Sa) dwutlenku siarki na poszczególnych
stanowiskach kształtowały się w granicach 1,8-8,7 mg/m3, co stanowi poniżej 0,25%
dopuszczalnych stężeń średniorocznych (Da). W 1999 roku na większości stanowisk
średnioroczne stężenia kształtowały się na poziomie zbliżonym do zarejestrowanego w 1998
roku. Natomiast w Grajewie i Łomży obniżyły się, a w Zambrowie, Suwałkach i Augustowie
nieznacznie wzrosły. Najwyższą wartość stężenia średniorocznego zanotowano w Łomży (8,7
mg/m3), a najniższą w Białymstoku (1,8 mg/m3).
c) Skażenie środowiska odpadami
Z uwagi na dość duże skupisko ludności w Suwałkach i okolicy, bardzo istotnym
elementem w ochronie środowiska jest gospodarka odpadami zarówno przemysłowymi jak i
komunalnymi. Z dniem 1.01.1998 r. weszła w życie ustawa o odpadach z 27.06.1997 r. (Dz. U.
100
Nr 96, poz. 592), wnosząca zasadnicze zmiany w zakresie gospodarowania odpadami. Ustawa ta
określa zasady postępowania z odpadami, stawiając na pierwszym miejscu zapobieganie
powstawaniu odpadów lub minimalizację ich ilości.
Na liście wojewódzkiej do największych producentów odpadów niebezpiecznych należy
Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki w Suwałkach i tam jest zainstalowana spalarka.
W zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki zlokalizowane są stałe składowiska odpadów
komunalnych w Suwałkach, Wiżajnach, Rutce-Tartak, Szypliszkach, Puńsku, Krasnopolu,
Sobolewo oraz w sąsiedztwie składowiska w Bakałarzewie, Filipowie i Przerośli.
Rycina nr 25 . Stan środowiska wg WIOŚ Białystok
_______________
Przybliżone granice Nadleśnictwa Suwałki
W województwie funkcjonuje jeden Zakład Utylizacji Odpadów – Kompostownia w Suwałkach.
Zagrożeniem dla lasów nadleśnictwa i lasów innych własności są „dzikie” wysypiska. Są
one źródłem skażeń gleb i wód powierzchniowych, obniżają walory krajobrazowo – rekreacyjne.
Do lasu śmieci są wywożone najczęściej przez lokalną ludność. Niekiedy jednak przywożone są
z dalszych miejscowości.
101
2.
Zagrożenia zanieczyszczenia wód i zmian stosunków wodnych
Głównymi źródłami antropogenicznego zanieczyszczenia wód powierzchniowych są
zakłady przemysłowe i większe skupiska ludności, odprowadzające ścieki do odbiorników
systemami kanalizacyjnymi. Około 90% tych ścieków to ścieki komunalne. Równie istotnym
źródłem zanieczyszczeń są spływy powierzchniowe, które zawierają związki biogenne
pochodzenia rolniczego, środki ochrony roślin i wypłukiwane frakcje gleby oraz nie
oczyszczone wody opadowe odprowadzane do
rzek z terenów zakładów, ciągów
komunikacyjnych i przede wszystkim terenów miejskich. W terenie działania Nadleśnictwa
Suwałki jest wiele jezior, rzek, rzeczek i cieków wodnych płynących przez jego obszar w całości
lub tylko w części.Wg Raportu WIOŚ w Białymstoku źródłami zanieczyszczeń rzek są:
-
Czarnej Hańczy – PWiK Sp.z O.O. Suwałki – Oczyszczalnia Ścieków,
-
Szeszupy – Strażnica Straży Granicznej w Rutce – Tartak,
-
Marychy – Gorzelnia Rolnicza w Sejnach, Zakład Gospodarki Komunalnej
Mieszkaniowej,Wodociągów i Kanalizacji w Sejnach, Spółdzielnia Mleczarska
”SEJNMLEK” w Sejnach.
Poniżej przedstawiono stan czystości badanych rzek.
Tabela nr 41 Stan czystości rzek badanych w 1999 roku na terenie województwa podlaskiego
L.p.
Nazwa rzeki
Badana długość (km)
Ostatni rok badań
1
2
3
4
Czarna Hańcza
Szeszupa
Szelmentka
Marycha
Łącznie:
39,0
13,7
3,3
9,0
809,0
1999
1999
1999
1999
1999
I
km %
- - - - - -
Klasa czystości
II
III
n.o.n.
km % km % km %
- 30,0 76,9 9,0 23,1
6,9 50,4 6,8 49,6 3,3 100 9,0 100 230,6 28,5 437,0 54,0 141,4 17,5
Stan sanitarny rzek przepływających przez omawiane tereny zakwalifikowano w
większości jako nie odpowiadające normom. Jest to spowodowane głównie brakiem
wystarczającej ilości oczyszczalni ścieków i słabym dostosowaniem do nich sieci
kanalizacyjnych. Stan ten nie ma jednak większego wpływu na drzewostany Nadleśnictwa
Suwałki.
W zasięgu działania są również jeziora, dla których prowadzone jest monitorowanie
zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Są to m.in.jeziora: Szelment Wielki,
Szelment Mały, Szejpiszki, Sejwy, – nie posiadające zarejestrowanych źródeł zanieczyszczeń
oraz jezioro Boksze – posiadające jedno zarejestrowane pośrednie punktowe źródło
zanieczyszczeń.
102
Tabela nr 42 .Stan czystości jezior w zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki
Nazwa jeziora
1
Szurpiły
Kluczysko
Kopane
Jeglówek
Udziejek
Szelment Wielki
Szelment Mały
Sumowo
Udryn
Jałowo
Gulbin
Okrągłe Kleszczow.
