Informacja z realizacji Programu za 2013 r.

Transkrypt

Informacja z realizacji Programu za 2013 r.
Informacja z realizacji
Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013r.
oraz
Programu Promocji i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście
Chełm na lata 2012- 2015 za 2013 rok
Chełm 2014r.
Spis treści
I. REALIZACJA ZADAŃ WYNIKAJĄCYCH Z PROGRAMU PROMOCJI I OCHRONY
ZDROWIA W MIEŚCIE CHEŁM NA 2013 ROKU..................................................................3
II. REALIZACJA ZADAŃ WYNIKAJĄCYCH Z PROGRAMU PROMOCJI I OCHRONY
ZDROWIA PSYCHICZNEGO W MIEŚCIE CHEŁM NA LATA 2012 – 2015 W ROKU 2013
............................................................................................................................................19
III. PODSUMOWANIE .........................................................................................................31
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 2 z 34
I REALIZACJA ZADAŃ WYNIKAJĄCYCH Z PROGRAMU PROMOCJI I OCHRONY
ZDROWIA W MIEŚCIE CHEŁM NA 20123 ROK
Uchwałą Nr XXVI/229/12 z dnia 28 grudnia 2012 r. Rada Miasta Chełm przyjęła
„Program Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013r.”, w ramach którego
kontynuowano realizacje następujących zadań:
1. Zwiększenie dostępności do podstawowych badan przesiewowych w grupie tzw
chorób cywilizacyjnych poprzez realizacje wieloletnich programów profilaktycznych
opracowywanych i wdrażanych przez Miejski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki
Zdrowotnej w Chełmie.
2. Działania na rzecz zapobiegania chorobom zakaźnym i wirusowym.
3. Realizacja programów na rzecz promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej.
4. Działania na rzecz zapobiegania chorobom wynikającym ze spożywania alkoholu
i narkotyków oraz palenia tytoniu.
5. Działania na rzecz promocji i ochrony zdrowia psychicznego.
6. Pomoc doraźna w stanach nagłego zagrożenia życia.
7. Działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
8. Współpraca z Powiatową Stacją Sanitarno – Epidemiologiczną w Chełmie.
9. Współpraca ze Stowarzyszeniem Zdrowych Miasta Polskich.
10. Realizacja kalendarza dni ekologii i promocji zdrowia na 2013r.
1.
Zwiększenie
dostępności
do
podstawowych
badań
przesiewowych
w grupie tzw. chorób cywilizacyjnych poprzez realizację wieloletnich
programów profilaktycznych opracowanych i wdrażanych przez Miejski
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Chełmie
W 2013r. Miejski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Chełmie
realizował cztery programy profilaktyczne współfinansowane z budżetu Miasta Chełm,
tj.:
1) program profilaktyki gruźlicy i raka płuc,
2) program profilaktyki osteoporozy,
3) program profilaktyki chorób układu krążenia,
4) program profilaktyki raka piersi.
Na kontynuację realizacji powyższych programów Miejski Samodzielny Publiczny
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 3 z 34
Zakład Opieki Zdrowotnej w Chełmie otrzymał dotację w wysokości 400 000,00 zł.
Ocena
efektów
programów
profilaktycznych
realizowanych
przez
Miejski
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej za 2013r. została przekazana
Przewodniczącemu Rady Miasta Chełm w lutym 2014r. i była przedmiotem obrad Komisji
Rodziny, Zdrowia i Ochrony Środowiska w dniu 26 marca.
2.
Działania na rzecz zapobiegania chorobom zakaźnym i wirusowym
Kontynuacja realizacji programu zapobiegania chorobom zakaźnym poprzez
szczepienia przeciwko pneumokokom.
W 2013r. kontynuowano realizację Programu Ochrony Dzieci z Miasta Chełm przed
Inwazyjną Chorobą Pneumokokową. Celem Programu była kontynuacja szczepień dzieci
urodzonych w 2009r. oraz rozpoczęcie szczepień wśród dzieci urodzonych w 2010r.
Na
kontynuację
Samodzielnemu
realizacji
Publicznemu
powyższego
Zakładowi
Opieki
Programu
przekazano
Zdrowotnej
w
Miejskiemu
Chełmie
dotację
w wysokości 50 000,00 zł.
Szczegółowe informacje dotyczące realizacji tego zadania zostały przedstawione
w Ocenie efektów programów profilaktycznych realizowanych przez Miejski Samodzielny
Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Chełmie za 2013r, zostały przedstawione i przyjęte
na posiedzeniu Komisji Rodziny, Zdrowia i Ochrony Środowiska w dniu 26 marca 2014r.
3.
Realizacja programów na rzecz promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej
Zgodnie z listą zadań priorytetowych stanowiącą element Programu Współpracy
Miasta Chełm z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi
działalność pożytku publicznego na 2013r. (Załącznik do uchwały Nr XXIV/270/12 Rady
Miasta Chełm z dnia 29 października 2012r. w sprawie Programu Współpracy Miasta
Chełm z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność
pożytku publicznego na 2013 rok) konkurs ofert na realizację zadań w zakresie
ochrony zdrowia, promocji zdrowia, w tym również działań na rzecz osób
niepełnosprawnych obejmował nw. zadania:
1) profilaktykę chorób społecznych i cywilizacyjnych (w tym chorób układu krążenia,
cukrzycy) poprzez propagowanie zasad zdrowego odżywiania i aktywności
fizycznej, ze szczególnym uwzględnieniem osób powyżej 50 r.ż. oraz osób
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 4 z 34
niepełnosprawnych
2) profilaktykę nowotworów (ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów płuc,
piersi, szyjki macicy) – skierowana do ogółu społeczności lokalnej,
3) przeciwdziałanie nadwadze i otyłości u dzieci i młodzieży poprzez propagowanie
zasad zdrowego odżywiania i aktywności fizycznej,
4) profilaktykę zaburzeń odżywiania,
5) zapobieganie wadom postawy u dzieci poprzez aktywny tryb życia,
6) promowanie
prozdrowotnych
zachowań
społecznych
ze
szczególnym
uwzględnieniem honorowego krwiodawstwa oraz edukacja młodzieży w zakresie
znajomości swojej grupy krwi,
7) promocję zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym.
Na realizację ww. zadań zaplanowano w budżecie Programu kwotę: 20 000,00 zł.
W roku 2013 ogłoszone zostały dwa konkursy ofert, na które wpłynęło łącznie
dziesięć ofert organizacji pozarządowych. Siedem spośród nich zostało odrzuconych
w wyniku oceny formalniej, jedna wyniku oceny merytorycznej Komisji Konkursowej.
Dotacje otrzymały dwie organizacje pozarządowe na realizacje nw zadań:
Lp.
Nazwa
Nazwa zadania
Wysokość
organizacji
dofinansowania
pozarządowej
PLN
1.
Polski Czerwony
Krzyż Lubelski
Oddział Okręgowy
ul. Puchacza 6
20-323 Lublin
(pierwszy
konkurs)
Organizacja
Obchodów Dni
Honorowego
Krwiodawstwa
Polskiego
Czerwonego Krzyża
(okolicznościowe
spotkanie dla
honorowych dawców
PCK)
3 363,84 zł
Krótka charakterystyka
realizowanego zadania
W ramach zadania Stowarzyszenie
zorganizowało w dniu 29.11.2013r.
spotkanie z krwiodawcami z trzech
klubów HDK PCK tj. Klubu HDK PCK
przy Oddziale Rejonowym PCK w
Chełmie, Klubu HDK PCK przy
WSSM i KS w Chełmie i klubu HDK
PCK przy gminie Rejowiec. Podczas
uroczystości
wręczono
Odznaki
Honorowego Dawcy Krwi oraz
nagrody dla szkół i uczelni za I, II i III
miejsce w X Edycji Turnieju Młoda
Krew Ratuje Życie.
W trakcie spotkania dyskutowano na
temat roli i znaczenia krwiodawstwa
dla współczesnej medycyny.
W ramach zadania wysłano 220
zaproszeń na organizowane w dniu
29.11.2013r. spotkania w którym
wzięło ok. 180 osób, zabezpieczono
również
poczęstunek
dla
150
uczestników spotkania.
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 5 z 34
2.
W ramach zadania Chełmskie
Towarzystwo Krzewienia Kultury
Fizycznej w Chełmie prowadziło
zajęcia gimnastyki korekcyjnej na
salach korekty dla dzieci z 10
Przedszkoli
Miejskich.
Zajęcia
prowadzone były w 33 grupach
wzięło w nich udział 384 dzieci.
W
dniu
10
grudnia
2013r.
przeprowadzono
Olimpiadę
Dzieci ,,Mikołajki 2013” w której
uczestniczyło 400 dzieci z miejskich
placówek przedszkolnych.
Chełmskie
Zapobieganie wadom 12 487,00 zł
Towarzystwo
postawy u dzieci
Krzewienia Kultury poprzez aktywny tryb
Fizycznej
życiaul. I Pułku
„Gimnastyka
Szwoleżerów 15a korekcyjna dla dzieci”
22-100 Chełm
(drugi konkurs)
3.
Suma:
15 850,84 zł
W ramach realizacji programów na rzecz promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej
w 2013r. kontynuowany był projekt Szkoła Promująca Zdrowie, do którego należą 33
placówki oświatowo – wychowawcze z terenu miasta Chełm działające w nw. obszarach:
1) promocji zdrowego stylu życia,
2) zapobiegania uzależnieniom,
3) uwzględniania zasad prawidłowego odżywiania – zapobieganie otyłości u dzieci
i młodzieży;
4) zdrowia
psychicznego
(m.in.
właściwe
relacje
interpersonalne
w
szkole,
w domu, zapobieganie stresom i niepowodzeniom),
5) bezpieczeństwa w szkole.
Do działań podejmowanych z zakresu promocji zdrowia - przedsięwzięć
zrealizowanych w ww. obszarach należy zaliczyć udział Zespołu Szkół Ekonomicznych
i III Liceum Ogólnokształcącego w Chełmie (ul. Sienkiewicza 22) w realizacji VI edycji
Ogólnopolskiego Programu "Mam Haka na Raka" poświęconej w roku 2013 profilaktyce
nowotworu skóry – czerniakowi.
Celem nadrzędnym przedsięwzięcia była promocja badań profilaktycznych
w kierunku raka skóry zarówno wśród uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych
jak również ich rodziców oraz społeczności lokalnej, zaangażowanie młodzieży w proces
budowania świadomego zdrowotnie społeczeństwa, przełamanie tabu związanego
z chorobami nowotworowymi, zachęcenie młodych ludzi do podejmowania działań
prozdrowotnych.
Realizatorami
i
pomysłodawcami
działań
byli
uczniowie
Zespołu
Szkól
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 6 z 34
Ekonomicznych i III Liceum Ogólnokształcącego w Chełmie, tworzący zespół „Blacker”.
