Ocena zabezpieczenia opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą w
Transkrypt
Ocena zabezpieczenia opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą w
Ocena zabezpieczenia opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą w województwie kujawsko - pomorskim w 2011 roku 1. 2. 3. 4. Wybrane dane demograficzne Kadra Lecznictwo szpitalne Podstawowa opieka zdrowotna 4.1 Profilaktyczna opieka lekarska nad dziećmi do lat 3 4.2 Profilaktyczna opieka lekarska nad dziećmi w wieku szkolnym i młodzieżą 4.3 Profilaktyczna opieka położnej środowiskowo-rodzinnej nad noworodkiem do ukończenia 2 miesiąca życia. Populacja dzieci i młodzieży w województwie Kujawsko – Pomorskim wynosi 455668 i stanowi 21% ogółu ludności. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 roku w sprawie świadczeń gwarantowanych w zakresie podstawowej opieki Zdrowotnej (Dz.U. Nr 139, poz. 1139) opieka profilaktyczna nad populacją dziecięcomłodzieżową powinna być sprawowana w sposób ciągły i kompleksowy, a rozwój dzieci prawidłowo monitorowany. Truizmem jest twierdzenie że od zdrowia w okresie dzieciństwa zależy zdrowie człowieka dorosłego. Zapobieganie chorobom u dorosłych jest niemożliwe bez profilaktyki we wcześniejszych okresach rozwoju człowieka, bowiem większość chorób i wad rozwojowych ujawnia się w okresie niemowlęcym lub wczesnodziecięcym. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi działaniami profilaktycznymi powinny być objęte wszystkie dzieci i młodzież do lat 19-tu w określonej przez ustawę formie i przedziałach czasowych. W okresie noworodkowym opiekę profilaktyczną zapewnia położna środowiskowo rodzinna, nie później niż 48 godzin po wypisaniu z oddziału położniczego i realizuje co najmniej 4 wizyty patronażowe do 2-go miesiąca życia niemowlęcia. Badania przesiewowe wykonywane przez pielęgniarki środowiskowo-rodzinne oraz badania lekarskie niemowląt realizowane w terminach szczepień ochronnych, badania bilansowe dzieci 2, 4, 5, 6 lub 7 letnich 10, 13, 16, 18/19 letnich mają służyć wczesnemu wykrywaniu zaburzeń w rozwoju fizycznym, narządu ruchu, narządu wzroku, słuchu, nadciśnienia tętniczego, zagrożenia wystąpienia otyłości lub niedożywienia itp. W placówkach szkolnych funkcjonują gabinety profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej a opiekę nad uczniami sprawują pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania poprzez wykonywanie testów przesiewowych w rocznikach 6, 10, 13, 16,18/19 letnich, edukację zdrowotną, opiekę nad uczniami z chorobami przewlekłymi, udzielanie porad przedlekarskich. W realizacji zadań prozdrowotnych w szkole powinni uczestniczyć sami uczniowie, ich rodzice i nauczyciele. Opiekę zdrowotną nad noworodkiem i kobietą w okresie ciąży sprawuje położna środowiskowo – rodzinna i lekarz ginekolog. Zakres świadczeń profilaktycznych i działań w zakresie promocji zdrowia oraz badań diagnostycznych i konsultacji medycznych wykonywanych u kobiet w okresie ciąży wraz z okresami ich przeprowadzania zawarty jest w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 23 września 2010 roku w sprawie standardów postępowania oraz procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz nad noworodkiem ( Dz. U. Nr.187 poz.1259 ) Ocena zabezpieczenia opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą w województwie Kujawsko – Pomorskim w 2011 roku. Oceny dokonano na podstawie sprawozdań rocznych MZ–11, MZ–29, MZ–88, za 2011 rok Oddziału Statystyki i Analiz Medycznych oraz Rejestru Podmiotów Leczniczych Wydziału Zdrowia Kujawsko–Pomorskie Centrum Zdrowia Publicznego Kujawsko–Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego. Wybrane