Kojle
Perty
Jaczno
Kamenduł
Łopuszek
Białe
Potopy
Prowinek
Płonszyn
Krejwelek
Przechodnie
Postawelek
Pobondzie
Czarne i Białe
Kleszczowieckie
Hańcza
Szejpiszki
Sejwy
Boksze
Dowcień
Żubrowo
Długie Sejneńskie
Jegliniec
Gremzdel
Boczniel
Kociołek
Ożewo (Użewo)
Okmin
Wiżajny
Jeziora Suwalskiego Parku Krajobrazowego i okolic
Głębokość
Klasa
Powierzchnia[ha]
Lata badań
maks.[m]
czystości
Kategoria podatności na
degradację
2
3
4
5
6
80,9
3,6
15,1
19,6
6,1
356,1
168,5
30,0
6,06
15,2
7,4
15,8
15,4
20,0
39,7
25,5
46,8
13,6
18,7
26,5
7,2
45,0
28,5
8,0
6,1
15,5
9,4
8,0
33,0
31,0
25,0
24,5
1984, 1985
1984, 1985
1984, 1985
1984, 1985
1984, 1985
1984, 1985, 1999
1984, 1985, 1999
1984, 1985
1984, 1985
1984, 1985
1985, 1986
1985, 1986
1985, 1986
1985, 1986
1985, 1986
1985, 1986
1
2
2
1
2
2
2
3
2
2
2
2
2
2
2
2
1
2
1-2
3
1
2
3
n.o.n.
2-3
-
1986
2
-
około 2,0
8,5
19,5
2,8
2,95
9,5
25,5
3,4
53,1
16,0
26,0
4,0
7,1
6,0
5,4
4,8
(16,5)
1986
1986
1986
1986
1987
1987
1987
1987
3
2
2
3
3
2
2
3
-
około 10,0
10,0
1987
2
-
1
1
3
3
2
2
3
2
3
3
1
2
3
2
3
3
2
2
3
3
n.o.n.
n.o.n.
2
2
3
n.o.n.
311,4
108,5
1991, 1996, 1997
Jeziora zlewni rzeki Marychy
71,4
21,6
1999
85,6
21,5
1999
96,4
22,0
1999
Jeziora zlewni rzeki Czarna Hańcza i Pawłówka
79,0
10,4
1992
97,3
17,0
1992
102,4
48,0
1992
22,6
8,2
1992
59,3
10,0
1992
25,5
6,8
1992
około 3,3
2,6
1992
Pozostałe jeziora
55,0
55,5
1989
114,4
39,9
1989
293,1
5,3
1995
Dane zasięgnięto z raporu IOŚ woj. Bialskopodlaskiego z 1999r.
Klasa czystości podana jest z badań w ostatnim roku.
103
Na osobną uwagę zasługuje zagrożenie – na ogół niedoceniane - wód podziemnych,
będących ostatnim elementem rezerwy wody pitnej dobrej jakości. Wody te są w znacznie
mniejszym stopniu zdegradowane niż wody powierzchniowe. Wynika to z faktu, że lepiej są
chronione przed bezpośrednimi wpływami z powierzchni przez glebę ponad poziomem
zwierciadła wody.
Na suwalszczyźnie dominują wody czwartorzędowe (ok. 74%), pozostałe to wody
trzeciorzędowe (9%), kredowe (11%) oraz starsze (6%). Badania przeprowadzone przez
Państwowy Instytut Geologiczny w 1997 r. wykazują, że najbardziej skażone są wody
najmłodsze, czwartorzędowe oraz w mniejszym stopniu trzeciorzędowe. Wody pochodzące z
utworów starszych są bardzo dobrej jakości.
Poniżej podano krótką charakterystykę otworów obserwacyjno–pomiarowych sieci
krajowej monitoringu zwykłych wód podziemnych na terenie Nadleśnictwa Suwałki i w okolicy.
Tabela nr 43 Ocena ogólna jakości wód podziemnych w punktach sieci krajowej monitoringu
zwykłych wód podziemnych na terenie województwa podlaskiego w 1999 roku
Numer Miejscowość Stratygrafia Głębokość Wody Typ Użytk. Obszary Klasa
wód
otworu
stropu
ośrodka terenu GZWP 1999
843
854
856
1137
1671
1672
1675
1676
1677
Suwałki
Sejny
Wiżajny
Puńsk
Augustów
Suwałki
Kolno
Grajewo
Rajgród
Q
Q
Q
Q
Q
Q
Q
Q
Q
67,8
13,0
64,0
20,0
18,1
37,0
25,0
143,0
17,0
W
G
W
W
W
W
W
W
G
1
1
1
1
1
1
1
1
1
7
7
7
7
1
5
3
2
7
poza
poza
poza
poza
Wskaźniki w zakresie stężeń
odpowiadających wodzie
o niskiej jakości
klasa III
Ib
Ib
Ib
II
Ib
III
Ib
II
II
NOK
FET
N-NO2
HCO3
Numer otworu - numer punktu sieci krajowej
Stratygrafia - wiek warstwy wodonośnej :Q - czwartorzęd; T - trias; J3 - jura; K2 - kreda; W - wody wgłębne, G - wody gruntowe
Powyższe dane przedstawiono na podstawie danych PIG.
Tabela nr 44 .Charakterystyka otworu obserwacyjno – pomiarowego sieci krajowej monitoringu
zwykłych wód podziemnych na terenie działania Nadleśnictwa Suwałki
Miejscowość
Nazwa
otworu
Suwałki
PIG
Stratygrafia
X
Głębokość stropu warstwy
wodonośnej m p.p.t.
Rodzaj wód
Użytkowanie
terenu
GZWP
Klasa wód
w roku 1992
185,7
W
7
222;
215A
Ib
Oznaczenia zastosowane w tabeli :
PIG - punkt obserwacyjny ( otworu, źródła) Sieci Stacjonarnych Obserwacji Wód Podziemnych Państwowego Instytutu Geologicznego,
X – trzeciorzęd,
W – wgłębne – wody poziomów artezyjskich i subartezyjskich,
7 – obszary zabudowane,
GZWP - 222 ... – Numery Głównych Zbiorników Wód Podziemnych, na obszarze których znajduje się punkt badawczy,
Klasy wód :
I a – wody o najwyższej jakości,
I b – wody o wysokiej jakości,
Zmiany stosunków wodnych, m.in. obniżanie się wód gruntowych, zmniejszanie się
opadów atmosferycznych nie wpływają znacząco na drzewostany Nadleśnictwa Suwałki.