Przedsięwzięcie realizowane było w trzech etapach:
1) Faza przygotowawcza - trwająca od 1.12.2012 do 11.01.2013, obejmowała m.in.:
a) umieszczenie
szkoły
informacji
o
/www.ekonomy.pl/
realizacji
oraz
programu
stworzenie
na
stornie
strony
internetowej
internetowej
zespołu /www.blacker.hpu.pl/;
b) przegotowanie prezentacji multimedialnej dotyczącej profilaktyki raka skóry;
c) zaprojektowanie i wydanie ulotek informacyjnych dotyczących objawów oraz zasad
profilaktyki czerniaka;
d) przygotowanie wystawy informacyjnej dotyczącej podstawowych wiadomości o raku
skóry, przyczynach, objawach, profilaktyce, leczeniu;
e) nawiązanie współpracy z lekarzami specjalizującymi się w dermatologii;
f) wykonanie koszulek z logo programu i logo szkoły;
2) Faza realizacyjna – trwająca od 11.01.2013 do 28.02.2013 obejmowała m.in.:
a) przekazanie informacji do lokalnych mediów na temat planowanych w ramach
realizacji programu działań;
b) wystawa informacyjna na korytarzu szkolnym "Profilaktyka raka skóry";
c) przeprowadzenie lekcji przez Zespól "Blacker" we wszystkich klasach ZSE i III LO
na temat profilaktyki raka skóry z zastosowaniem prezentacji multimedialnej;
d) zapoznanie rodziców uczniów wszystkich klas z programem i profilaktyką raka
skóry, rozdanie ulotek informacyjnych ;
e) Dzień Hakowicza na deptaku przy ul. Lwowskiej - 4.02.2013r.,
•
rozdanie 650 ulotek infomacyjno – profilaktycznych na temat raka skóry;
•
zebranie 115 podpisów pod deklaracja "Zachęcę jedną osobę do wykonania
badania profilaktycznego"
•
promocja Dnia Drzwi Otwartych w ośrodkach onkologicznych;
•
wystawa zdjęć czerniaka na sztalugach;
f) Konferencja Naukowa „MAM HAKA NA CZERNIAKA” w ZSE i III LO –
7.02.2013r.
Na zakończenie VI edycji Programu zorganizowano konferencję naukową pod
hasłem „MAM HAKA NA CZERNIAKA” Podczas konferencji odbyły się wykłady jak
również spektakl profilaktyczny pt.: „Czarno na białym”, prezentacje multimedialne,
podsumowano działania młodzieży – zespołu „ Blacker”.
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 7 z 34
Wykłady przeprowadzili: dr Monika Żołędziowska – lekarz dermatolog Oddziału
Dermatologii
Samodzielnego
Publicznego
Wojewódzkiego
Szpitala
Specjalistycznego w Chełmie, dr Wiesław Godzisz – urolog, chirurg, ordynator
Oddziału
Urologii
Samodzielnego
Publicznego
Wojewódzkiego
Szpitala
Specjalistycznego w Chełmie, Iwona Jakobiuk – kosmetolog, Wiesław Wójtowicz –
założyciel Stowarzyszenia Chorych na Czerniaka.
Podczas konferencji nagrodzono laureatów konkursu plastycznego na plakat pt:
„Bądź cwaniakiem , walcz z czerniakiem” w kategoriach szkoły gimnazjalne i szkoły
ponadgimnazjalne.
3) Faza podsumowująca – trwająca od 28.02.2013 do 5.03.2013 – obejmująca
przygotowanie sprawozdania z realizacji programu.
Powyższe działania zostały dofinansowane ze środków Programu w kwocie:
2 000, 00 zł.
Realizując
założenia
Miejskiej
Sieci
Szkół
Promujących
Zdrowie
Zespół
Wychowania i Pomocy Psychologiczno – Pedagogicznej Nr 1 w Chełmie
(ul. Trubakowska 59) zorganizował 15 listopada 2013r. XIII Konferencję Miejskiej Sieci
Szkół Promujących Zdrowie pt „Przepis na zdrowe życie czyli higiena, odżywianie
i profilaktyka”.
Konferencja poświęcona była podsumowaniu działań Sieci Szkół Promujących
Zdrowie, które realizowane były w roku szkolnym 2012/2013, a także podkreśleniu istoty
zachowań profilaktycznych. W spotkaniu uczestniczyło ok. 40 osób – władze miasta,
członkowie
zespołu
wspierającego
Sieć
Szkół
Promujących
Zdrowie,
szkolni
koordynatorzy programu „Szkoła Promująca Zdrowie”, nauczyciele, rodzice, uczniowie.
Spotkanie rozpoczęto występem młodzieży z grupy PaT z ZWiPPP Nr 1 w Chełmie.
Prelegenci przedstawili wykłady z zakresu profilaktyki zdrowia i leczenia. Pani Ewa Herbut
– Szustkowska, będąca przedstawicielem firmy zajmującej się badaniami słuchu
opowiedziała
o przyczynach niedosłuchów i ich leczeniu, dr n.med Rafał Celiński
z Centrum Kardiologii w Chełmie wskazał kierunki działań profilaktycznych z zakresu
chorób układu krążenia, Jerzy Robak – Sobolewski opowiedział o biochemicznej analizie
stanu odżywienia organizmu..
Podczas konferencji ogłoszono wyniki międzyszkolnego konkursu pod hasłem
„Przepis na zdrowe życie”. Komisja konkursowa oceniła prace plastyczne, których
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 8 z 34
autorami byli uczniowie przedszkoli, szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z terenu
miasta Chełm. Autorom prac wręczono dyplomy oraz nagrody rzeczowe.
Uczniowie ZWiPPP Nr 1 w Chełmie wspólnie z nauczycielami przygotowali dla
uczestników konferencji zdrowe przekąski i ciasta.
Koszt zorganizowania powyższych działań finansowany był ze środków Programu
w wysokości: 1 362,82 zł.
Zespół
Rewalidacyjno-Terapeutyczny
Gimnastyka
Korekcyjno-Kompensacyjna
(ZRT - GKK) w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej Nr 1 w Chełmie, w roku 2013
kontynuował zadania z zakresu gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej, mającej na celu
korekcję wad postawy u dzieci i młodzieży.
Z tego rodzaju zajęć specjalistycznych
korzystali uczniowie ze wszystkich chełmskich placówek oświatowo - wychowawczych od
5 do 19 roku życia. Dzieci były przyjmowane ze skierowaniem od lekarza rodzinnego,
a w uzasadnionych przypadkach dodatkowo od lekarzy ortopedów. Zajęcia w Zespole
Rewalidacyjno-Terapeutycznym prowadzili
fizjoterapeuci, którzy po dokonaniu oceny
postawy ciała również informują rodziców o konieczności dodatkowej konsultacji
ortopedycznej. Rehabilitacją objęto dzieci z wadami postawy, skoliozą, powiększoną
lordozą, płaskostopiem, koślawością kolan i stóp, deformacją klatki piersiowej i innymi
schorzeniami narządu ruchu.
Celem głównym ZRT-GKK jest korygowanie istniejących zaburzeń statyki ciała
i doprowadzenie jej w miarę możliwości do stanu jak najbardziej prawidłowego oraz
kształtowanie psychomotoryki i harmonijnego rozwoju narządu ruchu.
W ZRT-GKK w roku szkolnym 2012/2013 było zatrudnionych troje fizjoterapeutów
oraz pracownik administracyjny (2 razy w tygodniu). Zajęciami objęto łącznie 199 dzieci
w 24 grupach ćwiczebnych (w tym z rehabilitacji indywidualnej skorzystało 85 dzieci).
Z zajęć na pływalni skorzystało 117 dzieci.
Ilość godzin tygodniowo przeznaczonych na rehabilitację dzieci to 60 (w tym 18 godzin
na rehabilitację indywidualną dla dzieci z zaawansowanymi, złożonymi wadami postawy).
W II semestrze roku szkolnego 2012/2013 został przeprowadzony cykl zajęć
informacyjno – instruktażowych dla rodziców i dzieci uczęszczających na zajęcia
gimnastyki korekcyjnej. Zajęcia składały się z dwóch części: teoretycznej i praktycznej.
Część teoretyczna miała na celu przybliżenie rodzicom problematykę wad postawy,
natomiast część praktyczna zawierała zestaw ćwiczeń dla dzieci do wykonywania
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 9 z 34
w warunkach domowych oraz wskazówki dla rodziców.
W 2013r., już po raz piąty w każdy czwartek sierpnia w godzinach od 9.00
do 11.00 obok budynku Urzędu Miasta Chełm przy ul. Obłońskiej 20 miała miejsce
prozdrowotna akcja plenerowa pod nazwą „Sierpień ze zdrowiem 2013.”
W akcji koordynowanej przez Urząd Miasta Chełm (Wydział Spraw Społecznych)
brało udział sześć podmiotów, tj.:
1) Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Chełmie,
2) Miejski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Chełmie,
3) Stacja Ratownictwa Medycznego w Chełmie,
4) Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Chełmie,
5) Lokalny Koordynator w Ramach Stowarzyszenia Zdrowych Miast Polskich,
6) Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Centrum Kardiologii Chełm
jak również firmy prowadzące bezpłatne badania słuchu: GEERS Oddział Chełm oraz ACS
SŁUCHMED Sp. z o.o. i Wspólnicy Spółka Komandytowa.
Ponadto pomoc organizacyjno-techniczną zapewniały: Okręgowa Izba Pielęgniarek
i Położnych w Chełmie, Chełmski Dom Kultury w Chełmie, Straż Miejska oraz
Stowarzyszenie Ośrodek Wspierania Rodzinie w Chełmie.
