Czeski i słowacki przemysł materiałów ogniotrwałych w okresie

MATERIA£Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 63, 3, (2011), 683-686
www.ptcer.pl/mccm
Czeski i sáowacki przemysá materiaáów
ogniotrwaáych w okresie kryzysu gospodarczego
TADEÁŠ FRANEK
Refrasil, s.r.o., PrĤmyslová 720, TĜinec – Konská, ýeská republika
e-mail: of¿[email protected]
Streszczenie
OgólnoĞwiatowy kryzys trwający od 2008 doprowadziá do zahamowania wzrostu gospodarczego paĔstw. Zanotowano spadek produkcji, obniĪenie zapotrzebowania i wzrost bezrobocia. Problemy pojawiáy siĊ naturalnie równieĪ w branĪy materiaáów ogniotrwaáych. W pracy
analizie poddano stan przemysáu materiaáów ogniotrwaáych w Republikach Czeskiej i Sáowackiej w dobie kryzysu. Przedstawiono zmiany
PKB i inÀacji w tych krajach i UE w okresie 2008-2010. Zanalizowano strukturĊ zbytu materiaáów ogniotrwaáych w poszczególnych gaáĊziach przemysáu w kontekĞcie zmian w produkcji stali, odlewów, cementu i szkáa w tym okresie. Przedstawiono rozwój produkcji materiaáów ogniotrwaáych w Republikach Czeskiej i Sáowackiej od roku 2000 i porównano strukturĊ produkcji i sprzedaĪy materiaáów ogniotrwaáych w tych krajach w latach 2008-2010. Stwierdzono oĪywienie gospodarki po 2009 roku i wskazano przyczyny trudnoĞci w osiągniĊciu
stanu przemysáu materiaáów ogniotrwaáych z 2007 roku.
Sáowa kluczowe: przemysá materiaáów ogniotrwaáych, kryzys gospodarczy, Republika Czeska, Republika Sáowacka
CZECH AND SLOVAKIAN REFRACTORY INDUSTRY IN A PERIOD OF ECONOMIC CRISIS
The global crisis, lasting from 2008, resulted in the hindering economic development of many countries. A decreased production, a drop
in demand and unemployment growth were observed. Obviously, the problems did not omit the refractory branch. In the paper, the state
of the refractory industry in the Czech and Slovak Republics during the crisis is analysed. Changes in GDP (Gross Domestic Product)
and inÀation in these countries and EU in the years 2008–2010 are shown. The sale structure of refractory materials in particular industry
branches is described in the context of changes in the production of steel, casts, cement and glass in this period of time. Progress of the
production of refractory materials in the Czech and Slovak Republics since the year 2000 is discussed. The structure of the production
and sale of refractory materials in the years 2008-2010 is compared in these countries. Economic revival after 2009 has been stated. The
reasons of dif¿culties with achieving the state of the refractory industry just from 2007 are indicated.
Keywords: Refractory industry, Economic crisis, Czech Republic, Slovak Republic
1. WstĊp
2. Klimat gospodarczy
Okres 2008-2010 upáynąá pod wpáywem ogólnoĞwiatowego kryzysu, który doprowadziá do zahamowania wzrostu
gospodarczego paĔstw. Odbiáo siĊ to na spadku produkcji,
obniĪeniu zapotrzebowania i wzroĞcie bezrobocia. Niektóre
paĔstwa znalazáy siĊ nawet na skraju krachu. Pierwotną przyczyną byá amerykaĔski kryzys hipotekowy w roku 2007, który
nastĊpnie przerodziá siĊ w drugiej poáowie 2008 roku w obejmujący caáy Ğwiat kryzys gospodarczy. Problemy pojawiáy
siĊ naturalnie równieĪ w branĪy materiaáów ogniotrwaáych.
Doszáo do obniĪenia zapotrzebowania na materiaáy ogniotrwaáe, poszczególni producenci ograniczali produkcjĊ, obniĪali zasoby w magazynach i optymalizowali zatrudnienie.
W poszczególnych paĔstwach produkcja spadáa o 20-60 %.
Pod wpáywem obniĪenia zbytu i narastającego nacisku na
ceny materiaáów ogniotrwaáych doszáo do zaostrzenia walki
konkurencyjnej, produkty byáy czĊsto oferowane na poziomie
kosztów bezpoĞrednich lub nawet po cenach dampingowych.
