Noworoczna Gala Agrobiznesu
Transkrypt
Noworoczna Gala Agrobiznesu
magazyn ludzi przedsiębiorczych ISSN 1899-6310 ijaciele NR 2 (91) LUTY 2016 y z P Noworoczna Gala Agrobiznesu więcej na str. 1,8-13 i okł. III Profesjonaliści w obrocie artykułami mleczarskimi Specjalizujemy się w krajowym i międzynarodowym obrocie artykułami mleczarskimi Współpracujemy ze wszystkimi liczącymi się w Polsce spółdzielniami mleczarskimi C.OLSEN TRADING od ponad 20 lat jest wiarygodnym partnerem na krajowym i międzynarodowym rynku obrotu artykułami mleczarskimi. Naszych pracowników cechuje doskonała znajomość branży, wysoki profesjonalizm i zaangażowanie zawodowe. Naszym dostawcom i odbiorcom zapewniamy skuteczną realizację kontraktów krajowych i zagranicznych oraz sprawny serwis sprzedażowy. W naszej stałej ofercie znajdują się: mleko odtłuszczone w proszku mleko pełne w proszku serwatkę w proszku masło w blokach i opakowaniach konsumenckich sery koncentraty białek mlecznych koncentraty białek serwatkowych proszek lodowy kazeiny i kazeiniany cukier C. Olsen Trading Sp. z o.o. ul. Sobieszyńska 9, 00-764 Warszawa | Tel. 22 433 10 00 Fax 22 433 10 03 | e-mail: [email protected] | www.colsen.pl AgroRedakcja Szanowni Czytelnicy! AgroZnaki Przed Państwem lutowe wydanie AGRO, a w nim obszerna foto-relacja z Noworocznej Gali Agrobiznesu na SGGW i poprzedzających ją V Konfrontacji „Drogi do AgroSukcesu” na wybranych wydziałach tej największej i najstarszej w kraju (w tym roku obchodzi Jubileusz 200-lecia) uczelni rolniczej. Te oba nierozerwalnie ze sobą związane agrowydarzenia udały się nad podziw, zarówno pod względem merytorycznym, frekwencyjnym, jak i galowym. Jak w istocie było – warto prześledzić niniejszy numer AGRO. Redakcja AGRO 1,35 mln rolników złożyło wnioski o przyznanie płatności bezpośrednich za 2015 r. Całkowita koperta finansowa przeznaczona na realizację tych dopłat wynosi 14,49 mld zł. (więcej – str. 2) ANR podsumowała rok 2015, w którym sprzedała blisko 76,7 tys. ha gruntów rolnych i wydzierżawiła 35 tys. ha. Obecnie w dzierżawie pozostaje ponad 1 mln ha gruntów. Startuje kolejna edycja konkursu Agroprzedsiębiorca RP KRUS ogłosiła XIV Konkurs Bezpieczne Gospodarstwo Rolne, którego celem jest promocja zasad ochrony zdrowia i życia w gospodarstwie rolnym. Leszek Siatka, współtwórca i prezes dwóch firm: Pomot i Progres w Chojnie, to – w naszym redakcyjnym konkursie – pierwszy nominat do zaszczytnego tytułu Wzorowy Agroprzedsiębiorca RP 2016. Przypominamy – nagrodą w tej kategorii konkursowej jest szabla oficerska. W Polsce najwięcej małych gospodarstw. Tak wynika z badania przeprowadzonego w czerwcu 2015 r. przez GUS. W grupie obszarowej 1–10 ha powierzchni użytków rolnych było 1,03 mln gospodarstw (ponad 73,2 proc. ogółu gospodarstw rolnych), które łącznie zajmowały 28,2 proc. ogólnej pow. gospodarstw rolnych. Ok. 446 tys. z nich posiadało 1–3 ha użytków rolnych i użytkowało zaledwie 5,8 proc. pow. gospodarstw rolnych. Gospodarstw rolnych posiadających powyżej 10 ha użytków rolnych było zaś ok. 352 tys. (26,8 proc. pow. gospodarstw rolnych). Okazuje się też, że w naszym kraju znajduje się 790 gospodarstw posiadających od 500 do 1000 ha użytków rolnych (zajmują one 3,7 proc. pow. ogólnej gospodarstw rolnych) oraz 270 o pow. powyżej 1000 ha (3,7 proc. ogólnej pow. gospodarstw rolnych). Patrz – prezentacja na str. 4-5 O mleczarstwie z ministrami ków rolnych w obszarze zarządzania ryzykiem. Zdaniem ministra stwierdzenia zawarte w aktach legislacyjnych UE, odnośnie podejmowania przez Komisję Europejską działań w związku z kryzysem, powinny być bardziej konkretne. Sekretarz stanu Jacek Bogucki przedstawił listę działań podejmowanych przez polski rząd w kierunku poprawy sytuacji na poszczególnych rynkach, w tym na rynku mleka. Przypomniał m.in. o przygotowanym wsparciu dla producentów mleka, którzy w roku kwotowym 2014/2015 wprowadzili do obrotu mleko w ilości nie mniejszej niż 15000 kg. Fot. Marcin Ciszewski A ktualna sytuacja w sektorze i na rynku mleczarskim – były 3 lutego 2016 r. tematem sympozjum przedstawicieli tej ważnej branży. W spotkaniu, mającym na celu poinformowanie producentów oraz przetwórców mleka o działaniach podejmowanych przez resort rolnictwa i prowadzonym przez prezesa KZSM Waldemara Brosia, uczestniczyli minister rolnictwa i rozwoju wsi Krzysztof Jurgiel oraz sekretarz stanu w MRiRW Jacek Bogucki. – Chcemy rozmawiać, słuchać wniosków i doświadczeń – deklarował min. Krzysztof Jurgiel. – Wspólnie będziemy dążyć do tego, aby rynek mleka był stabilny. W tym celu także na forum Unii Europejskiej będziemy podejmować odpowiednie działania. Szef resortu rolnictwa poinformował też, że na najbliższym posiedzeniu unijnej rady ministrów Agrifish, Polska złoży wniosek o podjęciu działań interwencyjnych na rynku mleka. Podkreślił też, że trzeba zdecydowanie domagać się zmiany rozporządzeń dotyczących ryn- „Podróż kulinarna z polską żywnością” – była motywem przewodnim noworocznego spotkania ministra rolnictwa Krzysztofa Jurgiela z przedstawicielami Korpusu Dyplomatycznego. Licznie przybyli goście mogli skosztować potraw ze wszystkich kontynentów przygotowanych ze składników pochodzących z Polski. – Magazyn Ludzi Przedsiębiorczych 00-930 Warszawa, ul. Wspólna 30, tel. 600 079 010 e-mail: [email protected], www.agroredakcja.pl Rada Programowa AGRO: prof. dr hab. Andrzej Kowalski (Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej) – przewodniczący oraz członkowie – Waldemar Broś (Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich), prof. dr hab. Włodzimierz Fiszer (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu), Rajmund Paczkowski (Krajowa Rada Drobiarstwa Izba Gospodarcza), Andrzej Kuczyński (Federacja Gospodarki Żywnościowej), Andrzej Muszyński (Polski Związek Producentów Roślin Zbożowych), Maciej Paradowski (Stowarzyszenie AgroBiznesKlub) i Mieczysław Twaróg (Stowarzyszenie Eksporterów Polskich). Redaguje: Leon Wawreniuk – redaktor naczelny i Zespół Ceny ogłoszeń i reklam: 1 kolumna A-4 – 4800 zł, 1/2 kolumny – 2500 zł, 1/3 kolumny – 1700 zł, 1/4 kolumny – 1300 zł; plus 23% VAT. Możliwość negocjacji cen. Ponadto w numerze H armonogram PROW 2014-2020 C zy warto inwestować w mleko D rony w rolnictwie magazyn ludzi przedsiębiorczych || 1 AgroPolityka Harmonogram PROW 2014-2020 21 stycznia 2016 r. podsekretarz stanu w MRiRW Ryszard Zarudzki przedstawił opracowany w resorcie harmonogramie wdrażania działań w ramach PROW na l. 2014-2020. W marcu planowane jest uruchomienie 3 rodzajów wsparcia z PROW 2014 – 2020, a w całym 2016 r. będzie ich 16. Poniżej prezentujemy harmonogram wdrażania wybranych rodzajów pomocy z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na l. 2014 – 2020 w 2016 r. i pierwszym trymestrze 2017 r. Rozwój gospodarstw n „Pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników” (typ operacji „Premie dla młodych rolników”) – marzec 2016 r. n „Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych” (typ operacji „Modernizacja gospodarstw rolnych”) – marzec 2016 r. w następujących obszarach: racjonalizacja technologii produkcji, wprowadzania innowacji, zmiany profilu produkcji, zwiększenia skali produkcji, poprawy jakości produkcji lub zwiększenia wartości dodanej produktu (obszar d) oraz produkcji prosiąt, produkcji mleka krowiego oraz hodowli bydła (obszar a, b i c) n „Tworzenie grup producentów i organizacji producentów” – czerwiec 2016 r. n „Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych i katastrof oraz wprowadzanie odpowiednich środków zapobiegawczych” (typ operacji „Inwestycje odtwarzające potencjał produkcji rolnej”) – sierpień 2016 r. (termin uzależniony od wystąpienia klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof) n „Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych” (typ operacji „Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach Natura 2000”) – marzec 2017 r. n „Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw” (typ operacji „Restrukturyzacja małych gospodarstw”) – I kwartał 2017 r. (termin uzależniony od przebiegu procesu akredytacji Agencji Płatniczej) n „Płatności na rzecz rolników kwalifikujących się do systemu dla małych gospodarstw, którzy trwale przekazali swoje gospodarstwo innemu rolnikowi” (typ operacji „Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa”) – I kwartał 2017 r. (termin uzależniony od przebiegu procesu akredytacji Agencji Płatniczej) Wzmacnianie przedsiębiorczości n „Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój” (typ operacji „Przetwórstwo i marketing produktów rolnych”) – nabór dla rolników, będących osobami fizycznymi, domowników lub małżonków tych rolników – lipiec 2016 r. n „Wsparcie inwestycji w tworzenie i rozwój działalności pozarolniczej” (typ operacji „Rozwój przedsiębiorczości – rozwój usług rolniczych”) – październik 2016 r. n „Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój” (typ operacji „Przetwórstwo i marketing produktów rolnych”) – nabór wniosków obejmujący również wsparcie budowy nowych zakładów przetwórczych w 4 sektorach przetwórstwa (mięsa, mleka, owoców i warzyw, zbóż) – po akceptacji zmian do PROW 2014 – 2020 przez KE – listopad 2016 r. n „Pomoc na rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich” (typ operacji „Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej”) – I kwartał 2017 r. (termin uzależniony od przebiegu procesu akredytacji Agencji Płatniczej) Wsparcie jakości produkcji n „Wsparcie działań informacyjnych i promocyjnych realizowanych przez grupy producentów na rynku wewnętrznym” – czerwiec 2016 r. n „Wsparcie na przystępowanie do systemów jakości” – grudzień 2016 r. Źródło – MRiRW Co z dopłatami bezpośrednimi? Problemy z systemem informatycznym ARiMR spowodowały opóźnienia w wypłatach dopłat bezpośrednich. Kto i kiedy dostanie pieniądze? wypłata w styczniu miała osiągnąć ok. 3,5 mld zł dla ok. 500 Ptys.lanowana rolników. Od 26.stycznia miały być dodatkowo realizowane płatności do roślin wysokobiałkowych oraz płatności do owoców miękkich dla rolników, którzy posiadają gospodarstwa do 15 ha gruntów ornych i spełniają wymogi dywersyfikacji upraw, a we wnioskach nie zostały stwierdzone nieprawidłowości. Płatności miały być też realizowane dla gospodarstw o pow. 15 ha gruntów ornych, jeżeli ich właściciele są zwolnieni z obowiązku realizacji praktyki dywersyfikacji upraw i utrzymania obszarów proekologicznych. Od marca płatności będą wypłacane dla wszystkich schematów pomocowych dla gospodarstw, w których powierzchnia gruntów ornych nie przekracza 15 ha. Będą również obsługiwane wnioski, w których zostały stwierdzone błędy, skutkujące pomniejszeniami płatności oraz realizowane płatności dla gospodarstw powyżej 15 ha gruntów 2 || magazyn ludzi przedsiębiorczych ornych zwolnionych z realizacji praktyki utrzymania obszarów proekologicznych. Od połowy kwietnia ma zacząć się wypłata płatności dla pozostałych rolników. Wiosną ub.r. wnioski o przyznanie dopłat bezpośrednich złożyło do ARiMR 1,35 mln rolników, zaś koperta finansowa przeznaczona na ich realizację za 2015 r. wynosi ponad 14,49 mld zł. Od 1 grudnia ub.r. do 3 lutego 2016 r. Agencja wypłaciła w ramach dopłat bezpośrednich za 2015 r. 3,35 mld zł. Pieniądze zostały przekazane na konta bankowe ponad 791 tys. rolników. W okresie od 16 października do 30 listopada 2015 r. ARiMR wypłacała zaliczki na poczet tych płatności. Przekazano 2,68 mld zł. Pieniądze trafiły do ok. 1,071 mln rolników. Trwa również wypłata dopłat ONW i płatności rolnośrodowiskowych. Agencja przekazała dotychczas na konta bankowe ok. 421,6 tys. rolników 488,4 mln zł w ramach ONW i ponad 163 mln zł dla ok. 25 tys. rolników – w ramach płatności rolnośrodowiskowych. Zgodnie z przepisami ARiMR ma zakończyć realizację wszystkich płatności obszarowych do 30 czerwca 2016. Źródło – ARiMR Są kredyty preferencyjne dla rolników Rolnicy, którzy nie dostali jeszcze dopłat bezpośrednich, mogą otrzymać kredyt preferencyjny na sfinansowanie m.in. zakupu maszyn czy urządzeń rolniczych. Rolnicy zainteresowani kredytem już mogą składać wnioski. RiMR przyznała współpracującym bankom limity akcji kredytowej oraz A limity dopłat do oprocentowania kre- dytów inwestycyjnych, planowanych do udzielenia w I kwartale 2016 r. Łącznie na I kwartał 2016 r. Agencja przekazała bankom limity dopłat do nowych kredytów inwestycyjnych w wysokości 2,3 mln zł. Przewiduje się, że powyższe limity dopłat pozwolą udzielić bankom w I kwartale br. kredyty preferencyjne w łącznej wysokości 296 mln zł. Po podpisaniu ustawy budżetowej na 2016 r., ARiMR będzie mogła zwiększyć bankom środki na cały 2016 r. Powyższe limity środków otrzymało 7 central banków: Bank BGŻ BNP Paribas S.A., Bank Polskiej Spółdzielczości S.A., SGB Bank S.A., Bank Zachodni WBK S.A., Pekao S.A., Krakowski Bank Spółdzielczy oraz Raiffeisen Bank Polska S.A. Źródło – ARiMR AgroBiznes EUROMLECZ 2016: merytorycznie, profesjonalnie i prozdrowotnie Gospodarzem Konferencji Mleczarstwa Polskiego EUROMLECZ 2016 pt. „Szanse i zagrożenia dla mleczarstwa w 2016 r.” w dn. 3-6 stycznia 2016 r. była Klinika Uzdrowiskowa „Pod Tężniami” im. Jana Pawła II w Ciechocinku. Konferencję prowadził prof. Zygmunt Zander z Wydziału Nauki o Żywności Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. P o powitaniu przez Wiktora Kolbowicza, prezesa Kliniki Uzdrowiskowej „Pod Tężniami”, uczestnicy konferencji mogli wysłuchać interesujących wystąpień zaproszonych gości. Prof. Andrzej Kowalski, dyrektor Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej mówił o „Szansach i zagrożeniach dla mleczarstwa w 2016 r.”