Łączenie w akcji wzięło udział ponad 400 osób (trudno jest określić dokładną liczbę
osób, gdyż Chełmianie korzystali z kilku badań jednocześnie, np. osteoporoza + pomiar
cukru i cholesterolu), w tym:
1) 195 osób objęto Programem Profilaktyki Chorób Układu Krążenia Miejskiego
Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Chełmie, w ramach
którego wykonywany był kompleksowy zestaw badań (pomiar ciśnienia, poziom
glukozy i cholesterolu). W efekcie prowadzonych działań u przebadanych
stwierdzono:
•
podwyższone ciśnienie krwi (u ok. 13 % przebadanych)
•
podwyższony poziom cukru (u ok. 8 % przebadanych)
•
podwyższony cholesterol (u ok. 53 % przebadanych)
•
poziom cholesterolu w normie (u ok. 47 % przebadanych)
•
obniżony poziom cholesterolu (u ok. 6 % przebadanych);
2) 63 osoby skorzystały z pomiarów ciśnienia tętniczego krwi, 36 osób skorzystało
z
pomiarów
poziomu
cukru
we
krwi
wykonywanych
przez
pielęgniarki
Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Chełmie
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 10 z 34
– podwyższone ciśnienie stwierdzono u ok. 11 % przebadanych, wysoki poziom
glukozy stwierdzono u ok. 8 % przebadanych nie leczących się z powodu cukrzycy;
3) 10 osób skorzystało z porady lekarza internisty Samodzielnego Publicznego
Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Chełmie;
4) 30 osób wykonało badanie EKG, wykonywane przez pielęgniarkę Niepublicznego
Zakładu Opieki Zdrowotnej Centrum Kardiologii Chełm;
5) 106 osób skorzystało z badań w kierunku osteoporozy wykonywanych przez
technika
radiologii
Miejskiego
Samodzielnego Publicznego Zakładu
Opieki
Zdrowotnej w Chełmie,
6) 60 osób skorzystało z porad dietetyka,
7) 54 osoby skorzystały z bezpłatnych badań słuchu – z czego 19 osobom
zaproponowano leczenie i stałą opiekę;
Wszyscy uczestnicy Akcji byli częstowani wodą mineralną (600 szt.) i batonami
musli (600 szt.). Natomiast osoby korzystające z badań brały udział w losowaniu nagród
rzeczowych: książek o tematyce prozdrowotnej (230 szt.) oraz drobnego sprzętu
sportowego (380 szt.). Wszystkie nagrody oraz artykuły spożywcze przeznaczone na
Akcję zostały rozdysponowane.
Koszt zorganizowania Sierpnia ze Zdrowiem 2013, poza dzianiami finansowanymi
ze środków Programu Profilaktyki Chorób Układu Krążenia wyniósł w 2013r. 5 681, 63 zł.
4.
Działania na rzecz zapobiegania chorobom wynikającym ze spożywania
alkoholu i narkotyków oraz palenia tytoniu
4.1. Wszelkie działania jakie były realizowane w 2013r. na rzecz zapobiegania chorobom
wynikającym ze spożywania alkoholu i narkotyków były realizowane w ramach Miejskiego
Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2013 rok i Miejskiego
Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011 – 2013. Ocena realizacji obu
programów zostanie przedstawiona Radnym Rady Miasta Chełm w marcu 2014r.
4.2. W 2013r. w ramach działań na rzecz zapobiegania chorobom wynikającym
z palenia tytoniu miasto Chełm brało udział w realizacji ogólnopolskiego projektu
„Odświeżamy nasze miasta. TOB3CIT” (Tabacco Free Cities), celem którego jest
upowszechnianie wiedzy na temat ochrony zdrowia przed następstwami używania tytoniu
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 11 z 34
i wyrobów tytoniowych oraz tworzenie stref wolnych od dymu tytoniowego. W ramach
realizacji
projektu
Powiatowa
Stacja
Sanitarno
-
Epidemiologiczna
w
Chełmie
kontynuowała współpracę ze Strażą Miejską oraz Komendą Miejską Policji w Chełmie.
Realizację ogólnopolskiego projektu TOB3CIT zakończono z dniem 30.09 2013 r.
Efektem współpracy z koalicjantami było:
–
17 upomnień,
–
448 grzywien na kwotę 26 340,00 zł,
–
oznakowanie 175 przystanków komunikacji miejskiej,
–
emisja spotu „ Odświeżamy nasze miasta” na nośnikach LCD w komunikacji
miejskiej w 14 autobusach,
–
przeszkolenie funkcjonariuszy Straży Miejskiej oraz Funkcjonariuszy Komendy
Miejskiej Policji z realizacji polityki zdrowotnej w zakresie tworzenia stref wolnych
od dymu tytoniowego w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w
Lublinie.
Ponadto Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Chełmie realizując
Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu na lata 2009 – 2013
prowadziła realizowała w placówkach oświatowo-wychowawczych z terenu miasta Chełm
działania edukacyjne. Były to projekty :
–
„ Czyste powietrze wokół nas" dla dzieci 5 i 6 letnich oraz ich rodziców, (edukacją
objęto 1263 dzieci z 16 przedszkoli w mieście);
–
„Nie Pal Przy Mnie Proszę” dla klas I-III szkół podstawowych;
–
„ Znajdź właściwe rozwiązanie” dla klas IV-VI szkół podstawowych i gimnazjalnych,
Łącznie edukacją objęto 3119 uczniów z 14 placówek w mieście.
W ramach Akcji Sierpień ze Zdrowiem 2013, o której mowa wcześniej pracownicy
Powiatowej
Stacja
Sanitarno
–
Epidemiologicznej
w
Chełmie
prowadzili
punkt
konsultacyjno - edukacyjny, w ramach którego promowano zdrowy styl życia w zakresie
zapobiegania chorobom cywilizacyjnym, odtytoniowym, nowotworowym, profilaktykę
próchnicy, profilaktykę uzależnień od alkoholu, środków psychoaktywnych i dopalaczy;
prowadzono instruktaże, pomiary ciśnienia krwi, konkursy wiedzy dla dzieci i młodzieży;
obliczano wskaźnika masy ciała BM.
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 12 z 34
5.
Działania na rzecz promocji i ochrony zdrowia psychicznego
Działania na rzecz promocji i ochrony zdrowia psychicznego realizowane były
na podstawie zapisów Programu Promocji i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście
Chełm na lata 2012- 2015. Ocenę realizacji programu w 2013 przedstawiono w drugiej
części niniejszej Informacji.
6.
Pomoc doraźna w stanach nagłego zagrożenia życia
6.1. Podczas akcji „Sierpień ze zdrowiem 2013” odbył się pokaz udzielania pierwszej
pomocy przedlekarskiej w stanach nagłego zagrożenia zdrowia i życia. Zajęcia
poprowadzili ratownicy medyczni Stacji Ratownictwa Medycznego w Chełmie. Realizacja
tego zadania skoncentrowana była głównie na prezentacji resuscytacji krążeniowo
– oddechowej, jak również na omówieniu w jakich sytuacjach, z jakiego powodu i według
jakich zasad należy dane czynności wykonywać.
Również podczas Chełmskiego Dnia Organizacji Pozarządowych, który odbył się
14 września 2013r. na deptaku przy ul. Lwowskiej miał miejsce pokaz udzielania pierwszej
pomocy zorganizowany przez Lubelski Oddział Okręgowy Polskiego Czerwonego Krzyża
w Chełmie.
6.2. W 2013r. Stacji Ratownictwa Medycznego w Chełmie przyznano dotację
w wysokości 5 000,00 zł na dofinansowanie zakupu sprzętu łączności alarmowej.
7.
Działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie
Wszelkie działania w zakresie przeciwdziałania przemocy podejmowane były
na podstawie zapisów Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz
Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2013 – 2015. Ocena realizacji
przedmiotowego programu w roku 2013 zostanie przedstawiona Radnym Rady Miasta
Chełm w miesiącu kwietniu 2014r.
8.
Współpraca z Powiatową Stacją Sanitarno - Epidemiologiczną w Chełmie
(PSSE w Chełmie)
W ramach współpracy z Powiatową Stacja Sanitarno – Epidemiologiczną oraz
instytucjami działającymi w obszarze promocji i ochrony zdrowia podejmowane były nw.
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 13 z 34
przedsięwzięcia:
1) realizacja programu profilaktyki żółtaczki typów A B i C w placówkach szkolno
– wychowawczych oraz promowanie szczepień przeciwko WZW typu A i B podczas
„Żółtego Tygodnia”
2) profilaktyka chorób zakaźnych:
–
emisja komunikatu Państwowej Inspekcji Sanitarnej w lokalnych mediach,
–
dystrybucja
500 szt. materiałów informacyjnych
w miejscach
publicznych
(targowiska miejskie, dworce PKP i PKS,
–
prowadzenie poradnictwa i instruktarzy w zakresie profilaktyki grypy poprzez
przeszkolenie nauczycieli i pielęgniarek, a także przekazanie materiałów do
podmiotów leczniczych oraz do wszystkich marketów na terenie miasta Chełm;
3) realizacja zadań w obszarze edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia zgodnie
z potrzebami społeczności lokalnej i sytuacją epidemiologiczną; profilaktyka chorób
przenoszonych przez kleszcze, przekazanie materiałów informacyjnych do
podmiotów prowadzących działalność leczniczą ;przeprowadzenie szkolenia dla
nauczycieli, pielęgniarek oraz dystrybucja materiałów podczas imprez masowych.
4) realizacja programu edukacyjnego „Trzymaj Formę” dotyczącego profilaktyki
chorób dieto-zależnych, zwiększenia wiedzy na temat zbilansowanej diety
i aktywności fizycznej młodzieży:
- VII edycja programu objęła edukacją 1791 uczniów z 7 placówek oświatowo –
wychowawczych, przeszkolono nauczycieli, prowadzono formy aktywizujące
podczas realizacji programu, dzień zdrowego żywienia (kuchnia mobilna w ZSO
nr 7), układania jadłospisu, degustacja surówek, obliczanie BMI
5) realizacja programu „Wybierz życie – pierwszy krok”; profilaktyka raka szyjki
macicy oraz innych chorób przenoszonych drogą płciową, przeszkolono 12
nauczycieli z 10 szkół ponadgimnazjalnych i obj ęto edukacją 1504 uczniów;
6) współudział w projekcie - „Akademia Zdrowia Przedszkolaka” w ramach którego
zorganizowano w Chełmskim Domu Kultury dwudniowe prezentacje innowacyjnych
form wychowania zdrowotnego w trzech kategoriach konkursowych, których
laureaci – 300 przedszkolaków z 14 chełmskich przedszkoli otrzymali nagrody
ufundowane przez Prezydenta Miasta Chełm oraz Państwowego Powiatowego
Inspektora Sanitarnego w Chełmie;
7) Zdrowy i bezpieczny wypoczynek dzieci i młodzieży” ( letni i zimowy);
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 14 z 34
–
zorganizowano 3 Dni Zdrowia z udziałem 52 dzieci, prowadzono akcję informacyjną
na temat higieny, profilaktyki chorób zakaźnych i uzależnień;
8) Akcje i kampanie prozdrowotne:
–
kampania „ Nie dla meningokoków”,
–
Olimpiada Promocji Zdrowego Stylu Życia dla szkół ponadgimnazjalnych
–
II Między-gimnazjalną Olimpiadę ABC Profilaktyki HIV dla szkół gimnazjalnych,
–
II edycje konkursu „ Bądź świadomy unikniesz HIV” i warsztaty dla mieszkańców
BURSY Międzyszkolnej.
9.
Współpraca ze Stowarzyszeniem Zdrowych Miast Polskich
Współpraca ze Stowarzyszeniem Zdrowych Miast Polskich w roku 2013r. polegała
przede wszystkim na udziale Przedstawiciela Miasta Chełm w obradach Walnego
Zgromadzenia podczas którego zaprezentowany został „Raport z Realizacji Programu
Zdrowe Miasta w roku 2012 w Mieście Chełm.” oraz w szkoleniu nt. „ Działań
profilaktycznych skierowanych do osób starszych”.
