Historia kościoła Rok I

SYLABUS
Przedmiot: Historia Kościoła
Rok akademicki: 2013/14
Rok studiów: I semestr: I – II
Prowadzący
Liczba godzin
zajęć
dydaktycznych
Opis przedmiotu (cel i zamierzone
efekty
kształcenia)
Ks. dr Andrzej Motyka
45 godzin w semestrze
Ukazanie w sposób naukowy dziejów chrześcijaństwa od chwili jego powstania do końca okresu średniowiecza w możliwie jak najszerszym kontekście geograficznym, gospodarczym, politycznym, społecznym, kulturalnym i wyznaniowym; ustalenie faktów z dziejów Kościoła, wyjaśnienie ich
przyczyny oraz ukazanie skutków.
Forma zajęć
wykład
Forma i wa- egzamin
runki zaliczenia
Tematy
po- Semestr I
szczególnych
1. Przedmiot, cel, metody i podział historii Kościoła; źródła historii
zajęć
Kościoła; nauki pomocnicze historii Kościoła; historiografia kościelna; podręczniki i opracowania dziejów Kościoła
2. Przygotowanie na Odkupienie – świata pogańskiego i narodu żydowskiego
3. Jezus Chrystus [życie, działalność i nauka; świadectwa]
4. Pierwsza gmina chrześcijańska w Jerozolimie
5. Działalność Apostołów
6. Przyczyny rozszerzania się chrześcijaństwa i jego rozwój w Imperium Rzymskim
7. Przyczyny i przebieg prześladowań chrześcijaństwa
8. Literacka walka pogaństwa z Kościołem (I - III w.)
9. Zasadnicze prawdy wiary chrześcijańskiej
10. Ojcowie Apostolscy
11. Umacnianie nauki kościelnej - teologia: Ireneusz i teologowie zachodni, szkoły katechetyczne, teologowie aleksandryjscy
12. Działalność chrześcijańskich apologetów
13. Początki gnostycyzmu - ebionici, elkazaici, nikolaici, szymonianie,
setianie, barbelognostycy, Cerynt, Menander, Saturnil z Antiochii,
Karpokrates, Bazylides
14. Wrogie doktryny: montanizm, gnostycyzm, marcjonizm, manicheizm, monarchianizm
15. Herezje i schizmy: oczekiwania eschatologiczne (chiliazm), spory o
pokutę - schizmy Nowacjana, Felicissimusa i Melecjusza
16. Ustrój pierwotnego Kościoła (I-III w.) - duchowieństwo i jego podział hierarchiczny; biskupstwa i organizacja metropolitalna; prymacjalne stanowisko Rzymu
17. Kult pierwotnego Kościoła (I-III w.) - chrzest, katechumenat; Eucharystia, agapy, obowiązek tajemnicy; pokuta; święta i posty; mał-
żeństwo; spór o ważność chrztu heretyków, spór o datę święcenia
Wielkanocy
18. Rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa poza granicami Imperium
Rzymskiego - Cesarstwo Sassanidzkie, Armenia, kraje kaukaskie,
kraje arabskie, Etiopia
19. Polityka kościelna Konstantyna Wielkiego i jego następców
20. Polityka kościelna cesarzy rzymskich (2 poł. IV w. - 1 poł. V w.)
21. Rozwój chrześcijaństwa w Cesarstwie Rzymskim - chrystianizacja
łacińskiego Zachodu, ewangelizacja arystokracji i inteligencji, nawrócenie wsi
22. Złoty wiek Ojców Kościoła
23. Życie chrześcijańskie przy końcu czwartego stulecia - organizacja
Kościoła; liturgia i sakramenty; formy pobożności; kult męczenników; pielgrzymki. Wpływ chrześcijaństwa na życie publiczne (prawodawstwo, obyczaje, dobroczynność)
24. Początki i rozwój życia zakonnego
25. Arianizm. I Sobór Powszechny w Nicei (325)
26. Spór o bóstwo Ducha Świętego. II Sobór Powszechny
27. Donatyzm. Apolinaryzm. Pelagianizm
28. Nestorianizm. III Sobór Powszechny
29. Monofizytyzm. IV Sobór Powszechny
30. Schizma akacjańska
31. Dzieje Kościoła poza granicami Cesarstwa (V-VI w.):
a) Kościół w Persji
b) Armenia i kraje kaukaskie
c) Kościół etiopski
d) Rozwój chrześcijaństwa w Nubii i Arabii Południowej
32. Chrześcijaństwo wśród Germanów podczas i po okresie wędrówek
ludów
33. Chrześcijaństwo wśród Celtów i Anglosasów na Wyspach Brytyjskich (do XI w.)
34. Hierarchia kościelna (IV-VIII w.) - nowe urzędy kościelne; wykształcenie, utrzymanie, kwalifikacje i przywileje stanowe kleru
