Untitled - Edyta Mąsior

Transkrypt

v międzynarodowy
konkurs
rysunku
the 5 th international
drawing
competition
wrocław 2012
organizator | organizer
Jm rektor Akademii Sztuk Pięknych
im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu
rector of The Eugeniusz Geppert Academy
of Art and Design in Wrocław
prof. dr hab. Piotr Kielan
współorganizator | co organizer
Muzeum Architektury we Wrocławiu
Museum of Architecture in Wrocław
fundatorzy nagród | awards sponsors
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
The Ministry of Culture and National Heritage
Akademia Sztuk Pięknych
The Eugeniusz Geppert Academy
of Art and Design in Wrocław
patronat honorowy | honorary partners
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
The Ministry of Culture and National Heritage
Zakończyła
się
piąta
edycja
Międzynarodowego
The fifth edition of the International Drawing Com-
Konkursu Rysunku. Od 3 września do 16 listopada
petition has come to its end. From September 3 rd to
2012 roku rysownicy mogli nadsyłać swoje prace na
November 16 th 2012 drawing artists could send their
konkurs organizowany przez Akademię Sztuk Pięk-
works to the exhibition organized by the Eugeniusz
nych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. Dzięki
Geppert Academy of Art and Design in Wrocław. Ow-
wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Naro-
ing to the support of the Minister of Culture and Na-
dowego, zarówno młodzi, początkujący twórcy, jak
tional Heritage, both young, beginning artists as well
i uznani, dojrzali artyści mogli rywalizować o nastę-
as recognized, mature ones could compete to receive
pujące nagrody:
one of the following awards:
Grand Prix — Nagroda Ministra Kultury
Grand Prix — The Minister of Culture
i Dziedzictwa Narodowego | 25 000 zł
and National Heritage Award | 25 000 PLN
Nagroda Rektora Akademii Sztuk Pięknych
The Rector of the Eugeniusz Geppert Academy
im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu | 8000 zł
of Art and Design in Wrocław Award for beginner
artist | 8000 PLN
Organizatorzy pragną serdecznie podziękować fundatorom nagród, dzięki którym wyróżniono twórców
The organizers wish to thank the sponsors most cor-
będących najlepszym świadectwem żywotności ry-
dially for the prizes, which made it possible to honor
sunku. Takie inicjatywy jak Międzynarodowy Konkurs
artists who best prove the vitality of the drawing.
Rysunku przy wsparciu takich mecenasów stanowią
Such initiatives as the International Drawing Com-
największą wartość. Odpowiedni patron podnosi bo-
petition increase in value when they are supported
wiem rangę samej sztuki.
by distinguished sponsors. An appropriate patron
heightens the rank of art itself.
Wystawa pokonkursowa, na którą zostało zakwalifikowanych 330 prac zrealizowanych przez 188 arty-
The post—competition exhibition, which will feature
stów z 19 krajów, prezentowana będzie w salach Mu-
330 works realized by 188 artists from 19 countries,
zeum Architektury we Wrocławiu od 12 grudnia 2012
will be displayed in the rooms of the Museum of Ar-
roku do 10 lutego 2013 roku.
chitecture in Wrocław, between 12 th December 2012
through 10 th February 2013.
5
www.mkr.wroclaw.pl
protokół z obrad jury
Jury V Międzynarodowego Konkursu Rysunku obra-
Ostatecznie jury przyznało następujące nagrody:
dowało we Wrocławiu od 22 do 23 listopada 2012 r.
Pierwszym etapem prac było wybranie rysunków,
Grand Prix — Nagroda Ministra Kultury
które zdaniem jurorów zasługiwały na włączenie do
i Dziedzictwa Narodowego | 25 000 PLN
wystawy. 923 prace wykonane przez 347 artystów
Toshio Yoshizumi
z 23 państw zostały poddane wnikliwej analizie. Pod
koniec selekcji do wystawy zakwalifikowano 330 prac
zrealizowanych przez 188 artystów z 19 krajów.
dla początkującego artysty | 8 000 PLN przyznana
Drugi etap działań polegał na rozpatrzeniu wszyst-
została w równym podziale dla
kich wybranych prac w celu nominowania kandyda-
Wojciecha Domagalskiego
tów do nagrody. Posiedzenie jury odbyło się 22 i 23
i Martina ŠÁrovec
listopada. Rozpoczęła je dyskusja na temat kryteriów
wyboru rysunków do nominacji.
Jury przyznało dziesięć wyróżnień honorowych
Wszyscy artyści, których prace zostały zakwalifiko-
następującym artystom:
wane do nagród, oraz wszyscy artyści, którzy nagrody
Peterowi Boué
otrzymali, powinni wiedzieć, że podczas gorącej, wie-
Łukaszowi Gierlakowi
logodzinnej dyskusji zalety każdego rysunku zostały
Joannie Janowskiej—Augustyn
dogłębnie i sprawiedliwie rozpatrzone.
Lence Kahuda Klokočkovej
Weronice Luizie Kowalskiej
Karolinie Lizurej
Januszowi Marciniakowi
Paulinie Poczęcie
Magdalenie Szczęśniak
Skład jury | Jury panel
Francisco Laranjo
Michałowi Wasiakowi
Członkowie jury chcieliby pogratulować nagrodzo-
Portugalia | Portugal
nym oraz wszystkim artystom, których prace zostały
Petr Klima
zakwalifikowane na wystawę. Chcieliby także wyra-
Czechy | Czech Republic
zić wdzięczność wobec wszystkich zaangażowanych
Richard Drury
Wielka Brytania | Great Britain
Andrzej Węcławski
Polska | Poland
w stronę administracyjną konkursu, szczególne podziękowania należą się zespołowi, który profesjonalnie i starannie pomagał w pracach jury.
Paweł Frąckiewicz
Polska | Poland
Wrocław, 23 listopada 2012 r.
6
V Międzynarodowy Konkurs Rysunku | The 5 th International Drawing Competition Wrocław 2012
jury report
The Jury of the 5 th International Drawing Competition
In the final stage the Jury made the following
met in Wrocław on 22
Awards:
nd
and 23 November 2012. The
rd
first stage the Jury's work was to select these works
considered by them to be suitable for inclusion in the
Grand Prix — The Minister of Culture and National
Exhibition. 923 works by 347 artists from 23 coun-
Heritage Award | 25 000 PLN
tries were considered with great attention. At the
Toshio Yoshizumi
end of this process 330 works by 188 artists from 19
countries were selected for the Exhibition.
of Art and Design in Wrocław Award for beginner
The second stage of Jury's work was to consider all
artist | 8 000 PLN to be devided equally between
the selected works, and from them to nominate those
Wojciech Domagalski
works to be considered as candidates for an Award.
and Martin ŠÁrovec
The Jury met on 22
nd
and 23 November and the prord
cess began with careful discussion regarding the
Ten Honorable Mentions to be awarded to the
criteria by which the nominated drawings should be
following artists:
considered.
Peter Boué
All the artists who have work selected for the Ex-
Łukasz Gierlak
hibition, and all the artists who have been given an
Joanna Janowska—Augustyn
award, should believe that during considerable dis-
Lenka Kahuda Klokočkova
cussion the merits of all such works received a full
Weronika Luiza Kowalska
and fair consideration, involving many hours of hard
Karolina Lizurej
work.
Janusz Marciniak
Paulina Poczęta
Magdalena Szczęśniak
Michał Wasiak
The Jury wishes to record its appreciation of all these
whose work has been selected for the Exhibition, and
those who have been given an Award. The overall
standard of work is considered to have to have been
commendably high. The Jury also wishes to record its
appreciation of all those involved in the administration of the Competition, with special thanks being
given for the professional and careful work of the
team who assisted the Jury in their work.
Wrocław, 23 rd November 2012
7
www.mkr.wroclaw.pl
dorota folga—januszewska
narysować rysunek
Rysunek — materia czy gest?
był pierwszym śladem myśli przed obleczeniem jej
Rysunek — skojarzenie, setki fragmentów, przypo-
w materialną formę dzieła. Był więc rysunek zawsze
mnień, składanka pamięci, wędrówka przez las kre-
— pośrednikiem — między intelektem, wyobraźnią,
sek, niespodziewanie odnajdywane przejścia ku świa-
koncepcją a materią, formą, realizacją. Rysunek od
tłu. Plama ciemna i jasna.
wieków stowarzyszał artystów, spotykał malarzy,
Opowiadanie — różaniec myśli, dźwięki, słowa, poję-
rzeźbiarzy, grafików, fotografików, architektów, pro-
cia, asocjacje, wibrujące w uszach zdanie, które nie
jektantów — we wspólnocie kreski.
chce odkleić się od języka, ani zejść z oczu.
Śmiech, wyzwolenie przez śmiech, ucieczka ze śmie-
Wspólnota rysunku czyniła z tej dziedziny „wstępu
chem na ustach, małe piwko kryzysu, jak rozpoznać
do twórczości” — obszar wyjątkowy. Bardzo szybko
wrogów wśród samych przyjaciół?
doceniono indywidualizm rysunku, jako „sygnatury”
Nie ma rozbratu między sztuką i literaturą, między
artysty i bardzo wcześnie rysunki stały się obiektami
płaszczyzną i słowem, między przestrzenią i zna-
pożądania kolekcjonerów. Rysunek był jednak zawsze
czeniem, między kreską a plamą. Jest tylko przepaść
sztuką intymną i wielu artystów dopiero w późnych
między wrażliwością i pustką. W tym sensie rysunek
latach swej działalności decydowało się na upublicz-
mieszka po tej samej doliny, co filozofia.
nienie tej karty twórczości. Rysunki mistrzów zbierane przez uczniów — stanowiły rdzeń tradycji szkół
Witruwiusz w I wieku p.n.e. pisał: „Architekt (...) musi
artystycznych — twórczą linię odmienności. W prze-
znać rysunek, aby przy pomocy szkiców łatwo stwo-
ciwieństwie do innych obszarów sztuki, rysunek na
rzyć obraz zamierzonego dzieła” . Taka była pry-
przestrzeni wieków zmienił się najmniej: podłoże —
marna funkcja rysunku — służył on wizualizacji idei,
ręka — kreska: ten związek trwa wiecznie. Podłożem
1
9
www.mkr.wroclaw.pl
mogło być wszystko, nawet kamień (rysunki naskal-
wych, kartografów. Świat do końca XIX wieku nie
ne), czy chimeryczna bibuła, najważniejsza była rela-
mógł istnieć bez rysunku. Co stało się potem?
cja między dłonią a kreską — zapis napięcia, energii,
myśli, idei.
Przełom XIX i XX wieku podzielił świat na oryginalny i reprodukowany, chociaż już wcześniej istniała
N u l l a d i e s s i n e l i n e a — ani dnia bez kreski —
grafika, druk, powielanie obrazów, metody reprin-
miał mówi Apelles 2 — hasło nieustannego ćwiczenia
tów, dopiero jednak masowe zastosowanie technik
ręki jako przedłużenia myśli stało się mottem sztuki
fotograficznych, filmu i reprografii na początku XX
przez ponad dwa tysiąclecia jej rozwoju. Z czasem
wieku — przyniosło zmianę myślenia – wiele funkcji
obok funkcji intelektualnej (idea) rysunek zaczął
rysunku przejęły nowe techniki, sztuka zaś – nadając
stawać się dziełem samym w sobie. Cennino Cennini
ton swoim czasom – znalazła nowe formuły realizacji
na przełomie XIV i XV wieku radził już jakie techniki
i poszukiwań. Rysunek najpierw zepchnięty w zaułek
stosować, aby ze szkicu przejść niepostrzeżenie do
czysto artystyczny, zaczął odzyskiwać energię z opo-
malarstwa: „Jeśli chcesz wyraźniej uwydatnić rysunek
wieści o Apellesie. Koncepcje sztuki abstrakcyjnej —
wykonany stylusem — możesz uwydatnić inkaustem
nadały linii (już nie „kresce”) wymiar kosmiczny. Po
jego kontury oraz inne miejsca potrzebne” . Od śre-
fali „reprodukcji” artyści powoli odzyskiwali świado-
dniowiecza więc oczywistym było, iż piękny rysunek
mość oryginału. Wassily Kandinsky pisał w 1924 roku:
nie jest już tylko „pomocą”, lecz rezultatem maestrii.
„Specjaliści graficy XIX stulecia nierzadko byli dumni
Od powołania M u s e i o n u i Biblioteki w Aleksandrii,
ze swych umiejętności imitowania w technice drze-
rysunki obok rękopisów i ksiąg należały do zbiorów
worytniczej rysunku piórkiem albo też podrobienia
gromadzonych dla potomnych, były „skarbami” epok,
akwaforty sposobem litograficznym. Tego rodzaju
arcydziełami mistrzów, dowodami geniuszu. Rysunek
wyczyny trzeba określić jako t e s t i m o n i a p a u -
nowożytny miał już dwie twarze — ukrytą (intymne
p e r t a t i s (dowód ubóstwa umysłowego). Nigdy nie
szkice, szkicowniki, notatki rysunkowe) i ujawnia-
można uznać za osiągnięcie artystyczne najbardziej
ną (kartony i rysunki prezentowane publicznie). Po-
nawet kunsztownego naśladowania na skrzypcach
woli stawał się „małym malarstwem” — lub „sztuką
piania koguta, skrzypienia drzwi czy szczekania psa” 5.
osobną”, o niektórych artystach XVI wieku mówiono
Kandinsky dokonał ważnego teoretycznego przewar-
„rysownicy”. Vasari pisząc o Leonardzie da Vincim
tościowania rysunku. Porzucił pojęcie „kreski” i wpro-
wspominał kolekcjonerów, jak Francesco di Melzi, któ-
wadził pojęcie „linii” , która jest śladem poruszającego
ry „wprost za relikwie uważa(ł) owe rysunki, razem
się punktu. Słowo „ruch” zastąpił określeniem „napię-
z portretem Leonarda” 4.
cie”. I tak z materialnego, statycznego rysunku — wy-
Epoka nowożytna pełna była rysunków: artystycz-
łoniła się sztuka metafizyczna, oparta na energii ru-
nych, architektonicznych, naukowych, dopóki nie
chu, zapis stanu emocjonalnego i fizycznego zarazem
przeniesiono obrazu z c a m e r a o b s c u r a na uczu-
— rysunek stał się diagramem życia.