10.
Aktualizacja kalendarza dni ekologii i promocji zdrowia na 2013 r.
W celu usprawnienia współpracy Urzędu Miasta Chełm z podmiotami działającymi
w obszarze promocji zdrowia w 2013r. podjęto nw. przedsięwzięcia według kalendarza dni
ekologii i promocji zdrowia na 2013r.:
10.1
W kwietniu 2013r. będącym miesiącem kultury zdrowotnej obchodzono
„Światowy Dzień Zdrowia". W ramach obchodów Światowego Dnia Zdrowia
w dniu 8 kwietnia 2013r. zorganizowano na terenie miasta Chełm akcję
profilaktyczną pod hasłem „Zdrowe bicie serca w Chełmie”. Podczas akcji w 30
rozmieszczonych w różnych częściach miasta punktach pomiarów ciśnienia
tętniczego krwi przebadano łącznie 1454 osoby, a także 37 osobom udzielono
porad telefonicznych. Pomiary ciśnienia tętniczego krwi dokonywane były przez:
słuchaczy
Medycznego
Samodzielnego
Studium
Publicznego
Zawodowego
Wojewódzkiego
w
Chełmie,
Szpitala
pielęgniarki
Specjalistycznego
w Chełmie, pielęgniarki Miejskiego Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki
Zdrowotnej w Chełmie, pielęgniarki w środowisku nauczania i wychowania
Miejskiego Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Chełmie.
10.2
31 maja to Światowy Dzień bez Tytoniu. Tego dnia Powiatowa Stacja Sanitarno
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 15 z 34
– Epidemiologiczna w Chełmie prowadziła na terenie miasta Chełm punkty porad
i informacji na temat szkodliwości nałogu, możliwości jego ograniczenia lub
zerwania z uzależnieniem od nikotyny, a tym samym zmniejszenia strat
zdrowotnych osób palących.
10.3
W
ramach
obchodów
Światowego
Dnia
Przeciwdziałania
Narkomanii
21 czerwca 2013r. w Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 6 w
Chełmie
zorganizowana została chełmska edycja ogólnopolskiej akcji "PaT - Ogólnopolska
Noc Profilaktyki". Celem akcji była integracja szkolnych grup uczniów, prezentacja
różnorodnych
form
aktywności
młodzieży
oraz
sposobów
rozwiązywaniu
problemów. W imprezie wzięli udział przedstawiciele 11 szkół z terenu miasta
Chełm,w liczbie około 450 uczniów wraz z opiekunami. Akcja odbywała się
dwutorowo. W sali gimnastycznej miały miejsce prezentacje występów teatralnych
o tematyce profilaktycznej oraz prezentacje taneczne. W tym samym czasie na
boiskach szkolnych przebiegały międzyszkolne zawody sportowe, 10 drużyn
szkolnych rywalizowało w nw. dyscyplinach sportowych: piłka nożna, piłka
siatkowa, piłka koszykowa, tenis ziemny i badminton.
10.4
„Sierpień ze zdrowiem 2013” - realizacja plenerowej, profilaktycznej akcji
prozdrowotnej w każdy czwartek sierpnia 2013r.
10.5
Z okazji Światowego Dnia Pierwszej Pomocy zorganizowano pokazy udzielania
pierwsze pomocy podczas akcji „Sierpień ze zdrowiem 2013”, a także podczas
Chełmskiego Dnia Organizacji Pozarządowych we wrześniu 2013r. Ponadto
Prezydent Miasta Chełm przekazała puchar z przeznaczeniem na nagrodę dla
jednego ze zwycięskich zespołów Rejonowych Mistrzostw Pierwszej Pomocy
Polskiego Czerwonego Krzyża organizowanych przez Oddział Rejonowy PCK
w Chełmie.
10.6
Z okazji Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego 15 października 2013r.
zorganizowano konferencję poświęconą promocji zdrowia psychicznego –
„Chełmskie Forum na Rzecz Ochrony Zdrowia Psychicznego – Życie bez
barier”;
10.7
W ramach ogólnopolskiej akcja „Rzuć Palenie Razem z Nami” w trzeci czwartek
listopada w godz.10.00-14.00 Powiatowa Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna
w Chełmie przy współudziale Medycznego Studium Zawodowego zorganizowała
punkty porad antytytoniowych i pomiaru podstawowych parametrów zdrowia;
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 16 z 34
10.8
Z okazji Światowego Dnia Walki z Cukrzycą Stowarzyszenie Osób z Cukrzycą
„Diabetyk Chełmski”: w Chełmie, zorganizowało 14 listopada 2013r. spotkanie
integracyjne, w którym uczestniczyło dwóch pracowników Urzędu Miasta Chełm.
Podczas spotkania uhonorowano podziękowaniami Prezydenta Miasta Chełm
osoby, które ze szczególnym angażowaniem działają na rzecz osób dotkniętych
cukrzycą.
10.9
Z
okazji
obchodzonych
w
dniach
22
-26
listopada
Dni Honorowego
Krwiodawstwa Polskiego Czerwonego Krzyża ( w roku 2013 obchodzone było 55
-lecie
Honorowego
Krwiodawstwa
PCK)
podczas
oficjalnej
uroczystości
obchodów, Prezydent Miasta Chełm uhonorowała specjalnymi podziękowaniami
najbardziej zasłużonych dawców krwi. Było to 19 honorowych dawców, którzy
oddali honorowo ponad 30 litrów krwi.
10.10 Ponadto w ramach Programu Ochrony i Promocji Zdrowia w mieście Chełm
Prezydent Miasta Chełm w 2013r. objęła honorowym patronatem szereg imprez
i akcji mających na celu promocję zdrowego stylu życia, były to:
–
VI edycja Ogólnopolskiego Programu „Mam Haka na Raka",
–
całoroczna bezpłatna akcja badań profilaktycznych w kierunku wczesnego
wykrywania cukrzycy, osteoporozy, nadciśnienia tętniczego krwi,
–
„Czas na wzrok – zachowaj ostrość widzenia po czterdziestce” - kampania
edukacyjna skierowana do mieszkańców województwa lubelskiego na temat
starczowzroczności,
–
„Dni słuchu” - bezpłatne badania słuchu dla mieszkańców miasta Chełm,
–
„Pokonaj ubytki słuchu” - plenerowa akcja bezpłatnych badań słuchu
dla mieszkańców miasta Chełm.
10.11 Poza tym na stronie internetowej Miasta Chełm zamieszane były informacje oraz
zaproszenia kierowane do mieszkańców naszego miasta, dotyczące wszelkich
akcji, badań oraz przedsięwzięć prozdrowotnych.
Należy również dodać iż w ramach działań informacyjnych Lubelski Oddział
Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia na terenie budynku głównego Urzędu Miasta
Chełm, przeprowadził dwudniową akcję mającą na celu rozpowszechnienie wśród
mieszkańców miasta Chełm informacji na temat internetowego serwisu po nazwą:
„Zintegrowany
Informator
Pacjenta”
(ZIP).
Akcja
cieszyła
bardzo
dużym
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 17 z 34
zainteresowaniem mieszkańców i dała możliwość ponad 100 osobom bezpośredniej
rejestracji i odbioru uprawnień do systemu. Korzystanie z systemu ZIP daje możliwość
pogłębienia wiedzy pacjentów na temat systemu ochrony zdrowia oraz jest istotnym
elementem edukacji i kształtowania prawidłowych zachowań osób korzystających
ze świadczeń medycznych.
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 18 z 34
II REALIZACJA ZADAŃ WYNIKAJĄCYCH Z PROGRAMU PROMOCJI I OCHRONY
ZDROWIA PSYCHICZNEGO W MIEŚCIE CHEŁM NA LATA 2012 – 2015 W ROKU
2013
Program Promocji Ochrony Zdrowia Psychicznego w Mieście Chełm na lata 20122015 przyjęty został Uchwałą Nr XIV/159/11 Rady Miasta Chełm z dnia 29 grudnia 2011
roku na podstawie ustawy z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego
(Dz.U. z 2011r., nr 231, poz. 1375).
W świetle przepisów przedmiotowej ustawy w działaniach z zakresu ochrony zdrowia
psychicznego mogą uczestniczyć stowarzyszenia i inne organizacje społeczne, fundacje,
samorządy zawodowe, kościoły i inne związki wyznaniowe oraz grupy samopomocy
pacjentów i ich rodzin, a także inne osoby fizyczne i prawne.
Ochrona
zdrowia
psychicznego
obejmuje
realizację
zadań
dotyczących
w szczególności:
1)
promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym;
2)
zapewnienia osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie
dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia
w środowisku rodzinnym i społecznym;
3)
kształtowania wobec osób z zaburzeniami psychicznymi właściwych postaw
społecznych,
a
zwłaszcza
zrozumienia,
tolerancji,
życzliwości,
a
także
przeciwdziałania ich dyskryminacji.
Program Promocji i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012
– 2015, zgodnie z wytycznymi Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego
zakłada realizację dwóch celów głównych :
I. Promocję zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym;
II. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie
dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia
w środowisku rodzinnym i społecznym;
Realizatorami powyższych celów programu są placówki zajmujące się ochroną
i promocją zdrowia, ochroną zdrowia psychicznego, pomocą społeczną, aktywizacją
zawodową, placówki oświatowo – wychowawcze, a także jednostki samorządu
terytorialnego. Do każdego z wyżej wymienionych celów głównych przypisane zostały cele
szczegółowe i zadania przewidziane do wdrożenia w mieście Chełm w latach 2012- 2015.
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 19 z 34
I cel główny:
Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym
1. cel szczegółowy:
Upowszechnianie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia
korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach
zagrażających zdrowiu psychicznemu
realizowane zadania
Realizowanie interdyscyplinarnych szkoleń,
spotkań,
konferencji,
seminariów
dla
przedstawicieli instytucji i organizacji
działających w zakresie ochrony i promocji
zdrowia psychicznego, których celem będzie
rozwój wiedzy oraz bieżąca wymiana
doświadczeń
W ramach obchodów Światowego Dnia Ochrony Zdrowia
Psychicznego 15 października 2013r. w Centrum Kultury
Filmowej Zorza odbyło się drugie Chełmskie Forum na Rzecz
Ochrony Zdrowia Psychicznego - „ŻYCIE BEZ BARIER”.
Celem konferencji był rozwój wiedzy oraz wymiana doświadczeń
instytucji
działających
w
zakresie
ochrony
zdrowia
psychicznego.