. Referat nt. „Możliwości wsparcia sektora spożywczego z perspektywy europejskiej, krajowej i regionalnej” zaprezentował Tomasz Urbanowicz, dyrektor Toruńskiego Parku Technologicznego. Wiesław Wasilewski z firmy Big-Pol przedstawił „Praktyczne aspekty pozyskania dotacji unijnych dla dużego, średniego i małego mleczarstwa”. Jean-Luis Buër, radca ds. rolnych Ambasady Francji w Polsce omówił „Pozytywne i negatywne aspekty działalności branży mleczarskiej we Francji”, natomiast Nguyen Duc Thanh – radca handlowy i Hoang Van Hoan – Commercial Attache z Ambasady Wietnamu w Polsce mówili o „Szansach i zagrożeniach współpracy handlowej z Wietnamem”. Następnie swoje profesjonalne oferty zaprezentowali przedstawiciele firm, będących współorganizatorami konferencji. I tak Janusz Sołtowski, prezes zarządu firmy Project Management Team przybliżył „Audyty efektywności energetycznej procesów w mleczarni”. Grzegorz Augustyniak, prezes zarządu Milk Hydrosan zaprezentował opracowanie „Nowoczesne projektowanie a innowacyjne przetwórstwo”. Krzysztof Czaczkowski z Grupy Roullier (Hypred Polska) omówił system „Aqua Aurum – optymalizacja pracy i kosztów mycia”. Na temat „Walki z osadami w urządzeniach energetycznych, zwiększania wydajności kotłów i skraplaczy amoniakalnych, szacowania strat i zysków” mówił Jan Marianowski, właściciel Przedsiębiorstwa MARCOR. O „Zastosowaniu filtra workowego do oczyszczania powietrza wylotowego w suszarni mleka” opowiedział Waldemar Mazur z Riedel Filtertechnik GmbH. „Metody usuwania zanieczyszczeń mikrobiologicznych z wody w zakładzie mleczarskim” przedstawił Jarosław Ostrowski, prezes zarządu Unitex, zaś „Nowe technologie i koszty oczyszczania ścieków i utylizacji osadów w zakładach mleczarskich” omówił Paweł Pietraszek z PP-EKO. Seminarium zakończyło wystąpienie nt. „Potencjału rozwojowego spółdzielni mleczarskich” autorstwa Jana Dworniaka, prezesa zarządu Jan Dworniak Sp. z o.o. Centrum Badań Audytorskich, Analiz i Doradztwa Finansowego. Uczestnicy konferencji mieli też okazję wysłuchać wykładów dotyczących zdrowia, wygłoszonych przez pracowników Uzdrowiska: Justyny Siejki, lekarza specjalisty neurologa („Ręce drżą, nogi skaczą, czyli niegroźne, ale denerwujące zaburzenia ruchowe”), Moniki Trybulskiej, kierownika salonu urody („Pokaz zabiegu kosmetycznego – profuzja”), lek. med. Izabeli Kowackiej („Terapia pijawkami – alternatywna metoda leczenia”) oraz Michała Dylewskiego, specjalisty ds. diagnostyki układu ruchu („Czemu dyszenie nie jest już w cenie – czyli jak prawidłowo oddychać?”). Źródło – portal Nowy Przegląd Mleczarski magazyn ludzi przedsiębiorczych || 3 AgroKonkurs POMOT – specjaliści od rzeczy niemożliwych Leszek Siatka WZOROWY AGROPRZEDSIĘBIORCA RP 2016 Leszek Siatka, absolwent Technikum Mechanicznego w Malborku oraz Wydziału Transpou na Politechnice Szczecińskiej (specjalność: budowa, eksploatacja i utrzymanie pojazdów), jest współtwórcą i prezesem dwóch firm – PROGRES i POMOT w Chojnie. PROGRES, założony w 1988 r. wraz z dwoma wspólnikami i zatrudniający 70 pracowników, to wielobranżowe przedsiębiorstwo usługowo-handlowe, zajmujące się handlem oraz usługami transpoowymi i okołotranspoowymi, głównie międzynarodowymi (Niemcy). POMOT jest firmą produkcyjną, powstałą na bazie b. POM-u w Chojnie, w którym firma Progres dysponuje 86 proc. udziałami przejętymi w 2000 r. od Urzędu Gminy w Chojnie. POMOT zatrudnia 120 osób i specjalizuje się w produkcji: wozów asenizacyjnych, rozsiewaczy nawozów i wapna, zbiorników asenizacyjnych, urządzeń rozlewających, systemu nadwozi wymiennych „Uniwersal”, zabudów i kontenerów asenizacyjnych oraz kontenerów metalowych, także śmieciarek, wozów specjalnych i wielofunkcyjnego wozu do zadań komunalnych. 80 proc. produkcji z fabryki w Chojnie jest dedykowana rolnictwu, 20 proc. gospodarce komunalnej. Maszyny i urządzenia z logo POMOT Chojna znane są z wysokiej jakości i cieszą się dużym uznaniem zarówno wśród specjalistów (2 Złote Medale poznańskiej Polagry i 3 Złote Medale targów Agrotech w Kielcach), jak i użytkowników krajowych i zagranicznych, do których – dzięki profesjonalnemu firmowemu marketingowi i wszechstronnej promocji – trafiają poprzez dobrze rozbudowaną sieć dealerską na terenie całej Polski oraz poprzez przedstawicielstwa firmowe za granicą (Dania, Niemcy, Estonia, Łotwa, Białoruś, Ukraina, Węgry, Rumunia, Czechy, Słowacja, Chorwacja). Leszek Siatka jest żonaty: żona Krystyna była w firmie PROGRES przez wiele lat gł. księgową, obecnie jest jej prokurentem, córka Katarzyna, absolwentka Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, pracuje w Banku Millenium. REKOMENDUJE prof. Tadeusz Pawłowski Dyrektor Naczelny Przemysłowego Instytutu Maszyn Rolniczych w Poznaniu Wybitny Promotor Agrobiznesu RP 2015: – Leszek Siatka to dobry organizator, konstruktor i innowator, blisko współpracujący z nauką, w tym z PIMR w zakresie wdrażania nowych konstrukcji maszyn i urządzeń. W kontaktach z ludźmi – otway, bezpośredni i rzetelny w interesach. O takich, jak ja, mówi się, że nie zadawalają się tym, co już osiągnęli i nie zwykli spoczywać na laurach. Rzeczywiście, staram się, choćby drobnymi kroczkami, zawsze iść do przodu. Mam to niejako wyniesione z domu, podobnie jak inne ważne cechy: dyscyplina, obowiązkowość, odpowiedzialność. Mój ojciec był wojskowym, pracował jako łącznościowiec, dosłużył się stopnia pułkownika, matka, technik budowlaniec, pracowała z kolei w gospodarce komunalnej. Mieszkaliśmy wtedy w Malborku, gdzie ukończyłem Technikum Mechaniczne, a potem rozpocząłem studia w Szczecina. T ak naprawdę, to moja przygoda z biznesem zaczęła się na dobre w 1988 r., kiedy to z dwoma wspólnikami, powołaliśmy do życia firmę PROGRES, która miała zajmować się handlem, transportem i temu podobnymi usługami. Z biegiem czasu zaczęliśmy eksportować na potęgę różne towary do Niemiec i szło nam dobrze. Obecnie w firmie PROGRESIE jeździ aż 35 naszych tirów. No, ale – jak to się mówi – apetyt rośnie w miarę jedzenia. W 2000 r. postanowiliśmy wejść do, funkcjonującego od 1992 r. na bazie byłego Państwowego Ośrodka Maszynowego, przedsiębiorstwa POMOT Chojna, które specjalizowało się w produkcji stosunkowo niewielkich wozów asenizacyjnych oraz świadczyło usługi naprawcze na rzecz rolnictwa. Objęliśmy w firmie POMOT 86 proc. udziałów, pozostałe udziały pozostają w rękach załogi i emerytowanych pracowników. To już było dla nas bardzo duże wyzwanie, któremu, mogę to dziś powiedzieć z całą odpowiedzialnością, podołaliśmy dobrze. Rolnictwo i branża komunalne, to dwa działy gospodarki, do których adresujemy dziś naszą ofertę produkcyjną. Dorobiliśmy się miana potentata na rynku wozów asenizacyjnych w kraju, i nie tylko. Jeszcze w 2000 r. POMOT wytwarzał wozy asenizacyjne o pojemności 2,5 i 4 tys. litrów, obecnie produkujemy je o pojemności od 2,5 do 30 tys. litrów. Nasze wozy asenizacyjne wyposażone są też w różnego rodzaju mieszadła, pompy, sprężarki, miksery i agregaty do rozprowadzania gnojowicy w systemie naglebowym i doglebowym. To także wozy bardzo nowoczesne, funkcjonalne, wykonane ze stali o podwyższonej trwałości, aczkolwiek cieńsze od innych blach stalowych. Ta ostatnia cecha jest bardzo istotna – dzięki takiej stali wóz jest lżejszy, tym samym powoduje mniejszy nacisk na glebę oraz wymaga ciągnika o mniejszej mocy, co z kolei ma wpływ na obniżenie kosztów eksploatacji. Każdy rolnik może więc wybrać sobie wóz asenizacyjny najbardziej przydatny w jego gospodarstwie. Nasza oferta dla rolnictwa jest w tym względzie bardzo kompleksowa; posiadamy bowiem całą paletę innych urządzeń do zagospodarowania gnojowicy. A jest to – jak wiadomo – jedna z najbardziej uciążliwych prac w gospodarstwie rolnym, którą obecnie trzeba wykonywać, nie naruszając zaostrzonych rygorów ochrony środowiska. Przed kilku laty wypuściliśmy na rynek zupełnie nową maszynę dla rolników – uniwersalny rozsiewacz typ UPR. Uniwersalny, czyli nie tylko do nawozów, ale jest to też idealna maszyna do rozsypywania innych materiałów, takich jak: wapno, żwir, piasek czy sól. Rozsiewacz 4 || MAGAZYN LUDZI PRZEDSIĘBIORCZYCH ten w równym stopniu może być przydatny w gospodarstwach rolnych, jak i w gospodarce komunalnej. Rozsiewacz jest produkowany na licencji zakupionej od nowozelandzkiej firmy TRANSPREAD. Takie rozsiewacze mają zbiorniki o ładowności od 4 do 12,5 ton. I wytwarzane są obecnie w 22 fabrykach na całym świecie. Od 2011 r. również my oferujemy jako je POMOT Chojna. Zastosowano w nich wiele nowoczesnych rozwiązań. By te rozsiewacze właściwie eksploatować, nasza firma uruchomiła specjalny serwis, którego specjaliści jeżdżą po kraju i szkolą rolników. Rozsiewacze uniwersalne typ UPR to nasz hit produkcyjny. Głównym odbiorcą naszej oferty produkcyjnej pozostaje wciąż sektor rolnictwa. Coraz większy staje się w niej także udział urządzeń przeznaczonych dla gospodarki komunalnej, w tym zwłaszcza kontenerów rożnego typu i przeznaczenia, w tym kontenerów asenizacyjnych, do m.in. odpadów płynnych. Blisko 90 proc. wytwarzanych w naszej fabryce kontenerów jest eksportowanych. Nasze kontenery, a ściślej biorąc ich walory, szczególnie przypadły do gustu Francuzom. Ich duże ilości są użytkowane w Paryżu i Marsylii. Jak już jesteśmy przy gospodarce komunalnej, to koniecznie trzeba wymienić jeszcze jeden nasz nowy produkt – wielofunkcyjny samochód specjalistyczny przeznaczony dla firm świadczących usługi komunalne. Można nim oczyszczać kanały ściekowe, odsysać zanieczyszczenia i osady, wypompowywać płynne nieczystości, myć pod wysokim ciśnieniem, itd. Na sukces firmy POMOT Chojna składa się wiele czynników. Przede wszystkim – fachowa, pracowita i rzetelna załoga, zastosowane nowoczesne rozwiązania konstruktorskie i materiały, choćby znakomita fińska stal Ruukki, współpraca z PIMR w Poznaniu i stacją badawczą IT-P w Kłudzienku, prawidłowo zorganizowana sieć sprzedaży, w tym własna sieć dealerska i szeroki asortyment naszego głównego wyrobu, jakim są wozy asenizacyjne, które w dodatku na życzenie mogą być dostosowywane do indywidualnych potrzeb rolników. Należy tez podkreślić uniwersalność rozwiązań, np. w trakcie użytkowania można zamontować bez przeróbek urządzenie do innego sposobu rozlewania gnojowicy. Chciałbym też szczególnie pochwalić operatywność i pomysłowość naszego działu marketingu i sprzedaży w efektywnym docieraniu z informacjami do potencjalnych klientów – rolników i firm komunalnych, który – jak to ktoś ujął – „rzeczy niemożliwe załatwia od ręki, na cuda trzeba poczekać tylko trzy dni”. AgroPromocja Targi WorldFood Warsaw na słodko Rynek słodyczy w Polsce wart jest 12,7 mld zł. To również kluczowa branża eksportowa krajowego sektora spożywczego P olska jest największym rynkiem słodyczy w rejonie Europy Środkowo-Wschodniej. Główne kanały dystrybucji tych produktów to: dyskonty, hipermarkety, supermarkety i małe sklepy detaliczne. Rośnie również znaczenie sprzedaży słodyczy pod markami własnymi sieci handlowych. Największym segmentem polskiego rynku słodyczy są wyroby czekoladowe, na dalszych miejscach plasują się: słone i słodkie przekąski, herbatniki i ciastka, cukierki i gumy do żucia. Kołem zamachowym krajowego rynku jest eksport. Udział polskich słodyczy na terenie UE wynosi 4,1%. Najważniejszym ich odbiorcą są: Niemcy i Wielka Brytania, a z krajów trzecich: Rosja, Turcja, Arabia Saudyjska, Ukraina, Izrael, USA i Kanada. Czekolada znad Wisły staje się też hitem eksportowym w Chinach. W 2014 r. sprzedaż na ten rynek wyniosła ponad 60 mln euro – to aż 37% całego polskiego eksportu czekolady. Łączna wartość polskiego handlu zagranicznego słodyczami wyniosła w 2013 r. 6,3 mld zł, dla porównania w tymże roku nasz import słodyczy osiągnął wartość 2,2 mld zł. Według badania KPMG „Rynek słodyczy w Polsce”, krajowi producenci słodyczy z nadzieją patrzą w przyszłość i deklarują, że szansą dla branży jest m.in. rozwój eksportu. – Branża czekoladowo-cukiernicza jest jedną z najdynamiczniej rozwijających