104
3.
Zagrożenia biotyczne
Problem zagrożenia
biotycznego
lasów
nadleśnictwa
został omówiony przez
nadleśniczego w referacie43 oraz w elaboracie w części dotyczącej ochrony lasu. Dane z tego
zakresu naniesione są na mapie ochrony lasu i zagrożenia środowiska leśnego (za pomocą
umownych znaków i kolorów naniesiono: grunty porolne, stałe partie kontrolne do jesiennych
poszukiwań szkodników sosny, powierzchnie metody ogniskowo – kompleksowej, obszary
uszkodzone przez zwierzynę, owady). Wśród czynników biotycznych najgroźniejsze jest
masowe pojawianie się szkodliwych owadów. Nadleśnictwo należy do grupy o stosunkowo
niskim zagrożeniu.
Na rycinie poniżej przedstawiono usytuowanie Nadleśnictwa Suwałki na schemacie
przestrzennego zagrożenia lasów Polski przez szkodniki owadzie wg raportu LP za rok 1996
(wg Kolka, Lecha i Sieroty, 1996).
Rycina nr 26 . Rozkład przestrzenny zagrożenia lasów Polski przez szkodniki owadzie
Przybliżony obszar
43
zamieszczonym w tomie I planu-elaboracie
105
Na stan zdrowotny lasów wpływają również patogeny grzybowe, które atakują głównie
system korzeniowy drzew. Nadleśnictwo Suwałki należy do grupy niskich zagrożeń, niemniej
10,4% (1490ha) powierzchni stanowią drzewostany na gruntach porolnych (711ha w obrębie
Puńsk oraz 779ha w obrębie Suwałki) i istnieje potencjalne zagrożenie ze strony huby
korzeniowej.
Widocznych efektów huby korzeniowej nie zaobserwowano.
Zagrożenie lasów przez grzyby w układzie nadleśnictw wg raportu lasów państwowych z 1996 r.
obrazuje poniższa rycina.
Rycina nr 27 . Rozkład przestrzenny zagrożenia lasów w Polsce przez grzybowe choroby
infekcyjne (wg raportu LP 1996 r.)
Przybliżone granice Nadleśnictwa
Suwałki
na mapie zagrożeń lasów przez grzyby
106
4.
Zagrożenia od zwierzyny
Według stanu na 1.01.2003r. problem zagrożenia od zwierzyny nie należał do istotnych,
a szkody wyrządzane były niewielkie. Wg informacji pracowników służby leśnej, mimo w miarę
stabilnej ilości zwierząt na dzień 1.01.2003 r. szkody wyrządzane w drzewostanach i uprawach
są w szczególności przez sarnę, jelenia i łosia oraz objetego ochroną bobra (nakłady na ochronę
lasu przed zwierzyną stanowią około 45% kosztów ochrony lasu).
Nadleśnictwo na bieżąco chroni uprawy i drzewostany stosując m.in. skuteczne
zabezpieczenia mechaniczne. Kontynuacja dotychczasowych zabiegów niweluje zagrożenia od
zwierzyny.
5.
Zagrożenia abiotyczne
Do czynników abiotycznych oddziałujących na drzewostany zalicza się: niewłaściwe
siedlisko, skrajne (niskie lub wysokie) temperatury, nadmiar lub niedobór wilgoci, niekorzystne
właściwości gleb, pożary. Zasiewy w szkółkach i uprawy nękane są przez późne przymrozki.
W poprzednich okresach gospodarczych szkody powodowane przez wiatr, okiść, czy
śnieg występowały sporadycznie i nie miały większego znaczenia w gospodarce Nadleśnictwa
Suwałki. Jednakże różne anomalie klimatyczne mogą pojawić się w każdym roku i tak notowano
w latach szkody w uprawach z powodu suszy (1994r), w drzewostanach z powodu okiści (rok
1996,2001) w drzewostanach z powodu wiatrów (rok 2002) i huraganu Anatol (koniec 1999r.).
W ostatnich kilkunastu latach zauważalne było znaczne obniżenie się średniorocznych
opadów, co przy jednoczesnym wzroście temperatury powodowało w wielu przypadkach
osłabienie drzewostanów. Niekorzystnym jest również zjawisko obserwowane w okresie
wiosennym, polegające na szybkim wzroście temperatury wczesną wiosną, co przyspiesza
rozwój roślin, a następnie dość gwałtownym ochłodzeniem w maju. Powoduje to szkody w
uprawach i młodnikach. Szczególnie dotkliwie odczuwa to dąb i jesion - porażeniu ulegają
młode pączki i liście. Zjawisko to nie wpływa jednak znacząco na drzewostany nadleśnictwa.
W latach 1993–2002 na terenie nadleśnictwa powstało 33 pożary w lasach państwowych.
Zagrożenie pożarami omawianych lasów wynika przede wszystkim z dużej penetracji ludności i
nieostrożnego obchodzenia się z ogniem, a czasami wręcz bezmyślności, wiosennego wypalania
traw czy też umyślnego podpalenia. Na obszarze całego nadleśnictwa w lasach w pobliżu
terenów zamieszkałych istnieje zagrożenie od ognisk rozpalanych na dziko, w szczególności na
niewielkich śródleśnych polanach. Nadleśnictwo Suwałki należy do II strefy zagrożenia
pożarowego.