Tematem przewodnim konferencji był „Wpływ substancji
psychoaktywnych na zdrowie i funkcjonowanie dzieci
i młodzieży", który przedstawiony został w różnych aspektach
życia, zarówno w odniesieniu do skutków medycznych
stosowania powyższych substancji jak i w odniesieniu do
społecznych, rodzinnych a także prawnych konsekwencji ich
zażywania. Podczas konferencji zaprezentowane zostały nw
treści:
- Wpływ substancji psychoaktywnych na zdrowie
psychiczne dzieci i młodzieży” - Marek Piotrowski – lekarz
psychiatra
–
Kierownik
Oddziału
Psychiatrycznego
Samodzielnego
Publicznego
Wojewódzkiego
Szpitala
Specjalistycznego w Chełmie;
- „Prawne skutki używania przez młodzież alkoholu i
narkotyków” – sędzia Jolanta Kossowska – Przewodnicząca
III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich Sądu Rejonowego w
Chełmie;
- „Społeczne i rodzinne konsekwencje zażywania substancji
psychoaktywnych” - Bożena Gałęza – certyfikowany
specjalista terapii uzależnień;
Konferencja
skierowana
była
do
osób
dorosłych
zainteresowanych problematyką zdrowia psychicznego. Ponadto
zaproszono około 100 gości - przedstawicieli instytucji i
organizacji działających w obszarze ochrony zdrowia
psychicznego na terenie miasta Chełm, powiatu chełmskiego
oraz województwa lubelskiego, w tym przedstawicieli:
Regionalnego
w Lublinie,
Ośrodka
- Samodzielnego Publicznego
Specjalistycznego w Chełmie,
Polityki
Wojewódzkiego
Społecznej
Szpitala
- Miejskiego Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki
Zdrowotnej w Chełmie,
- Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Chełmie,
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 20 z 34
- Powiatowego Urzędu Pracy w Chełmie,
- Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Chełmie,
szkół
i
placówek
z terenu miasta Chełm,
oświatowo
–
wychowawczych
- Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w
Chełmie,
- Środowiskowego Domu Samopomocy w Chełmie oraz
Warsztatów Terapii Zajęciowej,
- Urzędu Miasta Chełm,
- Lokalnego Zespołu Koordynującego realizację Narodowego
Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego oraz Programu
Promocji
i
Ochrony
Zdrowia
Psychicznego
w mieście Chełm na lata 2012- 2015.
Uczestnicy konferencji zostali zapoznani z rodzajami środków
psychoaktywnych oraz konsekwencjami medycznymi ich
zażywania, szczególnie w kontekście ich wpływu na zdrowie
psychiczne dzieci i młodzieży. Przedstawione zostały również
społeczne
konsekwencje
stosowania
substancji
psychoaktywnych w odniesieniu do funkcjonowania młodzieży w
środowisku rodzinnym, szkolnym oraz rówieśniczym. W kolejnej
części konferencji zostały zaprezentowane prawne aspekty
używania przez młodzież substancji psychoaktywnych. Pani
sędzia przedstawiła procedury postępowania prawnego
związane z czynami zabronionymi polegającymi na posiadaniu ,
wytwarzaniu, rozpowszechnianiu , udzielaniu oraz nakłanianiu
do spożycia substancji psychoaktywnych w odniesieniu do osób
nieletnich. Po zakończonych prelekcjach, głos zabrała Pani
Małgorzata Mądry – Zastępca Dyrektora Regionalnego Ośrodka
Polityki Społecznej w Lublinie, podsumowując dotychczasową
realizację
Narodowego
Programu
Ochrony
Zdrowia
Psychicznego na terenie województwa lubelskiego. Uczestnicy
oprócz wysłuchania wykładów i prelekcji mogli obejrzeć
wystawione w holu prace uczestników Środowiskowego Domu
Samopomocy w Chełmie oraz Warsztatów Terapii Zajęciowej
wykonywane w czasie zajęć terapeutycznych. Po zakończeniu
części merytorycznej uczestnicy konferencji zostali zaproszeni
na poczęstunek.
Konferencja została sfinansowana ze środków Programu
Promocji i Ochrony Zdrowia Psychicznego w Mieście Chełm na
lata 2012 -2015 w kwocie: 4835,50 zł
Prowadzenie
lokalnych
kampanii
edukacyjnych skierowanych do ogółu
społeczności lokalnej, jak również do
odpowiednio wybranych grup docelowych,
zgodnie z potrzebami i aktualną diagnozą
Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w
Chełmie przeprowadził skierowaną do pacjentów Oddziału
Psychiatrii biorących udział w terapii zajęciowej, akcję
profilaktyczną po hasłem : „Moje życie z chorobą". Projekt
ukierunkowany był na wspieranie pacjentów z zaburzeniami
psychicznymi w poznawaniu swojej choroby, w radzeniu sobie
ze stanami emocjonalnymi jej towarzyszącymi oraz w
uzyskiwaniu integracji z sobą samym i z otoczeniem. Z akcji
skorzystało 30 pacjentów terapii zajęciowej Oddziału Psychiatrii.
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 21 z 34
Wspieranie
instytucji
i
organizacji
pozarządowych w realizacji działań z
zakresu promocji zdrowia psychicznego i
zapobiegania zaburzeniom psychicznym
Do katalogu zadań w ogłoszonym przez Prezydenta Miasta
Chełm w roku 2013 konkursie ofert na realizację zadań w
zakresie ochrony i promocji zdrowia, w tym również działań na
rzecz osób niepełnosprawnych zostało wpisane zadanie pn:
Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom
psychicznym.
Konkurs
jednakże
nie
cieszył
się
zainteresowaniem organizacji pozarządowych w powyższym
zakresie, na zaproponowane zadanie nie wpłynęła żadna oferta.
2.cel szczegółowy
Zapobieganie zaburzeniom psychicznym
realizowane zadania
Realizacja
Miejskiego
Programu Szczegółowa informacja z realizacji Miejskiego Programu
Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie
Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar
Przemocy w Rodzinie na lata 2013 - 2015 r. za rok 2013r
zostanie przedłożona Radnym Rady Miasta Chełm w kwietniu
2014r.
3. cel szczegółowy:
Zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi
realizowane zadania
Opracowanie
i
realizacja
programu
informacyjno – edukacyjnego skierowanego
do dzieci i młodzieży, sprzyjającego
postawom zrozumienia i akceptacji oraz
przeciwdziałającego dyskryminacji osób
z zaburzeniami psychicznymi
W roku 2013 zostały opracowane cztery programy informacyjno
– edukacyjnego skierowane do dzieci i młodzieży, sprzyjające
rozwijaniu
postaw
zrozumienia
i
akceptacji
oraz
przeciwdziałające
dyskryminacji
osób
z
zaburzeniami
psychicznymi.
1. Zespół Wychowania i Pomocy Psychologiczno –
Pedagogicznej Nr 1 w Chełmie opracował i realizował trzy
programy. informacyjno – edukacyjne. Były to: „Spójrzmy
inaczej”, „Rozwój osobisty”, „Bez uprzedzeń”.
1) „Spójrzmy inaczej” program skierowany był do uczniów
szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych (ZSO
Nr 1, ZSO Nr 2, ZSO Nr 3, ZSO Nr 7, ZSO Nr 8, SP Nr 4, SP Nr
11) uczestniczący w zajęciach Zespołu Socjoterapii Poradni
Psychologiczno – Pedagogicznej Nr 1 oraz ok. 100 uczniów SP
Nr 11 w Chełmie, którzy wzięli udział w spektaklu Teatru
Moralitet, dzieci i młodzież z internatu ZWiPPP Nr 1 w Chełmie.
Dziania podjęte w ramach programu obejmowały:
a) 16 września 2013 – spotkanie inaugurujące rozpoczęcie
projektu, w którym wzięło udział 36 osób (dzieci i
młodzież); zostały przedstawione założenia programu i
planowany
przebieg;
w
miesiącu
wrześniu
przeprowadzone zostały dwa spotkania , których udział
wzięło 40 wychowanków;
b) październik 2013 – zorganizowano 8 spotkań, które
miały charakter zarówno informacyjno – edukacyjny jak
również
charakter
socjoterapeutyczny,
tematyka
obejmowała takie zagadnienia jak: określenie czym jest
zdrowie psychiczne i jak je chronić, rozpoznawanie
stresu, sposoby jego rozładowywania oraz tolerancja;
uzupełnieniem tych działań była organizacja festynu
rodzinnego w dniu 3.10.2013 na przyległym terenie
zielonym wokół placówki, w który wzięło udział 44 dzieci
i młodzieży Zespołu Socjoterapii i 14 ich rodziców oraz
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 22 z 34
28 dzieci z niepełnosprawnością intelektualną z internatu
ZWiPPP Nr 1;
c) listopad 2013 – przeprowadzono 3 grupowe zajęcia o
charakterze warsztatowym dla dzieci i młodzież mające
na celu uwrażliwienie na problemy osób z zaburzeniami
psychicznymi, jak również kształtujące styl życia
sprzyjający zdrowiu psychicznemu i dobrej kondycji
psychofizycznej; zajęcia wzbogacono projekcjami filmów
edukacyjnych; organizowane były również liczne
spotkania o charakterze terapii zajęciowej, rozwijające
wyobraźnię, wskazujące na różnorodną aktywność i
zworce spędzania wolnego czasu; nacisk również
kładziono na prawidłowe relacje rodzinne stanowiące
podstawę poczucia bezpieczeństwa i akceptacji ;
d) 19 listopada 2013 w Szkole Podstawowej Nr 11 odbył się
spektakl Teatru Moralitet z Krakowa pt:”On line”
poruszający m.in. zagadnienia tolerancji; w spektaklu
wzięło udział 26 dzieci i młodziezy z Zespopłu
socjoterapii oraz ok. 100 uczniów z kl. II – V ze Szkoły
Postawowej Nr 11;
e) 26 listopada 2013 – zebranie rodziców z udziałem
przedstawiciela służby zdrowia na temat: „Specyfika
funkcjonowania społecznego osób z zaburzeniami
psychicznymi” w spotkaniu uczestniczyło 19 rodziców
wychowanków Zespołu Socjoterapii;
W całości projektu udział wzięło 211 osób w tym:
– 59 uczestników zajęć w Zespole Socjoterapii PPP Nr 1,
– 24 rodziców i opiekunów prawnych dzieci i młodzieży
biorących udział w zajęciach Zespołu Socjoterapii ,
– 100 uczniów klas II-V Szkoły Podstawowej Nr 11,
– 28 osób – dzieci i młodzież oraz ich opiekunowie z
internatu ZWiPPP Nr 1 uczestniczący w festynie
integracyjnym.