dane demograficzne Ogólna liczba ludności w województwie Kujawsko-Pomorskim na dzień 31.12.2011 roku wynosiła 2098370, populacji dziecięco – młodzieżowej 455668 i stanowiła ona 21% ogółu ludności. Dzieci i młodzież wg grup wiekowych 0–4 114177 5–9 101060 10 – 14 108395 15 – 19 132036 Żródło : dane Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy Kadra lekarska Na terenie województwa zatrudnionych jest 339 lekarzy pediatrów, w tym: 137 z II stopniem specjalizacji 145 z I stopniem specjalizacji 21 nowym trybem 50 neonatologów w tym: 40 z II stopniem specjalizacji 10 nowym trybem Lekarzy położnictwa i ginekologii jest 236, w tym: 190 z II stopniem specjalizacji 31 z I stopniem specjalizacji 15 nowym trybem Źródło: sprawozdanie MZ-89 Lekarze w powiatach wg specjalności Powiat 1. aleksandrowski 2. brodnicki 3. bydgoski 4. chełmiński 5. golubsko-dobrzyński 6. grudziącki 7. inowroclawski 8. lipnowski 9. mogileński 10. nakielski 11. radziejowski 12. rypiński 13. sępoleński 14. świecki 15. toruński 16. tucholski 17. wąbrzeski 18. włocławski 19. żniński 20. Bydgoszcz 21. Grudziądz 22. Toruń 23. Włocławek pediatrzy 7 12 5 8 7 1 24 9 8 13 7 8 7 11 8 8 6 5 17 76 19 40 33 neonatolodzy 1 1 1 1 1 1 26 4 8 2 położnictwa i ginekolog 3 6 1 4 5 1 3 1 3 64 14 19 Źródło – MZ-89. Kadra lekarzy pediatrów w ostatnich pięciu latach utrzymuje się na tym samym poziomie. Liczba lekarzy neonatologów wzrosła o pięciu specjalistów, natomiast lekarzy położnictwa i ginekologii zmalała z 251 w 2007 r. do 236 w 2011 r. Lecznictwo szpitalne Na terenie województwa kujawsko - pomorskiego funkcjonuje 43 szpitali ogólnych w tym 2 szpitale uniwersyteckie, 8 szpitali dla których organem założycielskim jest samorząd województwa,10 dla których organem założycielskim są samorządy powiatowe i gminne, 21 to szpitale przedsiębiorców, 1 szpital MON i 1 szpital MSWiA. Liczba oddziałów dziecięcych wynosi 28 z liczbą łóżek 843 (4401,4403, 4031, 4273,4071,4421). Liczba oddziałów noworodkowych 18 z liczbą łóżek 564. Liczba pododdziałów noworodkowych 5 z liczbą łóżek 94. Liczba oddziałów położniczo-ginekologicznych 25 z liczbą łóżek 958. Źródło: sprawozdanie MZ-29; rejestr podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Działalność oddziałów w 2011 r łóżka wskaźnik łóżek /10 000 ludności. pediatryczne 2,9 noworodkowe 3,1 położnico-ginekologiczne 4,7 Średnie wykorzystanie łóżka% 56,1% 35,9% 50,4% Źródło: sprawozdanie Mz-29. Liczba łóżek pediatrycznych wg powiatów. powiaty 1. aleksandrowski 2. brodnicki 3. chełmiński 4. golubsko-dobrzyński 5. inowroclawski 6. lipnowski 7. mogileński 8. nakielski 9. radziejowski 10. rypiński 11. sępoleński 12. świecki 13. toruński 14. tucholski 15. wąbrzeski 16. żniński 17. Bydgoszcz liczba łóżek 30 20 22 26 42 20 15 25 20 20 28 25 15 18 25 211 łóżka IOM 12 wsk./10.000 ludn. 5,3 2,6 4,2 5,7 2,5 3,1 3,2 7,3 4,8 4,5 6,8 2,5 1,5 3,7 1, 5 5,5 18. Grudziądz 90 5 19. Toruń 101 11 20. Włocławek 40 Źródło; rejestr podmiotów wykonujących działalność leczniczą. 9,1 4,9 2,9 Liczba łóżek pediatrycznych, położniczo-ginekologicznych i noworodkowych przekracza potrzeby lecznictwa szpitalnego .