Tabela 1 pokazuje zmiany we wzroĞcie produktu krajowego brutto i zmiany w inÀacji w Czechach (RC), Sáowacji
(RS) i krajach UE.
W krótkim czasie doszáo nie tylko w Republice Czeskiej
i Republice Sáowackiej, ale takĪe w caáej Unii Europejskiej
do wyraĨnego obniĪenia PKB. Spadek PKB nastąpiá równieĪ
w Stanach Zjednoczonych, Japonii i Rosji. Wyjątek stanoTabela 1. Wzrost PKB i zmiany inÀacji w Czechach (RC), Sáowacji
(RS) i UE w okresie 2008-2010.
Table 1. An increase in GDP (Gross Domestic Product) and inÀation
changes in the Czech Republic (RC), Slovak Republic (RS) and EU
in the years 2008-2010.
Kraj
Wzrost PKB [%]
InÀacja [%]
2008
2009
2010
2008
2009
2010
RC
2,5
-4,1
2,4
6,3
0,6
1,2
RS
5,8
-4,8
4,1
3,9
0,9
0,7
UE
0,5
-4,2
1,8
3,7
1,0
2,1
683
T. FRANEK
wiáy tylko Chiny i Indie, gdzie nawet w czasie gdy najwiĊksze Ğwiatowe gospodarki odczuwaáy skutki kryzysu notowano wzrost PKB. Spadkowi PKB towarzyszyáo obniĪenie
inÀacji. Kraje wprowadziáy i realizowaáy wiele dziaáaĔ, Īeby
minimalizowaü wpáyw kryzysu na ksztaátowanie siĊ wskaĨników gospodarczo-ekonomicznych.
3. ObniĪenie zapotrzebowania
NajwaĪniejszym odbiorcą materiaáów ogniotrwaáych byá,
jest i prawdopodobnie jeszcze dáugo pozostanie przemysá
metalurgiczny związany z produkcją surówki i stali. Do pozostaáych odbiorców naleĪą odlewnie, produkcja cementu,
szkáa, energetyka, przemysá ceramiczny, produkcja metali
nieĪelaznych i inne gaáĊzie przemysáowe. Rys. 1 pokazuje
strukturĊ zbytu materiaáów ogniotrwaáych w Republice Czeskiej (RC), Republice Sáowackiej (RS) i krajach UE.
ObniĪenie produkcji stali i spadek produkcji w innych gaáĊziach przemysáu wpáynĊáy znacząco na zmniejszenie produkcji materiaáów ogniotrwaáych w poszczególnych krajach.
W Tabeli 2 podano spadek produkcji stali, spadek produkcji w odlewnictwie, w przemyĞle cementowym i szklarskim
w Czechach i Sáowacji.
Tabela 2. Produkcja stali, odlewów, cementu i szkáa w Republice
Czeskiej (RC) i Republice Sáowackiej (RS) w latach 2008-2009.
Table 2. The production of steel, casts, cement and glass in the
Czech Republic (RC) and Slovak Republic (RS) in the years 20082009.
Produkcja
RC
RS
2008
2009
¨ [%]
2008
2009
¨ [%]
Stal [kt]
6387
4594
-28
4489
3747
-17
Odlewy [kt]
513
310
-40
66
38
-42
Cement [kt]
4709
3637
-23
4157
3021
-27
Szkáo páaskie
[mln m2]
5,063
3,979
-21
1,529
1,279
-16
4. Produkcja materiaáów ogniotrwaáych
W 2009 roku wyprodukowano w Republice Czeskiej 142
kt materiaáów ogniotrwaáych, czyli o 29 % mniej w porównaniu z rokiem 2008. Produkcja zmalaáa do poziomu z lat
1999 (138 kt) i 2000 (142 kt), kiedy to osiągniĊto najgorsze
wyniki w produkcji materiaáów ogniotrwaáych w Czechach za
ostatnich 50 lat. NajwiĊkszy spadek zanotowano przy produkcji ksztaátek szamotowych (-39 %) i ksztaátek wysokoglinowych (-42 %). W 2010 roku wyprodukowano w Czechach
160 kt materiaáów ogniotrwaáych, co oznaczaáo 13-procentowy wzrost produkcji w porównaniu z rokiem 2009. Porównując wynik z rokiem 2008, kiedy pojawiáy siĊ pierwsze sygnaáy kryzysu gospodarczego, jest to nadal 20-procentowy
spadek produkcji. Prawdopodobnie upáynie jeszcze kilka lat,
zanim osiągniĊty zostanie w produkcji materiaáów ogniotrwaáych poziom z lat 2006-2008.
