Analiza sezonów pyłkowych leszczyny, olszy i brzozy we

AEROBIOLOGIA MEDYCZNA
PRACA ORYGINALNA
Analiza sezonów pyłkowych leszczyny,
olszy i brzozy we Wrocławiu w 2014 r.
The analysis of hazel, alder and brich pollen seasons
in Wroclaw in 2014
dr Małgorzata Malkiewicz
Pracownia Paleobotaniki, Zakład Geologii Stratygraficznej, Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Wrocławski
Streszczenie: Praca prezentuje wyniki badań nad przebiegiem sezonów pyłkowych leszczyny (Corylus), olszy (Alnus) i brzozy (Betula), których
pyłek ma właściwości alergenne. Badania prowadzono we Wrocławiu w 2014 r. metodą wolumetryczną przy wykorzystaniu aparatu firmy Burkard.
Sezony pyłkowe wyznaczono jako okres, w którym w powietrzu wystąpiło 98% rocznej sumy ziaren pyłku. Sezony pyłkowe leszczyny i olszy
w stosunku do 2013 r. rozpoczęły się nawet 30 dni wcześniej i trwały krócej. Sezon pyłkowy brzozy był długi. Trwał 33 dni, a maksymalne dobowe
stężenie pyłku tego drzewa było niższe niż w roku poprzednim.
Abstract: This paper presents the results of studies over the course of hazel, alder and birch pollen seasons whose pollen is allergenic characters. The studies were carried in Wroclaw in 2014 using volumetric method (Burkard). Pollen season was defined as the period in which 98% of
the annual total catch occurred. Pollen seasons of hazel and alder in relation to 2013 started even 30 days earlier and lasted shorter. Birch pollen
season was long. It lasted 33 days, and the maximum daily concentration of birch pollen was higher compared to the previous year.
Słowa kluczowe: aeroalergeny, stężenie pyłku roślin, leszczyna (Corylus), olsza (Alnus), brzoza (Betula), 2014, Wrocław
Key words: aeroallergens, pollen count, hazel, alder, birch, 2014, Wroclaw
L
eszczyna (Corylus), olsza (Alnus) i brzoza
(Betula) należą do drzew wczesnokwitnących,
których początek pylenia jest bardzo silnie uzależniony od warunków atmosferycznych, zwłaszcza
od kulminacyjnej temperatury powietrza. Intensywność pylenia oraz ogólna liczba ziaren pyłku wyprodukowanych przez roślinę jest ściśle powiązana z warunkami meteorologicznymi, jakie panują w okresie
pylenia, z warunkami występującymi w okresie bezpośrednio poprzedzającym pylenie, a także z warunkami panującymi w okresie późnoletnim roku poprzedniego [1, 2].
Pyłek leszczyny, olszy i brzozy jest częstą przyczyną alergii pyłkowej w Polsce i w innych krajach
Europy [3, 4].
Cel
Celem pracy była analiza sezonów pyłkowych
leszczyny, olszy i brzozy, których pyłek wywołuje sezonowe alergie pyłkowe. Analizie poddano termin rozpoczęcia i zakończenia pylenia, czas trwania sezonu
pyłkowego, okres najwyższego stężenia oraz stopień
zagrożenia alergenami pyłku analizowanych taksonów.
Materiał i metoda
Analizę przebiegu sezonów pyłkowych leszczyny, olszy i brzozy przeprowadzono na podstawie
danych z 2014 r. W badaniach zastosowano metodę
wolumetryczną przy użyciu aparatu Burkard. Punkt
pomiarowy znajduje się w centrum miasta, na dachu
Alergoprofil 2014, Vol. 10, Nr 2, 45-48
Pracę otrzymano: 2014.06.04
Zaakceptowano do druku: 2014.06.06
“Copyright by Medical Education”
45
AEROBIOLOGIA MEDYCZNA
PRACA ORYGINALNA
budynku Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu
Wrocławskiego przy placu M. Borna 9, na wysokości
ok. 30 m od powierzchni gruntu.
Preparaty mikroskopowe zmieniano w cyklu
7-dniowym z oceną okresów 24-godzinnych. Analizę
mikroskopową przy powiększeniu 400 razy wykonywano po wybarwieniu preparatów fuksyną zasadową
i przy zastosowaniu mikroskopu świetlnego. Czas
trwania sezonu pyłkowego wyznaczono metodą 98%
[5]. Za początek sezonu pyłkowego przyjęto dzień,
w którym wystąpił 1% sumy rocznej ziaren pyłku,
natomiast za koniec sezonu uznano dzień, w którym
odnotowano wartość kumulatywną wynoszącą 99%
sumy rocznej.