3
lone podłoże, rysunek był wszystkim: notacją, dokumentem, ideą, wzorem. Tysiące projektów od małych
Przewrót ten, nawet dziś jeszcze nie do końca uświa-
form biżuterii i monet po największe realizacje archi-
domiony, uczynił z tej sztuki pierwotnie pomocni-
tektoniczne i parkowe — były rysunkiem stosowanym.
czej — pierwszą, najważniejszą artystyczną notację.
Narzędzie konceptualne — jawne przeciwstawienie
Nie byłoby sztuki bez rysunku. Był on początkiem
się wrażeniowości impresjonistów kontynuowanej
wszelkiej twórczości wizualnej, ale także domeną
w rozmaitych nurtach malarstwa XX wieku. Narzędzie
matematyków, fizyków, astronomów, biologów, ana-
współczesne, nieobciążone „warsztatem”. Działania
tomów, lekarzy, techników, budowniczych, wojsko-
Fluxusu, rysunki Josepha Beuysa — były częścią więk-
10
szego scenariusza sztuki, atomami działań, a zarazem
rysunek stał się obiektem kolekcjonerskim. Przestał
ponownie zapisem idei.
„służyć” czemukolwiek: myśli, idei, projektowi — został
sam, nie—konceptualny, nie—użytkowy, trochę samot-
Na fali renesansu rysunku w końcu XX wieku, rysunek
ny w swojej nie—zależności.
odżył także w Polsce jako nowa dziedzina w działaniach konceptualistów, II Międzynarodowe Triennale
A przecież, choć ponownie tak bardzo cenimy rysun-
Rysunku we Wrocławiu w 1981 roku odbyło się pod
ki, stale jednak nurtują nas pytania o dokonujące się
hasłem „Sztuka i myśl”. Alicja Kępińska pisała wtedy
przemiany. Pytamy o sakralizację procesu rysowania,
we wstępie do katalogu: „Rysunek, z którym mamy do
czy rysunek jest tylko śladem, czy także gestem. Czy
czynienia dzisiaj przekracza nie tylko własną proble-
kreśląc w powietrzu kształty myśli — także rysujemy?
matykę medialną ukazując trasy poruszania się sztuki
jako całości; ukazuje on przede wszystkim, jak sztuka
1
nej, jak staje się jej częścią, jak jest postacią świadomości i jak skupia potencjał prawdy, rozumianej nie
wybrał i opracował.: J. Białostocki, Warszawa 1978, s. 63.
2
Pliniusz, Historia naturalna , XXXV, s. 85.
3
Cennino Cennini, Rzecz o malarstwie , rozdz. dziesiąty: Sposób i porządek ryso-
wania na pergaminie i na papierze z włókien oraz cieniowania akwarelą ,
cyt.za: Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce od starożytności do 1500 r. ,
w sensie logicznym, lecz jako sygnał wewnętrznego
przeświadczenia” 6.
wybrał i opracował.: J. Białostocki, Warszawa 1978, s.326.
4
G. Vasari, Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów ,
wybór, tłumaczenie,wstęp: K. Estreicher, Warszawa 1979, s. 309.
Ówczesne wrocławskie triennale było spotkaniem
5
pokoleń, trzydzieści lat temu zderzyły się ze sobą
6
tradycyjne rysunki, rysunkowa fotografia, prace ide-
Cyt. za.: Witruwiusz, Dziesięć ksiąg o architekturze , Księga pierwsza, w: Myśli-
ciele, kronikarze i artyści o sztuce od starożytności do 1500 r. ,
funkcjonuje w szeroko pojętej refleksji egzystencjal-
W. Kandinski, Punkt i linia a płaszczyzna. Przyczynek do analizy elementów ma-
larskich , przełożył S. Fijałkowski, Warszawa 1986, s. 17.
A. Kępińska, Postać prawdy , w: II Międzynarodowe Triennale Rysunku ,
kat. Wyst., Muzeum Architektury, Muzeum Historyczne, Wrocław 1981, s. 18.
alnie konceptualne, ślady emocji i arie warsztatowe.
Spierano się o dopuszczenie mediów nierysunkowych
(fotografia) jako rysunku konceptualnego. Dekadę
później przyszła inwazja mediów elektronicznych
i sztuki wirtualnej i zdawało się, że rysunek, podobnie
jak inne tradycyjne technologicznie dziedziny sztuki
naturalnie zniknie w cyberprzestrzeni. Ulotność i intymność rysunku nie była też na fali sztuki p e r f o r m a n c e i teatralizacji działań, wydawało się, że jego
ostatni konceptualny śpiew dokonał się w latach 80—
tych XX wieku.
Wielu artystów jednak, zwłaszcza tych wytyczających
własną ścieżkę teoretycznych poszukiwań nadal rysowało, a wręcz prowadziło osobny rysunkowy żywot,
na przekór elektronizacji i dematerializacji sztuki.
Ręczne pismo i unikatowy rysunek powróciły ponownie odkryte na przełomie XX i XXI wieku już nie jako
proste narzędzia komunikacji, lecz świadome własnej
wartości indywidualizacje sztuki.
Wobec reprodukcyjności, powielania, przesyłania —
wobec archiwizacji cyfrowej — oryginalny, unikatowy
11
www.mkr.wroclaw.pl
George Sherlock
równoczesności
simultaneities
Fala pytań dotyczących przyszłości i społecznego
The relentless questioning about the future and
funkcjonowania malarstwa ostatnio nieco opadła.
social functioning of painting has become relaxed
Awangarda przestała oddziaływać, a malarstwo za-
now. The role of the avant—garde has become re-
jęło się następnymi pytaniami. Takimi jak: jak po-
dundant, and painting has moved on to other ques-
wstaje obraz i jaki jest związek pomiędzy procesem
tions. For example, how a painting is made and what
jego powstawania a ostatecznym obrazem. Kolejny
the relationship is between the process of its making
ważki problem to poszukiwanie ludzkiej tożsamości
and the final image. Another significant question is
i odpowiedź na pytanie, jak ta tożsamość może być
the search for human identity and how this identity
reprezentowana. Być może odpowiedzi na powyższe
might be represented. This may not amount to much
pytania nie pomogą w pracowni, ale zapewne pomo-
in the studio situation but it helps in an understand-
gą zrozumieć jak powstaje obraz i stworzyć punkt od-
ing of how work gets made, and may act as a bench
niesienia dla procesu tworzenia i ostatecznej formy
mark between the activity of making and the appear-
obrazu.
ance of painting.
Jesteśmy dziedzicami tradycji modernistycznej, która
We are the inheritors of the Modernist Tradition
nadała znaczenie idei praktyki krytycznej. To reflek-
which gave importance to the idea of a critical prac-
syjna, krytyczna aktywność, która wypływa z istoty
tice. That is a reflective, critical practice from within
wartości formalnych i środków stosowanych w sztu-
of the formal values and means of art. It can also be
ce. Pojawia się w malarstwie jako dążenie do spłasz-
seen in paintings reduction to flatness from Manet,
czenia – począwszy od Maneta, Moneta, Picassa, po-
Monet, Matisse, Picasso to the extremes of Pollock
przez ekstremalne malarstwo Pollocka i Newmana, na
and Newman and finally to the ultimate reductions of
skrajnej redukcji w wykonaniu Malewicza i czarnych
Malevitch’s and Reinhardt’s black monochromes. The
13
www.mkr.wroclaw.pl
monochromach Reinherdta kończąc. Ta negacjoni-
history of this tradition as a negational practice has
styczna tradycja stała się niezwykle skomplikowa-
become highly problematic and it may be that it has
na i, niewykluczone, w pełni zinstytucjonalizowana.
also become fully institutionalised. The Project of
Projekt modernistyczny zszedł na manowce. Anthony
modernity has lost its way. Anthony Giddens (1992)
Giddens (1992) przyrównał go do gigantycznej cięża-
has likened it to a juggernaut, a runaway engine of
rówki, potężnej maszyny, nad którą straciliśmy pano-
enormous power which collectively we cannot con-
wanie i na którą zapanować wspólnie nie zdołamy, co
trol and which could render itself asunder.
może doprowadzić ją do katastrofy.
While it sometimes seems to have a ready path, there
Czasami podąża wytyczoną trasą, czasami zarzu-
are times when it veers away erratically in directions
ca i zbacza w nieprzewidywalnym kierunku. Wiara
we cannot foresee. There is less certainty in utopias
w utopie osłabła, a projekt Modernizmu jest ata-
now and the Project of modernity has come under at-
kowany przez różne gremia — zarówno politycznie,
tack from different groups both politically in terms of
w kontekście industrializacji i polityki genderowej,
industrialism and gender politics and also in terms
jak i w kontekście problemów społecznych i ochrony
of social and environmental issues. It may be lamen-
środowiska. Możemy rozdzierać szaty, ale wydaje się,
table but Modernism now seems discredited and ir-
iż Modernizm został zdyskredytowany i we współcze-
relevant to the present climate of social and cultural
snym obszarze społecznego i kulturalnego pluralizmu
pluralism. Andreas Huyssen (1981) sees the rejection
jest nieistotny. Andreas Huyssen (1981) tak postrze-
of Modernism universalist and transhistorical aes-
ga odrzucenie uniwersalistycznych i trans—historycz-
thetic values in the following way: ‘There is indeed
nych wartości estetycznych Modernizmu: „Jednak
an alternative search for tradition and history going
prowadzone są dzisiaj alternatywne badania tradycji
on today which manifests itself in the concern with
i historii, które manifestują się w zainteresowaniu
cultural formations not dominated by logocentric and
formacjami kulturalnymi nie podlegającymi dominacji
technocratic thought, in the decentering of tradition-
myśli logocentrycznej i technokratycznej, w zdecen-
al notions of identity, in the search for women’s his-
tryzowaniu tradycyjnych pojęć tożsamości, w badaniu
tory, in the rejection of centralisms, mainstreams and
historii kobiet, w odrzuceniu centralizmów, mainstre-
melting pots of all kinds, and in the great value put on
amizmów i wszelkiej maści tygli, oraz w przywiązy-
difference and otherness. This search for history is
waniu niezwykłej wagi do odmienności i inności. To
of course also a search for cultural identities today…’
badanie historii, to oczywiście także współczesne po-
Modernism may not have delivered its utopia but it
szukiwanie tożsamości kulturowych...”
has shown us how to be Creative in terms of an ob-
Być może Modernizm nie zrealizował swej utopii, ale
ligation towards innovation. Artists are revisiting
pokazał nam jak być Kreatywnym, w rozumieniu zobo-
many of these sites, reworking and exploring their
wiązania wobec innowacyjności. Artyści odwiedzają
aesthetic. There is an exploration of the “other” and
stare kąty, przetwarzają i wykorzystują twórczo ich
search for identity. This awareness of formal rigour,
estetykę. Trwa eksploracja „inności” i poszukiwanie
visual discipline, and the dissonances seen in the
tożsamości. Ta świadomość rygorów formalnych,
best of Modernist Works is often inspirational. The
dyscypliny wizualnej i dysonansów obecnych w naj-
work of Francisco Laranjo grows out of the Modern-
lepszych dziełach modernistycznych często bywa in-
ist Tradition but is not a direct continuation of that
spirująca.
tradition. There are significant and interesting differ-
Prace Francisco Laranjo wyrastają z Tradycji Moder-
ences. It shares a family resemblance with Abstract
nistycznej, ale nie są jej bezpośrednią kontynuacją.
Expressionism, has a genealogy, and can be linked to
Pojawiają się w nich znaczące i ciekawe wyróżniki:
an artist like John Marin, who was an early precursor
14
„rodzinne podobieństwo” do dzieł Abstrakcyjnego
of Abstract Expressionism. These connections are
Ekspresjonizmu, genealogia, coś, co łączy je z pracami
to do with choice and decision making, the ability to
Johna Marina, wczesnego prekursora Abstrakcyjnego
make a significant move, to be Creative. Art is often
Ekspresjonizmu. Te elementy wspólne mają związek
changed by what one brings to it from experience.
z wyborem i podejmowaniem decyzji, umiejętnością
The fact that the artist is Portuguese is significant,
zdecydowanego działania, zdolnością do bycia Kre-
for a Reading of his work may depend on familiarity
atywnym. Sztukę często zmienia to, co jej twórca
with Portuguese cultural traditions. This might go
wnosi do niej z własnego doświadczenia. Znaczącym
beyond the formal art context into popular culture,
wydaje się fakt, iż artysta jest Portugalczykiem, bo
national and local influences and a closer sense of lo-
wydaje się, iż Odczytanie jego dzieł może być uza-
cal and cultural identities. The environment and one’s
leżnione od znajomości kultury portugalskiej. Może
history all contribute and add up to a subjectivity that
to oznaczać wyjście poza formalny kontekst sztuki
influences action. (These reflections are based on my
i wkroczenie na obszar kultury popularnej, wpływów
experience of English and American modernist tradi-
narodowych i lokalnych, konieczność głębszej pozna-
tions which means that my Reading is from this van-
nia lokalnej i kulturowej tożsamości. Otoczenie i oso-
tage point).
bista historia jednostki składają się na, i wzbogacają
It is curious that Francisco Laranjo’s paintings recall
subiektywizm, który wpływa na działanie. (Refleksje
the work of John Marin. Marin did not become… ‘the
te mają źródło w moich doświadczeniach z angielską
great American painter’, as Clement Greenberg sug-
i amerykańską tradycją modernistyczną, co oznacza,
gested he might. Jackson Pollock became that but his
iż z tego właśnie punktu widzenia dokonuje się moje
work pointed in a direction that Abstract Expression-
Odczytanie).
ism refused to venture. Marin never became involved
To dziwne, że obrazy Francisco Laranjo przywołują
with the game of h u n t t h e i m a g e , so often un-
twórczość Johna Marina. Marin nie został... „wielkim
derlying Pollock’s early work. Marin always worked
amerykańskim malarzem”, którą to możliwość suge-
towards abstraction, from reality, whereas Pollock
rował Clement Greenberg. Jackson Pollock nim został,
sought suggestive images from the accidents of an
ale jego twórczość zmierzała w kierunku, w którym
abstract technique. I am suggesting a relationship
Abstrakcyjny Ekspresjonizm się nie wybierał. Marin
between Francisco Laranjo’s painting and John Ma-
nigdy nie wziął udziału w grze p o l u j n a o b r a z ,
rin’s in order to contextualise rather than categorize.
która tak często był zaangażowany Pollock w swoich
Both base their art on visual experience of the real
wczesnych pracach. Marin zawsze próbował wyjść
world, both are expressive and lyrical, both illustrate
od rzeczywistości aby dotrzeć do abstrakcji, podczas
calligraphic tendencies, and both tend towards the
gdy Pollock chciał wydestylować sugestywne obrazy
intuitive rather than the intellectual in their work.
z przypadkowego zastosowania techniki abstrakcji.