2) „Bez uprzedzeń" - program skierowany do uczniów szkół
gimnazjalnych, będących w rejonie działania Poradni
Psychologiczno - Pedagogicznej Nr 1 w Chełmie, ZSO Nr 3
( klasy trzecie), ZSO Nr 1 (klasy pierwsze), ZSO Nr 8 (klasy
pierwsze), ZSO Nr 7 (klasy pierwsze). Łącznie programem
objęto 12 klas gimnazjalnych, w każdej przeprowadzono
jednogodzinne spotkanie warsztatowe prowadzone przez
psychologa, psychoterapeutę. Podczas warsztatów poruszone
zostały zagadnienia dotyczące podstawowych informacji o
zaburzeniach psychicznych, przeciwdziałaniu stereotypom i
uprzedzeniom na temat zaburzeń psychicznych, a także
kształtowania postaw zrozumienia i akceptacji wobec osób
chorych psychicznie. Na zakończenie każdego warsztatu
przeprowadzono ankiety, na postawie których stwierdzono iż
zakładane cele programu "Bez uprzedzeń" zostały osiągnięte w
zaplanowanym zakresie.
3) "Rozwój osobisty" - program skierowany do uczniów
szkół ponadgimnazjalnych będących w rejonie działania
Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej Nr 1 w Chełmie,
Zespół Szkół Budowlanych (klasy pierwsze), Zespół Szkół
Zawodowych Nr 5 ( klasy trzecie), II Liceum
Ogólnokształcące (klasy trzecie). Łącznie programem objęto
10 klas szkół ponadgimnazjalnych, w każdej przeprowadzono
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 23 z 34
dwugodzinne spotkanie warsztatowe prowadzone przez
psychologa, mające na celu poszerzenie wiedzy uczniów na
temat czynników psychologicznych wpływających na rozwój
osobisty człowieka, a także kształtowanie postaw
zrozumienia i akceptacji osób z zaburzeniami psychicznymi .
Na zakończenie zajęć z uczniami przeprowadzono ankiety.
2. Zespół Wychowania i Pomocy Psychologiczno –
Pedagogicznej Nr 2 opracował i realizował od września do
grudnia 2013r. program informacyjno - edukacyjny pn:
„Tolerancyjny nie znaczy obojętny".
Program skierowany do uczniów szkół podstawowych,
gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych będących w rejonie
działania Poradni Psychologiczno Pedagogicznej Nr 2 w
Chełmie: SP Nr 2 (klasa V i VI), SP Nr 10 ( klasy V i VI), SP Nr
10 (kasy V i VI), SP Nr 11 (klasy III), Gimnazjum Nr 2 (klasy I, II i
III), I liceum Ogólnokształcące (klasy I), IV Liceum
Ogólnokształcące (klasy I) , Zespół Szkół Technicznych (klasa I).
Programem w sumie objęto 478 uczniów z 18 klas, w których
przeprowadzone zostały przez psychologa, warsztatowe zajęcia
informacyjno - edukacyjne mające na celu rozwijania postaw
zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałające dyskryminacji
osób z zaburzeniami psychicznymi. Warsztaty realizowano w
formie zajęć indywidualnych i grupowych, stosując metody pracy
takie jak: mini wykład, ćwiczenia grupowe, ćwiczenia
indywidualne, dyskusja. W klasach trzecich szkoły podstawowej
dodatkowo wykorzystano rysunek. W starszych klasach szkoły
podstawowej,
gimnazjum
i
szkole
ponadgimnazjalnej
wykorzystano filmy edukacyjne : " Szkolna inwestycja", "Czy
dlatego, że inny". Po każdych zajęciach przeprowadzono
rozmowy z wychowawcami klas podsumowujące przebieg
warsztatów i uzyskane efekty. Nauczyciele widzą potrzebę
kontynuacji tego typu zajęć.
Realizację powyższych programów sfinansowano ze środków
Programu Promocji i Ochrony Zdrowia Psychicznego w Mieście
Chełm w kwocie: 4 180,00 zł.
Kształtowanie pozytywnego wizerunku osób
zaburzonych psychicznie i przeciwdziałanie
izolacji społecznej tych osób poprzez
promowanie wśród mieszkańców miasta
Chełm działalności Środowiskowego Domu
Samopomocy w Chełmie, warsztatów terapii
zajęciowej
oraz
innych
inicjatyw
podejmowanych w tym zakresie
1) W celu zwiększania integracji społecznej osób
z zaburzeniami psychicznymi zaproszono podopiecznych
uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej do uczestnictwa
w piątej edycji plenerowej, prozdrowotnej akcji profilaktycznej „Sierpień ze zdrowiem 2013”
Z zaproszenia skorzystało:
– 20 uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej przy
Ośrodku Pomocy Osobom Niepełnosprawnym przy
Parafii Miłosierdzia Bożego w Chełmie;
– 18 uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej przy
Integracyjnym Stowarzyszeniu Osób Niepełnosprawnych
„Prometeusz”.
Podopieczni warsztatów podczas akcji skorzystali z badań w
kierunku wczesnego wykrywania chorób układu krążenia
(pomiary cholesterolu, ciśnienia, glukozy), a szczególnym
zainteresowaniem z ich strony cieszył się pokaz udzielania
pierwszej pomocy prowadzony przez Stację Ratownictwa
Medycznego w Chełmie, a także prezentacja pojazdu oraz
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 24 z 34
sprzętu służb ratunkowych.
2) Kształtowanie pozytywnego wizerunku osób psychicznie
zaburzonych jest jednym z zadań Środowiskowego Domu
Samopomocy w Chełmie (dalej ŚDS). ŚDS w Chełmie
utworzony
został
jako
placówka
dziennego
pobytu,
przeznaczona dla osób dorosłych z zaburzeniami psychicznymi i
psychicznie chorych. Realizuje zadania pomocy społecznej
związane z opieką nad ludźmi o specjalnych potrzebach
pomagając im odzyskać i umocnić zdolności do pełniejszego
funkcjonowania w środowisku. Ośrodek zapewnia kompleksową
terapię i rehabilitację zmierzająca do poprawy jakości życia
uczestników
i zmiany społecznego wizerunku osoby z
zaburzeniami psychicznymi.
Realizacja tego zadania obejmuje różnorodne formy terapii
stosowane wśród podopiecznych, spotkania i imprezy
integracyjne oraz współpracę z instytucjami i placówkami
kulturalnymi na terenie miasta Chełm. W celu realizacji zadania
w 2013r. współpracowano z Chełmskim Towarzystwem
Krzewienia Kultury Fizycznej, Chełmskim Domem Kultury,
Młodzieżowym
Domem Kultury, Medycznym Studium
Zawodowym w Chełmie, Stowarzyszeniem Pomocy Dzieciom
Niepełnosprawnym „Podajmy sobie ręce”, Centrum Integracji
Społecznej w Chełmie, środowiskiem rodzinnym uczestników.
Dzięki tej współpracy uczestnicy Domu Samopomocy mieli
możliwość wziąć udział w:
– VI Chełmskich Teatralnych Spotkaniach Artystów
Nieprzetartego Szlaku,
– w imprezach sportowo – integracyjnych,
– festiwalach i przeglądach piosenki,
– spotkaniach
okolicznościowych
(wielkanocne,
opłatkowe),
– zabawach tanecznych z udziałem zaproszonych gości
(karnawał, andrzejki).
W roku 2013 Środowiskowy Dom Samopomocy w Chełmie liczył
42 uczestników zajęć.
4. cel szczegółowy:
Organizacja systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu zagrażającemu zdrowiu psychicznemu
realizowane zadania
Promowanie usług lokalnych i krajowych
podmiotów oferujących poradnictwo i
pomoc w stanach kryzysu zagrażającego
zdrowiu psychicznemu
1) Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Chełmie (dalej OIK)
powstał z myślą o mieszkańcach miasta znajdujących się w
sytuacji kryzysowej, którym potrzebne jest wsparcie psychologa,
pedagoga czy terapeuty. W Ośrodku Interwencji Kryzysowej
udzielana jest szybka i skuteczna pomoc osobom i rodzinom
dotkniętym kryzysem. Ośrodek wspiera wszelkie działania
związane z interwencjami kryzysowymi na terenie Miasta
Chełm.
Ponadto
w
ramach
Ośrodka
Interwencji
Kryzysowej prowadzona jest terapia rodzinna, mediacje
rodzinne, działa punkt informacyjno – konsultacyjny dla osób
współuzależnionych oraz hostel dla kobiet i matek z dziećmi
doznającymi przemocy fizycznej i psychicznej.
W 2013r. z pomocy Ośrodka skorzystało 48 osób, w tym: dzieci
i młodzież do lat osiemnastu w liczbie 12 osób, 25 kobiet i 11
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 25 z 34
mężczyzn. Udzielono 172 porad, konsultacji i terapii. Najczęściej
zgłaszanymi problemami były: depresja, lęki, zaburzenia
osobowości, psychozy, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne,
samookaleczenia i myśli samobójcze.
Z pomocy specjalistów Ośrodka Interwencji Kryzysowej można
skorzystać zgłaszając się osobiście do siedziby Ośrodka (od
poniedziałku do piątku w godz.8:00 – 18:00) – ul. Jedność 43,
telefonicznie – 82 564 07 07 lub mailowo – [email protected].
2.)
Również
Miejski
Ośrodek
Pomocy
Rodzinie
w Chełmie oferuje poradnictwo i pomoc osobom znajdującym
się w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu.
Sytuacjami, z powodu których osoby najczęściej zgłaszały się
do Sekcji Poradnictwa i Pomocy Dziecku i Rodzinie w MOPR
były najczęściej: uzależnienia, współuzależnienia, przemoc,
doswiadczenia traum i kryzysów. Z pomocy ośrodka korzystała
również młodzież używająca substancji psychoaktywnych
(alkohol, narkotyki, dopalacze) oraz przejawiająca zaburzenia
zachowania i emocji w okresie dorastania.
W 2013r. z porad skorzystało ok. 257 osób. Osoby znajdujące
się w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu
kierowane były również do Poradni Zdrowia Psychicznego w
celu dalszej diagnostyki oraz otrzymania specjalistycznej
pomocy.
Ponadto Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Chełmie w 2013r.
udzielił wsparcia 308 osobom z zaburzeniami psychicznymi , w
tym 141 chorującym psychicznie w formie:
pomocy finansowej - zasiłki stałe, okresowe i celowe ,
udzielonej 230 osobom, kwota świadczeń: 905 089,80
zł,
– usług opiekuńczych skierowanych do 37 osób z
zaburzeniami psychicznymi, w tym 23 chorujących
psychicznie, kwota świadczeń: 126 995,85 zł
– pomocy rzeczowej udzielonej 48 osobom, kwota
świadczeń: 43 249 zł,
– pomocy w formie pracy socjalnej udzielonej 191
osobom,
– zapewnienie pobytu 14 osobom z zaburzeniami
psychicznymi w Domach Pomocy Społecznej, kwota
świadczeń: 336 482 zł
Koszt udzielonej pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi
w 2013r. wynosił 1 411 816,64 zł co stanowi 21,65 % budżetu
świadczeń pomocy społecznej.