się branż eksportowych na rynku spożywczym w Polsce – analizuje Marek Przeździak, prezes zarządu Stowarzyszenia Polskich Producentów Wyrobów Czekoladowych i Cukierniczych Polbisco. – Wyroby czekoladowo – cukiernicze od kilku lat zajmują pierwsze miejsce pod względem wartościowym w eksporcie żywności wysoko przetworzonej, co czyni je polskim hitem eksportowym. Pomimo tego, że większość polskiego eksportu ciągle trafia na rynek UE, to od dwóch lat podbijamy również Chiny oraz koncentrujemy się na krajach Bliskiego Wschodu. Sprzedaż słodyczy do Chin w 2014 r. zwiększyła się niemal 14-krotnie i przekroczyła 60 mln euro. Są to rynki najbardziej perspektywiczne, jeśli chodzi o potencjał Brokuły – zdrowie z natury Polska jest czwartym producentem brokułów w Europie. Ba, w ostatnich latach areał tych upraw dynamicznie rośnie. N ajwiększym producentem brokułów w Europie jest Hiszpania (38-40 tys. ha). Na kolejnych miejscach plasują się Włochy (10-12 tys. ha), Wielka Brytania (8-10 tys. ha) i Polska ((6,5-7 tys. ha). Jeśli chodzi o spożycie tego warzywa, to liderem jest Wielka Brytania, której mieszkaniec zjada w ciągu roku ok. 5 kg brokułów. Polacy znajdują się w niechlubnym towarzystwie tych europejskich krajów, w których spożycie wynosi niespełna 300 g/ osobę. Aby poprawić te niekorzystne statystyki, producenci brokułów powołali Stowarzyszenie Promocji Brokuła. Celem Stowarzyszenia jest propagowanie konsumpcji brokułów w Polsce i Europie, edukacja żywieniowa na temat walorów odżywczych i wysokiej jakości brokułów produkowanych w naszym 6 || magazyn ludzi przedsiębiorczych kraju. Stowarzyszenie ma również reprezentować interesy producentów na arenie krajowej i unijnej, dostarczać wiedzę na temat metod produkcji tych warzyw, prowadzić szkolenia i prace badawcze. Ważnym aspektem działalności ma być również kształtowanie pozytywnego wizerunku polskich producentów brokułów oraz zwiększanie eksportu wzrostowy. Należy podkreślić fakt, iż nasze firmy, posiadające bardzo nowoczesne linie produkcyjne, mają duże moce przerobowe, które chcą efektywnie wykorzystać. Pomocnym w nawiązywaniu nowych kontaktów biznesowych z zagranicznymi partnerami staje się udział w międzynarodowych targach i misjach gospodarczych. Z szeroką ofertą dla producentów słodyczy i możliwością nawiązania współpracy na rynku krajowym i międzynarodowym wychodzi organizator targów WorldFood Warsaw, które odbędą się w dn. 19-21 kwietnia 2016 r. w warszawskim EXPO XXI. – III edycja targów będzie doskonałą szansą dla producentów słodyczy na rozwój ich działalności i poszerzenie rynków zbytu – twierdzi Agnieszka Szpaderska, manager targów. – WorldFood Warsaw to wystawa biznesowa, którą przed rokiem odwiedzili przedstawiciele biznesu z 48 krajów świata, m.in. z: Ukrainy, Niemiec, Litwy, Francji czy odległych Chin, Korei Południowej, USA. Udział w targach jest więc szansą dla producentów na nawiązanie nowych kontaktów biznesowych z zagranicznymi odbiorcami polskich słodyczy. Możliwości eksportowe to nie jedyna korzyść. WorldFood Warsaw to także możliwość bezpośredniego kontaktu z przedstawicielami sieci handlowych – głównym dystrybutorem słodyczy na rynku krajowym. O efektywności tych targowych spotkań najlepiej świadczy sukces firmy Stewiarnia, która po I edycji wystawy wprowadziła swoje produkty do sieci sklepów zlokalizowanych w Polsce wschodniej. tych warzyw. Brokuły powoli zyskują na popularności wśród polskich konsumentów. Dietetycy zachęcają do spożywania tych warzyw ze względu na ich bogate walory odżywcze. Brokuły wykazują też właściwości antynowotworowe, dobrze wpływają na regenerację układu odpornościowego, mózgu czy kości. Są doskonałym źródłem minerałów (potas, wapń, żelazo, fosfor) oraz witamin. Spożywanie brokułów zaleca się cukrzykom, osobom z wysokim poziomem cholesterolu. Zwiększaniu popularności tych warzyw sprzyja moda na aktywny tryb życia i bycie fit. Sportowcy twierdzą, że brokuły są dobre na muskuły. Większa produkcja i spożycie brokułów w Polsce oraz rosnący eksport tych warzyw – to szansa dla rolników. – Uprawa brokułów w Polsce na przestrzeni ostatnich lat zapewnia w miarę stabilną cenę – przekonuje wiceprezes zarządu Stowarzyszenia Promocji Brokułów Aleksander Nowicki – Owszem, następują spadki, ale są one okresowe i występuję niemal w tych samych okresach roku. więcej – www.brokuly.com AgroGala Grad nagród, wyróżnień i… oklasków Noworoczna Gala Agrobiznesu 2016 – której organizatorami były: Stowarzyszenie AgroBiznesKlub, Rektor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i Redakcja AGRO, zaś partnerem strategicznym Bank Pekao SA i nad którą Honorowy Patronat pełnili Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Krzysztof Jurgiel i Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Parlamentu Europejskiego Czesław Siekierski – zgromadziła 20 stycznia 2016 r. w Auli Kryształowej SGGW kilkuset wybitnych polskich rolników i agroprzedsiębiorców, przedstawicieli instytucji i organizacji branżowych, doradztwa rolniczego, mediów oraz pracowników naukowych i studentów SGGW. Podczas Gali, którą otworzył rektor SGGW prof. Alojzy Szymański, doszło do: podsumowania poprzedzających ją V Konfrontacji „Drogi do AgroSukcesu” przeprowadzonych na 6 wydziałach SGGW oraz konkursów „Kwatery na Medal 2015” i „AgroKlasa ODR 2015, wręczono także Medale 25-lecia Agroprzedsiębiorca RP oraz Honorowe Odznaki „Zasłużony dla Rolnictwa” i „Za Zasługi dla Rozwoju Gospodarki RP” (patrz – zestawienia poniżej). O oprawę artystyczną Noworocznej Gali Agrobiznesu zadbały: Chór Kantata w Szczutowie, Parafialna Orkiestra Dęta w Szczutowie oraz wokalistka Anna Fidrych, która zaśpiewała brawurowo szlagiery Czesława Niemena „Dziwny jest ten świat” i „Sen o Warszawie”. Medale 25-lecia Agroprzedsiębiorca RP – z rąk min. Zbigniewa Babalskiego i europosła Czesława Siekierskiego – otrzymali: Paweł Augustyn, Wojciech Bednarczuk, Piotr Doligalski (odebrał Roman Sass), Jan Glacel, Roman Jagieliński, Janusz Kasztelewicz, Mirosław Kowalski (odebrał Leszek Piechocki), Paweł Krajmas, Iwona Olejniczak, Andrzej Olejniczak, Wiera Pawluczuk, Przemysław Trawa (odebrał prof. Tadeusz Pawłowski) i Donat Zawidzki. Certyfikaty Wierzytelności Praktyk Biznesowych – z rąk rektora SGGW prof. Alojzego Szymańskiego – odebrali: Zbigniew Ajchler, Monika i Tomasz Bankiewicz, Piotr Bogdanowicz, Maria Czwojdrak, Grzegorz Denarski, Teresa i Jan Drabina, Małgorzata Gabryelczak, Janusz Gruszczewski, Jadwiga Kaczmarek, Jerzy Piórkowski, Kazimierz Słabkowski, Alicja, Mateusz i Krzysztof Spychalscy, Stefan Troka, Sylwia i Zdzisław Wawrzyńczyk oraz Jadwiga i Wojciech Wilamowscy. Puchary z podziękowaniem za pomoc w przeprowadzeniu Konfrontacji „Drogi do AgroSukcesu” i Noworocznej Gali Agrobiznesu na SGGW – z rąk min. Zbigniewa Babalskiego, min. Rafała Romanowskiego i europosła Czesława Siekierskiego – otrzymali: n przedstawiciele władz uczelnianych i wydziałowych – prof. Alojzy Szymański, prof. Grażyna Garbaczewska, prof. Jarosław Gołębiewski, prof. Katarzyna Niemiro- Honorowe Odznaki „Zasłużony dla Rolnictwa” – z rąk min. Rafała Romanowskiego – otrzymali: wicz-Szczytt, prof. Tomasz Nurek, prof. Wanda Olech-Piasecka oraz prof. Dorota Witrową-Rajchert n moderatorzy spotkań na wydziałach – prof. Włodzimierz Fiszer, Janusz Gołos, prof. Tadeusz Pawłowski, Henryk Piekut, prof. Czesław Waszkiewicz oraz Małgorzata Witek n sponsorzy Gali – Browar Jabłonowo, Duet, Gospodarstwo Sadownicze Bankiewicz Komorów, Mokate Ustroń/ Żory, Roja Regnów, ŚSM Jana Środa Wlkp., Ubojnia Drobiu „Piórkowscy” Wola Cyrusowa n oprawa artystyczna Gali – ks. kanonik Marian Orzechowski – Chór Kantata w Szczutowie, dyrygent Konrad Mazurowski – Parafialna Orkiestra Dęta w Szczutowie i wokalistka Anna Fidrych z Warszawy. Honorowe Odznaki „Za Zasługi dla Gospodarki RP” – z rąk europosła Czesława Siekierskiego – otrzymali: Elżbieta Kabać Stanisława Łuczak Małgorzata Witek Małgorzata Sawicka Krystyna Szepietowska Janusz Wrzosek Wiera Pawluczuk Wojciech Popko Grzegorz Denarski Małgorzata Półtorak (odebrał Stefan Krajewski) Donat Zawidzki magazyn ludzi przedsiębiorczych || 7 AgroKonfrontacje AgroAkademia Umiejętności Praktycznych V Konfrontacje „Drogi do AgroSukcesu” na wybranych wydziałach Szkoły Głównej Gospodarstwa Warszawskiego, obchodzącej w 2016 r. swój Jubileusz 200-lecia, zakończyły się pełnym sukcesem. K onfrontacje „Drogi do AgroSukcesu” to kontynuacja pomysłu sprzed 5 lat. Wówczas to w Auli Kryształowej SGGW wybitni reprezentanci polskiego rolnictwa i agrobiznesu – laureaci konkursów Agroprzedsiębiorca RP i AgroLiga dzielili się swoimi bogatymi doświadczeniami w zarządzaniu gospodarstwami rolnymi i agrofirmami oraz odpowiadali na liczne pytania studentów i pracowników naukowych SGGW o źródła ich dużych - na miarę regionu, kraju czy wręcz w skali międzynarodowej – osiągnięć gospodarczych. Tak to w 2011 r. przy Stowarzyszeniu AgroBiznesKlub i Redakcji AGRO zrodziła się nieformalna AgroAkademia Umiejętności Praktycznych, grupująca najbardziej przedsiębiorczych w Polsce właścicieli gospodarstw rolnych, prezesów agrofirm oraz przedstawicieli organi- zacji branżowych i instytucji związanych z sektorem gospodarki żywnościowej. Organizatorzy tego interesującego przedsięwzięcia – Stowarzyszenie AgroBiznesKlub, Rektor SGGW i Redakcja AGRO – zdecydowali się 20 stycznia 2016 r. przeprowadzić równoczesne Konfrontacje na 6 wydziałach SGGW: Nauk o Żywności (patrz fotorelacja poniżej), Nauk Ekonomicznych (str. 9), Rolnictwa i Biologii (str. 10), Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu (str. 10), Nauk o Zwierzętach (str. 11) oraz Inżynierii Produkcji (str. 11). Wszystkie one cieszyły się dużym zainteresowaniem, tym razem pod względem frekwencji zwycięzcą okazał się Wydział Nauk Ekonomicznych, gdzie na spotkanie z podsekretarzem stanu w MRiRW Ryszardem Zarudzkim oraz z prezesem dwóch wielkopolskich RSP Zbigniewem Ajchlerem przybyło łącznie ponad 200 osób. Podsumowanie Konfrontacji „Drogi do AgroSukcesu” tradycyjnie miało miejsce w trakcie Noworocznej Gali Agrobiznesu na SGGW. Wszyscy praktycy, którzy tego styczniowego dnia zechcieli jak najwięcej swoich praktycznych doświadczeń przekazać młodzieży akademickiej i kadrze naukowo-dydaktycznej SGGW, podczas Gali zostali uhonorowani Certyfikatami Wierzytelności Praktyk Biznesowych przez rektora SGGW prof. Alojzego Szymańskiego i otrzymali gorące brawa widowni szczelnie wypełniającej Aulę Kryształową. Tak produkuje się żywność 8 || magazyn ludzi przedsiębiorczych Fot. Arkadiusz Chorąży, Biuro Rzecznika Prasowego SGGW O tym, że współcześnie produkcja i przetwórstwo żywności to nie taka prosta rzecz, jak się zwykło sądzić, mogli się przekonać studenci Wydziału Nauk o Żywności, którzy przybyli na spotkanie prowadzone przez redaktor naczelną „Gospodarki Mięsnej” Małgorzatą Witek z udziałem wielce doświadczonych praktyków. Branżę mleczarską godnie reprezentowała Maria Czwojdrak, prezes Średzkiej Spółdzielni Mleczarskiej w Środzie Wielkopolskiej, laureatka konkursu Wybitny Agroprzedsiębiorca RP 2010, zaś w barwach branży drobiarskiej udanie wystąpili: Jerzy Piórkowski, twórca i właściciel Ubojni Drobiu „Piórkowscy” w Woli Cyrusowej, laureat konkursu Wybitny Agroprzedsiębiorca RP 2014, Jadwiga Kaczmarek z Powiatowego Inspektoratu Weterynarii w Łodzi, nadzorująca proces produkcyjny Ubojni Drobiu „Piórkowscy” oraz Małgorzata Gabryelczak, producentka drobiu w Pokrzywnicy, dostawca drobiu do Ubojni Drobiu „Piórkowscy”. Było dużo o procedurach, przestrzeganiu zasad technologicznych i kontroli w różnych fazach powstawania żywności, o staraniach prowadzących do jak najwyższej jej jakości, wreszcie – o bezpieczeństwie żywności. Bohaterowie spotkania na WNoŻ, po odbiorze Certyfikatów Wierzytelności Praktyk Biznesowych z rąk rektora SGGW prof. Alojzego Szymańskiego, na zdjęciu z min. Zbigniewem Babalskim i europosłem Czesławem Siekierskim AgroKonfrontacje Aula Wydziału Nauk Ekonomicznych z trudem pomieściła wszystkich chętnych wysłuchania i zadania pytań niecodziennym gościom. A byli nimi n podsekretarz stanu Ryszard Zarudzki, nadzorujący w kierownictwie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi m.in. prace ARiMR i instytutów naukowych, któremu towarzyszył doradca Ministra Rolnictwa Karol Krajewski n Zbigniew Ajchler, prezes zarządów – RSP Zdrowie w Izdebnie oraz RSP w Lubosinie, poseł na Sejm, laureat konkursu Wybitny Agroprzedsiębiorca RP 2015. Gospodarzem obu spotkań, które zgromadziły nie tylko studentów i naukowców z SGGW, ale także licznych rolników, agroprzedsiębiorców i przedstawicieli organizacji branżowych, był dziekan WNE prof. Jarosław Gołębiewski, zaś moderatorem spotkania – redaktor naczelny AGRO Leon Wawreniuk. Polityka rolna Realny agrobiznes odsekretarz stanu w MRiRW Ryszard Zarudzki