Projekt zajęć terenowych : ,,Poznaję środowisko, w którym żyję”.
Transkrypt
Projekt zajęć terenowych : ,,Poznaję środowisko, w którym żyję”.
Studia podyplomowe : Nauczyciel przyrody. Przedmiot : Geografia. Prowadzący : dr Anna Dębicka Projekt zajęć terenowych : ,,Poznaję środowisko, w którym żyję”. Opracowanie : Anna Włodarczyk Temat : Poznaję środowisko, w którym żyję. Klasa : IV Czas trwania zajęć : 5 godzin lekcyjnych Cele zajęć : • Poznanie najbliższego środowiska i specyfiki swojego regionu. • Rozwijanie zainteresowania przyrodą. • Rozwijanie umiejętności prowadzenia obserwacji i wykonywania pomiarów. • Kształcenie umiejętności w zakresie współpracy i działania w grupie. • Rozwijanie wrażliwości ekologicznej i poczucia odpowiedzialności za ochronę dóbr przyrody. Miejsce zajęć : • boisko szkolne w Dobrzykowicach na terenie gminy Czernica. • miejscowości leżące na trasie przejazdu autokarem w obrębie gmin Czernica i Jelcz - Laskowice (Kamieniec Wrocławski, Jeszkowice, Czernica, Łęg). • rezerwat Łacha - Jelcz na terenie gminy Jelcz - Laskowice. Metody pracy : • obserwacja bezpośrednia, • pomiary, • praca z mapą turystyczną i planem, • ćwiczenia ukierunkowane kartami pracy, • pogadanka. Środki dydaktyczne : • mapa turystyczna - okolice Wrocławia, • plan rezerwatu Łacha – Jelcz, • atlasy roślin, • kompasy, • taśma miernicza, • karty pracy. Przedstawienie miejsca odbywania zajęć i charakterystyka jego środowiska przyrodniczego : Gmina Czernica leży w województwie dolnośląskim, powiecie wrocławskim. Zajmuje powierzchnię 84,18 km2. Graniczy z miastem Wrocław, gminami: Jelcz - Laskowice, Długołęka, Oleśnica, Oława, Święta Katarzyna. Gmina Czernica jest gminą wiejską. Granicząc bezpośrednio z obszarem wrocławskiej aglomeracji miejsko - przemysłowej, wchodzi częściowo w skład strefy funkcjonalnej miasta Wrocławia. Przez teren gminy prowadzi droga krajowa relacji Wrocław - Oława Opole oraz zelektryfikowane dwie linie kolejowe. Podstawowym bogactwem naturalnym gminy jest kruszywo naturalne (piasek, żwir). Obszar gminy zamieszkuje ok. 7.450 osób, w 13 wsiach sołeckich : Czernica, Wojnowice, Chrząstawa Wielka , Chrząstawa Mała, Nadolice Wielkie, Nadolice Małe, Krzyków, Dobrzykowice, Kamieniec Wrocławski, Łany, Gajków, Jeszkowice, Ratowice. Pod względem fizjograficznym gmina leży w środkowej części Niziny Śląskiej i mezoregionie - Równiny Wrocławskiej. Część gminy leży w obrębie Równiny Jelczańskiej. Morfologia obszaru gminy nie jest zróżnicowana. Maksymalne różnice wysokości nie przekraczają 15 m. W południowo - wschodniej części gminy osiągają wartości rzędu 131 m n.p.m. w części północno - zachodniej 119 m n.p.m. Gmina Czernica należy do najcieplejszych gmin na terenie Polski. Średnia temperatura stycznia 1,1 oC, średnia temperatura lipca 18,8 oC. Roczna suma opadów ok.600 mm. Okrywa glebowa pozostaje w ścisłym związku z budową geologiczną i stosunkami wodnymi. Na terenach leżących wyżej wytworzyły się gleby pseudobielicowe i brunatne, dając podstawę gruntom ornym. W obniżeniach terenu występują mady, gleby glejowe i mursze będące podstawą użytków zielonych. Przewaga gleb słabych, wytworzonych z piasku. Gmina pełni funkcje : mieszkaniowo - rekreacyjną, rolniczą i produkcyjną. Posiada duże tereny pod inwestycje zarówno mieszkaniowe jak i przemysłowo-składowe i usługowe. Atutem gminy są również tereny rekreacyjne : lasy i tereny śród leśne oraz zbiorniki wodne. Tereny te nadają się na rozwój bazy turystyczno rekreacyjnej. Przebieg zajęć w obrębie poszczególnych stanowisk pracy. L.p. 1. Miejsce obserwacji / stanowisko pracy Boisko szkolne. Szczegółowa tematyka zagadnienia - Zapoznanie z celem i przebiegiem zajęć