Średnie wykorzystanie łóżek w ciągu roku w tych oddziałach oscyluje w około 50%. Optymalne obłożenie powinno kształtować się na poziomie 80%. łóżek wykorzystanych w ciągu roku. Podstawowa opieka zdrowotna Na terenie województwa Kujawsko-Pomorskiego na dzień 31.12.2011 roku funkcjonowało 305 podmiotów wykonujących działalność leczniczą w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej. W podmiotach tych zatrudnionych było w osobach 1889 lekarzy w tym 507 lekarzy rodzinnych, 459 pediatrów i 636 innych specjalności .Pielęgniarek środowiskowo – rodzinnych 925 oraz 346 położnych środowiskowo – rodzinnych. Źródło: sprawozdanie MZ-11. Lekarska opieka profilaktyczna nad niemowlętami i dziećmi w wieku przedszkolnym Aktualnie obowiązujący system opieki lekarskiej nad małymi dziećmi polega nie tylko na leczeniu w chorobie, ale przede wszystkim na profilaktyce .Badania zdrowego dziecka odbywają się w pierwszym roku życia średnio co 6 – 8 tygodni w gabinecie lekarza podstawowe opieki zdrowotnej. Lekarz po zbadaniu dziecka ocenia prawidłowość jego rozwoju oraz stan jego zdrowia, informuje rodziców o postępie w rozwoju psycho-fizycznym dziecka, udziela wskazówek co do sposobu żywienia, zapobieganiu krzywicy, szczepieniach obowiązkowych i zalecanych itp. Ze względu na coraz częściej pojawiające się zjawiska społeczne takie jak przemoc w rodzinie i opisywane przez media tragiczne zdarzenia szczególnie z udziałem małych dzieci, należałoby zwiększyć liczbę niemowląt objętych opieką przez pielęgniarkę środowiskowo – rodzinną i lekarza w warunkach domowych. Wskaźniki opieki zdrowotnej nad dziećmi zdrowymi w wieku do 1 roku życia Lata % objętych opieką lekarską dzieci zdrowych w 1 miesiącu życia 2007 77,5 2008 80,6 2009 83,1 2010 81,3 2011 83,1 Źródło: sprawozdanie MZ-11. % objętych opieką lekarską dzieci zdrowych w 1 roku życia 91,1 92,2 95,1 95,5 97,2 Średnia liczba porad profilaktycznych lekarskich u dzieci do 1–go roku życia , kształtowała się na poziomie 5,1 – 5,3 porady na dziecko. Profilaktyczne badania lekarskie u dzieci i młodzieży (bilanse zdrowia )wg powiatów procentowy udział liczby dzieci i młodzieży zbadanych w liczbie dzieci podlegających badaniu w rocznikach. Powiat 2 4 1.aleksandrowski 99,7 98,8 2. brodnicki 88,5 86,4 3. bydgoski 72,7 56,1 4. chełmiński 85,2 76,1 5. golubsko-dobrzyń. 95,1 81,9 6. grudziądzki 92,4 94,7 7. Inowrocławski 85,8 79,9 8. lipnowski 95,1 94,7 9. mogileński 84,5 76,7 10. nakielski 80,5 75,1 11. radziejowski 97,9 90,1 12. rypiński 89,2 95,1 13. sępoleński 91,8 80,6 14. świecki 86,5 80,9 15. toruński 83,4 79,8 16. tucholski 54,8 55,2 17. wąbrzeski 96,8 93,4 18. włocławski 87,2 80,6 19. żniński 84,3 78,5 20. Bydgoszcz 75,9 54,7 21. Grudziądz 86,3 79,1 22. Toruń 89,1 82,6 23. Włocławek 63,6 49,9 Źródło: sprawozdanie MZ-11. 6 100,0 98,2 92,8 94.9 92,9 96,4 86,3 91,5 96,4 93,5 90,3 94,3 71,1 94,3 91,2 97,2 94,8 87,7 95,7 76,3 93,8 88,9 79,6 10 98,9 97,1 91,4 91,7 84,5 91,5 89,1 90,8 93,5 91,7 91,4 90,5 85,1 94,4 90,3 94,8 93,8 89,1 95,3 73,6 93,1 73,4 78,3 13 95,7 95,8 82,1 86,2 78,7 95,9 87,5 92,1 92,6 78,5 96,3 84,8 79,3 94,7 86,2 89,7 89,3 84,2 96,8 76,1 85,4 66,1 81,3 16 91,7 91,3 66,2 82,4 87,2 94,1 68,9 89,6 65,1 68,1 56,3 86,3 80,4 85,7 72,1 62,2 74,3 83,5 78,8 63,7 84,9 59,3 82,5 18/19 84,8 87,3 60,6 86,5 81,6 65,1 64,6 74,9 71,5 46,6 46,3 61,0 70,1 76,7 53,5 55,4 65,5 58,1 79,3 42,5 80,2 53,9 44,8 Realizacja zadań profilaktycznych wobec dzieci i młodzieży na terenie województwa wykonana jest na dość dobrym poziomie .Niepokój budzi jedynie obniżający się z roku na rok odsetek młodzieży 18/19 letniej ,której zapewniano profilaktyczne badania lekarskie w niektórych powiatach poniżej 50% podlegających badaniu .Efektem profilaktycznego badania lekarskiego powinna być wnikliwa ocena stanu zdrowia, wykrycie ewentualnych zaburzeń, zlecenie niezbędnych badań diagnostycznych, leczniczych, korekcyjnych, orzecznictwo dla potrzeb ucznia i szkoły, wskazówki dla pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania oraz udzielenie uczniom i ich rodzicom porady dotyczącej zachowań prozdrowotnych. Znaczny odsetek lekarzy nie dostrzega