zaczął swe interesujące wystąpienie od przedstawienia, opracowanych przez nowe kierownictwo resortu rolnictwa, kierunków działań MRiRW na l. 2015-2020 w zakresie rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w l. 2015-2020, z uwzględnieniem rozwiązań legislacyjnych i programowych dotyczących Wspólnej Polityki Rolnej i polityki rolnej państwa. W szczególności dotyczy to warunków konkurencji oraz jakości życia na obszarach wiejskich. – Polscy rolnicy nie mogą mieć gorszych warunków funkcjonowania niż rolnicy z innych krajów unijnych – zaznaczył minister i dodał. – Konieczne jest wyrównanie poziomu życia i wyrównanie szans rozwojowych. Nasi partnerzy w UE muszą wiedzieć, że sprawa pełnego wyrównania dopłat bezpośrednich ma dla Polski kluczowe znaczenie. Rozwój polskiego rolnictwa i polskiej wsi musi być oparty na rodzinnych gospodarstwach rolnych, prowadzących produkcję rolną w zgodzie z wymogami środowiska naturalnego i zasadami dobrostanu zwierząt, produkujących bezpieczną i zdrową żywność, zapewniających bezpieczeństwo żywnościowe narodu i eksportujących dobrą, zdrową żywność na rynki światowe. Dużo miejsca minister poświęcił problemom funkcjonowania grup producenckich, zwłaszcza w ogrodnictwie, oraz m.in. sytuacji doradztwa rolniczego. Odpowiedział także na kilka ważnych pytań, dotyczących zarówno bieżącej realizacji polityki rolnej, jak i szczegółowych zagadnień nurtujących środowisko rolnicze. bigniew Ajchler podzielił się swoimi interesującymi doświadczeniami z zakresu zarzadzania dwoma naraz rolniczymi spółdzielniami produkcyjnymi, zaznaczając, jak ważną rolę w tym odgrywa tzw. czynnik ludzki. – Bez załóg z prawdziwego zdarzenia, które na przestrzeni lat udało się nam skompletować w obu spółdzielniach, bez sprawnej kadry zarządzającej, z której część, podobnie jak ja, pracuje w obu spółdzielniach – z pewnością nie dało się tak wiele osiągnąć. Oczywiście, potrzebne było przy tym wypracowanie własnych mechanizmów zarządzania i kontroli, wszczepienia w ludziach poczucia współodpowiedzialności, nauczenia ładu i porządku oraz odpowiedniego wynagradzania za pracę. Ten ceniony w Wielkopolsce praktyk rolniczy podkreślił też, że ogromną satysfakcję sprawia mu fakt, że w tym wspólnym spółdzielczym dziele bierze aktywny udział jego rodzina – żona i obydwaj synowie. Ci ostatni, u boku ojca, doskonale radzą sobie we współzarządzaniu spółdzielniami i – co ważne – projektują działy innowacyjne, które mają wprowadzić inną działalność, niż w polu czy w chlewni, np. produkcję energii odnawialnej. Dzięki staraniom jednego z synów doszło do realizacji największej w Wielkopolsce farmy fotowoltaicznej, która zapewniła spółdzielniom samowystarczalność w energię elektryczną. Zbigniew Ajchler wyznał też, że lubi pracować z ludźmi młodymi i chętnie w zarządzanych spółdzielniach podejmuje praktykantów z średnich i wyższych szkół rolniczych. Część z nich potem „lokuje” tutaj prace dyplomowe, a niektórzy znajdują zatrudnienie. Min. Ryszard Zarudzki (z pucharem) pozuje do zdjęcia z dziekanem WNE prof. Jarosławem Gołębiewskim Z Zbigniew Ajchler odbiera Certyfikat Wierzytelności Praktyk Biznesowych z rąk rektora SGGW prof. Alojzego Szymańskiego Fot. Arkadiusz Chorąży P magazyn ludzi przedsiębiorczych || 9 AgroKonfrontacje Praktyczny egzamin P ełen wiary w sukces połączony ze skuteczną formą promocji przybył na spotkanie ze studentami Wydziału Rolnictwa i Biologii SGGW – twórca użyźniacza glebowego UGmax i założyciel firmy go produkującej PPHU Bogdan w Bolesławowie Piotr Bogdanowicz, którego mieli wspomagać bliski współpracownik Stefan Troka oraz Kazimierz Słabkowski, właściciel gospodarstwa rolnego w Dzikim Borze (woj. mazowieckie), Mistrz Krajowy AgroLigi 2007 oraz Wzorowy Agroprzedsiębiorca RP 2012. Po filmowo-gawędziarskiej prezentacji Stefana Troki, w której wyeksponowano walory użyźniaczy zabrał głos Kazimierz Słabkowski. Okazało się, że gospodaruje on na gruntach lekkich głównie kl. V i VI, dobrze je nawozi obornikiem i uprawia kukurydzę. Mimo dotkliwej suszy w 2015 r. – dzięki zastosowaniu użyźniacza UGmax – zebrał ok. 8 t. ziarna kukurydzy z hektara. Tymczasem na innych swoich 5 ha nie zastosował użyźniacza (zbyt mało zakupił) i nawet zielonka nie urosła… Te namacalne argumenty pokazane w prezentacji i wypowiedź praktyka – nie przekonały do końca studentów (jak się okazało jednocześnie doświadczonych rolników), którzy przez kilkadziesiąt minut zadawali bardzo szczegółowe pytania producentowi UGmaxu (zwłaszcza w kwestii biologicznego składu preparatu) i rolnikowi Słabkowskiemu. Dużo łatwiej mieli Sylwia i Zdzisław Wawrzyńczyk, wyspecjalizowani w produkcji rzodkiewki ogrodnicy z Nowego Miasteczka w woj. lubuskim (Mistrzowie Wojewódzcy AgroLigi). Pytania adresowane do nich dotyczyły bowiem nie tyle technologii produkcji, co form organizacji sprzedaży, współpracy i konkurencji producentów. Uczestniczący w spotkaniu prodziekani WRiB prof. Józef Chojecki i prof. Zdzisław Wyszyński zadeklarowali, że w przyszłości będą na wybrane seminaria zapraszać takich rolników, jak Kazimierz Słabkowski czy Sylwia i Zdzisław Wawrzyńczyk. Henryk Piekut – moderator dyskusji Bohaterowie spotkania na WRiB, po odbiorze Certyfikatów Wierzytelności Praktyk Biznesowych z rąk rektora SGGW prof. Alojzego Szymańskiego, na zdjęciu z min. Zbigniewem Babalskim i europosłem Czesławem Siekierskim Profesjonalna lekcja ogrodnictwa 10 || magazyn ludzi przedsiębiorczych ne (stosowane nowoczesne technologie i techniki produkcji, kompleksowe wyposażenie w sprzęt techniczny, produkcja wysokiej jakości owoców i soków oraz Fot. Arkadiusz Chorąży, Biuro Rzecznika Prasowego SGGW K ilkudziesięciu studentów i pracowników naukowo-dydaktycznych Wydziału Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu uczestniczyło w spotkaniu – prowadzonym przez dr. Janusza Gołosa, sekretarza Zarządu Stowarzyszenia AgroBiznesKlub – z Moniką i Tomaszem Bankiewiczami, właścicielami gospodarstwa sadowniczego i producentami soków jabłkowych w Komorowie (woj. mazowieckie), Mistrzami Krajowymi AgroLigi 2013 oraz Alicją i Krzysztofem Spychalskimi wraz z synem Mateuszem, producentami warzyw gruntowych w Pikutkowie (woj. kujawsko-pomorskie), laureatami konkursu Wzorowy Agroprzedsiębiorca RP 2015. Goście najpierw zaprezentowali prowadzone przez siebie na bardzo wysokim poziomie gospodarstwa specjalistycz- warzyw na rynek, nowoczesna baza przechowalnicza, charakter rodzinny gospodarstw, aktywny udział w grupach producenckich, w przypadku Bankiewiczów także podejmowane próby eksportu, wreszcie – dbałość o estetykę otoczenia), by potem kompetentnie i wyczerpująco odpowiadać na pytania gospodarzy, zarówno w kwestiach technologicznoprodukcyjnych, jak i – co równie istotne – rynkowych. Bohaterowie spotkania na WOBiAK, po odbiorze Certyfikatów Wierzytelności Praktyk Biznesowych z rąk rektora SGGW prof. Alojzego Szymańskiego, na zdjęciu z min. Zbigniewem Babalskim i europosłem Czesławem Siekierskim AgroKonfrontacje G ośćmi Wydziału Nauk o Zwierzętach byli uznani praktycy, specjalizujący się w chowie zwierząt futerkowych – Teresa i Jan Drabina, właściciele fermy w Czerniejewie (woj. wielkopolskie), Wicemistrzowie Krajowi AgroLigi 2014 oraz w chowie bydła mlecznego – Jadwiga i Wojciech Wilamowscy z Mazowsza, właściciele gospodarstwa rolnego w Mańkowie (Wojciech to przewodniczący Rady OSM Sierpc i laureat konkursu Wzorowy Agroprzedsiębiorca RP 2013). Spotkanie prowadził prof. Włodzimierz Fiszer z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Honorowy Agrobiznesmen Roku 1999. Hodowcy najpierw szczegółowo przybliżyli swoje gospodarstwa, by następnie ze znawstwem przedmiotu odpowiadać na pytania z sali, zarówno z zakresu hodowli zwierząt, Bohaterowie spotkania na WNoZ, po odbiorze Certyfikatów Wierzytelności Praktyk Biznesowych z rąk rektora SGGW prof. Alojzego Szymańskiego, na zdjęciu z min. Zbigniewem Babalskim i europosłem Czesławem Siekierskim Pasjonaci techniki rolniczej N a Wydział Inżynierii Produkcji – w towarzystwie prof. Tadeusza Pawłowskiego, dyrektora Przemysłowego Instytutu Maszyn Rolniczych w Poznaniu, laureata konkursu Wybitny Promotor Agrobiznesu RP 2015 – przybył tym razem Janusz Gruszczewski, twórca i właściciel prężnie rozwijającego się Zakładu Metalowego Agromasz w Mrągowie, laureat konkursu Wzorowy Agroprzedsiębiorca RP 2015. Tradycyjnie moderatorem spotkania był prof. Czesław Waszkiewicz, uznany ekspert branży maszyn rolniczych. Janusz Gruszczewski ze swadą opowiadał o swoim, zbudowanym od podstaw zakładzie fabrycznym, o ofercie produkcyjnej Agromaszu i jej prezentacji na targach, ze szczególnym uwzględnieniem nowości, o bliskiej, owocnej współpracy z poznańskim PIMR i dyrektorem Pawłowskim, a także o swojej pasji w pracy z młodzieżą, pobierającą nauki z dziedziny mechanizacji rolnictwa. Janusz Gruszczewski honorowany jest Certyfikatem Wierzytelności Praktyk Biznesowych przez rektora SGGW prof. Alojzego Szymańskiego magazyn ludzi przedsiębiorczych || 11 Fot. Arkadiusz Chorąży, Biuro Rzecznika Prasowego SGGW Hodowcy z wyższej półki jak i z aktualnych uwarunkowań rynkowych. Okazało się, że branża zwierząt futerkowych jest wyjątkowo dobrze zorganizowana i ma zagwarantowaną opłacalną sprzedaż skórek na eksport, trudniejsza natomiast – po zniesieniu kwot mlecznych i koniecznością płacenia kar za nadprodukcję – jest sytuacja w branży mleczarskiej. Noworoczna G AULA KRYSZTAŁOWA SGGW 20.01.2016 G R A Rektor SGGW prof. Alojzy Szymański T U L O Sekretarz Stanu w MRiRW Zbigniew Babalski W A L I Właściciel Folwarku Z Stanisław Kozubek Zrębice Fot. Arkadiusz Chorąży, Biuro Prasowe MRiRW, Biuro Prasowe SGGW Gala Agrobiznesu L A U R E A Podsekretarz Stanu w MRiRW Rafał Romanowski T O M Poseł do Parlamentu Europejskiego Czesław Siekierski AgroNowości Bayer – misja, wizja, waości, plany BAYER – KONCENTRACJA NA OBSZARZE LIFE SCIENCE Wyzwania, które stoją przed dzisiejszym społeczeństwem, są jeszcze bardziej palące niż kiedykolwiek wcześniej. Starzejące się społeczeństwa i rosnąca liczba ludności na świecie potrzebują nowych i jeszcze lepszych leków oraz jeszcze większych i bezpieczniejszych dostaw żywności. Według firmy Bayer – jedynie prawdziwe innowacje z obszaru Life Science pozwolą nam stawić czoło niełatwym, przyszłym wyzwaniom w dziedzinie opieki zdrowotnej i rolnictwa. W firmie tej opracowywane są nowe cząsteczki, które będzie można zastosować w innowacyjnych produktach oraz rozwiązaniach chroniących zdrowie ludzi, zwierząt i roślin. – Nasza działalność badawczo-rozwojowa – podkreślała dyr. ds. komunikacji Bay- 14 || MAGAZYN LUDZI PRZEDSIĘBIORCZYCH er Monika Lechowska-Wróbel – opiera się na głębokim zrozumieniu procesów biochemicznych zachodzących w żywych organizmach. Żadna z firm konkurencyjnych nie może się pochwalić podobną pozycją i portfolio. NOWE PRODUKTY OGRODNICZE Rozpoczął się pierwszy pełny rok sprzedaży środka Luna Experience® 400 SC, który jest fungicydem o działaniu kontaktowym i układowym do stosowania zapobiegawczego lub interwencyjnego w ochronie jabłoni, gruszy, wiśni, czereśni oraz marchwi i pora. W drugiej połowie 2015 r. firma Bayer uzyskała rejestrację nowego fungicydu Serenade ASO®. Jest to obecnie jeden z dwóch biologicznych środków ochrony roślin w ofercie Bayer Polska. Serenade ASO jest mikrobiologicznym środkiem grzy- bobójczym o działaniu kontaktowym, zawierającym szczep QST 713 bakterii Bacillus subtilis, przeznaczonym do stosowania w uprawie truskawki, marchwi, sałaty, pomidora, papryki oraz oberżyny (bakłażana) przeciwko chorobom grzybowym. Kolejny biologiczny środek ochrony roślin w ofercie Bayer CropScience w sezonie 2016 to Contans WG. Jest to biologiczny fungicyd zawierającym zarodniki naturalnie występującego w glebie grzyba Coniothyrium minitans. Contans WG działa selektywnie na zarodniki przetrwalnikowe grzybów Sclerotinia powodujących zgniliznę twardzikową na warzywach, tytoniu, rzepaku i roślinach ozdobnych. PLATFORMA VADEMECUM System wspomagania decyzji Vademecum jest ogólnodostępną częścią AgroNowości projektu Vademecum i będzie sukcesywnie rozbudowywany. W sezonie 2016 obejmie sieć kilkudziesięciu stacji pogodowych z danymi na temat poziomu zagrożenia ze strony najgroźniejszych patogenów jabłoni, gruszy, drzew pestkowych i upraw jagodowych. Specjalnie przygotowane mapy pozwalają wybrać najbliższą stację pogodową. Dane ze stacji pogodowych będą powiązane z publikowanymi cyklicznie na stronie internetowej firmy Bayer komunikatami o zagrożeniach w ochronie drzew owocowych, upraw jagodowych i warzyw. NASIENNICTWO Poważne inwestycje firmy Bayer w hodowle i nasiennictwo owocują nowymi i innowacyjnymi odmianami. Przykładem tego jest odmiana mieszańcowa rzepaku jarego Dodger wprowadzona na rynek w zeszłym roku (rejestracja COBORU w 2014 