Tabela 1. Charakterystyka sezonów pyłkowych leszczyny, olszy i brzozy we Wrocławiu w 2014 r.
Wyniki i ich omówienie
W 2014 r. pierwsze ziarna pyłku leszczyny
pojawiły się w powietrzu Wrocławia już 10 stycznia.
Sezon pyłkowy leszczyny wyznaczony metodą 98%
rozpoczął się 14 stycznia i trwał ponad dwa miesiące.
Zakończył się 27 marca (tab. 1). Najwyższe dobowe
stężenie pyłku (39 z/m3) zanotowano 15 lutego (ryc. 1).
Suma roczna ziaren pyłku tego taksonu wynosiła 559.
Zagrożenie alergenami pyłku leszczyny w tym
roku było niewielkie. Stwierdzono tylko 1 dzień ze
stężeniem powyżej wartości progowej [4].
Sezon pyłkowy olszy rozpoczął się we Wrocławiu w 2014 r. pół miesiąca później (3.02) niż lesz-
Leszczyna
Olsza
Brzoza
Początek sezonu pyłkowego (data)
14.01.
3.02.
29.03.
Koniec sezonu pyłkowego (data)
27.03.
15.03.
30.04.
Maksymalne stężenie (data)
15.02.
9.03.
8.04.
3
Maksymalne stężenie (z/m )
39
785
2247
Długość sezonu pyłkowego
(liczba dni)
74
42
33
Suma roczna ziaren pyłku
(liczba ziaren)
559
4575
13 481
Stężenie progowe (z/m3)
35
45
80
Liczba dni ze stężeniem przekraczającym wartość progowe [4]
1
24
19
czyny. Trwał tylko 42 dni i zakończył się 15 marca
(tab. 1). Maksymalne stężenie pyłku, wynoszące
785 z/m3, zarejestrowano 9 marca (ryc. 2). Suma
roczna ziaren pyłku tego taksonu to 4575. Liczba dni
ze stężeniem przekraczającym wartość progową wyniosła aż 24.
Sezon pyłkowy brzozy w 2014 r. rozpoczął
się we Wrocławiu pod koniec trzeciej dekady marca
(29.03). Trwał 33 dni, do końca kwietnia (30.04)
(tab. 1). Najwyższe dobowe stężenie pyłku brzozy
zanotowano 8 kwietnia i wyniosło ono 2247 z/m3
Rycina 1. Stężenie pyłku leszczyny we Wrocławiu w latach 2013 i 2014.
100
90
80
ziarna/m3
70
60
50
40
30
20
10
Corylus 2013
46
Alergoprofil
2014, Vol. 10, Nr 2, 45-48
2.05
28.04
23.04
19.04
11.04
15.04
7.04
3.04
30.03
26.03
22.03
18.03
14.03
6.03
10.03
2.03
27.02
23.02
19.02
11.02
15.02
7.02
3.02
30.01
26.01
22.01
18.01
14.01
10.01
0
Corylus 2014
M. Malkiewicz: Analiza sezonów pyłkowych leszczyny, olszy i brzozy we Wrocławiu w 2014 r.
AEROBIOLOGIA MEDYCZNA
PRACA ORYGINALNA
8.05
2.05
5.05
29.04
20.04
23.04
17.04
15.05
11.04
14.04
8.04
5.04
2.04
13.05
Alnus 2013
30.03
27.03
24.03
21.03
15.03
9.03
12.03
3.03
6.03
29.02
26.02
23.02
20.02
17.02
14.02
8.02
11.02
5.02
2.02
900
850
800
750
700
650
600
550
500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
30.01
ziarna/m3
Rycina 2. Stężenie pyłku olszy we Wrocławiu w latach 2013 i 2014.
Alnus 2014
Betula 2013
(ryc. 3). Suma roczna ziaren pyłku brzozy wyniosła
13 481. Zagrożenie alergenami pyłku brzozy było stosunkowo wysokie. Stwierdzono aż 19 dni ze stężeniem
wyższym od wartości progowej [4].
