Interpretacja wyników testów wysiłkowych w ocenie stopnia

9 Testy wysiłkowe
227
TABELA 9-3. Prawidłowe wartości wskaźników uzyskanych w badaniach wysiłkowych i czynniki
powodujące ich różnorodność wśród zdrowych dorosłych*
Wartości prawidłowe lub równania
INNE CZYNNIKI POWODUJĄCE RÓŻNORODNOŚĆ
Wiek
Szczytowe V·o2‡ (ml/min)
Mężczyźni
Kobiety
Próg beztlenowy V·o2
ΔV·o2/ΔWR (ml/min/wat)
Szczytowa AS (uderzeń/min)
Szczytowe V·o2/AS
(ml O2/uderzenie)
V·e/V·co2 @ AT§
Rezerwa oddechowa l/min
= (Wzrost [cm] – wiek [lata]) × 21
= (Wzrost [cm] – wiek [lata]) × 14
DGN: 83% wartości należnej
= 50–60% prawidłowego szczytowego V·o2
DGN: 40–55% prawidłowego szczytowego V·o2
= 10,0
DGN: 8,5
= (220 – wiek (lata))
DGN: (należne – 20 uderzeń/min)
= należne V·o2: należna wartość szczytowa
AS
DGN: ∼ (należna − 2,7)
DGN: 28–32
+
Płeć
+
Sprawność
Wysiłek
Normy
+++
+++
39, 113,
149, 150
+++
39, 113, 150
104, 151
+
+++
40, 150
++
++
113
+
+++
+
39, 152
PaO2, ciężki wysiłek
28% of MVV
DGN: 11 l/min
> 80
39, 153
+
39
P(A – a)o2, ciężki wysiłek
< 34
+
39
VD/VT, spoczynek
< 0,4
+
39
VD/VT, ciężki wysiłek
i poniżej VD/VT w spoczynku
+
39
* Przedstawiono reprezentatywne wartości i współczynniki dla niewytrenowanych dorosłych. Wartości opisane jako < lub > stanowią określoną dolną
lub górną granicę normy; innymi słowy wartości są średnią z dolnej granicy normy (DGN) tam, gdzie są dostępne. Źródła i wybrane zamienniki można
znaleźć w wymienionych wartościach należnych.
†
Potencjalne źródła istotnej zmienności wartości u zdrowego człowieka przedstawiono w wymienionych zakresach lub w równaniach referencyjnych,
z oznaczeniem +, ++, +++ wskazującym wielkość potencjalnego efektu.
·
#
Równanie dla Vo2 jest uproszczonym równaniem opartym na niepublikowanych analizach (J.H. Hansen, kontakt osobisty). Zob. wartości należne cytowane dla poszczególnych regresji.
·
·
§
Stosunek Ve do Vco2 mierzony dla progu beztlenowego (AT). Wysiłek ciężki, wysiłek powyżej progu beztlenowego; AS, akcja serca; MVV, maksymalna
wentylacja dowolna mierzona w spoczynku; VD/VT, stosunek przestrzeni martwej do objętości oddechowej obliczony z równania Bohra w modyfikacji
Enghaffa z użyciem tętniczego PCO2 i jednoczesnego pomiaru VCO2 oraz współczynnika oddechowego (RQ).
populacji (tab. 9-3). Tak jak w przypadku badań czynnościowych płuc, dane porównawcze dla wszystkich
zmiennych są rzadko dostępne z jednego źródła, więc
dane referencyjne wybiera się z kilku źródeł [40]. Dla
niektórych zmierzonych wskaźników wartości prawidłowe są stosunkowo niezmienne, podczas gdy inne
podlegają wpływom czynników demograficznych, genetycznych i behawioralnych i mają w zdrowej populacji szeroki zakres. Dla tych ostatnich, które obejmują szczytowe V·O2 i próg beztlenowy, wartości należne
różnią się znacznie w zależności od cech populacji, na
podstawie której utworzono równania regresji. Wartości pochodzące od ochotników są wyższe od wartości
uzyskanych od losowo wybranych osób prowadzących
siedzący tryb życia. Wybór zestawów wartości referencyjnych i korzystanie z nich wymaga uwzględnienia
charakterystyki badanej populacji, a także metodologii
pracowni. Wyniki w formie graficznej wykorzystuje
się do identyfikacji progu beztlenowego. Ułatwiają one
rozpoznanie wzorców odpowiedzi innych zmiennych,
które cechują różne stany kliniczne (ryc. 9-4, 9-5 i 9-6).
Interpretacja wyników testów wysiłkowych
w ocenie stopnia zdolności wysiłkowej
Wskaźniki stosowane
w ilościowej ocenie zdolności wysiłkowej
Zdolność wysiłkowa może być określona wielkością
wykonanej pracy zewnętrznej wyrażonej w watach,
jako etap protokołu standardowego badania lub jako
poziom osiągniętej pracy metabolicznej (tj. V·O2). Wybór
metody zależy od kontekstu. Wielkość pracy zewnętrznej
może być najbardziej istotna w ocenie możliwości wykonywania pracy zawodowej, a pojemność krążeniowo-oddechowa stanowi przedmiot badań oceniających stopień
nasilenia choroby lub rokowanie. Wydajność ergonomiczna może zmienić spodziewaną zależność między
pracą zewnętrzną i metaboliczną. Ponadto szczytowe
obciążenie pracą osiągnięte w teście stopniowanym zależy od tempa narastania obciążenia, a więc ma znaczenie
tylko w kontekście standardowego protokołu.
Maksymalne lub szczytowe V·O2 to standardowy metaboliczny wyraz zdolności wysiłkowej. Jest stale wyższy u mężczyzn niż u kobiet, malejąc liniowo u dorosłych wraz z wiekiem. Wskaźnik ten modyfikuje się
przez poziom aktywności fizycznej, więc wartości
referencyjne zazwyczaj ujmują niektóre lub wszystkie
czynniki [40]. Powszechną praktyką jest wyrażanie
szczytowego V·O2 w ml/min w przeliczeniu na kg m.c.
w celu normalizowania tego wskaźnika. Ma to tę zaletę, że łączy wydolność krążeniowo-oddechową z masą ciała, która stanowi dodatkowe obciążenie podczas
aktywności fizycznej. Wskaźnik może być niski, jeśli
szczytowe V·O2 jest nieprawidłowo obniżone lub masa ciała jest rażąco duża, ale z wyraźnymi różnicami
w skutkach klinicznych.
Próg beztlenowy to wartość V·O2, powyżej której wymiana gazowa i wentylacja wykazują przyspieszone
tempo uwalniania V·O2 spowodowane buforowaniem