There is a strong reliance on instinct and the efficacy
Sugeruję związek pomiędzy pracami Francisco Laran-
of the act of creation itself and an interest in captur-
jo i Johna Marina raczej by nadać im kontekst, niż po
ing the quality of movement of life. Ultimately, their
to, by kategoryzować. Obaj artyści opierają swą sztu-
art is based on the idea of individual expression and
kę na wizualnym doświadczeniu świata rzeczywiste-
faith in the act of creation.
go, obaj są ekspresyjni i liryczni, dzieła obydwóch są
The paintings of Francisco Laranjo (like John Marin’s)
ilustracją zamiłowania do kaligrafii, obaj w swych pra-
turn towards the lyrical. Marin showed little con-
cach są bardziej intuicyjni, niż intelektualni. W znacz-
cern for the affairs of the world and drew into him-
nym stopniu polegają na instynkcie i „skuteczności”
self, saying: ‘… one had better be comfortable with
aktu tworzenia samego w sobie, na pasji uchwyce-
all doors locked and the fire burning brightly — and
nia jakości dynamiki życia. I w końcu, sztuka ich obu
to have a big watchdog to guard against the fanat-
15
www.mkr.wroclaw.pl
wyrasta z idei indywidualnej ekspresji i wiary w akt
ics of the world’. Laranjo differs here. He has trav-
tworzenia.
elled widely, in the Mediterranean and further afield
Obrazy Francisco Laranjo (podobnie jak Johna Marina)
to countries such as Argentina, Brazil, Africa, India,
cechuje liryczność. Marina nie zaprzątały sprawy ży-
and more recently Egypt. Perhaps there is something
cia codziennego i pisał o sobie tymi słowami: „... lepiej
here in keeping up with the history and spirit of Por-
się poczujesz, kiedy zatrzaśniesz drzwi, przekręcisz
tuguese exploration. He appears to have the ability
wszystkie zamki i rozpalisz ogień w kominku. A wielki
to absorb the atmosphere of a location, to somehow
brytan będzie cię strzegł przed fanatykami wszelkiej
filter out visual experience and remember the f e e l
maści”. Z Laranjo jest inaczej. Sporo podróżował, od-
of a place. This is not to say that sketches and ideas
wiedzał kraje basenu Morza Śródziemnego, Argenty-
are not made in situ, but they do form a part and re-
nę, Brazylię, Afrykę, Indie, ostatnio Egipt. Może ma
late to the process of remembering. He re-works the
to jakiś związek z próbą zmierzenia się z portugalską
material. This is where creativity and opportunity lie.
historią i pasją odkrywczą? Laranjo zdaje się być ar-
The major difference between the work of Laranjo
tystą, który wchłania aromat konkretnego miejsca
and Marin is that of scale. Marin’s work was always
po to, by przefiltrować je przez siebie i wydestylo-
small and in the water colour tradition. Laranjo’s
wać doświadczenie wizualne, zapamiętać o d c z u c i e
small Works are always larger than Marin’s. A signifi-
tego miejsca. Nie twierdzę, że jego szkice i pomysły
cant aspect of the paintings is in fact their size: three
nie rodzą się in situ, ale zakładam, że mają związek
metres long by one and a half metres high and paint-
i są częścią procesu zapamiętywania. Przetwarza ma-
ed with Chinese ink on paper, later mounted on board.
terię. To przestrzeń dla kreatywności i odkrycia.
Other Works are painted with Chinese ink on canvas.
To, co najbardziej różni dzieła Laranjo i Marina, to
There are also oil paintings on canvas which are more
skala. Prace Marina to na ogół małe akwarele. Małe
successful than Marin’s attempt at the medium. Marin
Dzieła Laranjo są zawsze większe niż Marina. W isto-
could not make successful transition from water col-
cie rozmiar tych obrazów ma znaczenie: trzy metry na
our to oil paint. Francisco Laranjo can. The large work
półtora, czarny tusz na papierze, papier umocowany
on paper are interesting and extraordinary: the mate-
na płycie pilśniowej. Inne jego prace to czarny tusz na
rial of art has been re—worked. He has found a space
płótnie. Laranjo malował też oleje na płótnie i wydaje
somewhere between Pollock and Marin. On the one
się, że osiągał w tej technice lepsze efekty niż Marin.
hand there is Pollock’s scale and calligraphy and Ma-
Marin nie poradził sobie z przejściem od akwareli do
rin’s small water colour paintings on the other, always
oleju. Laranjo tak. Jego duże prace na papierze są cie-
wedded to the seen world.
kawe i wyjątkowe: materia sztuki została przetworzona. Znalazł dla siebie przestrzeń pomiędzy Pollockiem
A transformation of remembered visual experience
i Marinem. Widzimy tu zarówno rozmach i kaligrafię
occurs in the work of Francisco Laranjo usually after
Pollocka, jak i małe akwarele Marina, wszystko to
a long period of incubation, trial and error in the stu-
wplecione w świat postrzegany.
dio situation. More often, the work alludes to a specific place or environment and it is almost alchemical
W obrazach Fransisco Laranjo transformacja zapa-
how he makes abstract form the bearer of a sense
miętanego przeżycia wizualnego pojawia się na ogół
of this, as in some of the ‘Egypt’ series. Sometimes,
po długim okresie inkubacji, po wielu próbach i błę-
the work is subjectively expressive and the language
dach, w czasie pracy w studio. Jego dzieła najczęściej
of his medium does not allude to any particular out-
odwołują się do konkretnego miejsca, konkretnego
ward site but explores the idea of the inner. The ac-
otoczenia; ale to, jak przetwarza ich zmysłowość na
tual calligraphic energy and speed of Laranjo’s line,
abstrakcję ma wymiar niemal alchemiczny, co najle-
the control of pace, the contrasts of translucent veils
16
piej widać w pracach z cyklu „Egipt”. Czasami obrazy
of paint overlapping and building up structure in the
Laranjo są subiektywnie ekspresyjne, a język medium
painting together with a tight rein on the use of inci-
którym się posługuje nie zawsze ma związek z kon-
dent, create a feeling of light, space and air.
kretną zewnętrzną lokalizacją — częściej odwołuje się
There is a communication of ecstasy, a sense of
do rzeczywistości wewnętrznej twórcy. Kaligraficzna
floating. In some of the paintings one can experi-
energia i dynamika linii kreślonych przez Laranjo, pa-
ence a feeling of vertigo, as if suddenly one becomes
nowanie nad tempem, kontrast pomiędzy półprzej-
a constituent part of the spatial structure. These are
rzystymi warstwami farby nakładającymi się na sie-
physical Works and the experience of the physical in
bie i tymi tworzącymi strukturę obrazu - współgrający
won by an empathy with the energy generated illu-
ze zdecydowanym zarządzaniem przypadkiem – dają
sionistically within the space of the painting. To talk
nam wizję światła, przestrzeni i powietrza. Czujemy
about i n t e n t i o n in these Works seems beside the
ekstazę, unosimy się na powierzchni wody. Patrząc na
point. It could be said of Francisco Laranjo that like
niektóre z obrazów Laranjo odczuwamy zawrót głowy,
Marin, ’His mind dictated nothing his hand could not
jakbyśmy znienacka stali się elementem konstruk-
do’. These paintings are elegant. They have a breadth
cyjnym struktury przestrzennej. To Dzieła fizycz-
and generosity about them. Perhaps that search for
ne, a ich fizyczność przezwycięża jedynie empatia,
the h u m a n , for cultural identity and how that might
której energia zostaje iluzjonistycznie wyczarowa-
be represented in painting has been advanced in the
na w przestrzeni obrazu. Nie mają sensu dywagacje
work of Francisco Laranjo.
o p r z e s ł a n i u tych prac. Możemy jedynie powiedzieć o Francisco Laranjo, że tak jak w przypadku Marina, „Jego umysł nie był w stanie wydać żadnego rozkazu, którego nie byłaby w stanie wykonać jego dłoń”.
Te obrazy są eleganckie. Jest w nich rozmach i powiew
świeżości. Być może poszukiwanie tego, co l u d z k i e ,
poszukiwanie tożsamości kulturalnej i możliwości odwzorowania tychże w obrazach, znalazło udoskonalone odwzorowanie w obrazach Francisco Laranjo.
17
www.mkr.wroclaw.pl
andrzej węcławski
Il y a de tout (Yadtout)
Il y a de tout (Yadtout)
Najważniejszym polem odniesień dla dużej części mo-
The most important field of reference for a major-
ich prac jest cykl „Il y a de tout (Yadtout)”. Inspiracja
ity of my works is the ‘Il y a de tout (Yadtout)’ series.
pochodzi z lektury jednego z tekstów Andre Malraux,
It was inspired by one of Andre Malraux’s texts, in
w którym pisarz wspomina pomysł francuskich ar-
which he remembers the idea of French artists, who,
tystów, którzy na fali fascynacji sztuką prymitywną
on a wave of fascination with primitive art, turned
stworzyli z francuskiego I l y a d e t o u t / w t y m
the French expression I l y a d e t o u t into a non-
j e s t w s z y s t k o — nieistniejące słowo Y a d t o u t
existent word Y a d t o u t , and used it to name a non-
i nadali taką nazwę nieistniejącemu plemieniu, jego
existent tribe, with its culture and art. That provided
kulturze, sztuce.
an intellectual impulse and an excellent definition for
To stanowiło dla mnie bodziec intelektualny i znako-
what I have been trying to convey through my art.
mite określenie tego, co staram się przekazać poprzez
Individual works of the series bear no titles, and all
sztukę. Poszczególne prace w cyklu nie mają tytułów
are part of the art of an imagined tribe. Nature and
i wszystkie stanowią część sztuki wyimaginowanego
culture, myths and archetypes, dreams and reality
plemienia. Natura i kultura, mity i archetypy, marze-
are antinomies that shape the language of my art.
nia i rzeczywistość to antynomie, kształtujące język
The contrast between rational and intuitive elements
artystyczny, którym się posługuję. Sprzeczność po-
becomes the key to understanding it. Works of the
między tym, co racjonalne, a tym co intuicyjne sta-
‘Il y a de tout (Yadtout)’ series were made between
nowi podstawowy klucz do zrozumienia prac. Prace
1987 and 2000. The series was open—ended, and
z cyklu „Il y a de tout (Yadtout)” powstały w latach
constantly supplemented by new works. I also often
1987—2000. Cykl miał charakter otwarty, był ciągle
returned to some long—completed prints.
19
www.mkr.wroclaw.pl
uzupełniany o nowe prace. Często też następowały
Works of the series inhabit the borderline between
powroty do dawno zakończonych grafik. Prace balan-
abstraction and the real world. They are free from lit-
sują na granicy abstrakcji i świata realnego. Wolne są
eralness, rather enabling and provoking contempla-
od dosłowności, raczej stwarzają warunki i prowokują
tion of reality. The forms I use are barely recognizable
do zastanowienia nad rzeczywistością. Formy, któ-
conventional representations of objects that lost
rymi operuję są ledwie rozpoznawalnymi umownymi
their realness. Prints of that series are short state-
przedstawieniami przedmiotów, które utraciły real-
ments in pictorial language, the images being based
ność. Grafiki z tego cyklu to sformułowane w języku
on traces and signs. This is not, however, a narrative
obrazu krótkie wypowiedzi .Podstawą obrazowania
cycle. These works signal rather than relating.
są ślady i znaki. Nie jest to jednak forma cyklicznej
narracji. Powstałe prace mają sygnalizować a nie re-
The end and the beginning
lacjonować.
