prezentacja
Transkrypt
prezentacja
SZTUKA STAROŻYTNEJ GRECJI OPRACOWANIE mgr Barbara E. Kowalczyk Sztuka powstała i rozwijała się po upadku kultury mykeńskiej Za czas jej trwania przyjmuje się okres: od ok. 1200 p.n.e. (zniszczenie Myken przez Dorów) do I w. p.n.e. (podbój starożytnej Grecji przez Rzymian ) OKRES ARCHAICZNY XII p.n.e. najazd Dorów – V p.n.e. zniszczenie Aten przez Persów rozwój rzeźby i dwóch stylów (doryckiego i jońskiego), oraz malarstwa wazowego czarnofigurowego i rzemiosła artystycznego ARCHITEKTURA ARCHAICZNA górna część belkowania - gzyms (7) często zakończony rynną środkowa część belk. - fryz (6) z tryglifami i metopami dolna, gładka część belk. - architraw (5) Głowica (kapitel) (4) składa się z poduszki (echinus) przykrytej kwadratową płytą - abakusem. jej trzon (3) (zwężający się ku górze) jest lekko wybrzuszony po środku (entazis) nie ma bazy (2) stoi bezpośrednio na stylobacie (1) Kolumny w porządku Doryckim FRONTON TYMPANON Świątynia Zgody w starożytnym, greckim Akragas na Sycylii gzyms (7) rzeźbiony fryz (6) biegnący wokół całego budynku (bez podziału na tryglify i metopy) kilkustopniowy architraw (5) Głowica (4) posiada charakterystyczne woluty w kształcie zwiniętych liści. trzon (3) stoi na profilowanej bazie (2) stylobat (1) Kolumna w porządku Jońskim Świątynia Artemidy w Efezie wg wyobrażeń z początków XX wieku JEDEN Z SIEDMIU CUDÓW STAROŻYTNEGO ŚWIATA RZEŹBA ARCHAICZNA K U R O S I Kuros z Anawysos 530 p.n.e. Kuros z Tenei 560 -550 p.n.e. „M Ł O D Z I E Ń C Y” Kuros z Luwru K O R Y „D Z I E W C Z Ę T A” Kora z Samos, ok. 570 - 560 p.n.e. (Luwr, Paryż) Kory z Akropolu, ok. 525 p.n.e. Gigantomachia (walki gigantów z bogami Olimpu) Skarbiec Syfnijczyków, Delfy Dama z Auxerre MALARSTWO i RZEMIOSŁO ARCHAICZNE Wazy dipylońskie typ naczyń, jaki pojawił się po 775 r. p.n.e (do 2 m) Waza w stylu orientalizującym Waza dipylońska -krater ok. 800r. p.n.e. 720-620r. p.n.e. Styl geometryczny przed VII wiekiem p.n.e.. Naczynia z Aten (Luwr) ok. 750–725 p.n.e. ok. 800 p.n.e. Amfora z Aten, ok. 554 - 540 p.n.e. malarstwo czarnofigurowe (Luwr, Paryż) Andokides, naczynie czerwonofigurowe (ok. 520 p.n.e.) Waza Ceramika, ok. 500 - 475 p.n.e., malarstwo czarnofigurowe (Luwr, Paryż) Sosias, frgm. Naczynia, Achilles opatrujący rannego Patroklesa ok. 500 p.n.e. ORNAMENT OKRES KLASYCZNY ATEŃSKI V w. p.n.e. bitwa pod Salaminą w 480 p.n.e. -IV w. p.n.e. śmierć Aleksandra Macedońskiego w 323 p.n.e. Rzeźba oddająca ruch (Myron Dyskobol). Rzeźba monumentalna, majestatyczna (posągi Zeusa i Ateny Fidiasza). Rzeźba figuralna w brązie (Woźnica delficki, Tyranobójcy), Monumentalne malarstwo ścienne - niezachowane (Polignot, Mikon). Rozwój wazowego malarstwa czerwonofigurowego (styl swobodny). Ateny pod rządami Peryklesa stają się głównym ośrodkiem sztuki greckiej (Fidiasz, Iktinos, Mnesikles, Apollodoros z Aten). Dokonała się synteza porządków doryckiego i jońskiego, pojawiła się głowica koryncka (koryncki porządek), powstały nowe typy budowli (buleuterion, teatr, odeon, gimnazjon). Poliklet opracował kanon postaci ludzkiej (Doryforos) i zastosował kontrapost. Urbanistyka stworzyła nową wizję miasta (Hippodamos z Miletu). Pod koniec V w. p.n.e. wyróżnić można tzw. styl mokrych szat (Nike zawiązująca sandał, Nike Pajonios). Pojawia się akt kobiecy, miękki modelunek postaci, inne proporcje ciała. (Praksyteles, Skopas, Leochares, Lizyp) ARCHITEKTURA KLASYCZNA Delficka świątynia Ateny w kształcie tolosu (budowli na planie koła), nazywana też Marmara Olimpia – świątynia Filipa II