zDolny Ślązak Gimnazjalista

zDolny Ślązak Gimnazjalista
BIOLOGIA – ETAP FINAŁOWY
XI DOLNOŚLĄSKI KONKURS DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH
14.01.2012 r., godz. 1000
Czas trwania 120 minut
TWÓJ KOD
Przepisz tutaj Twój kod znajdujący się w karcie
Wypełnia WKK
…………………….
Podpis sprawdzającego
Część
max. pkt.
Punkty
uzyskane
Praktyczna
17
Teoretyczna
33
Razem
50
Część praktyczna – obserwacja materiału roślinnego
W kopercie, którą otrzymałaś/otrzymałeś znajduje się owoc malwy osadzony na dnie kwiatowym. Owoc jest
wysuszony i łatwo się rozpada, dlatego oglądaj go bardzo ostroŜnie, Ŝeby zaobserwować ułoŜenie poszczególnych
elementów.
Zadanie 1 (6 pkt)
Delikatnie rozchyl działki kielicha i narysuj schemat owocu (widok z góry). Rysunek opisz i podpisz. W opisie
uwzględnij połoŜoną centralnie na dnie kwiatowym oś podtrzymującą owoc zwaną karpoforem.
zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia
str. 1
TW Ó J K OD
Zadanie 2 (4 pkt)
Ustal typ owocu wpisując 4 razy znak X w kolumnie „Owoc malwy” przy odpowiednich nazwach.
Owoc
malwy
Niektóre typy owoców
suche
jednonasienne
orzech
ziarniak
niełupka
wielonasienne
pękające
mieszek
strąk
łuszczyna
torebka
rozpadające się
rozłupnia
strąk przewęzisty
Zadanie 3 (5 pkt)
Encyklopedia PWN:
Rozłupka, bot. owocek zawierający jedno nasienie.
Wykorzystaj informację do zidentyfikowania rozłupki i nasienia malwy.
Narysuj rozłupkę i nasienie malwy, zachowaj proporcje.
rozłupka malwy
nasienie malwy
Zadanie 4 (1 pkt)
Na podstawie obserwacji materiału biologicznego ustal, ile płatków korony ma kwiat malwy i wpisz odpowiedź:
…………………………………………………………………
Zadanie 5 (1 pkt)
Na podstawie obserwacji materiału biologicznego ustal z ilu owocolistków składa się zaląŜnia malwy i wpisz
odpowiedź: …………………………………………………..
zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia
str. 2
TW Ó J K OD
Część teoretyczna
Tekst do zadania 6
Alergią nazywamy nadmierną reakcję organizmu na jakiś czynnik (alergen). Kontakt z alergenem powoduje
wytwarzanie przeciwciał, znajdujących się między innymi na błonie komórkowej komórek tucznych. Kiedy alergen
zostanie wyłapany przez przeciwciała, komórki tuczne wydzielają histaminy, odpowiedzialne za takie reakcje
alergiczne, jak kaszel, katar, wysypka.
Zadanie 6 (3 pkt)
Na rysunku podpisz wskazane elementy, wybierając potrzebne terminy z tekstu.
Zadanie 7 (3 pkt)
Opisz cechy komórek tucznych wstawiając znak X w zacienione rubryki.
1. Najbardziej
podobna komórka:
2. Częste miejsce
występowania:
leukocyt
neuron
oocyt
zakończenia
nerwowe
błona
śluzowa
mięsień sercowy
3. NaleŜy do układu:
hormonalnego
nerwowego
odpornościowego
Tekst do zadań, 8, 9. 10.
Intensywność oddychania komórkowego u roślin zaleŜy miedzy innymi od temperatury otoczenia. U ziemniaka na
przykład najwyŜsza jest w przedziale temperatur 35-40 stopni Celsjusza. PowyŜej 40° gwałtownie spada.
Oddychanie nie zachodzi w temperaturze poniŜej około 5°C.
Zadanie 8 (2 pkt)
Opisz współrzędne wykresu, który mógłby ilustrować podaną informację.
1. Współrzędna niezaleŜna x: ……………….2.
Współrzędna zaleŜna y: ……………………
Zadanie 9 (1 pkt)
Podaj przykładową jednostkę dla zmiennej zaleŜnej y: ……………………………………..
Zadanie 10 (1 pkt)
Które współrzędne (x, y) opisują wykres ilustrujący informację podaną w tekście? WskaŜ je.
A.
B.
C.
D.