‘The end and the beginning’ series (first presented:
S. I. Witkiewicz Centre, Studio Gallery, Warsaw, 2000)
Koniec i początek
comprised etchings, a set of 12 lithographs and works
Na cykl prac „Koniec i początek” (data pierwszej pu-
made with a unique technique enabling colour print-
blicznej prezentacji w 2000 roku, Centrum Sztuki im.
ing without a standard template. ‘The end and the
S. I. Witkiewicza, Galeria Studio, Warszawa) złożyły
beginning’ is a philosophical tale about man, his fate
się prace wykonane techniką akwaforty i akwatinty,
and destiny. In making the cycle I used one character-
zestaw 12 litografii oraz prace wykonane unikatową
istic form, transforming it and juxtaposing with simi-
techniką umożliwiającą druk barwny bez użycia typo-
lar signs and constructing large graphic objects out of
wej matrycy.
them. Each lithograph was printed separately, being
„Koniec i początek” to filozoficzna opowieść o czło-
linked only by their main motif. Individual works differ
wieku, losie i przeznaczeniu.
only in colour, texture, tone and mood. Prints can re-
W tworzeniu cyklu wykorzystałem jedną charak-
place one another in presentations depending on the
terystyczną formę, przekształcając ją, zestawiając
surroundings and other works. The whole set of the
z podobnymi sobie znakami oraz budując z nich duże
cycle, made in various techniques, came to be linked
obiekty graficzne. Składający się na jedną z części cy-
by a leading motif and a sign; the sign that becomes
klu, zestaw 12 unikatowych litografii barwnych został
a symbol positioned in infinity and used in the per-
tak pomyślany, że może być z nich tworzony każdo-
verse context of the beginning and end. The process
razowo inny obraz. Każda z litografii została odbita
of making works of the cycle and the element of time
w oddzielny sposób, łączy je tylko główny motyw.
it includes facilitated unity between stages of physi-
W poszczególnych pracach zmienia się kolor, faktura,
cal creation: constructing the work and the original
nastrój i tonacja. Odbitki można prezentować w za-
idea. In this particular instance my interests focused
mienny sposób, w korelacji z otoczeniem i pozostały-
unequivocally on the creative process.
mi pracami. Cały zestaw prac z cyklu, wykonany w różnych technikach, połączył wspólny motyw przewodni
Unique techniques
i znak. Znak, który staje się symbolem umieszczonym
These works were made with so—called artist’s own
w nieskończoności i użytym w przewrotnym kon-
technique consisting of embossing the image with-
tekście końca i początku. Proces powstawania prac
out the classic plate. The plate has been replaced with
z cyklu i zawarty w nim element czasu, umożliwił mi
texture plates covered with paint. The contours and
uzyskanie jedności pomiędzy etapami fizycznej kre-
form of the work emerge in the painstaking process
acji budowania dzieła a pierwotną ideą. W tym kon-
of printing individual fragments and using stencils
kretnym wypadku moje zainteresowania skupiły się
and masking tapes which cover selected fragments
20
jednoznacznie na procesie twórczym.
of the surface. This process results in particular textures and subtle colour effects. Prints produced with
Techniki unikatowe
this laborious method approach painting, resembling
Prace wykonane tzw. techniką własną, polegającą na
frescoes or old textiles; as if affected by time, which
odciskaniu obrazów bez udziału klasycznej matrycy.
in the context of the themes becomes significant. It
Matrycę zastępują pokryte farbą płyty fakturowe.
is a kind of painting with the printing press. The end
Rysunek i forma pracy wyłania się drogą mozolne-
product is a unique print, which materializes in the
go odbijania poszczególnych fragmentów i użycia
process of correcting and applying subsequent col-
szablonów, taśm maskujących, którymi przysłania
ours and forms.
się kolejno wybrane partie powierzchni. Taki proces
powoduje uzyskanie określonych faktur i subtelnych
About drawing (1)
efektów barwnych. Grafiki uzyskane tą pracochłon-
At the beginning there is always a drawing. Every-
ną metodą zbliżają się do malarstwa, przypominają
thing begins there. It can be a finished piece, an inde-
freski, stare tkaniny. Są jakby dotknięte działaniem
pendent entity, but it most often is a note, a sketch,
czasu, co w kontekście podejmowanych tematów ma
a record of an idea, a drawn-up scenario of matrix
znaczenie. Jest to rodzaj malowania przy użyciu prasy
system. A drawing is for me something indispensable,
graficznej. Końcowym efektem jest unikatowa odbit-
almost fundamental. In different periods of my work-
ka, która jak obraz powstaje w procesie poprawiania
ing life it performed diverse functions. In the case
i nakładania kolejnych kolorów, form.
of printmaking, the time that elapses before a print
is completed is relatively long. The drawing stage is
O rysunku (1)
used for working out the final form and developing
Zawsze na początku jest rysunek. Od niego wszyst-
the idea. I make sketches, notes and collages. Being
ko się zaczyna. Raz jest to skończone dzieło, samo-
so direct, drawing secures continuity of creative pro-
istny twórczy byt, najczęściej notatka, szkic, zapis
cess. Those explorations often assume autonomous
pomysłu, rozrysowany scenariusz układu matryc. Ry-
forms. Drawing ceases then playing a subsidiary role,
sunek jest dla mnie czymś niezbędnym, wręcz pod-
and the emergent works materialize and develop into
stawowym. W różnych okresach mojej pracy pełnił
series. Drawing that have been collected over the
wielorakie funkcje. Zajmuję się grafiką warsztatową,
years become an intimate diary. In the course of time
w której czas niezbędny do zrealizowania dzieła jest
I have increasingly valued its role.
stosunkowo długi. Wypracowanie końcowej formy
i rozwinięcie pomysłu odbywa się zawsze na etapie
Archive of first things
rysunku. Powstają szkice, notatki, collage. Rysunek
In 2004 the Lufcik Gallery (DAP Artists’ House,
przez swoją bezpośredniość umożliwia stałe twórcze
Warsaw) presented a series titled ‘Archive of first
działanie. Poszukiwania przybierają często formę au-
things’. It is based on a common form. That homoge-
tonomiczną. Rysunek traci wtedy służebną rolę, a po-
neity emphasizes permanence and constancy. This
wstające realizacje urzeczywistniają się i rozwijają
is a peculiar axiom, a model. A series of graphic art
w cykle prac. Rysunki gromadzone przez lata stają się
processes occurs in a precisely defined field. A seem-
osobistym dziennikiem. Z biegiem lat doceniam jego
ing transformation of the image takes place. The im-
rolę coraz bardziej.
age becomes gradually darker, everything is in total
darkness, compositional divisions change. The most
Archiwum rzeczy pierwszych
important aspect of the process is simplicity of the
W warszawskiej Galerii DAP „Lufcik” w 2004 roku
message that is conveyed through a series of several
został zaprezentowany cykl prac „Archiwum rzeczy
suggestive images. The moment of self—definition
21
www.mkr.wroclaw.pl
pierwszych”. Jest on oparty o jedną wspólną formę.
is fundamental: an artist acts guided by the f i r s t
Ta jednorodność ma podkreślać stałość i niezmien-
t h i n g s , the original events. That activity brings
ność. To swoisty aksjomat, wzorzec. W ściśle określo-
about art, in which the artist plays the leading role. It
nym obszarze dokonuje się seria graficznych proce-
is important to be aware of oneself and creatively to
sów. Następuje pozorna przemiana obrazu. Ulega on
participate in the mystery of being. In the end, art is
stopniowemu przyciemnianiu, całość tonie w mroku,
to be absolute, and its making must bring fulfillment
zmianie ulegają podziały kompozycyjne. Najważniej-
and reconciliation.
sza jest tu prostota przekazu zawartego w operowaniu serią kilku sugestywnych obrazów. Podstawowy
Transformations
jest dla mnie fakt samookreślenia: artysta działa pod
A series called ‘Transformations was shown for the
nadzorem r z e c z y p i e r w s z y c h , pierwotnych zda-
first time in 2003. In large fields of white I juxta-
rzeń. Z tej działalności wywodzi się sztuka, w której
posed forms, signs. I detached them from their for-
artysta odgrywa centralną rolę. Ważna jest samo-
mer meanings, superimposed them on one another,
świadomość, twórczy udział w misterium istnienia.
turned them round. Next, there followed the monu-
W końcowym rozrachunku sztuka ma być absolutem,
mentalization of the image. The original traces were
a jej uprawianie spełnieniem i pojednaniem.
subject to the influence of time and became signs.
An important rite of passage occurred when one sign
Przemiany
was juxtaposed with another, and became an ele-
W 2003 roku miała miejsce premiera cyklu zatytu-
ment of a group, a set. The forms thus juxtaposed
łowanego „Przemiany”. Na dużych obszarach bieli
prove that a sign can replace an event without narra-
zestawiłem ze sobą formy, znaki. Oderwałem je od
tive or superfluous description. Through such medi-
dawnych znaczeń, nałożyłem na siebie, poodwraca-
tations we are able to go back to first occurrences
łem. Nastąpił proces monumentalizacji obrazu. Pier-
that are a touchstone and foundation. It is a kind of
wotne ślady zostały poddane działaniu czasu i stały
journey to sources.
się znakami. Istotny stał się moment, rytuał przejścia,
kiedy jeden znak zostaje zestawiony z drugim i staje
Alphabet of signs
się elementem grupy, zbioru. Tak zestawione formy
The most recent series called Alphabet of signs re-
udowadniają, że znak może zastąpić wydarzenie bez
mains open. The first works of the series were made
opowiadania i zbędnego opisu. Zatapiając się w tych
in 2007 with techniques that combine digital print-
rozważaniach możemy powrócić do pierwszych zda-
ing and classic printmaking techniques — etching and
rzeń, które są punktem odniesienia, fundamentem.
stencil. The introduction of digital printing broad-
Jest to swoista podróż do źródeł.
ened the field of interest not only in the sphere of
technical potential, but also in the way printmak-
Alfabet znaków
ing was conceived of and defined. My art combines
Cykl prac „Alfabet znaków” ma jeszcze otwarty cha-
philosophical discourse and the real world trans-
rakter. Cykl jest kolejną, długoseryjną wizualizacją.
posed into the language of abstraction. They create
Pierwsze prace z serii powstały w 2007 roku. Moja
mutual dialogue, the essence of which encrypted in
sztuka łączy rozważania natury filozoficznej i prze-
the alphabet code leaves space for interpretation.
transponowany na język abstrakcji świat rzeczywisty,
I am striving to encourage the viewer for reflection
które tworzą wzajemny wizualny dialog. Jej istota
and intense involvement, experiencing art in an in-
zapisana w kodzie alfabetu pozostawia margines in-
dividual way. The aim of my activity is creating the
terpretacyjny. Staram się skłonić widza do refleksji
language of signs, whose sense is ambiguous and
i intensywnego zaangażowania, indywidualnego od-
hidden, at the same time universal. I manipulate few
22
czuwania sztuki. Celem mojego działania jest tworze-
elements, I make possible a gradual transformation
nie języka znaków, którego sens jest niejednoznaczny
of the successive works, molds, signs and meanings
i ukryty, a jednocześnie ponadczasowy i uniwersalny.
under the influence of time. The introduction of digi-
Operuję niewielką liczbą elementów, pozwalam aby
tal print has broadened the range of interest beyond
pod wpływem upływu czasu następowała stopniowa
the workshop possibilities. It is a new start in the way
transformacja kolejnych prac, matryc, znaków i zna-
printmaking is understood and defined.
czeń. Ważną rolę odgrywa tu użycie druku cyfrowego
w połączeniu z klasycznymi technikami graficznymi — akwafortą i akwatintą oraz techniką szablonu.
Wprowadzenie druku cyfrowego poszerzyło obszar
zainteresowań nie tylko w sferze możliwości warsztatowych. To nowe otwarcie w sposobie pojmowania
i definiowania grafiki.
23
www.mkr.wroclaw.pl
Richard Drury
Kto trzyma ster?
Refleksje na temat zmieniających się ról
artysty i kuratora.
Who’s at the helm?
Reflections on the changing
roles of the artist and curator
W tym krótkim tekście chciałbym poruszyć temat,
In this brief text I’d like to touch on a theme that is es-
który ma podstawowe znaczenie dla sposobu, w jaki
sential to the way artists and their work are perceived
artyści i ich prace są postrzegani przez widzów. W za-
by the public. In actual fact it’s not just a question of
sadzie kwestia nie polega tylko na tym, jak odbywa
how the artist is presented and promoted, but the cir-
się prezentacja i promocja artysty, ale także na oko-
cumstances under which their art is created and how
licznościach, w jakich tworzona jest ich sztuka i jak
it fits into the context of society at any given period.
wpisuje się ona w kontekst społeczny w danym cza-
In talking about roles of the artist and curator, I also
sie. Mówiąc o roli artysty i kuratora mam także na
mean their mutual relationship which, in my own per-
myśli ich wzajemne relacje, które, jak wynika z moje-
sonal experience, sometimes borders on a platonic
go osobistego doświadczenia, czasami balansują na
marriage with all its ups and downs!
granicy platonicznego małżeństwa, z jego wzlotami
i upadkami!
I will largely base my reflections on the cultural context I have come to understand over the past twenty
Będę chciał oprzeć moje refleksje na kontekście kul-
years, by which I mean the Czech museum of art as a
turalnym, jaki przyszło mi poznawać przez ostatnie
public institution historically crucial to an artist’s sta-
dwadzieścia lat. Mam na myśli czeskie muzea sztuki
tus in society. My own personal experiences as a cu-
jako instytucje publiczne, które w wyniku uwarunko-
rator will, of course, determine the views I express,
wań historycznych są kluczowe dla statusu artysty
for which I make no apologies! Having declared my
w społeczeństwie. Moje własne doświadczenia jako
position in advance I hope, nevertheless, to achieve
kuratora oczywiście zdeterminują wyrażone przeze
a reasonably balanced view of what is often a highly
mnie poglądy, za które nie mam zamiaru przepraszać!
contentious situation. I have no chance of presenting
25
www.mkr.wroclaw.pl
Wyjaśniwszy z wyprzedzeniem moją postawę, mam
an exhaustive survey on this subject, nor do I even
jednak nadzieję, że udało mi się osiągnąć rozsądnie
claim to be a great expert in it. If, however, I present
zrównoważony punkt widzenia na niejednokrotnie
a few ideas worth discussing further, I will consider
dość kontrowersyjną sytuację. Nie mam możliwości
my job done. While basing much of what I will say in
zaprezentowania wyczerpującej analizy tego tema-
the Czech context, I believe that the situations I in-
tu, nie twierdzę też, że jestem wielkim ekspertem
tend to describe have a relevance reaching beyond
w tym względzie. Jeśli jednak uda mi się przedstawić
the borders of this country.
kilka poglądów zasługujących na późniejsze dyskusje,
uznam, że dobrze wykonałem swoje zadanie. Moja
To begin with, I would like to return to the 1960s,
wypowiedź będzie w większości oparta na czeskich
a period when artists began to fully realise their po-
realiach, ufam jednak, że sytuacje, jakie zamierzam
tential as a key player in social change. In this coun-
opisać, mają odniesienie także do rzeczywistości
try a young generation of artists and curators born in
przekraczających granice tego kraju.
the late 1920s and early 1930s slowly emerged into
public life when the traumatic repression of the Sta-
Na początek chciałbym powrócić do lat sześćdziesią-
linist 1950s gave way during the East—West Thaw to
tych, do okresu, w którym artyści zaczęli w pełni re-
more liberalised political and cultural conditions. The
alizować swój potencjał jako główni gracze w procesie
radical break from forms of realism towards the ab-
zmian społecznych. W tym kraju młode pokolenie ar-
straction of Art Informel can be seen in this country
tystów i kuratorów, urodzonych pod koniec lat 20. i na
as an artist-driven revolution, one that took initially
początku lat 30. XX wieku, zaczęło powoli pojawiać
took place, however, behind the closed doors of their
się w życiu publicznym, kiedy traumatyczne represje
studios at the ‘Confrontations’ exhibitions of 1960.