Macedońskiego Świątynia Posejdona na Rodos Świątynia Hery w Olimpii Megaron królowej w połacu w Knossos, rekonstrukcja Piet de Jong Dorycka świątynia Hefajstosa w Atenach u stóp Akropolu Świątynia Hefajstosa Świątynia Hefajstosa kilkuwarstwowe belkowanie (5,6,7) pozbawione jest niekiedy rzeźbienia głowica (4) ma kształt kosza okolonego rzędami liści akantu (barszcz zwyczajny), z małymi wolutami przypominającymi jońskie Kolumna w porządku Korynckim Świątynia Zeusa Olimpijskiego w Atenach - widok współczesny Świątynia Zeusa Olimpijskiego w Atenach Świątynia Zeusa Olimpijskiego Akropol Rekonstrukcja Akropolu na ilustracji z początków XX w Rekonstrukcja Akropolu Wzgórze Akropol Grecja, Ateny Propyleje - budowla wejściowa PARTENON świątynia Ateny na Akropolu w Atenach PARTENON Partenon Rekonstrukcja fasady świątyni Ateny Rekonstrukcja British Museum Rekonstrukcja Partenonu w Nashville PARTENON - REKONSTRUKCJA PARTENON – PLAN BUDOWLI Erechtejon na Akropolu - miejsce kultu bóstw związanych z tradycją Aten, świątynia Ateny Polias (Opiekunki Miasta) i jednocześnie Posejdona. Wzniesiono ją na cześć Erechteusza, jednego z pierwszych królów ateńskich. Erechtejon Erechtejon - portyk kolumnami są posągi kobiet - kariatydy Erechtejon - kariatydy Świątynia Nike na Akropolu Rekonstrukcja ateńskiej świątyni Nike Mauzoleum w Halikarnasie ok. 350 p.n.e. Pomnik Lizykratesa 335 r. p.n.e.. - tolos Teatr Dionizosa na Akropolu teatr i świątynia Apollina w Delfach Epidauros, teatr, miejsce kultu Asklepiosa, około 330 p.n.e., projekt Poliklet Młodszy teatr w Delfach ruiny teatru w Efezie RZEŹBA KLASYCZNA Przetrwały jedynie zniszczone fragmenty i rzymskie kopie Kritias i Nesiotes Tyranobójcy brąz V w. p.n.e. Brązowy posąg woźnicy, ok. 475 p.n.e. (Muzeum, Delfy) Apollo, ok. IV w. p.n.e. rzymska kopia Apollo, ok. 450 p.n.e. rzymska kopia P O L I K L E T V w. p. n. e. R A N N E A m a z o n k i Diadumenos P O L I K L E T Doryforos Opracował teorię matematycznego KANONU proporcji ciała ludzkiego Wprowadził KONTRAPOST - poza w rzeźbie figuralnej: ciężar ciała spoczywa na jednej nodze Olimpia, pracownia Fidiasza FIDIASZ, Posąg Zeusa w Olimpii (rycina z pocz. XX w.) FIDIASZ, Zeus tronujący w Olimpii (rekonstrukcja) Atena Partenos Warwakeion 438 p.n.e F I D I A S Z V w. p.n.e. Atena Lemnia ok. 451 - 444 p.n.e. (rekonstrukcja w Muzeum Narodowym w Warszawie) Atena Giustiniani Atena Promachos 460 - 450 p.n.e. F I D I A S Z Atena Promachos Atena Lemnia -rekonstrukcja współczesna Warszawa, -Muzeum Narodowe FIDIASZ Atena Lemnia Drezno Atena Partenos (dziewica) „Zamyślona” lub „Odpoczywająca” F I D I A S Z FIDIASZ "Nike zawiązująca sandał„ Płaskorzeźba ze świątyni Nike - Ateny Zwycięskiej z ateńskiego Akropolu; V wiek p.n.e. FIDIASZ Apollo Parnopios F I D I A S Z R A N N E A m a z o n k i Herakles Farnezyjski Hermes (Herkules) L I Z Y P IV w. p.n.e. KONTRAPOST Apoksjomenos Herakles L I Z Y P Arystoteles LIZYP Apoksyomenos (kopia) Aleksander Wielki (kopia) Lizyp wprowadził wysmuklony kanon ludzkiego ciała Dyskobol M Y R O N IV w. p.n.e. M Y R O N Atena i Marsjasz Hermes z Dionizosem P R A K S Y T E L E S IV w. p.n.e. Hermes Afrodyta (Wenus) z Knidos P R A K S Y T E L E S Szkoła Praksytelesa „Efeb z Maratonu” Odpoczywający Satyr Apollo Sauroktonos (z jaszczurką) P R A K S Y T E L E S Leochares IV w.p.n.e. Apollo Belwederski Dafne - Artemida L E O C H A R E S IV w. p. n. e. Posąg Zeusa lub Posejdona miotającego piorun, znaleziona w morzu koło przylądka Artemizjon, (Eueba), 470 - 460 p.n.e Pajonios z Mende Nike z Olimpii „Zfruwająca” ok. 420 p.n.e. Satyr I-II w. p.n.e. Akroterion ze świątyni Asklepiosa w Epidauros , ok. 370 p.n.e. AKROTERION- nazywany także naszczytnikiem. Jest to ozdoba umieszczana najczęściej na wierzchołku dachu lub w jego narożnikach. W najprostszej formie była to z reguły palmeta (z liśćmi rozłożonymi na podobieństwo wachlarza) , woluta (ślimacznica, spirala, zwój) lub liście akantu. Czasami spotykamy także akroteriony w kształcie figur lub nawet grup figur. Akroterionami wieńczono również stele stela grobowa z Keramejkos, V w. p.n.e. MALARSTWO i RZEMIOSŁO KLASYCZNE Onesimos, fragment naczynia z młodzieńcem trzymającym skórę ok. 490 p.n.e., (Muzeum w Monachium) ORNAMENT Malarz Berliński, fragment naczynia z Ganimedesem ok. 500-490 p.n.e., (Luwr) Lekyt, ok 500 p.n.e. ORNAMENT Lekyt, ok 490 p.n.e. Lekyt, ok 440 p.n.e. groteska ornament w formie wici roślinnej z elementami fantastycznymi OKRES HELLENIZMU 330 p.n.e. śmierć Aleksandra Macedońskiego w 323 p.n.e. 30 p.n.e. podbój Egiptu Ptolemeuszy, ostatniego, niezależnego państwa hellenistycznego Budowa nowych miast. Rzeźba o wysokim poziomie, łącząca umiejętności techniczne z kontrapostem, ruchem i naturalizmem. ARCHITEKTURA HELLENISTYCZNA Latarnia na Faros ok. 280-279 p.n.e. wg wyobrażeń z początków XX w. Ołtarz Pergamoński Muzeum w Berlinie wolno stojący ołtarz (nie związany ze świątynią) poświęcony Zeusowi i Atenie Zwycięskiej (gr. Nikeforos) Zbudowany został, według projektów Menekratesa z Rodos, w latach (180–160 p.n.e.) w Pergamonie przez Eumenesa II dla upamiętnienia zwycięstwa nad Galatami Zrekonstruowany portyk Stoa (wolno stojąca, wydłużona hala kolumnowa, którą zamykała z tyłu ściana, często zdobiona malowidłami) Attalosa w Atenach -(ok. 140 p.n.e.) Wieża wiatrów w Atenach około 50 p.n.e Świątynia Apollina w Didim, II w. p.n.e. Świątynia Apollina w Didim, sławny fryz z głowami Meduz Meduza z Didymy RZEŹBA HELLENISTYCZNA RODOS Agesandros, Polydoros i Atenodoros, Grupa Laookona, rzymska kopia rzeźby (Muzea Watykańskie, Rzym) Apollonios i Tauriskos z Tralles, Byk Farnezyjski, grupa rzeźbiarska III wiek n.e. Doidalsas, 250-240 p.n.e Przykucnięta Afrodyta Boetos z Chalkedonu, Chłopiec duszący gęś Nike z Samotraki ok. 180 p.n.e. (Luwr, Paryż) PERGAMON Umierający Gal Gal zabijający żonę ALEKSANDRIA Śpiący hermafrodyta, II w. p.n.e., fragment rzymskiej kopii (Luwr, Paryż) Persefona Faun Barberini Satyr I-II w. p.n.e. ATENY Demeter, IV w. p.n.e. Chares z Lindos, Kolos Rodyjski 292-280 p.n.e. Wenus z Milo (Luwr, Paryż) (Afrodyta z Melos) Afrodyta, (Luwr, Paryż) fragment rzymskiej kopii GRECKIE ORNAMENTY GEOMETRYCZNE Astragal MEANDER Kimation Palmeta Bukranion pośrodku: ROZETA DETALE ARCHITEKTONICZNE BELKOWANIE W architekturze antycznej: górna część porządku architektonicznego obejmująca architraw, fryz i gzyms. Współcześnie: zespół belek ułożonych w jednej płaszczyźnie, zwykle równolegle do siebie (stropy, mosty). STROP poziomy element konstrukcyjny oddzielający poszczególne kondygnacje – piętra – budynku. Strop przenosi obciążenia na pionowe elementy (ściany i słupy). Na górnej powierzchni stropu układana jest podłoga. Dolna powierzchnia pokryta tynkiem tworzy sufit. STROP BELKOWANY BEZ TYNKOWANEGO SUFITU SKLEPIENIE konstrukcja budowlana o zakrzywionej powierzchni stosowana do przykrycia od góry określonej przestrzeni. SKLEPIENIA BUDOWA 1) podniebienie, 2) grzbiet, 3) czoło, 4) pacha, 5) rozpiętość, 6) strzałka, 7) luneta, RODZAJE A) kolebkowe, B) klasztorne, C) kolebkowe z lunetami, D) beczułkowe, E) krzyżowe, F) krzyżowo - żebrowe