potrzeby wnikliwych badań profilaktycznych uczniów oraz ich ważnej roli społecznej i edukacyjnej. Niekorzystne doświadczenie młodzieży z tego rodzaju badaniem może ukształtować niekorzystną postawę wobec innych badań profilaktycznych realizowanych w późniejszym życiu. Odrębnym zagadnieniem jest specjalistyczna opieka pediatryczna. Okres oczekiwania na poradę u specjalisty jest długi, i często zniechęca młodzież do działań diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych. Najczęściej występujące choroby przewlekle i problemy zdrowotne (procentowy udział dzieci i młodzieży w wieku 0 – 18 lat, u których stwierdzono schorzenia, będących pod opieką lekarzy poz w stosunku do liczby dzieci i młodzieży danej grupie.) zniekształcenia kręgosłupa 4,96% zaburzenia refrakcji i akomodacji oka 4,57% dychawica oskrzelowa 2,48% otyłość 2,16% zaburzenia rozwoju 1,59% ogółem w 2011 roku dzieci i młodzież z problemami zdrowotnymi stanowiły 23,6% populacji. Źródło: sprawozdanie MZ-11. Umieralność niemowląt w rocznikach (zgony w pierwszym roku życia na 1000 urodzeń i liczby bezwzględne ) 2007 rok 133 6,1‰ 2008 rok 136 5,8‰ 2009 rok 147 6,3‰ 2010 rok 131 5,8‰ 2011 rok 126 6,1‰ Źródło: dane Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy. Współczynniki zgonów niemowląt 2011 roku i liczby bezwzględne wg. powiatów Powiaty zgony w liczbach bezwzględnych współczynniki 1. aleksandrowski 3 5,7‰ 2. brodnicki 7 7,6‰ 3. bydgoski 10 8,7‰ 4. chełmiński 4 6,9‰ 5. golubsko-dobrzyński 2 4,0‰ 6. grudziądzki 2 4,3‰ 7. inowrocławski 9 5,8‰ 8. lipnowski 5 6,7‰ 9. mogileński 5 10,7‰ 10. nakielski 4 4,1‰ 11. radziejowski 12. rypiński 3 5,9‰ 13. sępoleński 4 9,03‰ 14. świecki 3 2,9‰ 15. toruński 4 3,6‰ 16. tucholski 3 5,6‰ 17 .wąbrzeski 4 10,9‰ 18. włocławski 6 6,9‰ 19. żniński 8 10,1‰ 20. Bydgoszcz 20 6,1‰ 21. Grudziądz 4 4,2‰ 22. Toruń 8 4,1‰ 23. Włocławek 8 8,2‰ Źródło: dane Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy. Współczynnik umieralności niemowląt w 2011 roku w porównaniu z rokiem 2010 wzrósł o 0,2‰ Największe natężenie umieralności niemowląt notuje się w ciągu pierwszych 6 dni życia. Umieralność niemowląt jest zróżnicowana i zależy od wieku i masy urodzeniowej noworodka. Współczynnik umieralności okołoporodowej (0 - 6 dnia życia) w naszym województwie kształtuje się na poziomie 10,5%o i wzrósł w porównaniu z rokiem 2010 o 1,8‰ i jest najwyższy od 6 lat. Z ogólnej liczby 126 zmarłych niemowląt w 2011 roku 78,5% nastąpiła w okresie pierwszego tygodnia życia. Najczęstszą przyczyną zgonów w tej grupie wiekowej są zespoły niedotlenienia, zakażenia wewnątrzmaciczne, wady wrodzone, aberracje chromosomalne, choroby układu oddechowego. Umieralność okołoporodowa i umieralność niemowląt jest wyraźnie związana z masą urodzeniową noworodka. W 2011 roku 82% zgonów dotyczyło noworodków urodzonych poniżej 2500 g. Na terenie województwa Kujawsko – Pomorskiego profilaktyczna opieka zdrowotna nad kobietą, noworodkiem, niemowlęciem, dziećmi i młodzieżą realizowana jest na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 roku w sprawie organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą (Dz. U. Nr 139, poz. 1133), rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej z dnia 29 sierpnia 2009 roku (Dz.U. Nr 139, poz 1139 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 września 2010 roku w sprawie standardów postępowania oraz procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem (Dz. U. Nr 187, poz. 1259) przez odpowiednio przygotowaną kadrę lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarek i położnych środowiskowo – rodzinnych oraz pielęgniarek i higienistek szkolnych.