107
Szczegółowe dane dotyczące zagrożenia pożarowego omówione są w “Planie ochrony
przeciwpożarowej” zamieszczonej w tomie I planu u.l. Ponadto problematyka pożarowa
przedstawiona została na ”Mapie przeglądowej ochrony przeciwpożarowej”. Lasy nadleśnictwa
są dobrze zabezpieczone, a nadleśnictwo spełniło wymogi w zakresie odpowiedniej ilości
sprzętu, zaopatrzenia w wodę, punktów obserwacyjnych, itd. Ponadto dla uniknięcia zagrożeń od
pożarów należy kontynuować gospodarkę w kierunku zwiększania bioróżnorodności i
wzbogacania składu gatunkowego drzewostanów.
Nadleśnictwo na bieżąco współpracuje w tym zakresie z Miejską Komendą Państwowej
Straży Pożarnej w.Suwałkach oraz Powiatowymi Komendami Państwowej Straży Pożarnej.w
Augustowie i Sejnach. Poniżej przedstawiono usytuowanie Nadleśnictwa Suwałki w porównaniu
do innych nadleśnictw w kraju na mapie kategorii zagrożenia pożarowego lasu.
Rycina nr 28 . Mapa nadleśnictw z podziałem na kategorie zagrożenia pożarowego
(opracowana przez Z. Santorskiego z IBL – Zakład Ochrony Przeciwpożarowej Lasu) .
I kat. Zagrożenie duże
Przybliżony obszar Nadleśnictwa Suwałki
II kat. Zagrożenie średnie
III kat. Zagrożenie małe
108
6. Bezpośrednie negatywne oddziaływanie człowieka
Do bezpośrednich form negatywnego oddziaływania ludzi na lasy Nadleśnictwa Suwałki
i w terytorialnym jego zasięgu oprócz omówionych pożarów zaliczyć należy:
a) nagminne wwożenie do lasu śmieci (przez okolicznych mieszkańców) oraz
zaśmiecanie lasu (przez wczasowiczów, turystów, grzybiarzy),
b) nadmierną penetrację lasów w okresie zbioru jagód i grzybów przez ludność
(miejscową, turystów, wczasowiczów i wędkarzy) w szczególności w okolicach
miasta Suwałki. Następstwem penetracji lasów jest wydeptywanie i niszczenie
runa leśnego, płoszenie zwierzyny, zaśmiecanie lasu (papiery, butelki plastykowe
i szklane) oraz niejednokrotnie przyczynienie się do powstania pożaru poprzez
zaprószenie
ognia
(niedopałki
papierosa,
niedogaszone
zapałki
lub
nieodpowiedzialne rozpalanie ognisk),
c) nielegalną wycinkę i kradzież drewna,
d) kłusownictwo,
e) kradzieże sadzonek z upraw i niszczenie drzewek,
f) wyrzucanie śmieci z samochodów w trakcie przejazdu przez lasy,
g) celowe podpalenia lasu,
h) niszczenie urządzeń turystycznych, tablic informacyjnych i ostrzegawczych,
i) niszczenie i kaleczenie drzew,
j) niszczenie stanowisk roślin chronionych, w szczególności konwalii majowej,
k) płoszenie zwierzyny, niszczenie gniazd, mrowisk.
Szlaki turystyczne przebiegające przez teren nadleśnictwa nie kolidują z prowadzoną
przez nadleśnictwo gospodarką i nie wpływają negatywnie na drzewostany.
Szczególnie uciążliwym problemem jest zaśmiecanie lasu. Powstanie setek mniejszych i
większych dzikich wysypisk śmieci jest faktem. Problem ten w nadleśnictwie rozwiązywany jest
na bieżąco poprzez systematyczne uprzątanie.
Innym problemem są niebezpieczeństwa wynikające z przebiegu przez teren
nadleśnictwa tras przejazdu samochodów ciężarowych oraz lokalizacji miejsc ich postoju w
pobliżu lasów państwowych. Teren ten jest zaśmiecany i narażony na powstanie pożarów. W
miejscach tych kierowcy będący na dłuższym postoju dokonują przeglądów samochodów, a
więc ich mycia, wymiany olejów itp.
109
E. . PLAN DZIAŁAŃ Z ZAKRESU OCHRONY PRZYRODY
Gospodarka leśna w Nadleśnictwie Suwałki prowadzona jest w oparciu o „Zasady
Hodowli Lasu” z uwzględnieniem aktualnych wytycznych i rozporządzeń w sprawie
doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych.
1. Kształtowanie stosunków wodnych
Zagadnienia gospodarki wodnej nabrały szczególnego znaczenia zwłaszcza w ostatnim
okresie w sytuacji niedoboru wody. W wyniku mniejszej ilości opadów, licznych prac ziemnych,
poboru wody do celów przemysłowych i komunalnych, poziom wód gruntowych w kraju i na
omawianym terenie ulega obniżaniu. Jednocześnie obserwuje się fakty okresowego nadmiaru
wody w okresie pełnej wegetacji. W wyniku ulewnych deszczów, burz i nawałnic dochodzi
niejednokrotnie do podtopień.
W
celu
zahamo wania
negat ywnych
p r o c e s ó w zwiększania się
deficytu wody i poprawienia retencji wodnej w lasach wskazane jest dążenie do „zatrzymania
wody” w lesie, poprzez lokalne zbieranie wód w rowach, zagradzanie odpływów rowów,
utrzymanie w stanie naturalnym śródleśnych zbiorników i cieków wodnych, pozostawianie
naturalnej osłony z drzew i krzewów w pasie 20–30 m od ich brzegu. Jednocześnie w celu
zahamowania negatywnych procesów okresowego nadmiaru wody wskazane jest udrożnienie
istniejącej sieci rowów. Wykonanie w/w zadań pozwoli na kontrolowanie stosunków wodnych z
korzyścią dla drzewostanów.