terenowych. - Orientacja mapy w okolicy szkoły. - Określenie trasy i kierunku przejazdu. Oczekiwane osiągnięcia ucznia - Zna cel zajęć i ich przebieg. - Orientuje mapę. - Na mapie wskazuje miejsce, w którym się znajduje oraz miejsce, do którego pragnie dotrzeć. - Określa kierunek geograficzny, w którym będzie się przemieszczać. - Oblicza długość trasy posługując się skalą mapy. 2. Trasa przejazdu. - Wypisuje różne elementy krajobrazu. - Obserwacja krajobrazu w trakcie - Rozpoznaje krajobraz naturalny i przejazdu autokarem. przekształcony przez człowieka. - Rozróżnianie krajobrazu naturalnego i wytworzonego przez - Dokonuje podziału elementów przyrody na ożywione i nieożywione. człowieka. - Klasyfikowanie elementów przyrody na ożywione i nieożywione. 3. Rezerwat Łacha – Jelcz. - Określenie zasad zachowania się w rezerwacie i innych obszarach chronionych. - Oznaczanie obiektów przyrodniczych będących pod ochroną. - Analizowanie mapy turystycznej i planu rezerwatu. - Rozpoznawanie roślin chronionych w rezerwacie. - 0kreśla właściwe zachowanie turystów przebywających na terenie rezerwatu. - Rysuje oznakowanie rezerwatu i pomnika przyrody. - Określa położenie i elementy przyrody leżące na terenie rezerwatu. - Przedstawia krótką charakterystykę rezerwatu. - Odnajduje i rozpoznaje rośliny chronione w rezerwacie. 4. Rezerwat Łacha - Jelcz. Pomniki przyrody. - Omówienie jednej z form ochrony przyrody (pomniki przyrody). - Określanie gatunku drzew przy pomocy atlasu. - Szacowanie i mierzenie grubości pnia. - Obliczanie średniego wieku drzewa. - Szkicowanie drzewa - pomnika przyrody. - uzasadnianie konieczności ochrony przyrody. - Definiuje pojęcie pomnik przyrody. - Wymienia obiekty przyrodnicze, które mogą być pomnikami przyrody. - Określa gatunek drzew. - Szacuje i mierzy grubość pnia drzewa. - Oblicza średni wiek drzewa. - Szkicuje drzewo będące pomnikiem przyrody. - Wyjaśnia konieczność ochrony wybranego obiektu przyrodniczego. 5. Las na terenie rezerwatu Łacha - Jelcz. - Orientowanie się w terenie bez mapy. - Wyznaczanie w terenie kierunków głównych różnymi sposobami. - Wyznacza kierunek północny według przedmiotów terenowych. - Wyznacza kierunek północny za pomocą kompasu. - Wyznacza pozostałe kierunki na linii widnokręgu. 6. Boisko szkolne. - Omówienie i ocena efektów pracy uczniów. - Refleksja na temat formy i przebiegu zajęć. - Dokonuje oceny własnej pracy wskazując sukcesy i trudności. - Dzieli się refleksją na temat formy i przebiegu zajęć. Rezerwat przyrody - florystyczny Łacha – Jelcz został utworzony na podstawie zarządzenia ministra leśnictwa z dnia 25.04.1954 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody w celu zachowania ze względów naukowych naturalnego środowiska chronionego gatunku rośliny wodnej pod nazwą kotewka – orzech wodny (Trapa natans). Rezerwat jest położony w oddziale 54, pododdziale c Leśnictwa Jelcz .Rozpościera się on na piaszczystej mieliźnie po prawej stronie Odry i obejmuje fragment starorzecza Odry wraz z otaczającym go terenem porośniętym lasem łęgowym i roślinnością o charakterze bagiennym. Od koryta Odry jest oddalony o około 500 m i leży w pobliżu uczęszczanej drogi Jelcz-Oława w miejscu gdzie znajduje się przystanek PKS Jelcz-Wały. Powierzchnia obiektu wynosi 14,62ha.,natomiast lustro wody mierzy ok.6 ha. Powierzchnia wodna jest obecnie podzielona na dwie nierówne części. Większa zajmuje północną i północno-zachodnią część rezerwatu- tu masowo występuje grążel żółty ,mniej licznie grzebienie białe i tu jest stanowisko kotewki. Mniejsza część leży przy jego południowo-wschodnim krańcu-małe oczko wodne , płytkie zarastające w szybkim tempie ale z licznymi gatunkami zasługującymi na ochronę. Część środkowa rezerwatu jest zarośnięta przez trzcinę, turzyce i inne gatunki hydrofilne. Na terenie rezerwatu znajdują się też stanowiska innych roślin chronionych tj.: bluszcz pospolity, kalina koralowa, konwalia majowa, kruszyna pospolita, śnieżyczka przebiśnieg. Rezerwat leży w najcieplejszym regionie Polski. Średnia temperatura roczna wynosi 8,7 º C . Roczna suma opadów sięga 590600 mm . 