stalinowskich lat pięćdziesiątych ustąpiły bardziej
Given that there was no art market in this country
liberalnym uwarunkowaniom politycznym i kulturo-
until 1989, such activity should be seen as a revolt
wym podczas „odwilży”. Radykalne odejście od reali-
against the ideologically—tainted tradition of aca-
zmu w kierunku abstrakcji sztuki Informel można po-
demic painting and a need to speak with an artistic
strzegać w tym kraju jako wywołaną przez artystów
voice relevant to one’s own personal feelings rather
rewolucję, rewolucję, która jednak początkowo roze-
than an anti—commercial rebellion. Contrast this,
grała się za zamkniętymi drzwiami pracowni podczas
for example, with Claes Oldenburg’s ‘Store’ of 1961,
wystawy „Konfrontacje” w roku 1960. Wziąwszy pod
in which Oldenburg created a shop-like installation
uwagę fakt, że w kraju przed rokiem 1989 nie było
of his work, all of which was had price tags, thereby
rynku sztuki, takie działania powinny być postrzega-
symbolically excluding the commercial gallery from
ne jako bunt przeciwko nacechowanej ideologicznie
the equation of art production and sale.
tradycji malarstwa akademickiego i potrzeba wypowiadania się głosem sztuki odnoszącym się raczej do
During the 1960s in Czechoslovakia we can talk of an
osobistych uczuć niż antykomercyjnej rebelii. Spró-
intense and carefully considered discourse between
bujmy to skontrastować, na przykład, z pracą Claesa
the artist and curator. Already the classical mould
Oldenburga z 1961 r. zatytułowaną „Sklep”, w której
of the curator as someone who historically cared
artysta stworzył przypominające sklep instalacje
for museum collections was being broken, and cura-
swoich prac, z których wszystkie miały metki z cena-
tors became personalities in their own right. Artists
mi. W ten sposób chciał on symbolicznie zakwestio-
looked to curators not simply as project managers
nować znak równości, jaki galeria komercyjna stawia
but as partners in an ongoing discourse that often
pomiędzy produkcją i sprzedażą dzieł sztuki.
had a profoundly philosophical character. Leafing
through the pages of the Czech monthly art maga-
26
Podczas lat 60. XX wieku w Czechosłowacji możemy
zine Výtvarné umění from the mid—1960s, we find
zauważyć intensywny i starannie wyważony dyskurs
that the quality and originality of Czech contempo-
pomiędzy artystą a kuratorem. Już wtedy zaczął się
rary art has an equally stimulating counterpart in
zmieniać klasyczny wzorzec kuratora jako kogoś, kto
texts of art theoreticians such as Jindřich Chalupecký,
od wieków zajmował się kolekcjami muzealnymi. Ku-
whose approach to curating was very much based on
ratorzy zaczęli eksponować swoją własną osobowość.
appreciating the life’s story of the artists he worked
Artyści dostrzegli w kuratorach nie tylko kierowników
with. International symposia, especially sculpture
projektów, ale partnerów w niekończącym się dyskur-
symposia, that were instigated from the early 1960s,
sie o niejednokrotnie głęboko filozoficznym charak-
also played an important role in enabling Czech art-
terze.
ists find a sense of self-definition outside the formal
Przeglądając strony czeskiego miesięcznika „Sztuki
structures of the state gallery.
plastyczne“ z połowy lat 60. odkrywamy, że jakość
i oryginalność czeskiej sztuki współczesnej ma swój
The public role of the ideologically non—aligned artist
nie mniej stymulujący odpowiednik w tekstach teo-
and curator in Czechoslovakia came to an abrupt end
retyków sztuki takich jak Jindřich Chalupecký, które-
in the early 1970s, however, with the introduction of
go podejście do pracy kuratorskiej było w dużej mie-
government—implemented hard—line repression offi-
rze oparte o analizowanie życia artystów, z którymi
cially called N o r m a l i s a t i o n . Artists who refused to
pracował. Międzynarodowe sympozja, szczególnie
play the game of c a r r o t a n d s t i c k , in other words
sympozja rzeźbiarskie, organizowane od początku lat
conforming to the regime’s dogmatic demands for po-
60., także pomogły czeskim artystom znaleźć sens
litically engaged forms of realism in return for access
w działaniu poza formalnymi strukturami galerii pań-
to good—quality art materials, state gallery shows
stwowej. Publiczna rola ideologicznie nieokreślonego
and official purchase of their work, found themselves
artysty i kuratora w Czechosłowacji gwałtownie się
marginalised. Cut off from contact with the view-
zakończyła na początku lat 70., kiedy to rząd wprowa-
ing public and ignored by the state-run media, they
dził twarde represje oficjalnie nazywane n o r m a l i -
once again took their fate into their own hands and
z a c j ą . Artyści, którzy nie zgodzili się na grę typu k i j
gradually formed a multi—generational community
i m a r c h e w k a , innymi słowy nie chcieli zaakcepto-
that staged semi—official or unofficial artistic events
wać dogmatycznych żądań reżimu, aby tworzyć po-
away from the prying eyes of ideological watchdogs.
litycznie zaangażowane formy realizmu w zamian za
At a time when Robert Smithson and his fellow L a n d
dostęp do materiałów artystycznych dobrej jakości,
A r t i s t s were discovering the new, non—commercial
wystawy w państwowych galeriach i zakupienie prac
aesthetic of the landscape and its materials, Czechs
przez oficjalne instytucje, podlegali marginalizacji.
were making comparable performance— or installa-
Odseparowani od oglądających ich widzów i ignoro-
tion—based excursions into the countryside for the
wani przez państwowe media, jeszcze raz wzięli swój
additional reason that the doors of state galleries
los w swoje ręce i stopniowo stworzyli wielopokole-
were locked to them. And don’t forget, there were
niową społeczność, która aranżowała pół— lub nieofi-
no private galleries to provide an alternative space.
cjalne wydarzenia artystyczne z dala od ciekawskich
At this time, curators became something like a n a c -
spojrzeń ideologicznych s t r ó ż ó w . W czasie kiedy
c o m p l i c e , a p a r t n e r i n c r i m e if you will, who
Robert Smithson i jego koledzy uprawiający sztu-
often risked their gallery jobs to support unofficial
kę ziemi L a n d A r t odkrywali nową, niekomercyjną
art projects. The sense of adventure, mutual soli-
estetykę krajobrazu i jego tworzywa, Czesi tworzy-
darity and lack of careerist rivalry is something that
li podobne wycieczki na wieś, których sednem był
those who lived through those otherwise bleak years
performance lub instalacja. Dodatkowym powodem
look back on with a tinge of nostalgia.
27
www.mkr.wroclaw.pl
tych imprez był fakt, że galerie państwowe były dla
Following the 1970s, when artists grappled with se-
tych artystów zamknięte. Nie zapominajmy, że nie
rious moral and existential issues, came the 1980s
było wtedy prywatnych galerii, które zapewniały-
and with them a generation of self-conscious young
by alternatywną przestrzeń. W tym czasie kuratorzy
artists who, each in their own way, expressed the
stali się kimś w rodzaju c z e l a d n i k ó w , czy jak kto
spirit of Postmodernism with its loose historical quo-
woli, p a r t n e r ó w w p r z e s t ę p s t w i e , którzy czę-
tations, playful irony and unashamed subjectivity.
sto ryzykowali swoją posadę w galerii, aby wspierać
While the 1970s generation worked ‘below the radar’
nieoficjalne projekty artystyczne. Poczucie przygody,
in small, informal groupings that didn’t exclude the in-
wzajemnej solidarności i brak karierowiczowskiej ry-
volvement of a curator—theoretician, the generation
walizacji jest czymś, co ludzie, którzy przeżyli te w za-
of the 1980s, focused around the tellingly—named
sadzie szare czasy wspominają z odcieniem nostalgii.
Tvrdohlaví or “Stubborn Ones” group, saw itself more
Kiedy minęły lata 70., kiedy to artyści podejmowali
as a self—sufficient cooperative without the need for
poważne kwestie moralne i egzystencjalne, nadeszły
a symbolic curatorial figure-head. It is symbolic that,
lata 80., a z nimi pokolenie świadomych siebie mło-
instead of a theoretician, they featured a project
dych twórców, którzy na swój własny sposób wyra-
manager (dressed like a businessman and proudly
żali ducha post-modernizmu poprzez swoje swobod-
brandishing a Filofax!) in their first catalogue. Their
ne cytaty historyczne, zabawną ironię i bezwstydną
cooperatively organised exhibitions, tellingly also
obiektywność. Podczas gdy pokolenie lat 70. XX wie-
entitled “Confrontations”, formed a platform for the
ku pracowało w niewielkich, nieformalnych grupach,
dynamic scene of artists in their twenties and thir-
które nie wykluczały zaangażowania kuratora-teore-
ties that was already making itself felt — despite the
tyka sztuki, pokolenie lat 80. skupiło się wokół grupy
last vestiges of state suppression — prior to 1989.
o charakterystycznej nazwie Tvrdohlaví („Twardo-
Although not going as far as establishing a defiant
głowi”) albo „Uparci”. Grupa postrzegała siebie jako
subculture collective like their German contempo-
bardziej samowystarczalną spółdzielnię bez potrzeby
raries of the Neue Wilde generation did with their
symbolicznej głowy kuratora.
Mülheimer Freiheit, the Czech ’80s generation made
sztuki,
clear that its detachment from museum institutions
w pierwszym katalogu tej grupy pokazano kierow-
wasn’t simply because they were denied access to
nika projektu (ubranego jak businessman i dumnie
them.
obnoszącego się ze skórzanym portfelem). Wspólnie
Having lived in a split world for their entire lives until
organizowano wystawy, znacząco nazwane „Konfron-
then, in terms of public conformity and private free-
tacjami”. Stworzono też platformę dla dynamicznej
dom, artists who had existed as p o a c h e r s outside
sceny młodych artystów w wieku 20, 30 roku życia,
the establishment suddenly found the doors of state
którzy już zdobyli rozgłos — pomimo ostatnich pozo-
galleries and art academies flung wide open to them
stałości państwowej opresji przed rokiem 1989. Choć
with the urgent appeal for them to become game-
nie twórcy z tej grupy nie doszli do założenia bez-
keepers of the new cultural democracy. Curators who
kompromisowej subkultury, jak ich niemieccy odpo-
had been sacked from their gallery jobs for ideologi-
wiednicy pokolenia Neue Wilde, czeskie pokolenie lat
cal reasons during the 1970s or else ‘swept under
80. jasno dawało do zrozumienia, że ich dystans do
the carpet’ to other, non—gallery, institutions were
muzeów nie wynika po prostu z faktu, że zabronio-
now, for the first time in twenty years, able to pub-
no im do nich wstępu. Całe swoje życie spędziwszy
lish their reflections on art and present artists who
w podzielonym świecie, w kategoriach konformizmu
had been for many years systematically erased from
publicznego i prywatnej wolności, artyści, którzy do
public awareness. I don’t think it’s an overstatement
tej pory egzystowali jako k ł u s o w n i c y poza usta-
to say that the 1990s were, in this country, a period
Jest
symboliczne,
że
zamiast
teoretyka
28
lonym establishmentem, nagle spostrzegli, że drzwi
of euphoric willingness to cooperate across profes-
do państwowych galerii i akademii sztuki stoją przed
sional boundaries and a golden period of rediscover-
nimi otworem, wysyłając ku nim naglącą prośbę, aby
ing the lost planet of Czech art of the 1960s and ’70s.
stali się animatorami nowej kulturowej demokracji.
This period of rich opportunity, however, presented
Kuratorzy, których niegdyś, w latach 70., wyrzucono
state galleries with a dual task. On one hand they set
z pracy w galerii z przyczyn ideologicznych lub w inny
about mapping the history of post—war Czech art, es-
sposób „wymieciono” do innej niewystawienniczej
pecially the two m i s s i n g decades of the 1970s and
instytucji, po raz pierwszy od 20 lat byli w stanie
’80s, in exhibiting artists and purchasing works for
opublikować swoje refleksje na temat sztuki i prezen-
their collections. On the other, of course they needed
tować artystów, których przez wiele lat systematycz-
to keep their finger on the pulse of contemporary art.
nie usuwano ze świadomości publicznej. Nie sądzę,
This was, I feel, for most institutions an unmanage-
bym przesadził mówiąc, że lata 90. były w tym kraju
able b i a t h l o n .
okresem euforycznej gotowości do współpracy ponad
podziałami zakreślonymi przez zawodowe różnice i że
Looking back, I can’t help feeling that in their enthu-
wtedy rozpoczął się złoty okres ponownego odkrywa-
siastic staging of retrospectives by artists who, de-
nia zaginionej planety czeskiej sztuki lat 60. i 70. Ten
spite already being their sixties were relatively un-
okres szerokich możliwości postawił przed galeriami
known to the public, institutions largely overlooked
państwowymi podwójne zadanie. Z jednej strony mu-
young artists who would have otherwise enjoyed
siały przystąpić do napisania historii powojennej cze-
a more prominent role in the forming of art history.
skiej sztuki, zwłaszcza dwóch z a g i n i o n y c h dekad
Stuck between a classical reliance on the curator and
lat 70. i 80., organizować wystawy artystów i naby-
the more or less complete self-reliance that young
wać prace dla swoich kolekcji. Z drugiej strony, oczy-
artists quickly learned from the beginning of the new
wiście. musieli trzymać rękę na pulsie sztuki współ-
century, t h i s 1 9 9 0 s g e n e r a t i o n t h a t n e v e r
czesnej. Mam wrażenie, że dla większości instytucji
w a s could perhaps rightfully consider itself the
uczestniczenie w tym b i a t l o n i e było zbyt trudne.
paradoxical loser in the post—revolutionary period of
Czech art.