W najbliższych latach na l e ż a ło b y k o nt yn u o w a ć d o t yc h c z a s o w e d z i a ł a n i a , a
także:
-
chronić przed zanikaniem istniejące śródleśne oczka wodne, bagienka, torfowiska,
-
współdziałać z władzami lokalnymi w zakresie budowy sieci wodociągowych i
kanalizacyjnych,
-
uczestniczyć w uzgodnieniach w zakresie właściwej lokalizacji i budowy wysypisk śmieci,
Służba Leśna powinna kontynuować współpracę w zakresie ochrony przyrody,
kształtowania stosunków wodnych z władzami samorządowymi, regionalnymi, wojewódzkimi i
innymi organizacjami i stowarzyszeniami mającymi na celu dobro lasu.
110
2. Kształtowanie granicy polno-leśnej
Racjonalna gospodarka leśna i ochrona przyrody jest ściśle związana z kształtem i
wielkością kompleksu leśnego. Istniejące w wielu przypadkach enklawy i półenklawy obcych
gruntów rolnych, czy też niewielkich pasów lasu wcinających się w grunty rolne oraz
dochodzące do tego duże rozdrobnienie i niewielkie powierzchnie kompleksów, stwarzają wiele
problemów z zakresu gospodarki leśnej i ochrony przyrody. Nadleśnictwo Suwałki jest jednym z
tych, gdzie rozdrobnienie kompleksów leśnych należy do średnich w kraju.
Granice polno-leśne kompleksów uwidocznione są na mapie walorów przyrodniczych w
skali 1:50000.
3. Kształtowanie strefy ekotonowej
W celu kształtowania strefy ekotonowej należy kontynuować działania zgodne z
Zarządzeniem Nr 11A Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, a mianowicie :
-
pozostawiać w czasie cięć rębnych pasa drzewostanu o szerokości 20-30 m wzdłuż
użytków rolnych, wód, dróg publicznych i linii kolejowych,
-
stosować na obrzeżach lasu silniejsze cięcia pielęgnacyjne, umożliwiające wprowadzanie
gatunków biocenotycznych,
-
przy sztucznym kształtowaniu tej strefy wprowadzać możliwie dużą gamę gatunków.
Powyższe zadania realizowane są etapami przy okazji wykonywania prac gospodarczych
w poszczególnych drzewostanach.
4.
Ochrona różnorodności biologicznej
Ochrona różnorodności biologicznej w lasach jest realizowana w oparciu o obowiązujące
w Lasach Państwowych zarządzenia i instrukcje.
Dla ochrony różnorodności biologicznej w lasach Nadleśnictwa Suwałki powinno się
preferować odnowienie naturalne oraz kontynuować dotychczasowe działania w zakresie:
-
zachowania różnorodności genowej zgodnie z regionalizacją,
-
zachowania różnorodności gatunkowej poprzez stwarzanie warunków rozwoju dla
wszystkich warstw ekosystemu leśnego,
-
zachowania różnorodności ekosystemowej oraz dążenie do maksymalnego wykorzystania
zmienności w ramach mikrosiedlisk,
-
pozostawiania śródleśnych łąk, bagien, nieużytków dla zachowania bogactwa i różnorodności krajobrazowej.
111
5.
Zadania dotyczące szczególnych form ochrony przyrody
Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z dnia 16 października 1991 r. poddanie pod
ochronę następuje poprzez powołanie rezerwatu przyrody, obszaru chronionego krajobrazu,
pomników przyrody oraz w drodze rozporządzenia przez uznanie danego gatunku za gatunek
chroniony.
W ramach realizacji niniejszego „Programu ochrony przyrody” wskazana jest
kontynuacja działań dotyczących:
•
współpracy z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody w zakresie:
-
opracowania planów ochrony dla rezerwatów, które ich nie posiadają;
-
wymiany lub uzupełnienia tablic informacyjnych w rezerwatach,
-
aktualizacji aktów prawnych dotyczących powołania rezerwatów przyrody,
-
wymiany tabliczek przy pomnikach przyrody;
-
oznakowania granic parku krajobrazowego, rezerwatów i użytków ekologicznych;
•
szczególnej opieki istniejących na gruntach nadleśnictwa pomników przyrody;
•
otaczania opieką drzew i innych cennych tworów przyrody, które w przyszłości mogą zostać
uznane za pomniki przyrody, wpisywać je do Kroniki niniejszego opracowania;
•
współpraca z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków i służbami archeologicznymi;
W celu pełniejszego poznania walorów nadleśnictwa wskazane jest prowadzenie katalogu
(listy) gatunków cennych, rzadkich i chronionych z uwzględnieniem miejsca i sposobu
występowania.
W przypadku stwierdzenia stanowisk gatunków chronionych na gruntach zarządzanych
przez nadleśnictwo, a kolidujących z prowadzeniem gospodarki leśnej należy stosować się do
procedur przewidzianych Ustawą o ochronie przyrody.
6. Rekreacja i turystyka
Ochrona przyrody jest ściśle powiązana z problemami rekreacji i turystyki.
Zagospodarowanie rekreacyjne omówione jest w części ogólnej (tom I) Planu u.l. dla
nadleśnictwa w rozdziale Średniookresowy Plan Zagospodarowania Lasu. Wszystkie elementy
dotyczące tej problematyki zostały umieszczone na mapach przeglądowych zagospodarowania
turystycznego (m.in. szlaki turystyczne, ścieżki dydaktyczne, kempingi, pola biwakowe, ośrodki
wypoczynkowe, kąpieliska, parkingi, miejsca postoju).
112
Szlaki turystyczne, szlak konny, ścieżki rowerowe i ścieżki dydaktyczne przebiegające
przez teren działania Nadleśnictwa Suwałki naniesione są na mapie walorów przyrodniczych w
skali 1: 50000 dla nadleśnictwa. Przebieg ich zasięgnięto z opracowania Suwalskiego Parku
Krajobrazowego i PTTK w Suwałkach.
D o c ie k a w s z yc h z n i c h n a l e ż ą :
Szlaki znakowane:
Szlak czerwony - (8 km). Początek przy rondzie komunikacji miejskiej z Suwałk do Krzywego.
Prowadzi przez lasy wigierskie do Starego Folwarku.