Rys. 2 przedstawia produkcjĊ materiaáów ogniotrwaáych
w Republice Czeskiej od roku 2000.
250
200
150
100
50
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Materiaáy nieformowane
Ksztaátki szamotowe
Ksztaátki pozostaáe
2006
2007
2008
2009
2010
Ksztaátki zasadowe
Ksztaátki wysokoglinowe
Rys. 2. Rozwój produkcji materiaáów ogniotrwaáych (kt) w Republice Czeskiej od roku 2000.
Fig. 2. The development of refractory materials production (kt) in
the Czech Republic since the year 2000.
W Republice Sáowackiej wyprodukowano w 2009 roku
139 kt materiaáów ogniotrwaáych, co oznaczaáo 34-procentowy spadek produkcji w porównaniu z rokiem 2008 i najgorszy wynik od początku XX wieku w historii przemysáu materiaáów ogniotrwaáych na Sáowacji. Do najwiĊkszego spadku produkcji doszáo w przypadku materiaáów zasadowych
(-56 %). W 2010 roku wyprodukowano 191 kt materiaáów
ogniotrwaáych, co stanowiáo 37-procentowy wzrost w porównaniu z rokiem 2009 i tylko 9-procentowy spadek w porównaniu z rokiem 2008. Na wyniki 2010 roku pozytywnie wpáynąá
Rys. 1. Struktura zbytu materiaáów ogniotrwaáych [%] w Republice Czeskiej (RC), Republice Sáowackiej (RS) i UE w poszczególnych gaáĊziach przemysáu.
Fig. 1. The structure of refractory materials sale [%] in particular industry branches in the Czech Republic (RC), Slovak Republic (RS) and EU.
684
MATERIA£Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 63, 3, (2011)
CZESKI I SàOWACKI PRZEMYSà MATERIAàÓW OGNIOTRWAàYCH W OKRESIE KRYZYSU GOSPODARCZEGO
Tabela 3. Struktura produkcji materiaáów ogniotrwaáych w Republice Czeskiej w okresie lat 2008-2010.
Table 3. The structure of refractory materials production in the Czech Republic in the years 2008-2010.
Produkcja [kt]
Zmiana [%]
2008
2009
2010
2009/2008
2010/2009
2010/2008
Ksztaátki pozostaáe
57
45
49
-21
+9
-14
Ksztaátki wysokoglinowe
12
7
11
-42
+57
-8
Ksztaátki szamotowe
92
56
64
-39
+14
-30
Ksztaátki zasadowe
0
0
0
0
0
0
Materiaáy nieformowane
40
34
36
-15
+6
-10
Produkcja caákowita
201
142
160
-29
+13
-20
Tabela 4. Struktura produkcji materiaáów ogniotrwaáych w Republice Sáowackiej w okresie lat 2008-2010.
Table 4. The structure of refractory materials production in the Slovak Republic in the years 2008-2010.
Produkcja [kt]
Zmiana [%]
2008
2009
2010
2009 / 2008
2010 / 2009
2010 / 2008
Ksztaátki pozostaáe
3
2
4
-33
+100
+33
Ksztaátki wysokoglinowe
4
3
4
-25
+33
0
Ksztaátki szamotowe
19
13
12
-32
-8
-37
Ksztaátki zasadowe
66
29
38
-56
+31
-42
Materiaáy nieformowane
119
92
133
-23
+45
+12
Produkcja caákowita
211
139
191
-34
+37
-9
Tabela 5. Porównanie sprzedaĪy materiaáów ogniotrwaáych w Republice Czeskiej (RC) i Republice Sáowackiej (RS) w okresie lat
2008-2010.
Table 5. A comparison of refractory materials sale in the Czech
Republic (RC) and Slovak Republic(RS) in the years 2008-2010.
300
250
200
150
SprzedaĪ [mln EUR]
100
50
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Materiaáy nieformowane
Ksztaátki zasadowe
Ksztaátki szamotowe
Ksztaátki pozostaáe
Ksztaátki wysokoglinowe
2009
2010
Rys. 3. Rozwój produkcji materiaáów ogniotrwaáych (kt) w Republice Sáowackiej od roku 2000.
Fig. 3. The development of refractory materials production (kt) in
the Slovak Republic.