Wnioski
Łagodna i ciepła zima w latach 2013 i 2014
przyspieszyła początek pylenia leszczyny i olszy.
W 2014 r. początek sezonu pyłkowego leszczyny zanotowano 20 dni wcześniej, a olszy – 30 dni wcześniej niż
27.05
24.05
23.05
21.05
19.05
17.05
11.05
9.05
7.05
5.05
3.05
1.05
29.04
27.04
24.04
23.04
21.04
19.04
17.04
15.04
13.04
9.04
11.04
7.04
5.04
3.04
1.04
30.04
28.03
26.03
24.03
22.03
20.03
2300
2200
2100
2000
1900
1800
1700
1600
1500
1400
1300
1200
1100
1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
18.03
ziarna/m3
Rycina 3. Stężenie pyłku brzozy we Wrocławiu w latach 2013 i 2014.
Betula 2014
w 2013 r. Również maksimum sezonowe pojawiło się
dużo wcześniej (ok. miesiąca) niż w 2013 r., a najwyższe stężenia były niższe, w przypadku leszczyny nawet
2,5-krotnie. Ponadto sezony pyłkowe leszczyny i olszy
były krótsze o 7 i 10 dni niż w 2013 r. [6]. Zagrożenie
alergenami pyłku olszy było większe niż w 2013 r., ponieważ wystąpiły aż 24 dni ze stężeniem powyżej wartości progowej [5].
Sezon pyłkowy brzozy w 2014 r. również cechował się znacznym przyspieszeniem (10 dni), ale trwał
o tydzień dłużej niż w 2013 r. Maksymalne stężenie
M. Malkiewicz: Analiza sezonów pyłkowych leszczyny, olszy i brzozy we Wrocławiu w 2014 r.
Alergoprofil
2014, Vol. 10, Nr 2, 45-48
47
AEROBIOLOGIA MEDYCZNA
PRACA ORYGINALNA
pyłku wystąpiło 15 dni wcześniej (8.04) niż w 2013 r.
Wyniosło ponad 2200 z/m3 powietrza, podczas gdy
rok wcześniej – niespełna 1400 z/m3 powietrza. Suma
roczna była ponad dwukrotnie wyższa niż w 2013 r.,
co spowodowało prawie trzykrotnie większe zagrożenie alergenami pyłku brzozy. Stwierdzono aż 19 dni ze
stężeniem powyżej wartości progowej [6].
Piśmiennictwo:
1.
2.
3.
4.
48
Rodkiewicz B., Śnieżko R., Fryk B. et al.: Embriologia Angiospermae rozwojowa i eksperymentalna. Wyd. UMCS, Lublin
1996.
Iglesias I., Mendez J., Comtois P.: Aerobiological survey of
Alnus pollen in ourense (N.W. Iberia Penisuala), 1999–2000.
Grana 2003; 42: 112-120.
Matthiesen F., Ipsen H., Lőwenstein H.: Pollen allergens.
W: Allergenic Pollen and Pollenosis in Europe. D’Amato G.
(red.), Blackwell Scientific Publications: 36-44.
Rapiejko P.: Alergeny pyłku roślin. Medical Education,
Warszawa 2010.
Alergoprofil
2014, Vol. 10, Nr 2, 45-48
5.
6.
Emberlin J.C., Savage M., Woodman R.: Annual variations in
the concentrations of Betula pollen in the London Area, 1961-90. Grana 1993, 32: 359-364.
Malkiewicz M.: Charakterystyka sezonów pyłkowych wybranych roślin alergennych we Wrocławiu w 2013 r. Alergoprofil
2014, 10(1): 46-50.
Konflikt interesów/Conflict of interests:
Nie występuje.
Finansowanie/Financial support:
Nie występuje.
Etyka/Ethics:
Treści przedstawione w artykule są zgodne z zasadami Deklaracji Helsińskiej, dyrektywami
EU oraz ujednoliconymi wymaganiami dla czasopism biomedycznych.
Adres do korespondencji:
dr Małgorzata Malkiewicz
Pracownia Paleobotaniki, Zakład Geologii Stratygraficznej, Instytut Nauk Geologicznych,
Uniwersytet Wrocławski
50-205 Wrocław, ul. Cybulskiego 34
e-mail: [email protected]
M. Malkiewicz: Analiza sezonów pyłkowych leszczyny, olszy i brzozy we Wrocławiu w 2014 r.