Szlak czarny - Początek przy Ośrodku PTTK w Starym Folwarku. Prowadzi do Cmentarzyska
Jaćwingów w miejscowości Szwajcaria. Długość 19,8 km.
Szlak niebieski z Suwałk (sprzed dworca PKP) do wsi Danowskie nad jeziorem Blizno (39,6
km). Prowadzi przez tereny WPN.
Szlak niebieski - Prudziszki - jezioro Szelment Wielki - przez SPK - Smolniki (38 km).
Szlak czerwony - Prudziszki - dolina Czarnej Hańczy - przez SPK - Dziadówek (24,2 km).
Szlak czerwony - część dłuższego szlaku z Jastrzębnej do Gołdapi przez północną
Suwalszczyznę, w tym otulinę SPK.
Szlak czarny - Gulbieniszki - Smolniki - Wiżajny (20,2 km).
Szlak żółty- Malesowizna - Góra Zamkowa - Sidory (10 km).
Szlak zielony- Suwałki - Jeleniewo - Smolniki - Rutka-Tartak (44 km).
Szlak czerwony - Giby - Zelwa - Berżniki - Sejny - Klejwy - Smolany - Puńsk - Fornetka Becejły - Rutka-Tartak (82 km)
Ścieżki dydaktyczne (poznawcze):
-
Doliną Czarnej Hańczy – 3km,
-
Na Górę Zamkową – 7km,
-
Wokół jeziora Jaczno – 7,5km,
-
Drzewa i krzewy w parku podworskim w Starej Hańczy –1,5km.
Wieże i punkty widokowe
Smolniki - platforma widokowa przy wjeździe do wsi - widok na jeziora kleszczowieckie
(Purwin, Kojle, Perty), leśny garb Tabaczyzny i Górę Cisową;
Smolniki - wzniesienie nad Wilczym Jarem (nad jeziorem Jaczno)
Przełomka (w obrębie Góry Leszczynowej) - widok na południową część jeziora Hańcza i
okolicę.
Kamionka (przed Wiżajnami) - wieża widokowa, z której roztacza się widok na Dolinę
Rowelską, Rutkę-Tartak i dolinę Szeszupy;
Góra Jesionowa - platforma widokowa, z której rozciąga się widok na okolicę jeziora Szelment
Wielki i Mały.
113
Góra Cisowa koło Gulbieniszek (256,4 m n.p.m.).
Punkt widokowy w Turtulu (widok na dolinę Czarnej Hańczy).
Góra Zamkowa nad jeziorem Szurpiły (228 m n.p.m.).
Według strategii ekologizacji turystyki obszar Nadleśnictwa Suwałki należy do regionów o
szczególnej preferencji do rozszerzania tego typu działań.
Rycina nr 29 . Strategia ekologizacji turystyki północnej części Polski.
LEGENDA
12345678-
Regiony o szczególnej preferencji dla ekoturystyki
Pozostałe obszary o walorach turystycznych
Regionalne centra obsługi ruchu turystycznego
Rejonowe centra obsługi ruchu turystycznego
Miasteczka turystyczne
Granice województw
Granice państw
Granice mezoregionów
114
7.
Promocja
Duże znaczenie w realizacji „Programu ochrony przyrody” ma jego szerokie przybliżenie
społeczeństwu. Powinno to odbywać się poprzez różne formy edukacji i prezentacji. Działania z
tego zakresu powinny zmierzać do rozszerzenia wiedzy na temat ochrony przyrody na tym
terenie, m.in. poprzez:
•
ustawianie tablic objaśniających poszczególne zagadnienia z ochrony przyrody i w razie
potrzeby z zakresu gospodarki leśnej;
•
unikanie ustawiania tablic z zakazami wstępu raczej należy informować o pobliskich
miejscach postoju;
•
wyraźne oznaczanie obiektów szczególnie cennych, np. rezerwatów przyrody, pomników
przyrody;
•
współpracę z lokalnym radiem, telewizją oraz prasą,
•
kontynuację współpracy z placówkami oświatowo wychowawczymi,
•
prezentację walorów nadleśnictwa i zagadnień związanych z ochroną przyrody poprzez
Internet;
•
urządzanie konkursów wiedzy o lesie, pogadanek i wykładów dla dzieci, młodzieży i
dorosłych przy wykorzystaniu świetlicy nadleśnictwa.
Ważne jest, aby podejmowane przez nadleśnictwo działania promocyjne nie ograniczały
się wyłącznie do środowiska leśnego, ale by w jak najszerszym zakresie miały miejsce w
szkołach, urzędach, ośrodkach wypoczynkowych itp.
8.
Inne zadania z zakresu programu ochrony przyrody
W ramach realizacji niniejszego „Programu ochrony przyrody” wskazana jest:
-
współpraca z Dyrekcją Suwalskiego Parku Krajobrazowego w Malesowiźnie,
-
współpraca z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w szczególności w zakresie
obiektów zarządzanych przez nadleśnictwo,
-
aktywna współpraca w realizacji Planów Zagospodarowania Przestrzennego zwłaszcza w
rejonach, w których występuje potrzeba zapewnienia niezbędnych korytarzy przemieszczeń
zwierząt.
-
ograniczanie do minimum stosowania środków chemicznych przy wykonywaniu zadań
gospodarczych z zakresu zagospodarowania lasu.
115
F. EDUKACYJNA ROLA PROGRAMU OCHRONY PRZYRODY
Jednym z założeń Programu ochrony przyrody dla nadleśnictwa jest jego rola
edukacyjna. Ma on za zadanie:
-
realizować i promować proekologiczną gospodarkę leśną,
-
uściślać współpracę nadleśnictwa z instytucjami i organizacjami zajmującymi się ochroną
przyrody, stowarzyszeniami ekologicznymi, takimi jak Podlaskie Towarzystwo Ochrony
Fauny, Liga Ochrony Przyrody,
-
kształtować świadomość ekologiczną miejscowej społeczności.