(0, 0), (0, 5), (0, 35), (0, 45)
(5, 10), (35, 70), (40, 80), (45, 90)
(5, 1), (35, 70), (40, 70), (45, 20)
(0, 5), (30, 70), (35, 75), (45, 70)
zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia
str. 3
TW Ó J K OD
Zadanie 11 (4 pkt)
Rozpoznaj roślinę przedstawioną na rysunku.
A. Zapisz nazwę rodzajową tej rośliny.
……………………………………………….
B. Zapisz nazwę rodziny, do której ta roślina
naleŜy………………………………………
C. Zaznacz na rysunku i podpisz nazwę
organu odpowiedzialnego za
I. rozmnaŜanie płciowe tej rośliny,
II. rozmnaŜanie bezpłciowe rośliny.
Wybrane organy podpisz odpowiednio I i II.
Zadanie 12 (4 pkt)
Wykorzystaj poniŜszy opis do wykonania zadania.
Opis przeprowadzenia doświadczenia:
Materiały:
− indofenol – barwnik koloru niebieskiego, który traci barwę w obecności witaminy C,
− tabletka z witaminą C, pokruszona i rozpuszczona w 1 ml wody,
− po 5 ml soku z cebuli, jabłek, cytryn, ziemniaka.
− 5 probówek,
− 5 kroplomierzy.
Wykonanie:
− Podpisać probówki: 1. roztwór witaminy C, 2. sok z cebuli, 3. sok z jabłek, 4. sok z cytryn, 5. sok z ziemniaków.
− Do kaŜdej probówki dodać po 2 ml indofenolu.
− Wkraplać powoli do probówek: 1. roztwór witaminy C, a do probówek 2. - 5. odpowiednie soki i mieszać ich
zawartość.
− Zanotować liczbę dodanych kropli witaminy C i kaŜdego soku.
12 A.
Zapisz cel tego doświadczenia…………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………….
12 B.
Wyjaśnij, dlaczego uŜyto pięciu kroplomierzy, a nie jednego.
……………………………………………………………………………………………………………………....
12 C.
Określ kiedy naleŜy zakończyć wkraplanie witaminy C do indofenolu.
………………………………………………………………………………………………………………..……..
12 D.
Wyjaśnij, po co przeprowadzono próbę w probówce 1.
………………………………………………………………………………………………………………..……..
Zadanie 13 (4 pkt)
Uzupełnij tabelę w taki sposób, by opisywała sposoby identyfikacji wybranych zwiazków chemicznych.
Wykrywany związek
chemiczny
1
węglan wapnia
2
zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia
Odczynnik
Wynik
kwas octowy
woda wapienna
zmętnienie wody wapiennej
str. 4
TW Ó J K OD
3
białko
4
glukoza
pod wpływem odczynnika białko
przyjmuje barwę
pomarańczowoŜółtą
po dodaniu odczynnika i ogrzaniu
probówki roztwór zmienia barwę na
ceglastą.
Zadanie 14 (1 pkt)
Kość kurczaka została umieszczona na 12 godzin w 10% roztworze octu. Oto zapisy, które się pojawiły
w dokumentacji uczniów:
Ala: Z kości wydostają się pęcherzyki gazu.
Darek: Kość jest miękka i elastyczna.
Iga: Kość budują związki organiczne i mineralne.
Gosia: Składnikiem kości jest wapń.
Który uczeń zapisał wynik doświadczenia?
A. Ala i Darek.
B. Iga i Gosia.
C. Tylko Gosia.
D. Tylko Iga.
Zadanie 15 (4 punkty)
Wpisz do tabeli nazwy gatunkowe organizmów przedstawionych na rysunkach.
1. …………………………………………………..
2. ……………………………………………..
3 ……………………………………………
4 ………………………………………….
zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia
str. 5
TW Ó J K OD
Zadanie 16 (3 pkt)
Oceń prawdziwość zdań, wstawiając znak X w odpowiednim miejscu:
TAK
NIE
1. Ściana komórkowa kaŜdej komórki roślinnej zbudowana jest tak, aby
umoŜliwić przenikanie wody.
2. Ściany komórkowe umoŜliwiają kontakt między cytoplazmą sąsiednich
komórek.
3. W ścianie komórkowej roślin mogą być magazynowane substancje
zapasowe.
Zadanie 17 (3 pkt)
Rysunek przedstawia liście, kwiaty i owoce pospolitych drzew. Uwaga, nie zachowano jednakowej skali dla
przedstawienia obiektów.
Dopasuj do siebie liście, kwiaty i owoce. Wpisz wybrane oznaczenia w odpowiednie miejsca w tabeli.
Nazwa drzewa
Liść
Kwiat
Owoc
Brzoza brodawkowata
Olsza czarna
Klon jawor
zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia
str. 6