Patrząc wstecz, nie mogę pozbyć się odczucia, że
After the f r e n e t i c
rediscovering
and
re—
w entuzjastycznym organizowaniu retrospektyw ar-
e v a l u a t i n g o f t h e 1 9 9 0 s , the first decade of
tystów, którzy pomimo ukończenia sześćdziesięciu
the new century brought with it a sense of implicit
lat życia byli stosunkowo nieznani szerszemu gronu
disillusionment caused, perhaps, by the need for
odbiorców, instytucje te w większości pominęły mło-
a re—alignment of ideas in curating and art itself. If
dych twórców, którzy w innych warunkach odegraliby
the 1990s saw the emergence of the non—art—his-
znaczniejszą rolę w kreowaniu historii sztuki. Tkwiąc
torian curator, the significant development of this
pomiędzy klasycznym uzależnieniem od kuratora
period was the emergence of the artist—curator. In-
i bardziej lub mniej pełnej niezależności, której arty-
stead of waiting like patients in a queue at the doc-
ści szybko nauczyli się na początku nowego wieku, to
tor’s for exhibitions at public galleries, artists, espe-
„pokolenie lat 90., którego nigdy nie było” ma chyba
cially young artists, established their own exhibition
powody, aby czuć się paradoksalnym poszkodowanym
spaces, often with studios and artist—in—residence
w porewolucyjnym okresie czeskiej sztuki.
programmes as well. Karlín Studios and Meetfac-
Po gorączkowym p o n o w n y m o d k r y w a n i u i p o -
tory in Prague are just two such initiatives to have
n o w n y m d o c e n i e n i u l a t 9 0 . , pierwsza deka-
emerged. What this, of course, also meant was the
da nowego wieku przyniosła ze sobą poczucie bez-
liberation of artists and the art scene from the tra-
warunkowego rozczarowania, spowodowanego być
ditional system of museum—based contextualisation
29
www.mkr.wroclaw.pl
może potrzebą re-aranżacji poglądów na temat ku-
and value—creation. Instead of being an indispensa-
ratorstwa i samej sztuki. Jeśli w latach 90. obserwo-
ble g a t e k e e p e r , the museum curator became just
waliśmy pojawienie się kuratora, który nie musiał być
one of the potential collaborators an artist might seek
historykiem sztuki, ważną zmianą nowej dekady było
out in staging an exhibition. With this shift, I believe,
pojawienie się kuratora, który był artystą. Zamiast
a change also occurred in how art was interpreted in
wyczekiwać, jak pacjenci w kolejce do lekarza, na wy-
texts accompanying exhibitions, characterised above
stawy w publicznych galeriach, artyści, szczególnie
all by a focus on circumstantial social factors rather
młodzi artyści, urządzili swoje własne przestrzenie
than art historical or aesthetic concerns. While this
wystawiennicze, często z towarzyszeniem pracowni
did much to get rid of the impenetrable complexities
i programów rezydencjalnych.
with which curators had in the past often obscured
Karlin Studios i Meetfactory w Pradze to tylko dwie
an artist’s work rather than clarifying it, in other cas-
z powołanych inicjatyw tego typu. Oczywiście, ozna-
es old jargon was replaced by a new kind peppered
czało to także wyzwolenie artystów i sceny arty-
with obligatory words such as s u b v e r s i v e , t o p i -
stycznej od tradycyjnego kontekstualizmu opartego
c a l r e l e v a n c e , s t r a t e g y and other such favour-
na muzeach i tworzeniu wartości. Zamiast odgrywa-
ites. It remains a contentious question as to how well
nia roli niezbędnego p o r t i e r a , kurator muzealny
an artist curates compared to the non—artist cura-
stał się po prostu jednym z potencjalnych współpra-
tor. Some will say that the artist-curator better un-
cowników, do którego artysta może się zwrócić orga-
derstands the complex spectrum of factors leading
nizując wystawę. Uważam, że ta zmiana pociągnęła
to the creation of the artwork, while others, equally
za sobą następną: zmianę w interpretowaniu sztuki
adamantly, say that a certain detachment is vital to
w tekstach towarzyszących wystawom, które za-
providing clear analysis and balanced surveys of art.
częło charakteryzować przede wszystkim skupienie
I personally believe it is very much to do with the in-
się na przypadkowych czynnikach społecznych za-
dividual character of the person in question. I have
miast zagadnieniach związanych z historią sztuki lub
known artist-curators who are capable of an objec-
kwestiach estetycznych. Podczas gdy wszystkie te
tive analytical outlook and I have known artist—cu-
zmiany spowodowały wyeliminowanie niepojętych
rators who have used, or rather abused, exhibition
zawiłości, przy pomocy których kuratorzy dawniej
projects to improve their own standing within the
komplikowali prace artystów zamiast je wyjaśniać,
context of the art scene. The most scandalous exam-
w innych przypadkach stary żargon został zastąpiony
ple of this is, of course, our very own Milan Knížák,
nowym, oprószonym obowiązkowymi słowami takimi
who for twelve long years exploited his status as Di-
jak s u b w e r s y w n y , r e l e w a n t n o ś ć p r z e d m i o -
rector of the National Gallery to ensure that his own
t u , s t r a t e g i a i innymi faworytami w tym stylu. Po-
art was always prominently displayed as Czech art’s
zostaje dyskusyjnym pytanie, jak dobrym kuratorem
‘finest contribution’ to the international scene.
jest artysta w porównaniu z kuratorem nie—artystą.
Niektórzy powiedzą, że artysta—kurator lepiej rozu-
Having talked about the artist taking on the role of
mie złożone spektrum czynników prowadzących do
curator, either as a project manager or in order to in-
stworzenia dzieła sztuki, podczas gdy inni równie
tegrate other artists into their own expression, I can,
stanowczo stwierdzą, że pewien dystans jest nie-
to an extent talk of an opposite process. Over recent
zbędny do stworzenia jasnej analizy i zrównoważo-
years, as elsewhere internationally, the role of curator
nego przeglądu sztuki. Osobiście wierzę, że ma to
has, in certain cases, evolved into something like that
wiele wspólnego z indywidualnym charakterem danej
of a conceptual artist. The curator uses artists like
osoby. Znałem kuratorów—artystów, którzy są zdolni
expressive elements, or building bricks, in creating
do analitycznego spojrzenia i znałem artystów—kura-
a more complex central message. This risks offending
30
torów, którzy wykorzystali, a raczej pogwałcili, pro-
the artists in question, who rightly consider them-
jekty wystaw w celu poprawienia własnej reputacji
selves independent voices and not simply pieces of
w kontekście sceny artystycznej. Najbardziej skan-
plasticine to be moulding into someone else’s image.
dalicznym przykładem tego zjawiska jest, oczywiście,
An example of this is the curatorial approach adopted
nasz własny Milan Knížák, który przez dwanaście dłu-
by the philosopher Karel Cisář, who organised several
gich lat wykorzystywał swoją pozycję jako dyrektora
critically lauded Young Artist Biennials for the Prague
Galerii Narodowej dbając o to, by jego własna sztuka
City Gallery. In one Biennial poster Cisář himself ap-
była zawsze wyraźnie wyeksponowana jako czeski
pears in the form of a death—mask selfportrait as
„najwspanialszy” wkład w międzynarodową scenę ar-
the central personality of the whole enterprise, the
tystyczną.
self—conscious gravitational centre of his own solar
system around which grateful youngartist planets re-
Po omówieniu kwestii artysty biorącego na siebie
volve. To what extent this is curatorial arrogance or,
rolę kuratora, czy jako koordynator projektu, czy też
on the contrary, self-irony, is difficult to say.
w celu wkomponowania innych artystów w swoją
własną ekspresję artystyczną, mogę w pewnym stop-
Given the current situation in which, given the in-
niu wspomnieć też o procesie odwrotnym. W ciągu
creasingly conceptualised approaches of both artists
ostatnich lat, a był to również proces międzynarodo-
and curators, boundaries between the two are disap-
wy, rola kuratora w niektórych wypadkach ewoluowa-
pearing and active crossovers occurring ever more
ła w kierunku zbliżonym do roli artysty konceptual-
often, it is logical that projects are now often carried
nego. Kurator wykorzystuje artystów jako elementy
out as a wholly symbiotic partnership between art-
ekspresji, albo klocki, z których może zbudować bar-
ist and curator. In this relationship an art piece, most
dziej złożone przesłanie.
often a site-specific installation, is created as a direct
embodiment of the discourse between both parties.
Związane jest to z ryzykiem urażenia artystów, którzy
Instead of auteur and collaborator we therefore have
słusznie uważają się za źródła niezależnego głosu,
the fusion of both that is, in current parlance, called
a nie po prostu kawałki plasteliny, które można ufor-
a collaborauteur. We have, indeed, come a long way
mować na potrzeby czyjegoś wizerunku. Przykładem
from the days when the socially reticent artist would
może być kuratorska postawa przyjęta przez filozofa
stand at exhibition openings quietly trying to fathom
Karela Cisářa, który zorganizował kilka chwalonych
what the grand words being pronounced by the el-
przez krytyków Biennali Młodych Artystów dla pra-
egantly dressed curator actually meant.
skiej Galerii Miejskiej. W jednym z bienniali plakatu
Cisář pojawia sie we własnej osobie jako autoportret
Where will it go from here? You can take this as a cu-
w formie pośmiertnej maski. Stanowi tu centralną
rator of the old school justifying himself, but I see
osobowość całego przedsięwzięcia, świadomy śro-
one danger in the artist—curating—artist circle that is
dek grawitacji własnego układu słonecznego, wokół
ever more prevalent: exhibitions will take place with-
którego orbitują wdzięczni młodzi artyści — planety.
out any deeper reflection on their actual meaning
Trudno powiedzieć, do jakiego stopnia jest to kura-
and may thus become an optical stream of percep-
torska arogancja, a do jakiego — autoironia.
tions that leave no mark in the mental evolution of
society. However, looking around me at the unthink-
Biorąc pod uwagę obecną sytuację, w której w efekcie
ing nature of today’s mass media, it may well be that
coraz bardziej konceptualnej postawy zarówno arty-
this form of artistic practice is in line with the reality
stów, jak i kuratorów zanikają granice pomiędzy nimi,
of the world and I’m a misplaced dinosaur trying to
a coraz częstsze przypadki zamiany ról kończą się
preserve a liturgical anachronism.
31
www.mkr.wroclaw.pl
sukcesem, logicznym jest, że w dzisiejszych czasach
projekty wystaw są realizowane jako symbiotyczna
współpraca obu stron. W tym związku dzieło sztuki,
najczęściej instalacja site—specific, powstaje jako
bezpośrednie ucieleśnienie dyskursu prowadzonego
pomiędzy artystą a kuratorem.
Zamiast autora (auteur) i współpracownika (collaborator) otrzymujemy fuzję obu, którą w obecnym żargonie nazywamy współautorstwem (collaborauteur).
W rzeczy samej przeszliśmy długą drogę od dni, kiedy
społecznie wycofany artysta stał sobie cicho podczas
wernisażu usiłując pojąć znaczenie wzniosłych słów
wypowiadanych przez elegancko ubranego kuratora.
Dokąd zaprowadzi nas ta droga? Możecie uznać, że
mówi to usprawiedliwiający się kurator ze starej
szkoły, ale widzę jedno dominujące niebezpieczeństwo w sytuacji, gdy artysta jest kuratorem artysty:
wystawy będą się odbywały bez głębszej refleksji nad
ich rzeczywistym znaczeniem i mogą się stać zaledwie strumieniem zjawisk optycznych, który nie odciśnie śladu na ewolucji umysłowej społeczeństwa.
Z drugiej strony, spoglądając wokół na bezmyślną naturę dzisiejszych środków masowego przekazu, obawiam się, że ta forma praktyki artystycznej wpisuje
się w rzeczywistość świata, a ja jestem zagubionym
dinozaurem starającym się zachować jakiś religijny
anachronizm.