W związku z powyższym personel inżynieryjno-techniczny nadleśnictwa powinien znać
problemy ochrony przyrody i kształtowania środowiska wynikające z Programu ochrony
przyrody i planów zagospodarowania przestrzennego gmin.
W ramach edukacji ekologicznej społeczeństwa oraz zapoznawania społeczności lokalnej
z walorami przyrodniczymi regionu, nadleśnictwo w miarę możliwości powinno prezentować się
w jak najszerszym zakresie
Pracownicy inżynieryjno–techniczni nadleśnictwa powinni zbierać informacje dotyczące
problematyki Programu ochrony przyrody, gromadzić je, w miarę możliwości aktualizować i
zapisywać w rozdziale „Kronika”.
G. MAPY
Częścią składową programu ochrony przyrody są następujące mapy przeglądowe
nadleśnictwa w skali 1: 50000 w 3 egz.:
-
mapa przeglądowa walorów przyrodniczych,
-
mapa przeglądowa zagrożeń przyrody.
116
Program ochrony przyrody sporządzono w trzech egzemplarzach z przeznaczeniem dla:
-
-
RDLP w Białymstoku,
-
Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Białymstoku.
Warszawa, wrzesień 2003 r.
Program opracowała:
Specjalista taksator
inż. Stanisława Cholewińska
Kierownik Pracowni UL
Paweł Andrasik
Kierownik Wydziału
Produkcyjnego w Siedlcach
inż. Wiesław Chruściel
Dyrektor BULiGL O/Warszawa
mgr inż. Wiesław Łosiński
117
118
LITERATURA
Ambrosiewicz M. i inni - Studium Ochrony wykorzystania dziedzictwa kulturowego i dóbr
kultury –– Suwałki 1996r.
Fakty i liczby 1999 – Warszawa 2000,
Hanzak Jan – Wielki atlas ptaków –PWRiL – Warszawa 1981 r,
Lars Janson –Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego –Muza S.A.-1991r.
Las w liczbach - GDLP Warszawa – 1997,
Lasy Państwowe – Raport za rok 1996
Lasy Państwowe – Raport za rok 1999
Mała encyklopedia leśna – PWN – 1980
Maciejewski S.– Przewodnik turystyczny – Po ziemi suwalskiej –Hańcza- Suwałki 1998r.
Matuszkiewicz, J. M., 2001. Zespoły leśne Polski. PWN. Warszawa.
Mowszowicz, J., 1977. Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wydanie III poprawione. PWN.
Warszawa.
Obszary chronione w Polsce – Instytut Ochrony Środowiska – Warszawa 1996 r.
Obszary chronione w Polsce – Instytut Ochrony Środowiska –Aneks- Warszawa 1996 r.
Ochrona środowiska 1999 – ENVIRONMENT 1999 ( GUS W-wa 1999)
Plan ochrony rezerwatu „Cmentarzysko Jaćwingów”
Plan ochrony rezerwatu „Bobruczek”
Plan ochrony rezerwatu „Głazowisko Łopuchowskie”
Plan ochrony rezerwatu „Ostoja bobrów Marycha”
Polityka leśna państwa – MOŚZNiL – Warszawa 1997r.
Polska Czerwona Księga Roślin – PAN – Kraków 2001 r.
Polska Czerwona Księga Zwierząt – PWRiL – Warszawa 2001r.
Projekt planu Suwalskiego Parku Krajobrazowego
Raport o stanie środowiska woj. Podlaskiego w 1999 (IOŚ Białystok 2000)
Rocznik Statystyczny woj.
Rozporządzenie MOŚZNiL w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt
Rozporządzenie MOŚZNiL w sprawie ochrony gatunkowej roślin
Rąkowski G. –Suwalski Park Krajobrazowy –PTTK”Kraj”- Warszawa 1989r.
Rudnicki A.– Atlas – Ryby wód Polski –Warszawa 1989 r.
Sokołowski J. - Atlas – Ptaki Polski – Warszawa 1992r.
Stanek V.J.– Wielki atlas ryb - PWRiL – Warszawa 1977 r,
Stanek V.J – Wielki atlas zwierząt –.PWRiL – Warszawa 1976 r,
Strategia Ochrony żywych zasobów przyrody w Polsce – PAN – Poznań 1991 r.
119
Szafer, Wł., Kulczyński, St., Pawłowski, B., 1988. Rośliny polskie, cz. I i II. Wydanie VI. PWN.
Warszawa
Szlachetko, D. L., Skakuj, M., 1996. Storczyki Polski. Sorus. Poznań
Tomanek, J., 1997. Botanika leśna, wyd. VI poprawione. PWRiL. Warszawa.
Twoje vadmecum 1/98 – Polska nowy podział administracyjny 1999r.
Ustawa o ochronie przyrody z 16.X.1991 r. – Dz.U. 1991.114.492 z późn. zmianami (zm.:
Dz.U. 1992.54.254 , zm.: Dz.U. 1994.89.415, zm.: Dz.U. 1995.147.713, zm.: Dz.U.
1996.91.409, zm.: Dz.U. 1997.14.72 , zm.: Dz.U. 1997.43.272, zm.: Dz.U. 1997.54.349, zm.:
Dz.U. 1997.133.885 , zm.: Dz.U. 1998.106.668, zm.: Dz.U. 2001.3.21, zm.: Dz.U. 2001.99.1079
(tekst jednolity), zm.: Dz.U. 2001.100.1085)
Ustawa o lasach z 28. IX. 1991 r. – Dz. U. Nr 101 poz. 444 z poźn. zmianami,
Waloryzacja przyrodniczo – leśna Nadleśnictwa Suwałki,
120
KRONIKA
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA
143
144
REZERWAT „GŁAZOWISKO ŁOPUCHOWSKIE”
Rezerwat przyrody nieożywionej we wsi Łopuchowo, gm.Jeleniewo na pow. 15,92ha, z czego
7,29ha w zarządzie Nadleśnictwa Suwałki (oddz. 185p-ax w leśnictwie Hańcza)
Powołany Zarządzeniem MOŚZNiL z 1.07.1988r. (MP nr 21, poz.193)
Rejestr wojewody – nr 49
145
REZERWAT „OSTOJA BOBRÓW MARYCHA”
Rezerwat powołany Zarządzeniem MLiPD z 12.11.1959r. (MP nr 23 poz.114 z 1960r.) we
wsi Krasnopol, gm. Krasnopol na pow. 208,51ha, z tego na gruntach nadleśnictwa
204,58ha
Żeremie bobrów na rzece Marycha.