82 % opadów przypada na okres letni. Okres wegetacji trwa 230 dni. Przeważają wiatry południowo-zachodnie i zachodnie. Fauna rezerwatu to między innymi : szczupak, leszcz, ukleja, amur biały, tołpyga, sandacz, okoń, traszka zwyczajna i grzebieniasta, żaba wodna, jeziokowa i trawna. jaszczurka żyworodna i zwinka, zaskroniec zwyczajny. trzciniak ,łabędź niemy, zimorodek .kania czarna i ruda, karczownik i piżmak. Obecnie trwają prace związane z ustanowieniem parku krajobrazowego Dolina Odry II, obejmującego dolinę tej rzeki, powyżej miasta Wrocławia aż do granicy województwa opolskiego, wraz z dolina rzeki Smortawy. Literatura: 1.Mapa turystyczna – Okolice Wrocławia skala 1:100 000. 2.Dokumentacja Urzędu Gminy w Czernicy – Informacje o gminie Czernica. 3. Przewodnik po ziemi jelczańsko-laskowickiej.- K.Wróblewski, A.Pasternak. 4.Dokumentacja rezerwatu Łacha-Jelcz - Praca zbiorowa 5.Edukacja przyrodnicza w szkole podstawowej –1-2/2001 MAPA TURYSTYCZNA OKOLICE WROCŁAWIA SKALA 1:100 000 Karta pracy nr 1 Zadanie 1 Zorientuj mapę zgodnie z instrukcją : 1. Sprawdź czy w pobliżu nie ma magnesów zakłócających działanie kompasu. 2. Przyłóż kompas do ramki mapy. 3. Ułóż mapę tak, by ramka pokryła się z igłą magnetyczną wskazującą kierunek N-S. Zadanie 2 1. Na mapie zaznacz miejsce, w którym się znajdujesz oraz miejsce, do którego pragniesz dotrzeć. 2. Określ kierunek geograficzny, w którym będziesz się przemieszczać. 3. Zaproponuj trasę przejazdu. Zaznacz ją kolorową linią na mapie. 4. Zmierz odległość na mapie i oblicz długość trasy posługując się skalą mapy. Zadanie 3 Po wykonaniu zadań 1 i 2 uzupełnij tabelkę i poniższy tekst : Tu jestem : Tu będę : Obiekt Miejscowość Gmina Województwo Aby dotrzeć do rezerwatu przyrody Łacha - Jelcz muszę przemieszczać się w kierunku ............................................................ . Odległość na mapie między miejscowościami Dobrzykowice a Jelcz – Laskowice wynosi : ................................................................... . Odległość między tymi miejscowościami w rzeczywistości wynosi : ................................................................................................................................. Karta pracy nr 2 Zadanie 1 W trakcie przejazdu autokarem obserwuj krajobraz i wypisuj jego elementy. Zadanie 2 Uporządkuj zaobserwowane elementy krajobrazu wpisując je w poszczególne rubryki tabeli. Krajobraz Naturalny Ożywiony Nieożywiony Przekształcony Zadanie 3 Spróbuj odpowiedzieć na pytania: 1. Które elementy krajobrazu dominują na obserwowanym terenie? 2. Jaki to typ krajobrazu? Karta pracy nr 3 Znajdujemy się na terenie rezerwatu przyrody Łacha - Jelcz. - Czy wiesz co to jest rezerwat? - Po co tworzy się rezerwaty? - Co podlega ochronie na terenie takiego obszaru? Posłuchaj wyjaśnień nauczyciela i zastosuj swoje nowe wiadomości do wypełnienia tej karty pracy. Zadanie 1 Rezerwat przyrody jest to : ..................................................................... ................................................................................................................. ................................................................................................................. Zadanie 2 Narysuj oznakowanie rezerwatu przyrody. Zadanie 3 Opracuj w grupie zasady, których należy przestrzegać na obszarach chronionych. Zadanie 4 Rezerwat przyrody Łacha - Jelcz został utworzony w celu : ................