32
Grand Prix
Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Grand Prix
The Minister of Culture and National Heritage Award
Toshio Yoshizumi
Japonia | Japan
dla początkującego artysty
of Art and Design in Wrocław Award
for beginner artist
Wojciech Domagalski
Polska | Poland
Martin ŠÁrovec
Wyróżnienia honorowe
Honorable Mentions
Peter Boué
Niemcy | Germany
Łukasz Gierlak
Polska | Poland
Joanna Janowska—Augustyn
Polska | Poland
Lenka Kahuda Klokočkova
Polska | Poland
Karolina Lizurej
Polska | Poland
Janusz Marciniak
Polska | Poland
Paulina Poczęta
Polska | Poland
Polska | Poland
Michał Wasiak
Polska | Poland
laureaci konkursu
winners of competition
Grand Prix
Toshio Yoshizumi
Japonia | Japan
Zesoh Samsāra — 306
2012, sumi/tusz japoński | sumi/japanese ink, 61×91
37
www.mkr.wroclaw.pl
Grand Prix
38
Toshio Yoshizumi
Japonia | Japan
Grand Prix
Toshio Yoshizumi
Japonia | Japan
39
www.mkr.wroclaw.pl
Martin ŠÁrovec
Smoleńsk 1 | Smolensk 1
2012, tusz | ink, 69,6×100
2012, tusz | ink, 69,6×100
2012, tusz | ink, 69,6×100
Nagroda Rektora Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu dla początkującego artysty
The Rector of the Eugeniusz Geppert Academy of Art and Design in Wrocław Award for beginner artist
40
Nagroda Rektora Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta
Wojciech Domagalski
we Wrocławiu dla początkującego artysty
Polska | Poland
The Rector of the Eugeniusz Geppert Academy of Art and Design
Tu | Here
2010, technika własna (książka, 51 kart) | self-technique
(book, 51 sheets), 51x70
in Wrocław Award for beginner artist
41
www.mkr.wroclaw.pl
Wyróżnienie honorowe | Honorable Mention
Peter bouÉ
Niemcy | Germany
Tylne wyjście | Back entrance
2010, farba w sztyfcie | painstick, 67×84
Ślepy zaułek | Dead end
2012, farba w sztyfcie, lakier | painstick, laquer, 84×67
Zniszczenie telewizji | Destruction televised
2012, farba w sztyfcie | painstick, 67×84
42
Łukasz Gierlak
Polska | Poland
Zbliżenie 1 | Close—up 1
2012, węgiel | charcoal, 100×70
43
www.mkr.wroclaw.pl
joanna janowska—augustyn
Polska | Poland
44
Odchodząc (Bezradność) | Leaving (Helplessness)
2011, druk cyfrowy, rusynek klasyczny | digital print,
classical drawing, 70×100
Ofiarowanie I (2) | Offering I (2)
Ofiarowanie II (2) | Offering II (2)
Lenka Kahuda Klokoćkova
Corpus/Caro I
2011, węgiel na tekturze | charcoal on cardboard, 70×100
Corpus/Caro III
2011, węgiel na tekturze | charcoal on cardboard, 70×100
45
www.mkr.wroclaw.pl
Polska | Poland
Kobiecość ukształtowania II | Femininity Formed II
2012, druk cyfrowy | digital print, 100×60
Kobiecość ukształtowania III | Femininity Formed III
46
Karolina Lizurej
Polska | Poland
Po rzeczywistości | After reality
2012, rysunek nitką | thread drawing, 97×63
47
www.mkr.wroclaw.pl
Janusz Marciniak
Polska | Poland
Abstrahentium non est mendacium
Jedna kwadratowa uwaga o rysunku | One square remark on drawing
Mantra rysunkowa | Drawing Mantra
48
Paulina Poczęta
Polska | Poland
Mieszkając w domku z kart | Living in a house of cards
2012, ołówek, technika mieszana | pencil, mixed media, 9×12 (52 sztuki | 52 pieces)
49
www.mkr.wroclaw.pl
Polska | Poland
50
Ćwiczenia gimnastyczne | Gymnastic exercise
2012, kredka | crayon, 70×100
Nocna zmiana | Nightwatch
2012, kredka, tusz | crayon, ink, 70×100
Nauka pływania | Swimming lesson
2012, kredka, tusz | crayon, ink, 70×100
Michał Wasiak
Polska | Poland
Mechanizm I | Mechanism I
2010, relief w blasze emaliowanej, rdza | relief in enameled metal plate, rust, 57×50
Mechanizm II | Mechanism II
2010, relief w blasze emaliowanej, rdza | relief in enameled metal plate, rust, 60×53
Mechanizm III | Mechanism III
2010, płyta wiórowa, rdza, akryl | chipboard, rust, acrylic, 80×31
51
www.mkr.wroclaw.pl
uczestnicy wystawy
participants of exhibition
Andreea Anghel
Rumunia | Romania
Trzy etapy wojny: I — Dehumanizacja
The three stages of war: I — Dehumanization
2012, ołówek, nitro transfer, tusz, pigment fluorescencyjny | pencil, nitro transfer, ink,
fluorescent pigment, 20×20
Elżbieta Banecka
Blažej Baláž
Polska | Poland
Słowenia | Slovenia
Na ścianie | On the wall
2012, technika mieszana | mixed media, 70×100
Monochrom
2012, technika własna | self—technique, 100×70
54
Andrzej Jan Bator
Polska | Poland
Cnota | Chasity
2011, tusz | ink, 70×100
Manfred Bator
Aleksandra Bartoszewicz
Polska | Poland
Polska | Poland
z cyklu Emocje 03 | from the series: Emotions 03
Rytuały I | Rituals I
55
www.mkr.wroclaw.pl
od lewej | from the left
Jerzy Becela
Polska | Poland
Rybie oko | Fish eye
2011, tusz | ink, 21×15
Sonja Benskin Mesher
Wielka Brytania | Great Britain
Power House. Futures
Stefan Berger
Szwecja | Sweden
Czyste cięcie | Clean Cut
2012, grafit | graphite, 70×100
56
Anna Bielnik
Polska | Poland
Ryzyko dotyku III | Risk of touch III
2012, węgiel, akryl | charcoal, acrylic, 70×100
Silvana Blasbalg
Argentyna | Argentina
Re—union | Re—union
2012, marker, ołówek, litografia | marker, pencil,
litography, 55×72
Piotr Błażejewski
Polska | Poland
Kolekcja I/2012 | Collection I/2012
57
www.mkr.wroclaw.pl
Tomasz Broda
Polska | Poland
W biegu | In running
2012, marker na papierze | marker on paper, 100×70
Przemysław bukowski
Polska | Poland
Lądowisko | Landing place II
2012, papier na tekturze, relief | paper on cardboard, relief, 100×70
Zenon Burdy
Kanada | Canada
Brama do lasu | Gate to the forest I
2012, ołówek | pencil, 100×65,5
58
Jhon Charles
Tomasz Chudzik
Haiti | Haiti
Polska | Poland
Le Cerveau
2010, pióro kulkowe | ballpoint pen, 36×57
Egzemplum kuliste 2 (dyptyk) | Spherical exemplum
2 (diptych)
2012, ołówek | pencil, 100×70
Stanisław Cholewa
Polska | Poland
Cztery postacie | Four figures
2012, akryl, kredka | acrylic, crayon, 100×67
59
www.mkr.wroclaw.pl
Bartłomiej Chwilczyński
Polska | Poland
Na biurku | On the desk
Monika Cichoń
Czesław Chwiszczuk
Polska | Poland
Polska | Poland
Bez tytułu | Untitled
2012, ołówek, akryl | pencil, acrylic, 25×27
Chemitrials 1 | Chemitrials 1
2012, wydruk pigmentowy | pigment print, 100×70
60
Magdalena Czerniawska
Polska | Poland
Intryga przed snem | An intrigue before sleep
2011, kolaż, tusz, ołówek, pastel na starym papierze teatralnym | collage,ink, pencil,
pastel on old theatrical paper, 70×100
Bartosz Czarnecki
Sławomir Ćwiek
Polska | Poland
Polska | Poland
Jednostka/Masa/Szum | Unit/Mass/Noise
W oddzieleniu | In separation
2012, szablon, ołówek, kredka, akryl | stencil, pencil, crayon, acrylic paint, 70×100
61
www.mkr.wroclaw.pl
Agnieszka Dziama
Polska | Poland
Drzewa III | Trees III
2012, tusz, ołówek | ink, pencil, 100×70
Andrzej Dyja
Polska | Poland
Kosmonauta | Astronaut
2012, tusz | ink, 100×70
Ula Dzwonik
Polska | Poland
Sobota | Saturday
2012, suchy pędzel, ołówek na pleksi, papier | dry brush, pencil on plexiglass, paper,
100×70
62
Miłosz Flis
Polska | Poland
Prezes | Chairman
2010, akryl, węgiel | acrylic, charcoal, 100×70
Ana Erman
Marcin Forysiewicz
Argentyna | Argentina
Polska | Poland
Tramas a travēs de la ventana
2012, ołówek, marker | pencil, marker
La forme finie et l’infini
63
www.mkr.wroclaw.pl
Agnieszka Katarzyna Gejderich
Polska | Poland
Črtomir Frelih
Agata Gertchen
Polska | Poland
Prośba o deszcz 2 | The request for rain 2
2012, pastel, wosk | pastel, wax, 90×67
Failed_07
64
Joanna Gołaszewska
Polska | Poland
Prześwity II | Clearances II
2012, ołówek, karton | pencil, cardboard, 70×100
Wiesław Gołuch
Roland Grabkowski
Polska | Poland
Polska | Poland
Wytnij sobie: wzór C | Cut it yourself: design C
Gniazdo nielotów | Flightless birds nest
2012, tusz | ink, 100×35
65
www.mkr.wroclaw.pl
Sławomir Grabowy
Polska | Poland
Pejzaż z kopca miłosny 3 | Love landscape from a mound 3
2012, technika własna — karton, nóż, farba | self technique — cardboard, knife, paint,
70×100
Sebastian Grochocki
Jarosław Grulkowski
Polska | Poland
Polska | Poland
Światło i cień | Light and shadow
2012, grafit, tusz | graphite, ink, 96×68
Poruszenie | Movement
2012, grafit, węgiel | graphite, charcoal, 100×70
66
Alojzy Gryt
Polska | Poland
Janusz Grysiewicz
Polska | Poland
Sekrety arki przymierza | Secrets of the Ark
of The Covenant
Rys… 17 | Rys… 17
2012, klej | glue, 100×70
Marek Haba
Polska | Poland
W stronę światła I | In the direction of light I
2012, akryl, pastel | acrylic, pastel, 70×100
67
www.mkr.wroclaw.pl
Zbigniew Halikowski
Polska | Poland
Na drodze 15 | On the road 15
Dora Hara
Peter Heydeck
Polska | Poland
Niemcy | Germany
Układ II | Configuration II
2012, sangwina | sanguine, 100×70
Pasowisko | Eatage
2010, ołówek na papierze Schollershammer | pencil on Schollershammer paper, 51×73
68
Michał Hrisulidis
Polska | Poland
B
2011, piórko, tusz | ink pen, ink, 70×50
Piotr Jakób
Marek Jakubek
Polska | Poland
Polska | Poland
Ulotna myśl III | A passing thought III
2012, rysunek | drawing, 70×100
30 ptaków Simurga | 30 birds of Simurg
2012, technika mieszana | mixed media, 70×99,6
69
www.mkr.wroclaw.pl
Joanna Jeżewska—Desperak
Polska | Poland
Ślady pamięci | Traces of memory
Renata Jaworska
Michał Jędrczak
Polska | Poland
Polska | Poland
Punkty X | Points X
2010, pastel olejny | oil pastel, 50×70
70
Dorota Jędrusik
Polska | Poland
Trafiony | Hit
2012, perforacja za pomocą igły na papierze | needle perforation on paper, 50×50
Ismet Jonuzi
Jacek Joostberens
Kosowo | Kosovo
Polska | Poland
Autoportret II | Selfportrait II
2012, tusz | ink, 100×70
Mr H/ 3 | Mr H/ 3
2012, tusz, ołówek, akryl | ink, pencil, acrylic, 100×70
71
www.mkr.wroclaw.pl
Karol Kagan
Polska | Poland
Kompozycja entopijna III | Entropic composition III
Eugeniusz Józefowski
Andrzej Kalina
Polska | Poland
Polska | Poland
Pięć na sześć w kratkę | Checkered five by six
2012, tusz lawowany, akryl | glazed ink, acrylic, 100×70
z cyklu W poszukiwaniu prawdy III | From the series In search of truth III
2012, druk cyfrowy | digital print, 99×69,5
72
Joanna Kamosz
Polska | Poland
Materia 3 | Matter 3
Janusz Karbowniczek
Polska | Poland
Złoty podział | Golden Ratio
2011, ołówek, tempera | pencil, tempera, 90×61
Joanna Kaucz
Polska | Poland
Factor X | Factor X
2012, ołówek, grafit na gruntowanym papierze | pencil, graphite on grounded paper, 100×70
73
www.mkr.wroclaw.pl
Adam Kita
Polska | Poland
Wszechświat — dzień ostatni | Universe — the last day
2012, rysunek na stali chromowej barwiony termicznie | thermally dyed drawing on chromium plated steel, 70×100
Izabela Kita
Polska | Poland
z cyklu Robótki ręczne 3 | from the series Needlework 3
2012, tusz na kartonie | ink on cardboard, 100×70
Magdalena Kleszyńska
Polska | Poland
Kamień | Stone
74
Katarzyna Klich
Joanna Julia Kornacka
Polska | Poland
Polska | Poland
Głowa, która słucha. z cyklu Pokoje Myśli | Head
that listens From the series: Room of Thoughts
2012, węgiel, pastel, olej | charcoal, pastel, oil, 100×70
Lobus Limbicus 3 | Lobus Limbicus 3
2012, cienkopis, tempera | pen, tempera, 100×70
Dorota Komar—Zmyślony
Polska | Poland
W poszukiwaniu jądra Ziemi I | In the search of earth’s core I
75
www.mkr.wroclaw.pl
Anna Kosarevska
Ukraina | Ukraine
Dedykowane dla Krzysztofa Pendereckiego. Symgonia 7 | Dedicated to Krzysztof
Penderecki. Symphony no 7
2011, technika mieszana — ołówek, cienkopis na 4 kalkach | mixed media — pencil, pen
on 4 sheets of tracing paper, 100×70
Stanisław Ryszard Kortyka
Agnieszka Kotela—Stołecka
Polska | Poland
Polska | Poland
Za murem mur III | A wall behind a wall III
2012, ołówek na papierze | pencil on paper, 100×70
Kobiecość 3 | Femininity 3
76
Dominika Kowal
Polska | Poland
3 z serii Szympans Bubbles i jego pan | 3 from the
series Bubbles the chimpanzee and his master
2012, węgiel drzewny, węgiel w proszku | wood charcoal, charcoal powder, 70×80
Antoni Kowalski
Polska | Poland
Drzewo żywota — Guilin | The tree of life — Guilin
Anna Kuc
Polska | Poland
Nie Strasbourg | Not Strasbourg
77
www.mkr.wroclaw.pl
Violetta Kulikowska—Parkasiewicz
Polska | Poland
Powierzchnia III | Surface III
Ankur Kumar
Erdem Küçükköroģlu
Indie | India
Turcja | Turkey
Manipulacja | Manipulation
Seria Equilibrium nr 7 | Equilibrium series no. 7
2012, ołówek | pencil, 40,5×29,5
78
Sławomir Kuszczak
Paweł Kwiatkowski
Polska | Poland
Polska | Poland
Fragment dwa | Fragment two
Makabryczny dancing | Dancing macabre
2012, przedruk, szablon, monotypia, kredka | reprint,
stencil, monotype, crayon, 70×100
agata kus
Polska | Poland
Sen Katarzyny | Catherine's dream
2012, długopis, tkanina | pen, fabric, 70×50
79
www.mkr.wroclaw.pl
Marta Lech
Polska | Poland
Bezczynności | Inaction
rok, tusz na płótnie | ink on canvas, 69×100
Fabien Lédé
Andrzej Łabuz
Francja | France
Polska | Poland
Ruiny nocy | The ruin of nights
2012, marker i patchwork na płótnie | marker and patchwork on canvas, 68×68
Szmata 3 | Rag 3
80
natalia maciocha
Polska | Poland
Bez tytułu/cykl 27 rysunków | Untitled/series of 27 th drawings
2011, tusz, akwarela | ink, watercolour, 30×21
Agnieszka Majak
Jakub Malinowski
Polska | Poland
Polska | Poland
Sen II | Dream II
2011, kredka, pastel | crayon, pastel, 100×70
Rozgrywka | Contest
2012, węgiel, akryl | charcoal, acrylic, 65×95
81
www.mkr.wroclaw.pl
Andrzej Markiewicz
Adam Martyniak
Polska | Poland
Polska | Poland
Pars Pro Toto… wysokie napięcie
— (z Kołakowskim + ja) | Pars Pro Toto… high voltage
‒ (with Kołakowski + me)
2012, papier, druk cyfrowy, pastela olejna, ołówek
paper, digital print, oil pastel, pencil, 70×70
Na granicy dwóch przestrzeni 1 | On the border of two spaces 1
Edyta Mąsior
Polska | Poland
Train IV z serii Rozpieczętowany sen | Train IV from the series Unsealed Dream
2102, druk cyfrowy, pastel, tusz, ołówek | digital print, pastel, ink, pencil, 100×70
82
Miriam Mc Connon
Irlandia | Ireland
Zbieranie kubków | The gathering of cups
Barnaba Mikułowski
Polska | Poland
Wewnętrzna wędrówka | Internal migration
katarzyna miller
Polska | Poland
2012, akryl, mazak na pleksi | acrylic, marker
on plexiglass, 60×100
83
www.mkr.wroclaw.pl
Michał Minor
Polska | Poland
Lepiej tego nie jedz! | You better don’t eat this!