Celem ochrony jest ostoja stanowisk bobra europejskiego.
146
REZERWAT „GŁAZOWISKO BACHANOWO”
Rezerwat częściowy geologiczny na pow. 0,98ha we wsi Wróbel, w gm. Jeleniewo, w
zasięgu działania nadleśnictwa
Powołany Zarządzeniem MliPD z 10.05.1963r. (MP nr 73, poz.283)
Rejestr wojewody podlaskiego – nr 32
147
Na małej powierzchni znajduje się około 10000 głazów
Są to głównie głazy granitowe, granitognejsy, sjenity, gnejsy,piaskowce,bazalty, ryolity,
melafiry i parfiry.
148
REZERWAT „RUTKA”
Rezerwat w zasięgu działania nadleśnictwa na po. 49,09ha we wsi Szeszupa, gm.Jeleniewo
Powołany Rozporządzeniem Wojewody Podlaskiego Nr 7/2001 z 30.03.2001r.
(Dz.Urz. WP nr 7, poz.147)
149
H. REZERWAT ŚCISŁY „BOBRUCZEK”
Powołany Zarządzeniem MLiPD z 12.12.1961r. (MP nr 13 z 1962r. Nr 13, poz.53).
w gminie Puńsk. Leży w zasięgu działania Nadleśnictwa Suwałki
Zwierciadło wody leży na wysokości 148m n.p.m.
Występują tu grążel żółty, grzybienie białe i storczyki: kruszczyk błotny i kukułka
szerokolistna
150
REZERWAT „JEZIORO HAŃCZA”
Rezerwat powołany Zarządzeniem MLiPD z 10.05.1963r. (MP nr 48, poz.244)
na 304ha – zarejestrowany pod nr 24
Jest to rezerwat wód śródlądowych z najgłębszym jeziorem w Polsce – 108,5m.
151
SUWALSKI PARK KRAJOBRAZOWY
Siedziba SPK w Malesowiżnie, gm. Jeleniewo – regionalna nazwa „Turtul”
SPK jest pierwszym obiektem chronionym tego typu powołanym w Polsce powołany
Uchwałą Nr III/14/76 WRN w Suwałkach na pow. 6284ha.
Celem powołania parku jest zachowanie unikalnego krajobrazu północno-wschodniej
Polski, rozpościerającego się wokół jeziora Hańcza.
152
Pomnik przyrody – tzw. „Kamień Graniczny”
Głaz narzutowy - granitognejs różowy, drobnoziarnisty o obwodzie 1140cm i 1,7m
wyskości – zarejestrowany pod nr – 47.- powołany Uchwała Nr XXX/298 Prezydium
WRN w Białymstoku z 26.07.1955r (Dz. Urz. WRN w Białymstoku Nr 7, poz. 85)
Położony we wsi Cisówek, na półwyspie, na wschodnim brzegu Jeziora Hańcza, 10 m od
tafli wody, w okolicach oddz. 164 w leśnictwie Hańcza.
I. Pomnik przyrody – Jesion wyniosły
Nr 600 – w Starej Hańczy, gm. Wiżajny o obwodzie 425cm i wys. 24m (Rozp. Nr 222/98
Woj.Suwals. z 14.12.1998r.- Dz.Urz.Nr 74, poz.510) – Park w rej. Zabytków – Nr A-599
153
GATUNKI CHRONIONE I RZADKIE
Grzybienie północne1. Nympha candida - VU
Widłak spłaszczony
2. Diphasiastrum complanatum
Fiołek torfowy
Viola epipsila- CR
Lipiennil loesela
3. Liparis Loeselli - VU
Bagno zwyczajne
4. Ledum palustre
Kruszczyk błotny
5. Epipactis palustris
154
WALORY PRZYRODNICZE
Wieża widokowa na Górze Leszczynowej
z widokami na jezioro Hańcza
Bśw – leśnictwo Płociczno
Grąd
Wąwóz w Szurpiłach
Leśnictwo Hańcza– oddz.185
155
Kaplica na cmentarzu prawosławnym w Suwałkach
Nr rej zabyt. A-618
Zabytkowy Park Miejski w Suwałkach
nr rej.A-613
Cmentarz żydowski w Suwałkach
Nr rej.zabyt. A-499
Skansen w Puńsku
Ruiny dworu w zabytkowym parku w
Starej Hańczy
156
Drewniany kościół w Jeleniewie
Molenna w Wodziłakach
Molenna przy ul Sejneńskiej w Suwałkach
Oz turtulski
Góra zamkowa
Jezioro Kojle
Góra Cisowa
157
Rzeka Marycha
Ścieżka rowerowa
Muzeum historii tradycji żołnierzy suwalszczyzny
Rzeka Hańcza
Góra Leszczynowa
Młyn w Udziejkach
158
159

WPROWADZENIE 1 A. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

Transkrypt

Podobne dokumenty

"Casio Center" Zaklad Zegarmistrzowski Piotr

Gazeta ekologiczna klasy 6c (XI 2007)

ferie 2016 - sp11.suwalki.pl

XX 246 2016 - MamPrawoWiedziec.pl

Wystawy malarskie

zał 2.odt - GMINA SUWAŁKI

Koń jest towarzyszem człowieka od wieków. Trudno sobie

„Slalom na nartach wodnych i wakeboard`zie za wyciągiem o