r.). Średni, wysoki wynik plonowania za ostatnie 2 lata 110% wzorca pozwala twierdzić, że Dodger jest odmianą godną polecenia dla rolników chcących uzyskiwać wyższe od przeciętnych plony rzepaku jarego. Wraz z odmianą Dodger na rynku pojawiła się marka InVigor, pod którą Bayer wprowadza na rynek nowe odmiany mieszańcowe rzepaku jarego oraz ozimego, które charakteryzują się najlepszymi parametrami np. bardzo wysokim plonem. CAPSEAL – INTERAKTYWNA PLOMBA ZAKRĘTKI Nielegalne środki ochrony roślin to narastający problem. Zagadnienie to dotyczy wprawdzie całej Unii Europejskiej, jednak takie kraje, jak Polska, stanowiące granice UE, należą do najbardziej narażonych. Przeciętny konsument nie zna doskonale etykiet, zabezpieczeń i nawet niechcący czasami pada ofiarą oszustów. Niezbędny jest prosty system rozpoznawania produktów autentycznych. W 2016 r. firma Bayer wprowadza nowe zabezpieczenie produktów - CapSeal – innowacyjną, interaktywną plombę zakrętki. Każde zakręcone opakowanie ma naklejoną plombę. Znajduje się na niej opalizujący hologram z kolorowym logo firmy Bayer oraz kod QR, który można zeskanować. Pierwsza próba odczytania go za pomocą smartfona prowadzi do aplikacji Bayer CapSeal. Aplikacja weryfikuje unikalny numer zaszyfrowany w kodzie QR i niezwłocznie informuje użytkownika, czy dany produkt jest oryginalny, czy nie. W tym drugim przypadku podpowiada użytkownikowi, jak ma dalej postępować. Aplikację można bezpłatnie pobrać ze sklepu GooglePlay lub AppStore. „CapSeal” to rozwiązanie nowoczesne, niezawodne i dające użytkownikowi natychmiastową informację, czy produkt, który trzyma w ręku, jest legalny, a więc czy działa bezpiecznie i skutecznie (https://capseal.bayer.com) BIORÓŻNORODNOŚĆ: BOGACTWO ŻYWEJ ZIEMI W akcji Grunt to Bezpieczeństwo firma Bayer nadal koncentruje się na ochronie organizmów towarzyszących uprawom i przynoszącym rolnikom wymierne korzyści. W 2016 r. firma skupi się na cennym zasobie, jakim jest gleba: bakterie w niej zamieszkujące, grzyby i makroorganizmy, warunkujące żyzność. Prawidłowe przechowywanie i użytkowanie środków ochrony roślin chroni glebę przed punktowymi skażeniami, natomiast wybrane zabiegi agrotechniczne stymulują rozwój organizmów produkujących próchnicę. Takie działania z zakresu rolnictwa zrównoważonego zapewniają utrzymanie bioróżnorodności gleby i jej żyzności na wysokim poziomie przez wiele lat – umożliwi to zapewnienie dostaw żywności dla wzrastającej populacji ludzi na świecie. Wyzwania, które stoją przed dzisiejszym społeczeństwem, są jeszcze bardziej palące niż kiedykolwiek wcześniej. Starzejące się społeczeństwa i rosnąca liczba ludności na świecie potrzebują nowych i jeszcze lepszych leków oraz jeszcze większych i bezpieczniejszych dostaw żywności. MAGAZYN LUDZI PRZEDSIĘBIORCZYCH || 15 AgroPlatforma ODR Czy wao inwestować w produkcję mleka W Polsce ceny mleka nieustannie spadają, przy tak niestabilnej sytuacji na rynku i na skutek suszy coraz więcej rolników zastanawia się czy rozpoczynać inwestycje i czy będzie ich na nie stać. CZY WARTO INWESTOWAĆ W NOWE OBORY Stanisław Oźlański z synem Mariuszem, rolnicy z Mikicina w gminie Jaświły zakończyli w styczniu 2015 r. budowę nowoczesnej obory o obsadzie 85 DJP. Całkowity koszt budowy to ponad 2 mln zł, na co rolnicy zaciągnęli kredyt preferencyjny z linii NT. Obecna obsada obory to 62 krowy mleczne i 50 szt. pozostałego bydła. Planowane jest zwiększenie obsady do 80 szt. krów mlecznych. Rocznie rolnicy sprzedają 450 000 litrów mleka. W 2015 r. średnia cena wyniosła 1,30 zł/litr. Jak rolnicy oceniają ekonomiczną sytuację swojego gospodarstwa po zakończeniu budowy obory i osiągnięciu pełnej obsady przy aktualnej sytuacji na rynku mleka? – Obecnie produkcja jest minimalnie opłacalna, ograniczyłem wydatki. Gospodarstwo się nie rozwija, wyhamowane są wszelkie inwestycje, ponieważ nie stać mnie na nie. Zniesienie kwot mlecznych i kara za przekroczenie limitu produkcji oraz susza – są mocno odczuwalne. Duża kara za przekroczenie limitu produkcji jest skutkiem powiększenia stada o jedna trzecią. Gdyby nie kara, to pieniądze te mógłbym przeznaczyć na zakup maszyn – mówi pan Mariusz. W gospodarstwie są konieczne duże nakłady finansowe na zakup pasz. Nie jest jeszcze aż tak źle, dzięki temu, że dużo paszy pochodzi z zapasów ubiegłorocznych. Budując tak dużą oborę rolni- 16 || MAGAZYN LUDZI PRZEDSIĘBIORCZYCH cy kierowali się chęcią zwiększenia produkcji, ponieważ w starych budynkach było mało miejsca. Chcieli też zmniejszyć nakłady pracy. Poprawił się dobrostan zwierząt, wydajność krów. Gospodarze też mają większy komfort pracy i życia. NAJWAŻNIEJSZA JEST CENA MLEKA – Obecnie zdajemy ponad 30 000 l mleka miesięcznie, dzięki temu, że dostarczamy dużą ilość mleka o dobrej jakości, mamy jedną z lepszych cen na rynku Monieckiej Spółdzielni Mleczarskiej. Obecna cena to 1,20 zł netto. Sądzę, że 1,50 zł netto byłoby wystarczające, aby spokojnie myśleć o przyszłości. Gdybym dzisiaj podejmował decyzję o budowie nowej obory, to na pewno zastanawiałbym się długo, ale sądzę, że nie podjąłbym takiego wyzwania. Gdy zaczynałem budowę, cena mleka była wysoka. Gospodarstwo rozlicza się na zasadach ogólnych z podatku VAT i to też miało duże znaczenie przy ponoszeniu kosztów budowy. Dodatkowym atutem jest obecnie to, że nie musiałem kupować zwierząt, obsadę nowej obory uzyskałem z własnego stada – opowiada o swoich decyzjach rolnik. Przy obecnej cenie mleka gospodarstwo jest w stanie w pełni funkcjonować, spłacać zaciągnięty kredyt, zapewniać odpowiedni byt rodzinie. Jeśli taka cena się utrzyma, małe są szanse na dalszy rozwój gospodarstwa i nowe inwestycje. Rolnicy jednak mają nadzieję, że będzie lepiej. Planują skorzystać z działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” w nowym naborze, inwestując w zakup maszyn. Warunkiem jest wzrost ceny mleka, aby inwestycja mogła być zrealizowana bez większych obaw i wyrzeczeń finansowych. Robert Sobolewski „Wiadomości Rolnicze” PODR Szepietowo AgroPlatforma ODR Jem zdrowo i chodzę z kijami Rynek żywności ekologicznej – to jeden z najbardziej dynamicznie rozwijających się sektorów gospodarki żywnościowej. Taką żywność najlepiej jest kupować w sprawdzonych miejscach. A jednym z takich miejsc jest sklep „Zdrowe Spotkania” w Staszowie prowadzony przez Katarzynę Bednarczyk, która umie pomóc i doradzić w kwestiach zakupu poszczególnych produktów. P omysł na otwarcie sklepu wziął się z osobistego przekonania pani Katarzyny o potrzebie prowadzenia zdrowego stylu życia. A ten staje się teraz modny. Zaczęła ona sama zwracać uwagę na to, co je. Ale najpierw obserwowała, co zostaje w organizmie po spożyciu produktów, w których znajdują się sztuczne barwniki, emulgatory, konserwanty i inne substancje chemiczne o trudnych do wypowiedzenia nazwach. Smutne wnioski były pierwszym krokiem do założenia sklepu. – Wierzę i wiem, że można leczyć się żywieniem – mówi Katarzyna Bednarczyk. – Jedynie potrzeba otworzyć się na „nowe-stare”, które jest z nami od zawsze, obok. Natura chroni nas przed chorobami, chce podarować nam wszystko, co ma najlepsze. Odważmy się więc po to sięgnąć. Mówię o produktach jak najmniej obrobionych mechanicznie, z największą zawartością swoich cennych wartości. Również o wszelakich ziołach, które mogą wyprowadzić nas z chorób, ustrzec od nich. Braki w organizmie też można w świetny i naturalny sposób uzupełnić owocami, olejami, naparami, a to wszystko od matki natury. Najważniejsze jest, aby dostarczyć sobie jak najwięcej wartości, witamin, minerałów wraz z tym, co zjadamy. To, w jaki sposób karmimy swoje organizmy, daje późniejszy efekt – z całym przekonaniem pani Katarzyna dzieli się swoimi doświadczeniami, wpływając tym samym na postawy klientów sklepu. Dziś w ofercie sklepu można znaleźć zdrową i ekologiczną żywność, oczywiście, z certyfikatem rolnictwa ekologicznego, a zatem: zboża, oleje, tłuszcze, soki, które z korzyścią współpracują z naszym organizmem. Są też zioła pomagające ukoić skołatane nerwy i wspomagające w walce z chorobą czy wzmacniające układ odpornościowy. Obowiązkowo w asortymencie są przyprawy i suplementy diety, minerały i smakołyki, ale takie, które nie zawierają zwykłego cukru. „Zdrowe Spotkania” oferują ponadto ogromny wybór kaw o wyjątkowych smakach oraz różnorodne odmiany herbat – od zielonej, poprzez białą, żółtą i czerwoną. Głównymi klientami tego typu sklepów są świadomi konsumenci, którzy zwracają uwagę na skład i wartość odżywczą produktów. Niejednokrotnie dopytują się, skąd one pochodzą i o sposoby uprawy danych roślin. Niektórzy wyrażają chęć odwiedzenia gospodarstwa ekologicznego, w którym żywność jest wytwarzana. Katarzyna Bednarczyk zajmuje się również rękodzielnictwem. Biżuteria, pamiątki, albumy, czy kartki okolicznościowe, które są nieodłączną wizytówką sklepu „Zdrowe Spotkania”, są wytworem jej wyobraźni i rąk. – Sklepy ze zdrową i ekologiczną żywnością z całą pewnością nie są chwilową modą, gdyż klienci są świadomi swoich oczekiwań i wierni swym przekonaniom – mówi pani Katarzyna. – Grono konsumentów stale się powiększa, gdyż doskonale zdają sobie oni sprawę z tego, że spożywanie żywności ekologicznej jest najlepszą profilaktyką prozdrowotną. Odkąd prowadzę mój sklep nie spotkałam się z dezaprobatą. Słyszę wiele miłych i dobrych słów od klientów. Bardzo chcę się rozwijać i na tyle szeroko, jak będzie to tylko możliwe. Teraz wiem, że było warto podjąć to wyzwanie i choć ono nadal jest aktualne, to już nie ten sam lęk mi towarzyszy, co na początku drogi – podsumowuje swoje decyzje i swoje starania pani Katarzyna, która – uzupełniając wypowiedź o tym, jak być zdrowszym i szczęśliwszym – zwraca również uwagę na aktywność fizyczną. – Uprawiam jogę, którą rozpoczynam i kończę dzień, ostatnio też zaczęłam przygodę z nordic walking. Magdalena Walasek „Aktualności Rolnicze” ŚODR Modliszewice magazyn ludzi przedsiębiorczych || 17 AgroPlatforma ODR AgroBiblioteczka ODR W tej rubryce promujemy najciekawsze wydawnictwa tematyczne, nadesłane przez Ośrodki Doradztwa Rolniczego. Drony w rolnictwie „Kredyty preferencyjne w rolnictwie, przetwórstwie produktów rolnych, przetwórstwie ryb, skorupiaków i mięczaków oraz w rybactwie śródlądowym”, autor – Kazimierz Niegowski, wydawca – ZODR Barzkowice K ompendium wiedzy na temat kredytów preferencyjnych w szeroko rozumianym sektorze gospodarki żywnościowej. A w nim – linie kredytowe oraz zasady udzielania kredytów: na inwestycje w rolnictwie i rybactwie śródlądowym, na zakup użytków rolnych, w tym przez młodych rolników, na inwestycje w przetwórstwie produktów rolnych, skorupiaków i mięczaków oraz na zakup akcji lub udziałów, a także na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, w których nastąpiły szkody spowodowane przez żywioły przyrodnicze. „Bez chemii w ogrodzie i na polu”, autorka – Bogusława Walkiewicz, ŁODR Bratoszewice O d dawna wiadomo, że preparaty z odpowiednich roślin działają korzystnie nie tylko na zdrowie człowieka, ale tez pomagają roślinom uprawnym, wzmacniając ich kondycję lub niszcząc patogeny chorobotwórcze i szkodniki. W publikacji znajduje się wiele przepisów na sporządzanie preparatów we własnym zakresie. „Nowe możliwości i technologie w uprawie warzyw. Marchewka, pietruszka i pasternak”, autor – Arkadiusz Semczyszak, wydawca – ZODR Barzkowice W wydawnictwie, przeznaczonym dla czytelników dysponujących elementarną wiedzą ogrodniczą i mających minimum doświadczenia w uprawie warzyw, zostały przedstawione wybrane najistotniejsze zagadnienia, dotyczące wprowadzonych „ulepszeń” do uprawy warzyw korzeniowych – marchwi, pietruszki korzeniowej i pasternaku. Z Okładka miesiąca a najbardziej nastrojową stronę tytułową spośród czasopism ODR wydanych w styczniu 2016 r. wybraliśmy okładkę miesięcznika „RADA” (wydawca – ŁODR Bratoszewice). 