2012, tusz | ink, 57×75,5
Andrzej Moczydłowski
Polska | Poland
TypoGrafie XXII | TypoGraphies XXII
Roberta Myszkowska
Polska | Poland
Linia dźwięku III | Sound Line III
2012, grafit w proszku | graphite powder, 50×100
84
Fukiko Nakabayashi
Japonia | Japan
Laifslin — space — infinity I
Wojciech Naczelnik
Bartosz Naprawa
Polska | Poland
Polska | Poland
Sumienie III | Conscience III
Teatr cieni II | Shadow play II
2012, ołówek, pastel | pencil, pastel, 100×70
85
www.mkr.wroclaw.pl
Natarajaa
Karol Nienartowicz
Christopher Nowicki
Indie | India
Polska | Poland
Stany Zjednoczone | USA
Przepływ — 6 | Flow — 6
2012, sadza | soot, 70×100
Bogate wnętrze | Rich Interior
Drzwi I | Door I
86
Marcin Oczkowski
aleksandra opalińska
Polska | Poland
Polska | Poland
Iluminacja w moim oknie — dzień 20121105l
Illumination in my window — day 20121105l
2012, druk cyfrowy, marker | digital print, marker
Miłość | Love
Seamus O’Rourke
Irlandia | Ireland
Zanikanie | The Vanishing
2010, marker pantone | pantone marker, 49×67
87
www.mkr.wroclaw.pl
Mateusz Otręba
Polska | Poland
Rysunek 6 | Drawing 6
Aleksandra Owczarek
Ahmet Özel
Polska | Poland
Turcja | Turkey
W ogrodzie IV | In the garden IV
2012, tusz japoński | Japanese ink, 50×70
88
Joanna Paljocha
Polska | Poland
Pole III | Field III
2012, akryl, nóż na papierze | acrylic, knife on paper, 100×70
Przemysław Paliwoda
Kajetan Pasztuła
Polska | Poland
Polska | Poland
Press 01 | Press 01
2010-2012, akryl, pióro | akryl, ink pen, 100×70
Kondensat | Condensate
89
www.mkr.wroclaw.pl
Anna Perłowska—Weiser
Polska | Poland
Hairdawid
2012, ołówek, kredka, szablon | pencil, crayon, stencil, 100×70
David Pawelczyk
Niemcy | Germany
Autoportret | Self—portrait
Kamil Pieczykolan
Polska | Poland
Podaj mi swój krzyż i biegnij po swoje życie II | Hand me your cross and run for
your life II
90
Jerzy Pietruczuk
Polska | Poland
Rysunek dyskretny — rys charakterologiczny
Discrete drawing — characterological trait
2012, technika mieszana | mixed media, 45×67,5
Marek Pokutycki
Polska | Poland
Zabawka z szarego kamienia | Grey stone toy
Tomasz Prymon
Polska | Poland
Cisza 9 | Silence 9
91
www.mkr.wroclaw.pl
Paweł Puzio
Polska | Poland
Rem 02 | Rem 02
Marek Rachwalik
Zofia Rogula
Polska | Poland
Polska | Poland
Powiększenie 2 | Zoom 2
2011, cienkopis na tekturze | pen on cardboard, 28,5×28,5
92
Adam Rokowski
Polska | Poland
XIV
2012, tusz | ink, 70×100
Milena Romanowska
Polska | Poland
They swim II | Płyną II
Veronika Rónaiová
Słowacja | Slovakia
Program Media | Media programme
2012, ołówek, akwarela | pencil, watercolour, 50×65
93
www.mkr.wroclaw.pl
Alisha Rongta
Indie | India
Collapsing | Collapsing
Agata Rościecha
Polska | Poland
Z cyklu Kroniki zapowiedzianych zdarzeń 1 | From
the series The Chronicles of announced events 1
Aleksandra Rudzka—Miazga
Polska | Poland
Struktury myślowe 1 | Thinking stuctures 1
2012, węgiel na papierze | charcoal on paper, 68,5×84
94
Marek Ruszkiewicz
Polska | Poland
Rysu
Sandra Rzeszutek
Patrycja Sap
Polska | Poland
Polska | Poland
Między drzewami | Between trees
2012, litografia, ołówek, tusz, węgiel | litografia, ołówek, tusz, węgiel, 36,5×56,5
Comae #1
95
www.mkr.wroclaw.pl
Kate Seržāne
Łotwa | Latvia
Mąż, kruk i żona Wrona | Husband, Raven and wife Crow
2012, papier, sepia | paper, sepia, 70×100
Magdalena Siejko
Agnieszka Sierzputowska
Polska | Poland
Polska | Poland
Tryptyk nie—ludzki cz. 1 | Unhuman triptych part 1
Trzaski | Crackles
96
Paweł Siodłok
Polska | Poland
Nie pytaj o nią III | Don’t ask for her III
Piotr Skowron
Jeffrey Sippel
Polska | Poland
USA | Stany Zjednoczone
Cela 2 | Cell 2
2012, ołówek, serigrafia | pencil, serigraphy, 100×70
Orchid | Orchid
rysunek techniką mieszaną na folii mylar | mixed media drawing on mylar, 61×69
97
www.mkr.wroclaw.pl
Jadwiga Słowińska
Polska | Poland
Wywoływanie duchów, jedzenie wodorostów | Invocation of ghosts, eating
seaweed
2012, rysunek, druk cyfrowy, elementy kolażu | drawing, digital print, collage, 42×29,7
Daryna Skrynnyk—Myska
Ukraina | Ukraine
Tworzenia | Creations
Dariusz Słota
Polska | Poland
z cyklu Multi multi 2002—2005 — moje typy i wyniki II | from the series Multi multi
2002—2005 — my bets and results II
98
Monika Smyła
Polska | Poland
Tłumik wydechu | Exhaust muffler
2012, ołówek, cienkopis na tekturze i kalce | pencil, pen
on cardboard and tracing paper, 100×70
Magdalena Snarska
Polska | Poland
Odyseja wewnętrzna 1.1 | Inner Odyssey 1.1
Małgorzata Stachurska
Polska | Poland
Elementy II | Elements II
2012, szablon | stencil, 70×100
99
www.mkr.wroclaw.pl
Jacek Staszewski
Polska | Poland
To nie jest druk cyfrowy 4 <<15600 linii>>
This is not a digital print 4 <<15600 lines>>
maria stożek
Polska | Poland
Gwiazdozbiór | Constellation
2012, bawełniczka na tkaninie | cotton thread on fabric,
70×100
Krystyna Szczepaniak
Polska | Poland
Aviator
100
Katarzyna Szeluk
Polska | Poland
Lalka 2 | Doll 2
2010, ołówek, kolaż, węgiel | pencil, collage, charcoal,
100×70
Elwira Sztetner
Krystyna Szwajkowska
Polska | Poland
Polska | Poland
rok, tusz, wosk | ink, wax, 70×100
Tajemnica Jury | The secret of the jury
101
www.mkr.wroclaw.pl
Łukasz Szydłowski
Radek Ślany
Polska | Poland
Polska | Poland
Nasycenia | Saturations
2012, ołówek, grafit | pencil, graphite, 70×100
Fragment rysunkowy 22/2012 | Fragment
of drawing 22/2012
2012, rysunek na tworzywie sztucznym | drawing on
plastic, 50×70
Renata Szyszlak
Polska | Poland
Bunkier czasu | Bunker of time
102
Ewa Maria Śmigielska
Polska | Poland
Tryptyk (2/3 środek) | Triptych (2/3)
2012, tusz japoński | Japanese ink, 50×70
Marek Świrydowicz
Polska | Poland
Motyw graficzny 01C | Graphic theme 01C
Maria Targońska
Polska | Poland
Pasmo górskie II (tryptyk II) | Mountain range II
(triptych II)
2011, ołówek, laserunek, papier, płyta | pencil, glaze,
paper, plate, 20×41
103
www.mkr.wroclaw.pl
Jan Tichý
Kwiaty | Flowers
2010, ołówek, węgiel | pencil, charcoal, 80,5×56,5
Tomasz Tobolewski
Polska | Poland
Basen | Pool
Katarzyna Tomaszewska
Polska | Poland
Entropia VII | Entropy VII
104
Bogdan Topor
Pavol Truben
Polska | Poland
Słowacja | Slovakia
Study of the Last Supper — 1 | Study of the Last Supper — 1
2012, technika własna — węgiel, umbra, tusz | self—technique — charcoal, umber, ink,
70×100
Dialog libijski I (część Pilota) | Libyan dialogue I
(Pilot’s part)
jolanta trzcińska—kijewska
Polska | Poland
z cyklu Napięcia uczuć: Pocałunek | from the series Tension of feelings: The kiss
105
www.mkr.wroclaw.pl
Bartłomiej Trzos
Polska | Poland
Pejzaż alternatywny — osiedle | Alternative
landscape — settlement
2012, węgiel, akryl, ołówek, pastel | charcoal, acrylic
pencil, pastel, 70×100
sebastian trzoska
Polska | Poland
Szkicownik #6 | Sketchbook #6
2011, węgiel | charcoal, 22×30,5
Władysław Tyrkin
Polska | Poland
Kanibalizm | Cannibalism
106
Przemysław Tyszkiewicz
Polska | Poland
Termoklina II Misterium Lęku | Thermocline II Mystery of Fear
Krystyna Urbanowicz—Dudek
Dominika Walczak
Polska | Poland
Polska | Poland
Roztopy IV | Thaws V
2012, płótno, ołówek, gumka | canvas, pencil, rubber, 99×69
Post—ludzka natura II | Post—human nature II
2012, tusz, akryl | ink, acrylic, 100×70
107
www.mkr.wroclaw.pl
Małgorzata ET BER Warlikowska
Polska | Poland
Magic Sarap
2012, ołówek, akryl | pencil, acrylic, 100×70
Paweł Warchoł
Klaus Waschk
Polska | Poland
Niemcy | Germany
Chrzcielnica II | Baptismal bowl II
2010, tusz | ink, 100×70
Spielen
2010, kreda | chalk, 42×59
108
Marek Wawro
Polska | Poland
Pomiędzy treścią a formą II | In between the from
and content II
Katarzyna Wiesiołek
Polska | Poland
Konstelacja: Casiopeia | Constellation: Casiopeia
Katarzyna Winczek
Polska | Poland
Topografie I | Topographies I
109
www.mkr.wroclaw.pl
Tymon Wodnicki
Polska | Poland
Zapiski 1/3 | Notes 1/3
2012, długopis żelowy na boardzie | gel pen on board, 70×100
Daniel Witnicki
Jacek Wolny
Polska | Poland
Polska | Poland
System Trawienny II | Digestive System II
2012, tusz na desce | ink on wood, 100×70
Ślad XII | Trace XII
2012, technika mieszana | mixed media, 69,5×50
110
Dominik Woźniak
Tomáš Źemla
Polska | Poland
Tajemnica Wschowy | The Secret of Wschowa
2012, pastel | pastel, 70×50
Second one | Second one
Jaroslav Zapletal
Kateřina Žlebkova
Katedra | The Cathedral
2011, ołówek na papierze ręcznie wykonanym | pencil on
handmade paper, 76,5×56,5
Wieczór | The evening
2010, pióro, tusz | ink pen, ink, 70×100
111
www.mkr.wroclaw.pl
Opracowanie merytoryczne
paweł frąckiewicz
Tłumaczenie
Beata Ludwiczak
Paweł puzio
Redakcja
Marta kubiak
Projekt graficzny i przygotowanie do druku
Marta kubiak / cosmic goat
Reprodukcje
Marta kubiak
autorzy
Kuratorzy konkursu
prof. Paweł Frąckiewicz
Marta kubiak
wydawca
Akademia Sztuk Pięknych
Plac Polski 3/4, 50—156 Wrocław
www.asp.wroc.pl
Druk i oprawa
Drukarnia JAKS
Sławomir Kępa, Jerzy Janeczek
ul. B. Bogedaina 8, 50—514 Wrocław
www.jaks.net.pl
ISBN 978—83—60520—83—3
© Akademia Sztuk Pięknych
Reprodukcje wszystkich prac zgłoszonych do udziału
w V Międzynarodowym Konkursie Rysunku Wrocław 2012
dostępne na stronie www.mkr.wroclaw.pl

Untitled - Edyta Mąsior

Transkrypt

Podobne dokumenty

vesbo - Integrisplus.pl

ARiP 2015 - zaproszenie na stronę

ARiP 2014 - zaproszenie na stronę