Ponadto Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Chełmie udzielił
pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi (spoza budżetu
świadczeń pomocy społecznej) w formie:
– dodatków mieszkaniowych na kwotę 42 735,50 zł,
przyznanych 67 osobom,
– zasiłków pielęgnacyjnych na kwotę 82 620,00 zł,
przyznanych 45 osobom,
– środków z Funduszu Alimentacyjnego na kwotę
59 540,00 zł, przyznanych 18 osobom.
–
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 26 z 34
II cel główny:
Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki
zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i
społecznym
1. cel szczegółowy:
Upowszechnienie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej
Realizowane zadania
Promowanie idei środowiskowego modelu
psychiatrycznej opieki zdrowotnej w tym
utworzenia Centrum Zdrowia Psychicznego
na terenie miasta Chełm
Utworzenie Centrum Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm to
zapewnienie wszechstronnej psychiatrycznej opieki zdrowotnej
(diagnostyka, leczenie i rehabilitacja oraz orzecznictwo
i konsultacje dla podstawowej opieki zdrowotnej).
Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego przewiduje tworzenie
i prowadzenie podmiotów leczniczych udzielających świadczeń
zdrowotnych w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej przez
samorządy województw zgodnie z potrzebami wynikającymi
w szczególności z liczby i struktury społecznej ludności
województwa.
Jednostki organizacyjne i inne podmioty
działające na podstawie ustawy o pomocy społecznej,
organizują na obszarze swojego działania oparcie społeczne dla
osób, które z powodu choroby psychicznej lub upośledzenia
umysłowego mają poważne trudności w życiu codziennym,
zwłaszcza w kształtowaniu swoich stosunków z otoczeniem, w
zakresie edukacji, zatrudnienia oraz w sprawach bytowych.
Oparcie społeczne polega w szczególności na:
podtrzymywaniu i rozwijaniu umiejętności niezbędnych do
samodzielnego, aktywnego życia;
organizowaniu w środowisku społecznym pomocy ze strony
rodziny, innych osób, grup, organizacji społecznych i
instytucji;
udzielaniu pomocy finansowej, rzeczowej oraz innych
świadczeń na zasadach określonych w ustawie o pomocy
społecznej.
Narodowy
Program
Ochrony
Zdrowia
Psychicznego
rekomenduje
powstanie
jednego
Centrum
Zdrowia
Psychicznego w każdym powiecie, dużej gminie lub dzielnicy
dużego miasta (50-200 tys. mieszkańców), stosowanie do
lokalnych potrzeb. Biorąc pod uwagę powyższe regulacje
utworzenie przedmiotowego Centrum możliwe będzie tylko przy
udziale Samorządu Województwa Lubelskiego.
Zwiększenie udziału zagadnień pomocy
osobom z zaburzeniami psychicznymi w
działalność Miejskiego Ośrodka Pomocy
Rodzinie w Chełmie
W roku 2013 nastąpiło zwiększenie udziału finansowego
pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi w działalności
Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Chełmie. W roku 2012
Ośrodek na wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi
wydatkował kwotę 1 226 640 zł co stanowiło 19,4 % budżetu
świadczeń pomocy społecznej. Koszt udzielonej w różnych
formach pomocy w roku 2013 wynosił łącznie: 1 411 816,64 zł tj.
21,65 % budżetu świadczeń pomocy społecznej i jest większy o
15,1 % w stosunku do roku poprzedniego.
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 27 z 34
2.cel szczegółowy:
Aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi
Realizowane zadania
Prowadzenie
pośrednictwa
pracy
i Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie realizując przedmiotowe
poradnictwa
zawodowego,
informacji zadanie podejmował w 2013r nw działania:
zawodowej oraz aktywnego poszukiwania
pracy dla osób niepełnosprawnych
1)Monitorowano
rejestrację
osób
niepełnosprawnych
bezrobotnych i poszukujących pracy w celu dopasowania form
pomocy dla poszczególnych grup.
2)Przeprowadzano segmentację osób niepełnosprawnych
mającą na celu dostosowanie form pomocy do indywidualnych
potrzeb i możliwości osoby niepełnosprawnej z zaburzeniami
psychicznymi.
3)Wydawano osobom niepełnosprawnym z zaburzeniami
psychicznymi skierowania do pracy na oferty pracy pozostające
w dyspozycji PUP.
W wyniku tych skierowań pracę podjęły 3 osoby.
Jedna osoba
Socjalnego.
została
objęta
Programem
Zatrudnienia
4)Zorganizowano Targi Pracy, w wyniku których zatrudnienie
uzyskało 6 osób niepełnosprawnych z zaburzeniami
psychicznymi.
5)Zwiększano mobilność zawodową osób niepełnosprawnych z
zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy poprzez świadczenie
usługi pośrednictwa pracy poradnictwa zawodowego. Pośrednik
pracy podczas wizyty każdorazowo informował osoby
niepełnosprawne
o możliwościach korzystania z usług i instrumentów rynku pracy
finansowanych ze środków Funduszu Pracy, PFRON,
Europejskiego Funduszu Społecznego.
6) Prowadzono indywidualne i grupowe poradnictwo zawodowe,
którym objęto 3 osoby, w tym:
•
2 osoby poradnictwem indywidualnym,
•
1 osoba informacja grupową.
7)Opracowywano Indywidualne Plany Działania dla 2 osób
niepełnosprawnych z zaburzeniami psychicznymi.
8)Zajęciami aktywizacyjnymi objęto 9 osób.
2.Pomoc
osobom
bezrobotnym
i
poszukującym pracy w zdobyciu nowych
kwalifikacji zawodowych zwiększających
szansę na uzyskanie zatrudnienia lub innej
pracy zarobkowej
Informowanie osób niepełnosprawnych bezrobotnych i
poszukujących pracy o możliwości doskonalenia umiejętności
zawodowych poprzez udział w szkoleniach organizowanych w
ramach projektów:
–
„Nawigacja edukacji"
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 28 z 34
3. Stworzenie osobom niepełnosprawnym
szans zatrudnienia
i integracji ze
środowiskiem zawodowym w miejscu pracy
wśród
osób
z upośledzeniem umysłowym.
–
„Lubelska Akademia Umiejętności Komputerowych "
–
"Szansa na biznes"
Przygotowano osoby niepełnosprawne z zaburzeniami
psychicznymi do wejścia na otwarty rynek pracy, przełamano
opory psychiczne do podjęcia zatrudnienia oraz kontaktu z
innymi osobami.
- 1 osoba podjęła staż ze środków EFS, po stażu podjęła
zatrudnienie,
- 1 osoba podjęła staż ze środków PFRON,
4.Wspomaganie rozwoju przedsiębiorczości Promowano wśród osób niepełnosprawnych z zaburzeniami
społecznej poprzez określenie predyspozycji psychicznymi możliwość pozyskania jednorazowych środków na
zawodowych
rozpoczęcie działalności gospodarczej w ramach projektów
"Biznes bez barier" oraz "Szansa na biznes". w 2013r. żadna z
tych osób nie skorzystała z tych możliwości.
5.Zachęcanie pracodawców do zatrudnienia
osób
niepełnosprawnych
z zaburzeniami psychicznymi na otwartym i
chronionym rynku pracy.
1) Udzielano pracodawcom pomocy w doborze kandydatów do
pracy poprzez:
- przeprowadzanie wstępnej rekrutacji kandydatów na
pracowników,
- organizowanie Giełd Pracy ,
- organizowanie Targów Pracy.
2.)Podczas
spotkań
z
pracodawcami
informowano
pracodawców o preferencjach w zakresie tworzenia miejsc
pracy
dla
osób
niepełnosprawnych
z zaburzeniami psychicznymi i zasadach korzystania
ze środków PFRON i Funduszu Pracy.
3)Stosowano preferencyjne zasady organizacji instrumentów
rynku pracy dla osób niepełnosprawnych, w tym z zaburzeniami
psychicznymi poprzez pierwszeństwo w przyznaniu środków
oraz przyznawanie maksymalnych kwot refundacji kosztów
poniesionych przez pracodawców za zatrudnioną osobę
niepełnosprawną.
6.
Współpraca
z
organizacjami
pozarządowymi i fundacjami działającymi na
rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie
rehabilitacji zawodowej.
1) Współpracowano z Agencją Zatrudnienia dla osób
niepełnosprawnych Fundacji FUGA MUNDI, w celu udzielenia
pomocy
osobom
niepełnosprawnym
z zaburzeniami psychicznymi w łatwiejszym znalezieniu
odpowiedniego zatrudnienia.
2)W ramach współpracy ze Stowarzyszeniem Przyjaciół
Integracji, bezpłatnie rozpowszechniano magazyn „Integracja”,
który skierowany był do środowiska osób niepełnosprawnych,
ich rodzin oraz do osób działających zawodowo na rzecz ludzi
niepełnosprawnych.
3) Zawarto porozumienie z dnia 20.05.2013r. z Fundacją
Rozwoju Lubelszczyzny w sprawie współpracy na rzecz
aktywizacji osób bezrobotnych z terenu miasta Chełm i powiatu
chełmskiego. PUP w Chełmie udzielał wsparcia partnerowi w
promocji i rekrutacji w projektach, w tym osobom z zaburzeniami
psychicznymi:
- "Nawigacja edukacji", "Aktywność zawodowa 50 +", "Lubelska
Akademia Umiejętności Językowych", "Lubelska Akademia
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 29 z 34
Umiejętności
Komputerowych",
"Doświadczenie w cenie".
7.
Realizacja
programów
celowych
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych, w tym m.in. Juniorprogram
aktywizacji
zawodowej
absolwentów niepełnosprawnych
"Szansa
na
biznes",
Realizowano program ,,JUNIOR – program aktywizacji
zawodowej absolwentów niepełnosprawnych do 25 roku życia”,
mający na celu umożliwienie wejścia w życie zawodowe
niepełnosprawnym absolwentom.
Programem
objęto
1
osobę
niepełnosprawną
z zaburzeniami psychicznymi. Osoba w trakcie stażu była objęta
opieką doradcy zawodowego oraz otrzymywała wypłatę
świadczenia na rehabilitację zawodową.
8.Realizacja projektów finansowanych ze Kontynuowano realizację projektu systemowego pt. „Aktywni na
środków EFS z uwzględnieniem udziału rynku pracy” w 2013r. współfinansowanego ze środków
osób niepełnosprawnych
Europejskiego Funduszu Społecznego.