18 || MAGAZYN LUDZI PRZEDSIĘBIORCZYCH Współczesna technologia z każdym rokiem dostarcza coraz to nowych rozwiązań usprawniających cały proces produkcji rolnej. Nawigacja satelitarna, sterowanie laserowe przy procesie równania gleby, automatyczna regulacja ciśnienia w oponach czy wykorzystanie bezzałogowego statku latającego – stają się coraz bardziej popularne. P roblemem dużych obszarowo gospodarstw jest ich nadzorowanie i zdobywanie szybkich informacji związanych z ich funkcjonowaniem. Można oczywiście objeżdżać wszystkie pola, sprawdzając, co się na nich dzieje. Ale to wiąże się ze stratą czasu, o kosztach nie wspominając. Można to jednak zrobić o wiele prościej, korzystając z nowoczesnych technologii, dostępnych już w rolnictwie. Jednym z takich rozwiązań może okazać się, wykorzystanie bezzałogowego statku latającego – drona (UAV). Systemy te, powszechnie już znalazły zastosowanie m.in. podczas akcji wojskowych czy w czasie szybkiego dostarczania przesyłek. Coraz częściej producenci dronów, jak i rolnicy widzą ich też praktyczne zastosowanie w sektorze rolniczym. Do głównych zalet dronów należą: proste automatyczne planowanie trasy lotów, możliwość wykorzystania przy dużym wietrze sięgającym nawet 65 km/h, a także szerokim zakresie temperatur od -20° C do +45°C. Inne zalety, na które warto zwrócić uwagę, to: specjalne funkcje bezpieczeństwa, niski koszt przelotu i stosunkowo niska waga w stosunku do rozmiarów. Dla przykładu standardowy dron o rozpiętości skrzydeł 1,6 m waży mniej niż 3 kg, po złożeniu można go łatwo przemieścić z miejsca na miejsce. Niekwestionowaną przewagą dronów jest również to, że do jego obsługi wystarczy jeden operator. Za pomocą tego urządzenia można robić zdjęcia wykorzystywane w rolnictwie. Zaletą jest jakość powstałego obrazu, która cechuje się niezwykłą precyzją i szczegółowością, także w 3D. W zależności od rozdzielczości wykonanych podczas lotu zdjęć, w ciągu 40 minut można sfotografować od 200 do nawet 1 000 ha. Już obecnie, dzięki zamontowanym na statkach bezzałogowych kamerom i aparatom fotograficznym, wielu rolników może zdalnie monitorować nie tylko stan swoich upraw, ale również reagować na niepokojące zjawiska naturalne (podejrzenia pożaru, zalanie terenu upraw) bez konieczności ruszania się z domu. Daje to wiele korzyści: pozwala zaoszczędzić paliwo, ocenić kondycję upraw z innej perspektywy oraz umożliwia tworzenie map i pomiar działek. Dodatkowo, w momencie zauważenia alarmowej sytuacji, pomoże niezwykle szybko podjąć działania mające na celu zapobieżenie utracie upraw. Wspomniane wcześniej tworzenie map, jak i pomiar działek (posiadanie dobrze nakreślonych map z uwzględnieniem własnego terenu), jest jednym z czynników szybkiego i pozytywnego otrzymania środków w ramach dopłat obszarowych. Pomiar odbywa się za AgroPlatforma ODR pomocą specjalistycznej kamery multispektralnej, umożliwiającej wykonanie planu przestrzennego w dwóch trybach: x standardowa mapa w formie zdjęcia z „lotu ptaka” x mapa w podczerwieni, dzięki której rolnik jest w stanie w szczegółowy sposób ocenić kondycję upraw (a to w następstwie może pomóc zaoszczędzić nawet 30% wydatków na nawozy, które generują jedne z największych kosztów w gospodarstwie). Obecnie bezzałogowe statki pozwalają również na ocenę stanu plonów pod względem zawartości azotu i potasu. Jest to możliwe, dzięki wykonywaniu prób glebowych, umożliwiających ocenę jej stanu jak i składu. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby urządzenie takie wykonało za nas niektóre zabiegi rolnicze – np. opryski. Kolejna zaleta posiadania UAV to odstraszanie dzikich zwierząt niszczących uprawy. Może odbywać się to w sposób bezpieczny, zarówno dla nich samych, jak i dla człowieka. Wystarczy do tego nawet najprostszy statek bezzałogowy z zamontowaną sygnalizacją dźwiękową bądź wizualną. Jeżeli natomiast szkody spowodowane przez zwierzęta zostaną już wyrządzone, przy pomocy drona można uwiecznić wszelkie zniszczenia, co jest istotne w procesie dokumentacji i zgłaszania szkód. W Niemczech, Włoszech, ale również w Polsce na terenie Zakładu Rolnego w Siennej (woj. kujawsko-pomorskie), prowadzone były testy dotyczące zastosowania bezzałogowych statków latających wyposażonych w aparat fotograficzny lub kamerę, pilotowanych zdalnie lub wykonujących loty autonomicznie w likwidacji szkód w rolnictwie. Do badań wykorzystano głównie uprawy kukurydzy, ziemniaków i słoneczników. Dzięki wykonanym zdjęciom lotniczym, okazało się, że jest możliwe precyzyjne określenie uszkodzonych powierzchni upraw. Jest to szczególnie przydatne przy szkodach obejmujących duże powierzchnie. Do tej pory tak precyzyjne i nowoczesne techniki nie były możliwe do wykorzystania w tego typu działaniach. Oszacowanie powstałych szkód wiązało się z dużymi nakładami pracy rzeczoznawców, często dopiero pomiary możliwe były do wykonania w trakcie zbiorów lub po zbiorach, na podstawie resztek pożniwnych lub innych pozostałości. W dużych agroprzedsiębiorstwach zajmujących się produkcją rolną zastosowanie dronów umożliwia ocenę stanu upraw tuż przed zbiorami oraz monitorowanie pracy osób zatrudnionych w gospodarstwie, co pozwala na bardziej efektywne rozplanowanie pracy, realną oszczędność czasu i pieniędzy. To tylko niektóre przykłady zastosowania dronów w rolnictwie. Z całą pewnością rola bezzałogowych statków latających w najbliższym czasie będzie rosła a margines ich wykorzystywania będzie się poszerzał. I dotyczyć to będzie również rolnictwa. Np. Instytut Sadownic- twa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach już teraz pracuje nad mikrodronem – zminiaturyzowanym bezzałogowcem, który mógłby posłużyć do zapylania roślin. Obecnie w rolnictwie USA wykorzystuje się samoloty Quest UAV. Technologia NDVI i zasady funkcjonowania Quest UAV Agri w rolnictwie nie jest w naszym kraju znana, dlatego zasługuje na bliższe przedstawienie. Przykładem może być wykrywanie cieków podziemnych. Zdjęcia NDVI nie pokazują wprost podziemnej rzeki, ale otrzymamy dane o obniżonej temperaturze np. o 2oC, co doświadczonemu użytkownikowi da informację o cieku wodnym na głębokości 2 m. Tereny takie odznaczają się też zwykle lepszym, bujniejszym wzrostem roślinności. Wskaźnik NDVI jest w stanie pokazać obszary o słabszej wegetacji, w których prawdopodobnie występuje zacienienie, zbyt małe lub zbyt duże nawilgotnienie, występują szkodniki i choroby. Może pokazać też pole, które wymaga nawożenia, a to z kolei pozwala na interwencję rolnika w swoim gospodarstwie po szczegółowym rozpoznaniu problemu już w czasie wizyty na zagrożonym obszarze. Dzięki zdjęciom NDVI na glebach słabszych można wskazać powód słabszej wegetacji, np.: rodzaj choroby (grzyb, pasożyt) lub niedobór minerałów. Obraz NDVI nie daje wprost informacji o przyczynach, ukazuje jedynie aktualny stan roślinności poprzez użycie odpowiednich kolorów. Przykładowo, kolor czarny będzie wskazywał powierzchniowe cieki wodne, czerwony – słabą wegetację roślin, żółty – lepszą i zielony – najlepszą. To oczywiście duże uproszczenie, gdyż każdy z tych kolorów występuje w pełnej gamie odcieni i dopiero ich wnikliwa analiza może wskazać źródło problemów. Innymi słowy, na zdjęciu nie znajdziemy opisu, lecz wskazówki o słabej wegetacji w danym rejonie pola, gorszym zagęszczeniu itp. Informacje te będą bardzo zbliżone do tych, które otrzymuje się w trakcie prac na polach uprawnych. Warto też nadmienić, że w systemie NDVI umieszczone są dwie kamery, dzięki temu – oprócz informacji o kondycji roślin, zagęszczeniu itp. – dodatkowo otrzymujemy komplet zdjęć geodezyjnych, ukształtowania terenu, zniszczeń pożarów itd. Jak przewidują eksperci zajmujący się nowoczesnymi technologiami, w niedalekiej przyszłości drony będą nadzorować z góry pola, a kombajny zbiorą plony bez operatorów. Szerokie możliwości zastosowania dronów w rolnictwie sprawią, że już za kilkanaście lat staną się bardzo powszechne i nikogo nie będzie dziwić widok latających maszyn nad polami. Ryszard Grabczyński „Wieś Kujawsko-Pomorska” K-PODR Minikowo i K-PIR Przysiek Wystartowała AgroKlasa ODR 2016 W ramach AgroKlasy ODR przedstawiamy sukcesywnie – z myślą o ogólnopolskim odbiorcy – najciekawsze artykuły, które ukazują się na łamach wydawnictw periodycznych ODR. Zamieszczamy też ważne, niekiedy kontrowersyjne, wypowiedzi z tychże biuletynów w AgroSzachownicy ODR oraz prezentacje nadsyłanych do naszej redakcji wydawnictw tematycznych w AgroBiblioteczce ODR. Publikujemy też najciekawszą – naszym zdaniem – okładkę wydawnictwa periodycznego ODR. Jest to z jednej strony – swoista promocja działalności informacyjno-publicystycznej poszczególnych ODR na niwie krajowej, z drugiej zaś – wzbogacenie treści merytorycznych miesięcznika AGRO. Wzorem lat poprzednich – przez cały 2016 r. będzie zamieszczana i uaktualniana co miesiąc tabela AgroKlasy ODR. A oto zasady punktacji w rywalizacji AgroKlasa ODR 2016: 4 pkt. – przysługuje czasopismu ODR za przedrukowany artykuł 2 pkt. – otrzymuje czasopismo ODR za zamieszczenie w AGRO opracowania jego artykułu bądź znacznego fragmentu artykułu po 1 pkt. – przypada dla czasopisma ODR za przytoczoną wypowiedź z jego łamów w AgroSzachownicy ODR, za każde wydawnictwo tematyczne zaprezentowane w AgroBiblioteczce ODR oraz za okładkę miesiąca AgroKlasa ODR 2016 Tabela po I rundzie n „Bieżące Informacje” W-MODR Olsztyn – 5 pkt. n „Wieś Kujawsko-Pomorska” K-PODR Minikowo – 5 pkt. n „Aktualności Rolnicze” ŚODR Modliszewice – 4 pkt. n „Lubuskie Aktualności Rolnicze” LODR Kalsk – 4 pkt. n „Wiadomości Rolnicze” PODR Szepietowo – 4pkt. n „Rada” ŁODR Bratoszewice – 3 pkt. n „Zachodniopomorski Magazyn Rolniczy” ZODR Barzkowice – 2 pkt. n „AGRO Podkarpacie” PODR Boguchwała - 1 pkt. n „Lubelskie Aktualności Rolnicze” LODR Końskowola – 1 pkt. n „Pomorskie Wieści Rolnicze” PODR Gdańsk - 1 pkt. n „Śląskie Aktualności Rolnicze” ŚODR Częstochowa – 1 pkt. n „Wieś Mazowiecka” MODR Warszawa – 1 pkt. Fot. J. Domiński magazyn ludzi przedsiębiorczych || 19 AgroPlatforma ODR Poczuj smak wiejskiego życia z grą Ciągniki, kombajny, maszyny i zwierzęta – to wszystko kojarzy mi się z dzieciństwem spędzanym na wsi, kiedy jako młodzieniec spędzałem wakacje u wujka na wsi. Pobytom tym towarzyszyła zawsze fascynacja jego codzienną pracą. Można by rzec, że byłem poniekąd szczęśliwcem, mogącym w taki akurat sposób spędzać czas wolny od zajęć szkolnych – w tym momencie moi koledzy ze szkoły podstawowej spędzali lato w mieście. Dlatego też, pragnąc przypomnieć sobie tamte dziecięce czasy, z przyjemnością sięgnąłem po grę komputerową Farming Simulator 2015, która traktuje o trudzie pracy rolnika. Z adaniem gracza jest prowadzenie gospodarstwa rolnego. Na początek określamy jeden z trzech stopni trudności – to on determinuje ilość posiadanej przez nas na „starcie” gotówki oraz ceny płodów rolnych w skupie. Na wyższym poziome trudności - ceny upraw są niższe, zdolność kredytowa naszego rolnika niższa, a ceny materiałów eksploatacyjnych wyższe. Koniec końców, wewnętrzna ekonomia gry sprawdza się raczej dobrze, surowo karząc nieprzemyślane wydatki i nagradzając sumienną, ciężką pracę. Dla graczy, którzy nie mieli do czynienia z poprzednimi odsłonami gry i po raz pierwszy sięgają po Farming Simulator, twórcy gry przygotowali samouczek, w którym nowy adept zawodu rolnika zapozna się z podstawowymi mechanizmami gry oraz obsługi maszyn. W podstawowej wersji gry gracz ma do wyboru dwie mapy. Pierwsza z nich – Bjornholm – to mapka zlokalizowana w Europie Północnej, podzielona na szereg mniejszych działek. Westbridge Hills - to z kolei teren stworzony na modłę wielkich amerykańskich rancz, z bardzo dużymi polami do obrobienia i budynkami, przypominającymi farmerskie konstrukcje zza oceanu. Miejsca do działania z pewnością nam wystarczy – pól uprawnych 20 || magazyn ludzi przedsiębiorczych jest kilkadziesiąt, a większość z nich musimy sobie kupić, korzystając z uzbieranego podczas gry zapasu gotówki. Miarą sukcesu w Farming Simulator 15 jest czas – trzeba poświęcić go naprawdę wiele, by uzyskać dobre wyniki. Budowanie rolniczej potęgi regionu jest żmudne i trwa wiele, wiele godzin. Oczywiście można znaleźć pewne drogi na skróty, ale – nie ukrywajmy – nie przynoszą one tyle satysfakcji, co zbudowanie od pod- staw świetnie prosperującego gospodarstwa. Te zaś można ukierunkować na jedną z wielu dziedzin - od hodowli zwierząt po, uprawę zbóż i roślin bądź... leśnictwo. Każda z tych gałęzi to kilkuetapowa wędrówka. Od przygotowania pola do zasiewu do zbiorów – czeka nas sporo pracy. Podobnie rzecz ma się ze zwierzętami – ich utrzymanie jest opłacalne dopiero przy określonej liczebności. Potrzebne do tego będą też odpowiednie maszyny oraz uprawy, które pozwolą np. na utrzymanie stada krów. Pisząc o narzędziach pracy rolnika czyli maszynach, twórcom gry należą się wielkie brawa za uzyskanie licencji producentów. Dzięki temu w grze możemy używać maszyn i urządzeń m.in. takich producentów, jak: Zetor, New Holland, Deutz Fahr, Case, Horsch, Kverneland, Amazone, Grimme, Bergmann, Krone, Kuhn, Lemken czy Pottinger. Co więcej, dzięki oficjalnym dodatkom do gry – możemy ją rozbudować chociażby o maszyny Ursusa lub nowe mapy. Twórcy gry pozostawili także furtkę do modyfikacji gry samym graczom. Dzięki zaawansowanym programom do grafiki trójwymiarowej oni sami tworzą modele maszyn, urządzeń oraz map, które można nieodpłatnie znaleźć w internecie i wzbogacić nimi podstawową wersję gry. Dzięki temu możemy grać na mapie stylizowanej na polską wieś, zasiewać plony za pomocą Ursusa C360 i zbierać je kombajnem Bizon. Dzięki modyfikacjom, wzbogacić możemy także ilość gatunków roślin, jakie będziemy mogli uprawiać. Oprócz dostępnych w grze pszenicy, jęczmienia, rzepaku, buraków, ziemniaków, kukurydzy – możemy uprawiać także kolejne, np.: owies, żyto, lucerna, słonecznik, sorgo i wiele innych. Grę zaczynamy z kilkoma traktorami, kombajnem, siewnikiem i kultywatorem. Dostajemy też trochę ziemi – pole gotowe do zbiorów i drugie do zasiewu. AgroPlatforma ODR Farming Simulator 2015 Nie wystarczy jednak przejechać się odpowiednią maszyną i liczyć przychód w euro, o nie. Podjeżdżamy do wybranej maszyny, podłączamy ją, z drugiej strony obciążnik, aby traktor się nie przewrócił, i powoli dojeżdżamy na miejsce. Siewnik należy co jakiś czas uzupełniać, kombajn opróżniać, pozostałą po zbiorach słomę przerobić w prasie kostkującej na bele. Zasiane uprawy wypadałoby potraktować środkami ochrony roślin bądź nawozami, a gdy prowadzimy produkcję zwierzęcą – np. obornikiem. Wszystkie pojazdy trzeba też tankować na stacji (lub wytwarzać własne biopaliwo) i wypada od czasu do czasu je umyć na stacji z wodą pod ciśnieniem. Symulator symulatorem, to w końcu gra, więc uproszczeń mimo wszystko jest sporo. Da się co prawda sprawdzić pogodę na najbliższe dni, ale w grze nie doznamy zmiennych pór roku. Z poziomu menu opcji przyspieszymy lub spowolnimy upływ czasu i szybkość wzrostu roślin, a nawet wyłączymy ich usychanie. Zaczynając rozgrywkę, wszystkie czynności jesteśmy w stanie robić samodzielnie. Jednak wraz z upływem czasu, zwiększeniem naszego parku maszynowego i areału - staje się to wręcz niemożliwe. Dlatego też w każdej chwili możemy nająć pracownika, który np. będzie obsługiwał na polu kombajn podczas żniw, a my będziemy zajmowali się transportem plonów do naszych magazynów. Sam świat gry oglądamy z perspektywy pierwszej osoby. Jednak siedząc za kierownicą pojazdów, istnieje możliwość zmiany kamery na „trzecią osobę”, co jest wielkim ułatwieniem chociażby przy zgrabianiu czy przetrząsaniu siana. Trudno pisać o monotonii w grze, bo mniej więcej wiadomo, czego możemy się spodziewać uruchamiając symulator. Jak wspomniałem, jest wiele źródeł dochodu, i biorąc się za wszystko po trochu, nuda nie powinna wkraść się zbyt szybko. Dla potrzebujących wyraźnych celów graczy przygotowano specjalne zlecenia, które są ograniczone czasowo, ale stanowią niezły zastrzyk gotówki. Zabawę może urozmaicić też gra w sieci – do 6 graczy w jednej grze. Kooperacja czyni każdą grę przyjemniejszą, a gdy gra się z kolegami z klasy, podwórka, jednej wsi – frajda jest jeszcze większa. Farming Simulator to nie tylko obsługa maszyn i urządzeń. To w dużej mierze gra ekonomiczna. Od nas samych zależy, w którym momencie i za jaką cenę sprzedamy zapasy z naszych magazynów. To my decydujemy o tym, czy uzyskane w ten sposób pieniądze zainwestujemy w kolejne pola, czy też postawimy na modernizację naszego parku maszynowego lub spłatę zaciągniętej pożyczki. Dzięki temu nawet najmłodsi są w stanie poznać wartość pieniądza i uczą się podstaw ekonomii. Gra Farming Simulator 2015 dostępna jest na platformach sprzętowych PC, MAC oraz na konsolach Playstation 3, Playstation 4, XBOX 360, XBOX ONE. To doskonały prezent dla najmłodszych miłośników rolnictwa oraz tych, którzy nie mieli z nim nigdy styczności. To doskonały sposób na poczucie – niestety, tylko w wirtualny sposób – wiejskiego spokoju, sielanki i radości zarządzania gospodarstwem rolnym. Czas spędzony z tą grą pozwolił mi na moment powrócić do czasów dzieciństwa, kiedy jako dziecko zafascynowany byłem codzienną pracą rolnika, dlatego też gorąco polecam ten tytuł! Mirosław Fesnak „Bieżące Informacje” K-PODR Olsztyn Rolnictwo precyzyjne J eszcze niedawno technika rolnictwa precyzyjnego ograniczała się do znaczników śladu stosowanych w siewnikach. Służyły one do „w miarę precyzyjnego” wytyczania śladu w celu prowadzenia ciągnika w kolejnym przejeździe. Później były tzw. ścieżki technologiczne wytyczające trakt dla ciągnika (maszyny samojezdnej) w kolejnych przejazdach podczas nawożenia czy zabiegów ochrony roślin. Obecnie, operator „z nieba” (w przenośni, ale i dosłownie) dostaje instrukcje, jakim śladem ma jechać. To system GPS – przy wykorzystaniu satelity – dokładnie określa aktualną pozycję maszyny na polu i – po odpowiednim przetworzeniu przez system komputerowy – wytycza trasę dla konkretnej maszyny rolniczej. W praktyce wykorzystuje się kilka różnych systemów prowadzenia maszyn. Najprostszy z nich polega na tym, iż na ekranie monitora operator ma wytyczony tor jazdy, a każde odchylenie od niego jest sygnalizowane systemem diod świecących. W systemach bardziej skomplikowanych montowane są pośrednie podzespoły sterujące, które wyręczają operatora i same przejmują funkcje prowadzenia maszyny, a robią to z dużą dokładnością. Możliwość zobaczenia kilku takich rozwiązań „na żywo” ściągnęła kilkudziesięciu rolników do Radoszyna, gdzie odbyło się szkolenie nt. „Rolnictwo precyzyjne”. Na wstępie można było posłuchać o różnych rozwiązaniach w tym zakresie. Później podczas praktycznej części szkolenia, każdy z uczestników miał możliwość usiąść za sterami ciągnika i osobiście przekonać się, jak wygląda praca maszyny wspomaganej „sygnałem z nieba”. Na koniec dowiedzieliśmy się o korzyściach płynących ze stosowania technik rolnictwa precyzyjnego, a wśród nich: n wyższy komfort pracy n zmniejszenie nakładek i omijaków n obniżenie zużycia paliwa n oszczędność zużycia nawozów, nasion i środków ochrony roślin n zmniejszenie zmęczenia operatora n szybsze wykonanie zadań. Stanisław Kacprzak „Lubuskie Aktualności Rolnicze LODR Kalsk Fot. Iwona Michalewska magazyn ludzi przedsiębiorczych || 21 AgroPlatforma ODR AgroSzachownica W tym kąciku publikujemy najbardziej interesujące informacje i opinie na aktualne tematy związane z polskim rolnictwem i agrobiznesem, zamieszczone w poszczególnych wydawnictwach periodycznych WODR. strukturę, a jego smak jest zbliżony do dziczyzny. Ponadto mięso świniodzików zawiera więcej białka niż mięso świni domowej. Dodajmy jeszcze, że rozmnażanie świniodzików wymaga zezwolenia Dyrekcji Ochrony Środowiska” – z rubryki „Czytelnicy pytają – Redakcja odpowiada”, „Wieś Mazowiecka, MODR Warszawa Superżywność – co wybrać? Co ze sprzedażą bezpośrednią? „Od lat mówi się o tym, że sprzedaż produktów rolniczych mogłaby stanowić znaczące źródło dochodu dla mniejszych gospodarstw rolnych, które w naszych realiach obszarowych stanowią zdecydowaną większość. W zasadzie kolejnym ekipom rządzącym brakuje pomysłu na to, w jaki sposób poprawić przepisy odpowiedzialne z a produkcję i sprzedaż towarów z gospodarstwa do klienta detalicznego (końcowego). Problem dotyczy zarówno przepisów podatkowo-fiskalnych, jak i minimalnych wymogów sanitarno-higienicznych oraz weterynaryjnych przy prowadzeniu tego typu działalności. Do tej pory nie udało się stworzyć prostych, klarownych zasad odpowiedzialnych za produkcję bezpośrednią. Doświadczenia krajów ościennych, chociażby Niemiec czy Austrii, pokazują, że przyjęte tam rozwiązania prawne nie stanowią bariery dla produkcji i sprzedaży przetworzonych produktów z gospodarstwa. Niby jedno, obowiązujące wszystkie kraje UE, prawo wspólnotowe, a jakże inna rzeczywistość?” – Ryszard Kierzek, prezes Kujawsko-Pomorskiej Izby Rolniczej, ”Wieś Kujawsko-Pomorska”, K-PODR Minikowo, K-PIR Przysiek O decyzjach w rolnictwie „Każdy rolnik niemal codziennie podejmuje trudne i ryzykowne decyzje. Obecna sytuacja w rolnictwie wymaga podejmowania właśnie takich decyzji. Uważam, że nam wszystkim potrzebna jest odwaga w planowaniu przyszłego rozwoju naszych gospodarstw, ale wszystko musi być oparte na rachunku ekonomicznym. Nie możemy prowadzić działalności rolniczej ze względu na pewne tradycji czy przyzwyczajenia. Jeżeli dany kierunek jest nieopłacalny, możliwie szybko należy podejmować alternatywne działania. Ja takie działania podjąłem i przekonany jestem, że z efektów pod każdym względem będę zadowolony.” – Ryszard Talaska, właściciel największej w Polsce fermy szynszyli w Semplinie – w rozmowie z Henrykiem Świadkiem, „Pomorskie Wieści Rolnicze”, PODR Gdańsk e-doradca: jednym kliknięciem „Zakończyliśmy etap zakupu sprzętu, oprogramowania i szkoleń. Teraz trwa rejestracja uczestników i doskonalenie samego portalu. Chodzi o to, by za jednym kliknięciem rolnik miał wszystkie informacje o swoim gospodarstwie, o historii 22 || magazyn ludzi przedsiębiorczych zasiewów na poszczególnych działkach, by jednym kliknięciem mógł się też połączyć z określonym specjalistą, by jednym kliknięciem sprawdził ceny zarówno produktów rolniczych, maszyn i urządzeń, jak i środków ochrony roślin… Wypracowaliśmy też one spojrzenie na potrzeby lokalne rolnictwa, czyli wprowadziliśmy ankietyzację. Ankiety spowodowały, że jesteśmy w stanie bardzo dokładnie w każdym powiecie dostosować szkolenia i doradztwo, dokładając do tego wszystkiego strategie, które są zawarte w planie rozwoju woj. łódzkiego do 2020 r. ” – Tomasz Mroczek, dyrektor ŁODR Bratoszewice – w rozmowie z Grażyną Bożyk, „RADA”, ŁODR Bratoszewice Czas na testowanie mikroklimatu w budynku inwentarskim „W zimie, od systemu wentylacji w pomieszczeniu inwentarskim oczekuje się tylko takiej wymiany powietrza, która spowoduje usunięcie nadmiaru tego, co powstało na skutek przebywania w nim zwierząt. W efekcie ma być utrzymywana wymagana temperatura oraz na - nieszkodliwym poziomie – zawartość pary wodnej, pyłów, drobnoustrojów i szkodliwych gazów w powietrzu. Jest to proste, gdy rozważa się koncentrację gazów szkodliwych, pyłów i drobnoustrojów. Bowiem powietrze zewnętrzne ma ich mniej, a – wchodząc do pomieszczenia – rozrzedza ich zawartość w powietrzu wewnętrznym. Inaczej się ma sprawa w przypadku pary wodnej, gdyż powietrze zewnętrzne jest nią często wysycone w stopniu nie mniejszym niż powietrze wewnętrzne. Jednak ono, po wejściu do budynku, ulega ogrzaniu; jego objętość rośnie, a – w następstwie tego – maleje jego wilgotność względna, wynikająca z ilości pary wodnej wniesionej z zewnątrz. (…) Wzajemne oddziaływanie na siebie temperatury i wilgotności, jest powodem, aby oceniać warunki termiczno-wilgotnościowe budynku inwentarskiego przede wszystkim w zimie.” – Marcin Jakubowski, „Śląskie Aktualności Rolnicze”, ŚODR Częstochowa Co to jest świniodzik? „Świniodzik to mieszaniec świni domowej i dzika. Najczęściej krzyżowane są samce dzików z samicami świni domowej. Z wyglądu świniodziki są bardzo podobne do dzików, ale mniej płochliwe i dlatego czasami chowane są w gospodarstwach agroturystycznych. Świniodziki mają dużą żywotność i małe wymagania środowiskowe. Ich mięso jest chude, ciemniejsze i ma bardziej zwięzłą „W dzisiejszych czasach „życia w biegu”, nierzadko w zanieczyszczonym środowisku, zwracając mniejszą uwagę na spożywaną żywność i często sięgając po produkty typu fast food, narażamy swoje zdrowie. Warto więc neutralizować niezdrowe wybory tymi służącymi naszemu ciału. Nie sposób nie wspomnieć w tym momencie o „superfoods”, które mają sprawdzone oddziaływanie na nasz organizm. Nowinki ze świata z pewnością ubogacają nasze talerze, jednakże opróżniają przy tym portfele. Niepotrzebnie, ponieważ nasz rynek jest pełen polskiej, zdrowej, kolorowej i wartościowej żywności. Włączając te wszystkie produkty do diety, poprawimy nasz jadłospis i z pewnością poczujemy się lepiej. Jest to szczególnie ważne, gdy w okresie jesienno-zimowym spada nasza odporność.” – Joanna Adamiak, „Lubelskie Aktualności Rolnicze”, LODR Końskowola Gęsina – nie tylko od święta „Polska jest największym producentem gęsiny w Europie, jednakże prawie cała produkcja trafia na rynek niemiecki. Niestety, obecnie na statycznego Polaka przypada zaledwie 17 gram gęsi rocznie. niektórzy ludzie w naszym kraju, szczególnie młodzi nie znają nawet jej smaku. Wynika to najprawdopodobniej z niesłusznego przekonania, że gęsina jest tłusta, niezdrowa i trudna do przyrządzenia. (…) Mięso z gęsi tymczasem to bogactwo pełnowartościowego białka i nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym tak istotnych dla naszego zdrowia – omega-3 i omega-6. Kwasy te wpływają m.in. na obniżenie złego cholesterolu (LDL) we krwi, a podwyższenie dobrego (HDL), ponadto wspomagają pracę mózgu.” – Katarzyna Czyż, „Bieżące Informacje”, W-MODR Olsztyn Jedzmy rozgrzewające produkty „Aby nie marznąć i rzadziej chorować zimą, warto pamiętać nie tylko o ciepłym ubraniu, ale również o odpowiedniej diecie. Gdy za oknami robi się chłodniej, chętnie przypominamy sobie o rozgrzewających właściwościach ziół i przypraw. Korzenne, ciepłe i nieco egzotyczne smaki i aromaty sprawiają, że od razu robi nam się cieplej i przyjemniej. Charakterystyczny słodko-ostry smak przyjemnie kojarzy się z dalekimi podróżami, poprawia humor oraz delikatnie rozgrzewa. Warto więc wzbogacić swoją dietę: imbirem, kolendrą, cynamonem, pieprzem Cayenne, goździkami czy kurkumą.” – Barbara Rajzauer, „Podkarpackie Wiadomości Rolnicze”, PODR Boguchwała