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. Zadanie 3 Przeanalizuj plan rezerwatu i ustal elementy przyrody, które wchodzą w jego skład. Przedstaw jego krótką charakterystykę. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. Zadanie 4 Poruszając się po rezerwacie obserwuj rośliny. Posługując się atlasem spróbuj je rozpoznać. Ustal, które z nich należą do gatunków chronionych. Kart pracy nr 4 Widzisz dwa drzewa, które są pomnikami przyrody. Zadanie 1 Co to jest pomnik przyrody? Jakie obiekty przyrodnicze mogą być uznane za pomniki przyrody? Zadanie 2 Obejrzyj dokładnie oba drzewa i posługując się atlasem ustal do jakiego gatunku należą. Drzewa, które oglądam to : ................................................................... Zadanie 3 Oszacuj, a następnie zmierz grubość pnia jednego z nich na wysokości 1 m. Spróbuj ustalić wiek tego drzewa posługując się następującym wzorem : Średni wiek drzewa = ½ ( ½ obwodu drzewa + 1/3 obwodu ). Moje drzewo ma ................ lat. Zadanie 4 Narysuj swoje drzewo. Pamiętaj o oznaczeniu, że jest ono pomnikiem przyrody. Wyjaśnij koledze/koleżance, dlaczego powinniśmy je chronić. Karta pracy nr 5 Zadanie 1 Jesteś na skraju lasu. Masz za zadanie określić strony świata bez mapy. W tym celu przeprowadź następujące obserwacje : 1. Obejrzyj dokładnie pnie drzew, zwróć uwagę na położenie mchów i porostów. 2. Popatrz na stojące samotnie drzewo, zwróć uwagę na rozgałęzienia jego korony. 3. Widzisz mrowisko, zobacz z której strony jest ono bardziej strome. 4. Obejrzyj pień ściętego drzewa. Czy słoje przyrostu rocznego są ułożone jednakowo blisko od siebie ze wszystkich stron? Na podstawie przeprowadzonych obserwacji spróbuj wyznaczyć kierunek geograficzny północny. Czy znasz jeszcze inny sposób wyznaczenia kierunku północnego? Zadanie 2 Wyznacz kierunek północny posługując się kompasem. Czy potwierdziły się twoje wcześniejsze przypuszczenia. Zadanie 3 Po wyznaczeniu kierunku północnego określ pozostałe kierunki główne. Zadanie 4 Uzupełnij poniższy tekst : Kierunek północny można określić według przedmiotów terenowych. Mchy i porosty na pniach drzew najsilniej rozwijają się od strony ............................................ . Korony samotnie rosnących drzew są bardziej rozrośnięte od strony .......................... . Kopce mrowisk są zwykle bardziej strome od strony ............................ ................................................................................................................. Słoje widoczne na pniach ściętych drzew są wyraźnie szersze od strony ...................................................................................................... Twój cień rzucany na ziemię w południe wskazuje kierunek ................ ................................................................................................................. Karta pracy nr 6 0dpowiedz szczerze na pytania : 1. Zadania zawarte w kartach pracy były dla mnie : a) zbyt trudne, b) trudne, ale możliwe do wykonania, c) w sam raz, d) zbyt łatwe. 2. Najciekawsze było zadanie (napisz, o co w nim chodziło) : ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. 3. Na zajęciach byłem : a) aktywny, b) średnio aktywny, c) bierny. 4. Zaznacz krzyżykiem na skali swój stopień zainteresowania tematem zajęć : 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 5. Zaznacz krzyżykiem na skali swój stopień zadowolenia z zajęć : 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10