-w ramach projektu staż odbyła 1 osoba z zaburzeniami
psychicznymi
3 cel szczegółowy:
Skoordynowanie różnych form opieki i pomocy
realizowane zadania
Powołanie
Lokalnego
Zespołu
Koordynującego
realizację
Programu
Promocji i Ochrony Zdrowia Psychicznego w
mieście Chełm na lata 2012 – 2015
Zgodnie z wytycznymi Narodowego Programu Ochrony Zdrowia
Psychicznego, Zarządzeniem Nr 450/12 Prezydenta Miasta
Chełm z dnia 01 czerwca 2012r powołany został Lokalny Zespół
Koordynujący realizację Narodowego Programu Ochrony
Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm oraz Programu
Promocji
i
Ochrony
Zdrowia
Psychicznego
w mieście Chełm na lata 2012- 2015. W skład zespołu wchodzą
przedstawiciele placówek z terenu miasta Chełm, realizujących
zadania z zakresu ochrony zdrowia psychicznego:
– Urzędu Miasta Chełm,
– Miejskiego
Ośrodka
Pomocy
Rodzinie
w Chełmie,
– Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala
Specjalistycznego w Chełmie,
– Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Chełmie,
– Zespołu Wychowania i Pomocy Psychologiczno –
Pedagogicznej Nr 1 w Chełmie,
– Zespołu Wychowania i Pomocy Psychologiczno –
Pedagogicznej Nr 2 w Chełmie,
– Miejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie,
– Środowiskowego Domu Samopomocy w Chełmie,
– Powiatowego Urzędu Pracy w Chełmie,
– Miejskiego Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki
Zdrowotnej w Chełmie,
– Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej
w Chełmie.
W 2013 r. został zaktualizowany skład Zespołu ze względu na
zmiany personalne w dwóch jednostkach organizacyjnych
wchodzących w skład Zespołu.
W roku 2013 Zespół spotykał się dwa razy – 19 marca 2013r.
oraz 27 czerwca 2013r.. Podczas spotkań omawiane były
zadania przewidziane do realizacji w roku 2013 w ramach
Programu Promocji i Ochrony Zdrowia Psychicznego w Mieście
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 30 z 34
Chełm na lata 2012-2015. Zaproponowano temat konferencji
organizowanej w ramach obchodów Światowego Dnia Zdrowia
Psychicznego. Omówiono zagadnienia dotyczące opracowania i
realizacji programów informacyjno – edukacyjnych skierowanych
do dzieci i młodzieży, sprzyjających rozwijaniu postaw
zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałających dyskryminacji
osób z zaburzeniami psychicznymi. Efektem współdziałania
Zespołu w 2013r. była konferencja Chełmskie Forum na Rzecz
Ochrony Zdrowia Psychicznego „Życie bez barier” oraz
realizacja czterech programów edukacyjno – informacyjnych w
placówkach oświatowo – wychowawczych z terenu Miasta
Chełm.
Monitorowanie
programu
poprzez
opracowywanie przez Lokalny Zespół
Koordynujący
corocznej
informacji
z
realizacji Programu Promocji i Ochrony
Zdrowia Psychicznego
W roku 2013 opracowana została informacja z realizacji
Programu Promocji i Ochrony Zdrowia Psychicznego w Mieście
Chełm na lata 2012- 2015 w roku 2012. Informacja była
przedmiotem obrad Komisji oraz Sesji Rady Miasta Chełm w
miesiącu marcu 2013r.
III. PODSUMOWANIE
Podsumowując realizację Programu Promocji i Ochrony Zdrowia Psychicznego
w Mieście Chełm na lata 2012 – 2015 w roku 2013, będącego jednocześnie realizacją
Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego należy zwrócić uwagę, iż zdrowie
psychiczne jest jednym z najważniejszych zasobów współczesnego społeczeństwa.
Przemiany społeczno – gospodarcze w Polsce w ostatnich latach negatywnie odbiły się na
kondycji zdrowotnej społeczeństwa również w tym zakresie. Coraz więcej osób cierpi na
zaburzenia psychiczne.
Występowanie niekorzystnych zjawisk takich jak: bezrobocie, ubóstwo, rozpad więzi
emocjonalnych powoduje pogłębienie problemów ze zdrowiem psychicznym. Sukcesywnie
wzrasta liczba osób leczonych z powodu zaburzeń psychicznych w tym z powodu
nadużywania alkoholu i środków psychoaktywnych.
Podstawowym wskaźnikiem stanu zdrowia psychicznego jest rozpowszechnienie
zaburzeń psychicznych rejestrowanych w placówkach psychiatrycznej opieki zdrowotnej .
W roku 2011 w placówkach zdrowia psychicznego na terenie województwa lubelskiego
zarejestrowano ogółem 84 182 osoby (dane z GUS) - 3,88 % mieszkańców Lubelszczyzny
stanowiły osoby z zaburzeniami psychicznymi.
Jak wynika z danych przekazanych przez Samodzielny Publiczny Wojewódzki
Szpital Specjalistyczny w Chełmie w roku 2012 ambulatoryjną opieka opieką
specjalistyczną
z
powodu
zaburzeń
psychicznych
zostało
objętych
1276
osób
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 31 z 34
zamieszkałych na terenie miasta Chełm (w tym 11 schorzeń spowodowanych używaniem
środków psychoaktywnych i 83 spowodowane używaniem alkoholu), z czego 303 osoby
leczone były po raz pierwszy. Największa liczbę spośród tych schorzeń stanowiły:
–
schizofrenia - 381 przypadków (36 leczone po raz pierwszy),
–
inne zaburzenia nastroju (afektywne) – 254 (42 leczone po raz pierwszy),
–
depresje nawracające i zaburzenia dwubiegunowe – 130 przypadków (25
leczonych po raz pierwszy),
–
zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne – 96 przypadków
(56 leczonych po raz pierwszy),
–
organiczne zaburzenia psychotyczne – 94 przypadki (w tym 33 leczone po raz
pierwszy).
Analizując dane dotyczące leczenia szpitalnego mieszkańców Miasta Chełm
(porównanie lat 2008, 2009 i 2012) zauważalny jest dwukrotny wzrost hospitalizacji
spowodowanych
zaburzeniami
psychicznymi
i
zaburzeniami
zachowania.
Liczba
mieszkańców miasta Chełm hospitalizowanych z powodu zaburzeń psychicznych wynosiła
w roku 2008 420 osób, w tym 199 przypadków spowodowanych życiem alkoholu, w roku
2009 459 hospitalizacji, w tym 209 z powodu użycia alkoholu natomiast w roku 2012 1095 hospitalizacji, w tym 387 przypadków spowodowanych używaniem alkoholu.
O ile notuje się wzrost hospitalizacji oraz pacjentów leczonych ambulatoryjnie, o tyle
zauważalne jest zmniejszenie liczby wydawanych orzeczeń o niepełnosprawności (osoby
do 16 roku życia), a także orzeczeń o stopniu niepełnosprawności (osoby powyżej 16 roku
życia), z powodu zaburzeń psychicznych (upośledzenia umysłowe, choroby psychiczne)
wydawanych przez Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności
w Chełmie.
Liczba orzeczeń o niepełnosprawności wg przyczyny niepełnosprawności
Lp.
Przyczyny
niepełnosprawności
Liczba wydanych Liczba wydanych Liczba wydanych Liczba wydanych
orzeczeń
orzeczeń
orzeczeń
orzeczeń
(osoby do 16 r.ż) (osoby do 16 r.ż) (osoby do 16 r.ż) (osoby do 16 r.ż)
2009r.
2010r.
2012r.
2013r.
1
01-U-Upośledzenia
umysłowe
6
13
10
10
2
02 – P- choroby
psychiczne
21
26
17
17
3
Pozostałe schorzenia
92
95
76
87
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o
Niepełnosprawności
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 32 z 34
Liczba orzeczeń o stopniu niepełnosprawności wg przyczyny niepełnosprawności
Lp.
Przyczyny
niepełnosprawności
Liczba wydanych Liczba wydanych Liczba wydanych Liczba wydanych
orzeczeń
orzeczeń
orzeczeń
orzeczeń
(osoby powyżej (osoby powyżej (osoby powyżej (osoby powyżej
16 r.ż)
16 r.ż)
16 r.ż)
16 r.ż)
2009r.
2010r.
2012r.
2013r.
1
01-U-Upośledzenia
umysłowe
31
30
11
18
2
02 – P- choroby
psychiczne
223
196
149
142
3
Pozostałe schorzenia
1108
1238
1086
1041
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o
Niepełnosprawności
Istotnym
problemem
utrudniającym
funkcjonowanie
osób
z
zaburzeniami
psychicznymi jest stygmatyzacja społeczna, a także niski poziom świadomości społecznej
na temat zaburzeń psychicznych. Kolejne zagrożenia to wzrastająca liczba osób
z zaburzeniami psychicznymi oraz zwiększająca się liczba osób uzależnionych od
alkoholu i substancji psychoaktywnych w sposób patologiczny. Dlatego też zgodnie
z
rekomendacjami
wynikającymi
ze
Strategii
Polityki
Społecznej
Województwa
Lubelskiego na lata 2014 – 2020 przy realizacji zadań z obszaru zdrowia psychicznego
w latach kolejnych szczególny nacisk należy położyć na:
–
szeroką edukację w zakresie zdrowia psychicznego i zaburzeń psychicznych,
–
edukację pracowników służby zdrowia, pomocy społecznej, administracji i placówek
oświatowych oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych w zakresie zaburzeń
zdrowia psychicznego,
–
tworzenie środowiskowych form wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi ,
jak najbliżej miejsca zamieszkania, w tym mieszkań chronionych
–
zwiększenie liczby placówek zdrowotnych świadczących usługi w zakresie zdrowia
psychicznego,
–
powstanie placówek zapewniających kompleksowe wsparcie osób z zaburzeniami
psychicznymi, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci oraz rodzin osób
z zaburzeniami psychicznymi,
–
działania promujące zdrowy styl życia.
W warunkach samorządowej promocji zdrowia konieczna jest współpraca jednostek
samorządu terytorialnego z instytucjami ochrony zdrowia, a także organizacjami
pozarządowymi.
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 33 z 34
Polityka zdrowia publicznego powinna opierać się na pozytywnym podejściu do
zdrowia – zdrowie pojmowane jako wartość, a nie na podejściu negatywnymukierunkowanie na chorobę.
W promocji zdrowia należy uwzględniać wyzwania stojące przed współczesnym
człowiekiem niezależnie od miejsca w którym przebywa, natomiast w praktyce należy
uwzględniać uwarunkowania lokalne, co jest podstawą promocji zdrowia opartej na
społeczności lokalnej.
Realizacja
przedmiotowego
Programu
jest
zadaniem
niełatwym,
a
dane
przedstawione powyżej świadczą o tym, że rośnie liczna osób borykających się
z problemami zaburzeń psychicznych, jednocześnie potrzebujących różnych form pomocy.
Samorząd Miasta Chełm powinien zintensyfikować działania informacyjne, promocyjne,
a także przeciwdziałające stygmatyzacji. Należny jednak podkreślić iż na terenie naszego
miasta jest niedostateczna ilość specjalistycznych placówek wsparcia oferujących
poradnictwo i pomoc w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, dlatego też tak ważne
jest aby w Mieście Chełm powstało Centrum Zdrowia Psychicznego.
Informacja z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia w mieście Chełm na 2013 rok oraz Programu Promocji
i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 – 2015 za 2013r.
strona 34 z 34