AgroPorady Domowe DOMOWE RECEPTY • aby wycisnąć jak najwięcej soku z cytrusów, wystarczy je przez chwilę turlać po blacie • brukselka nie będzie gorzka, jeżeli natniemy korzonek – w czasie gotowania goryczka wycieknie • róże będą dłużej świeże, jeżeli dodamy do wazonu trochę pokruszonych skorupek z jajek • jajka sadzone nie będą przywierały do patelni, jeśli usmażymy je najpierw na małym ogniu pod przykryciem, dopiero na samym końcu smażenia zwiększymy ogień M AWOKADO iąższ owocu, jak i pozyskiwany z niego olej, jest cennym źródłem składników odżywczych, a także doskonałym surowcem kosmetycznym. Awokado zawiera witaminy A, E, C, D, B, K oraz żelazo, potas i wapń. Nie brakuje w nim także nienasyconych kwasów tłuszczowych niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Olej z awokado przyspiesza proces gojenia się ran oraz wykazuje działanie przeciwzapalne - przynosi ukojenie podrażnionej i czerwonej skórze. Jego zastosowanie w kosmetyce jest szerokie. Wykazuje nie tylko właściwości regenerujące, wygładzające, ale opóźnia również proces starzenia się skóry. Ponadto chroni przed nadmierną utratą wody i odbudowuje ochronną warstwę lipidową. Awokado doskonale nawilża nie tylko skórę, ale również włosy. Ż RADOŚĆ W LICZBACH • podczas śmiechu pracuje kilkanaście mięśni twarzy • 1 minuta śmiechu to tyle co 45 minut relaksu • śmiech do łez to aż 20 spalonych kalorii • radość z dobrego dowcipu jest warta 3 minuty aerobiku • kwadrans żartowania to jak 10 minut wiosłowania • podczas śmiechu krew dotlenia komórki w ciele nawet 6 razy szybciej C DEJA VU zasem czujemy wibracje telefonu, który wcale nie dzwoni i nie są to omamy lub przywidzenia, ale tzw. syndrom fantomowych wibracji (HPVS). Zdarza się, że mózg - z uwagi na przemęczenie organizmu – błędnie interpretuje zdarzenia. Wydaje nam się, że: dzwoni telefon, słyszymy osobę której nie mamy prawa usłyszeć lub doświadczamy deja vu (odczucie, że przeżywana sytuacja wydarzyła się już kiedyś). Jeśli więc coś takiego ci się przytrafiło to sygnał, że musisz odpocząć. SOS NA WIELE SPOSOBÓW KAWA DO SOSU – szczypta kawy rozpuszczalnej (w proszku albo granulkach), dodana do sosu do pieczeni, nada potrawie wyśmienity aromat JABŁKO W PIECZENI – sos do pieczeni będzie bardziej aromatyczny, jeśli dodamy do niego plasterek jabłka SOSNA yjąc na nieurodzajnej ziemi, sosna „pokazuje” jak właściwie gospodarować energią, aby osiągnąć zabezpieczenie materialne. Uczy przyciągania pieniędzy i właściwego inwestowania. I podobnie jak sosna, która sięga swym korzeniem bardzo głęboko w poszukiwaniu wody, tak i ty, medytując pod sosną, uczysz się czerpać z pokładów podświadomości, wszystko to, co dla ciebie jest najlepsze do życia. PRZESOLONY SOS – jeśli przesoliliśmy sos, możemy go uratować, dolewając trochę wina, mleka, śmietany albo wody SOS Z RESZTEK SERA – z resztek żółtego sera można zrobić sos do spaghetti; w tym celu należy stopić ser na maśle (można dodać trochę cebulki) i rozprowadzić go śmietaną ZAMROŻONY SOS – jeśli zostało trochę sosu do pieczeni, napełnijmy nim pojemniczki na lód i zamroźmy. Gdy kostki zamarzną, wyjmijmy je i owińmy każdą osobno w folię aluminiową, a potem z powrotem umieśćmy w zamrażalniku. W ten sposób zawsze będziemy mieć pod ręką gotowy sos mięsny. ROZMNAŻANIE PIWEM – jeśli zrobiliśmy za mało sosu, możemy go „rozmnożyć”, rozrabiając ze śmietaną. Do sosu z pieczeni wieprzowej albo wołowej doskonale nadaje się piwo zamiast śmietany. PORY ROKU W MĄDROŚCIACH LUDOWYCH WIOSNA • wczesny śnieg jesienią – wczesna wiosna • początek lutego pogodny – wiosna wczesna i piękna • pierwszy grzmot przy wietrze północnym – wiosna będzie chłodna, przy wschodnim – sucha i ciepła, przy zachodnim – mokra, przy południowym – ciepła LATO • styczeń mroźny i bezśnieżny – lato upalne • na początku zimy dużo śniegu – na początku lata dużo deszczu • w styczniu wody w rzekach ubywa – lato suche i upalne • wiosną błyskawice bez grzmotów – lato suche JESIEŃ • burze w sierpniu – jesień długa i ciepła • na końcu lata mgły rano i wieczorem – jesień długa i mokra • wodne i błotne ptactwo przelatuje wcześniej niż zwykle z północy na południe – jesień będzie krótka, a zima wczesna i mroźna ZIMA • dużo orzechów, a mało grzybów – zima śnieżna i surowa • gorący lipiec – mroźny grudzień • grzmot w grudniu – zima bez śniegu • nieurodzaj szyszek sosny i jodły – zima łagodna • urodzaj w lecie – chłód zimą • wysokie kopce mrowisk – zima mroźna • skórka na cebuli cienka – zima łagodna, skórka gruba – zima mroźna • lato suche i gorące – zima bezśnieżna i mroźna • deszczowe lato – zima śnieżna i mroźna • lato deszczowe i jesień ciepła – zima długa • ochłodzenie – wrony chowają dzioby pod skrzydła • mróz – koty zwijają się w kłębek, gęsi biją skrzydłami i chowają jedną • nogę pod siebie • zamieć śnieżna – pies tarza się w śniegu MAGAZYN LUDZI PRZEDSIĘBIORCZYCH || 23 AgroMagazyn Polskie wina owocowe ruszają na podbój Niemiec Umowę na ekspo polskich win owocowych do Niemiec z jednym z największych dystrybutorów alkoholi w Europie podpisała Spółka Jantoń. Już w lutym 2016 r. pierwsze paie m.in. win Aronica, Piwnicznego i Grzanego pojadą do naszych zachodnich sąsiadów. Jak zaprenumerować miesięcznik AGRO na rok 2016? i e jaciel NR 1 (90) mag az yn dsię ludz i prze ISSN 1899-6 bior cz ych y Pz 310 STYCZ EŃ 2016 magaz yn ludzi przedsi ębiorcz ISSN 1899-6310 ych i NR 1 (90) STYCZEŃ ciele Pzyja 2016 Srebrna rna rzedsiębiorca RP SrebAg rop Gala 11.12.2015 cji Jana m Kolek r., Muzeu Gala Agroprzedsiębior ca RP 11.12.2015 r., Muzeum Kolekcji Jana Pawła II Pawła II Zamówienia na prenumeratę AGRO prosimy kierować mailem (nasz e-mail: [email protected]) lub drogą pocztową. Można też stosowną kwotę opłaty prenumeraty AGRO na 2016 r., podając swoje dane adresowe, przekazać na konto: ELA-PRESS, 02-203 Warszawa ul. Kurhan 14 A, lok. 8 nr 96 1050 1025 1000 0090 6023 1272 Zarząd Federacji Gospodarki Żywnościowej RP – na konferencję „Szanse i perspektywy dla sektora rolno-spożywczego” Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi – na konferencję „Co dalej z doradztwem rolniczym?” Dyrekcja IERiGŻ – na seminaria: „Zmienność cen na unijnych rynkach rolnych” oraz „Bezpieczeństwo żywnościowe i bezpieczeństwo żywności – wielowymiarowe podejście” Zarząd Kliniki Uzdrowiskowej „Pod Tężniami” im. Jana Pawła II – na Konferencję Mleczarstwa Polskiego EUROMLECZ 2016 „Szanse i zagrożenia dla mleczarstwa w 2016 roku” w Ciechocinku Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich – na sympozjum „Aktualna sytuacja w sektorze i na rynku mleczarskim” Zarząd Polskiego Związku Producentów Roślin Zbożowych – na Forum Producentów Rolnych w Poznaniu Konkurs „Kwatery na Medal 2015” LISTA NAGRODZONYCH Polska Izba Gospodarcza Maszyn i Urządzeń Rolniczych – na Wystawę Mazurski Agro Show w Ostródzie Polski Związek Hodowców i Producentów Zwierząt Futerkowych oraz Krajowe Centrum Hodowli Zwierząt w Warszawie – na XVIII Krajowy Pokaz Skór Futerkowych w Bydgoszczy Stowarzyszenie „Polska Ekologia” – na konferencję „Rolnictwo ekologiczne na Podkarpaciu – współpraca z organizacjami promującymi żywność ekologiczną w kraju i za granicą” w Rzeszowie Bayer CropScience – na 59. Ogólnopolską Konferencję Ochrony Roślin oraz III Ogólnopolską Konferencję Warzywa Polowe w Ożarowie Mazowieckim Syngenta Polska – na konferencję prasową w Warszawie Agrochest – na konferencję z okazji 25-lecia swej działalności w Dolsku Dziękujemy GENERALNY DYSTRYBUTOR nawozów mineralnych Dziękujemy wszystkim, którzy drogą pocztową i mailową w plebiscycie „Kwatery na Medal 2015” oddali swe głosy na poszczególne gospodarstwa agroturystyczne. Nagrody – w postaci książek poradniczych, ufundowanych przez redakcję AGRO – otrzymują: Jacek Choczyński, Agata Bednarska, Wiesława Zielińska, Edward Marszałek, Izabela Rachwał, Jolanta Mazurek Olesen, Magdalena Kulesza, Jagoda Kulczycka, Piotr Borys, Przemysław Krajewski, Bogna Gąska. Gratulujemy! Nagrody wyślemy pocztą. Gratulujemy! Nagrody wyślemy pocztą. 24 || MAGAZYN LUDZI PRZEDSIĘBIORCZYCH melasowanych wysłodek materiałów budowlanych www.trans-rol.pl AgroZaproszenia królują jabłka, śliwki, wiśnie czy porzeczki. Dzisiejsze wina owocowe to przede wszystkim produkty wysokiej jakości. Ich proces fermentacji przebiega podobnie do win gronowych. W tej kategorii produktowej mieszczą się m.in.: wina deserowe, wina grzane, wina ekologiczne. Prezes Jacek Jantoń: – Od czasów transformacji do dziś dokonał się ogromny postęp i przywróciliśmy tradycyjnie polskim winom owocowym odpowiednią markę i renomę. Dziś to nasze prawdziwe dobro narodowe. W procesie produkcji obowiązuje reżim technologiczny, który gwarantuje równą, wysoką jakość produktów z różnych partii. O walorach tradycyjnie polskich win owocowych może świadczyć właśnie fakt, iż nasza firma będzie je eksportować na bardzo wymagający i dojrzały rynek niemiecki. – Polski rynek win owocowych to obecnie ponad 100 mln litrów rocznie – informuje Jacek Jantoń, prezes Zarządu Jantoń S.A. Sp. K., członek Rady Głównej Związku Pracodawców Polska Rada Winiarstwa. – Istotne jest także to, że ulega on ewolucji – tanie wina owocowe w przeważającej części zastąpiły jakościowe wina owocowe. Nasza firma postawiła na taki kierunek już kilka lat temu. Pierwszym tego typu produktem było ekologiczne wino owocowe Aronica, a następnie stworzyliśmy kolejne marki – Piwniczne czy Monte Santi. Polski przemysł winiarstwa owocowego oparty jest na wielowiekowej, sięgającej XIII w., tradycji, wynikającej m.in. ze specyfiki naszego klimatu, a także możliwości polskiego sadownictwa, w którym KWATERY NA MEDAL 2015 W głosowaniu na wybór najlepszego gospodarstwa agroturystycznego w konkursie – zorganizowanym przez redakcję miesięcznika AGRO i poal AgroNews – „Kwatery na Medal 2015”, wzięło udział blisko 11 000 tys. Internautów Agro News i Czytelników AGRO. Nagrodami w konkursie, wzorem lat poprzednich, były: statuetki mądra sówka, dyplomy uznania oraz upominki Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. D ecyzją Internautów i Czytelników – I miejsce w drodze plebiscytu zdobyło gospodarstwo BUFFALO RANCH, prowadzone przez Małgorzatę i Janusza Wrzoska z Dąbrówki Dolnej w woj. opolskim. II lokatę wywalczyło gospodarstwo RAJSKI GOŚCINIEC Małgorzaty Koncewicz w Rajskiem w woj. podkarpackim, a III miejsce przypadło gospodarstwu POLANA i SKARPA, zarządzanemu przez Elżbietę i Wojciecha Popko w Lipowcu w woj. lubelskim. Nagrodami specjalnymi zostały uhonorowane gospodarstwa: UŁAŃSKA ZAGRODA (woj. zachodniopomorskie), ZAMOSTOWO (woj. lubuskie), DOLINA SARENEK (woj. podlaskie), U GAZDY (woj. świętokrzyskie), DOLINA WIERZBY (woj. warmińsko-mazurskie), CHATA MIŁKOWSKA (woj. wielkopolskie), AGROHIPPIKA (woj. dolnośląskie), DOM POD KASZTANAMI (woj. łódzkie), NAD JEZIOREM SOPIEŃ (woj. kujawsko-pomorskie), AGROZACISZE (woj. małopolskie), KONSTANTÓW (woj. mazowieckie) oraz U CHŁOPA (woj. pomorskie). Podczas Noworocznej Gali Agrobiznesu na SGGW nagrody i gratulacje – z rąk podsekretarza stanu w MRiRW Rafała Romanowskiego i zwycięzcy konkursu Kwatery na Medal 2010 Stanisława Kozubka z Folwarku Zrębice – otrzymali: Małgorzata i Janusz Wrzosek, laureaci I miejsca w konkursie Kwatery na Medal 2015 Elżbieta i Wojciech Popko, zdobywcy III miejsca w konkursie Kwatery na Medal 2015 Wspólne zdjęcie laureatów konkursu Kwatery na Medal 2015 przybyłych na Noworoczną Galę Agrobiznesu na SGGW z osobami wręczającymi (pozostałym uczestnikom konkursu nagrody zostały przesłane drogą pocztową) AGROKLASA ODR 2015 W rankingu wydawnictw Ośrodków Doradztwa Rolniczego AGROKLASA ODR 2015, prowadzonemu na łamach miesięcznika AGRO, I miejsce ex aequo zdobyły czasopisma: RADA (ŁODR Bratoszewice) oraz „Wiadomości Rolnicze” (PODR Szepietowo). II miejsce przypadło miesięcznikowi „Zachodniopomorski Magazyn Rolniczy” (ZODR Barzkowice), zaś III przypadło miesięcznikom - „Wieś Kujawsko-Pomorska” (wydawcy K-PODR Minikowo i K-PIR Przysiek) oraz „Wieś Mazowiecka” (MODR Warszawa). Podczas Noworocznej Gali Agrobiznesu na SGGW nagrody i życzenia dalszych osiągnięć – z rąk podsekretarza stanu w MRiRW Rafała Romanowskiego i redaktora naczelnego AGRO Leona Wawreniuka – odebrali: Wicedyrektor ŁODR Bratoszewice Małgorzata Gabryelczak i redaktor naczelny czasopisma RADA Henryka Kijak Dyrektor PODR Szepietowo Grzegorz Mikołajczyk i redaktor naczelna „Wiadomości Rolniczych” Anna Fatyga Dyrektor K-PODR Minikowo Roman Sass i redaktor naczelny Leszek Piechocki Zastępca dyrektora MODR Warszawa Wojciech Rzewuski Fot. Arkadiusz Chorąży
Podobne dokumenty
AGROMAJÓWKA
właściciel 200-hektarowego gospodarstwa rolnego przejętego z zasobów ANR, specjalizującego się w produkcji roślinnej. Obie kierowane przezeń spółdzielnie, zatrudniające po ok. 20 osób, dobrze sobie...
Bardziej szczegółowo