140
Zmiana [%]
2008
2009
2010 2009/2008 2010/2009 2010/2008
RC 119,4
97,1
109,9
-19
+13
-8
RS
69,3
85,6
-28
+24
-12
96,8
wzrost produkcji materiaáów nieformowanych (+45 % w porównaniu z rokiem 2009).
Rys. 3 przedstawia produkcjĊ materiaáów ogniotrwaáych
na Sáowacji od roku 2000.
W Tabeli 3 przedstawiono strukturĊ materiaáów ogniotrwaáych w Republice Czeskiej (RC) w okresie lat 2008-2010,
w Tabeli 4 strukturĊ materiaáów ogniotrwaáych w Republice
Sáowackiej (RS) w tym samym okresie.
5. SprzedaĪ materiaáów ogniotrwaáych
120
100
80
60
40
20
0
RC
RS
2008
2009
2010
Rys. 4. SprzedaĪ materiaáów ogniotrwaáych (mln EUR) w Republice
Czeskiej (RC) i Republice Sáowackiej (RS) w okresie lat 2008-2010.
Fig. 4. The sale of refractory materials (million EUR) in the Czech
Republic (RC) and Slovak Republic (RS) in the years 2008-2010.
W związku ze spadkiem produkcji nastąpiáo obniĪenie
wartoĞci sprzedaĪy materiaáów ogniotrwaáych. W 2009 roku
sprzedano w Czechach wyroby o wartoĞci 97, 1 mln EUR,
co w porównaniu z rokiem 2008 oznaczaáo 19-procentowy spadek. W 2010 roku w nastĊpstwie wzrostu produkcji, zwiĊkszyáa siĊ wartoĞü sprzedaĪy osiągając 109,9 mln
EUR. W porównaniu z rokiem 2009 byá to 13-procentowy
wzrost wartoĞci, a w porównaniu z rokiem 2008, 8-procentowy spadek wartoĞci.
Na Sáowacji sprzedano w 2009 roku materiaáy ogniotrwaáe o wartoĞci 69,3 mln EUR, co w porównaniu z rokiem 2008
oznaczaáo 28-procentowy spadek sprzedaĪy. W 2010 roku
wartoĞü sprzedaĪy wynosiáa 85,6 mln EUR, czyli w porów-
MATERIA£Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 63, 3, (2011)
685
T. FRANEK
naniu z rokiem 2009 o 24 % wiĊcej lecz w porównaniu z rokiem 2008 o 12 % mniej.
Na Rys. 4 pokazano porównanie sprzedaĪy materiaáów ogniotrwaáych w Czechach i Sáowacji w okresie lat
2008-2010, a w Tabeli 5 zmiany w sprzedaĪy w poszczególnych latach.
6. Podsumowanie
Po krytycznym okresie trwającym od poáowy 2008 roku
do poáowy 2009 roku nastąpiáo oĪywienie gospodarki. Przejawiáo siĊ to wzrostem produkcji stali i wzrostem produkcji
w innych gaáĊziach przemysáu uĪytkujących materiaáy ogniotrwaáe. Pomimo tego, Īe produkcja materiaáów ogniotrwaáych wykazuje w ostatnim okresie trend wzrostowy, obniĪyáa siĊ za ostatnie 3 lata w Czechach o 27 %, a na Sáowacji
o 17 %. NajwiĊkszy wpáyw na sytuacjĊ w Republice Czeskiej
miaá spadek produkcji ksztaátek szamotowych (-36 %) i wyrobów nieformowanych (-36 %), natomiast na Sáowacji spadek ksztaátek zasadowych (-55 %) i ksztaátek szamotowych
(-45 %). OsiągniĊcie poziomu z roku 2007 bĊdzie jednak
procesem dáugotrwaáym, bowiem w zakresie najbliĪszych 3
lat przewidywany jest powolny wzrost gospodarczy w paĔstwach czáonkowskich Unii Europejskiej.
Literatura
[1] Statystyki produkcji i zbytu materiaáów ogniotrwaáych w RC
i RS, AýSVŽ, (2011).
[2] Statystyki produkcji i zbytu Europejskiej Federacji Producentów
Materiaáów Ogniotrwaáych, PRE, (2010).
[3] Dane Europejskiego Banku Centralnego, (2011).
[4] Dane Czeskiego UrzĊdu Statystycznego, (2011).
[5] Dane serwisu informacyjnego Sáowackiego UrzĊdu Statystycznego, (2011).
i
Otrzymano 5 sierpnia 2011; zaakceptowano 21 wrzeĞnia 2011
686
MATERIA£Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 63, 3, (2011)