35. Ustrój Kościoła (IV-VIII w.) - powstanie parafii, prywatne kościoły
na Zachodzie, organizacja patriarchatów, synody
36. Papiestwo i prymat Rzymu. Leon Wielki i Grzegorz Wielki. Stosunek państwa i Kościoła.
37. Kościół merowiński i Kościół frankoński (604-888).
38. Kościół niemiecki (754-1039)
39. Kościół na półwyspie iberyjskim (711-800)
40. Chrystianizacja ludów północnych: Dania, Norwegia, Islandia,
Szwecja
41. Chrystianizacja Słowian i Węgrów: Chorwaci, Czesi (Św. Wojciech), Wieleci (metropolia magdeburska), Rusini, Węgrzy
42. Kult publiczny i życie religijne (VII-XI w.)
Semestr II
1. Obrazoburstwo. VII Sobór Powszechny
2. Islam – geneza, nauka i rozwój
3. Powstanie Państwa Kościelnego
4. Polityka kościelna Karolingów. Renesans Karoliński
5. Spór Focjański. VIII Sobór Powszechny
6. Apostołowie Europy: św. Bonifacy, św. Cyryl-Konstantyn i św. Metody-Michał
7. Kryzys papiestwa w IX i X wieku. „Saeculum obscurum”. Legenda
o Joannie Papieżycy
8. Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego. Działalność polityczno-kościelna Ottona Wielkiego, Ottona II i Ottona III
9. Kościół bizantyjski w przededniu Wielkiej Schizmy. Wielka Schizma z 1054 r.
10. Reforma Kościoła w XI w. (gregoriańska)
a) Sytuacja społeczno-demograficzna Europy w dobie reformy
gregoriańskiej
b) Reformatorski ruch kluniacki
c) Wypracowanie programu reform
d) Działalność reformatorska papieża Grzegorza VII (10731085)
11. Dzieje reformy kościelnej za pontyfikatów następców Grzegorza
VII
a) Wiktor III (1086-1087), Urban II (1088-1099), Paschalis II
(1099-1118), Gelazy II (1118-1119), Kalikst II (1119-1124);
cesarz Henryk V (1106-1125)
b) Konkordat wormacki - 1122
c) I i II Sobór Laterański
d) Schizma Anakleta
12. Konfrontacja powszechnego papiestwa z powszechnym cesarstwem
a) Polityka kościelna cesarza Fryderyka Barbarossy (11521190)
b) Pontyfikat papieża Aleksandra III (1159-1181)
c) XI Sobór Powszechny (Laterański III) w 1179
d) Cesarstwo i papiestwo w latach 1181-1198
13. Dzieje papiestwa od pontyfikatu Innocentego III do pontyfikatu Bonifacego VIII
a) Papież Innocenty III (1198-1216)
b) Sobór Laterański IV – 1215
c) Cesarstwo i papiestwo w I połowie XIII w.
d) I i II Sobór Lyoński
e) Konflikt między papieżem Bonifacym VIII (1294-1303) i
królem Francji Filipem IV Pięknym (1285-1314)
14. Wyprawy krzyżowe: przyczyny i przebieg Krucjat, Królestwo Jerozolimskie, Cesarstwo Łacińskie („Romania”) w Konstantynopolu
15. Kościół bizantyjski w Cesarstwie Wschodnim (od Wielkiej Schizmy
do upadku Konstantynopola); Próby nawiązania unii kościelnej
16. Dzieje Kościoła wschodniego pod panowaniem islamu – patriarchaty znajdujące się poza granicami imperium bizantyjskiego (do
upadku Konstantynopola)
17. Dzieje Kościołów przedchalcedońskich (do XV w.): Kościół nestoriański, Kościoły monofizyckie
18. Rozwój życia zakonnego:
a) Zakony reformatorskie – kongregacja kluniacka, kameduli,
kartuzi, cystersi, kanonicy regularni, premonstratensi
b) Zakony rycerskie
c) Zakony żebracze
19. Ustrój i organizacja średniowiecznego Kościoła: papiestwo, patriarchaty, metropolie i prymasostwo, diecezje i ich wewnętrzny ustrój,
parafie
20. Rozwój średniowiecznej nauki i kultury kościelnej: uniwersytety,
teologia, prawo, architektura, sztuka i muzyka kościelna; kult publiczny i życie religijne wiernych w średniowieczu
21. Papiestwo w Awinionie (1305-1378). XV Sobór Powszechny w
Vienne (1311-1312). Sprawa zakonu templariuszy.
22. Wielka schizma zachodnia (1378-1415). XVI Sobór Powszechny w
Konstancji (1414-1418)
23. Misje kościelne w średniowieczu
24. Średniowieczne herezje: katarzy (albigensi) i waldensi, ruchy spirytualne i spory o ubóstwo, Jan Wiklif i wiklifityzm w Anglii, Jan Hus
i husytyzm w Czechach
25. Powstanie, działalność i znaczenie inkwizycji kościelnej
26. Papież Eugeniusz IV (1431-1447). XVII Sobór Powszechny – bazylejsko-ferraro-florencko-rzymski (1435-1445)
27. Kościół w okresie renesansu:
a) Pontyfikaty renesansowych papieży
b) Próby reformy Kościoła – XVIII Sobór Powszechny (V Laterański)
c) Klimat religijny XV wieku
28. Kościół bizantyjski pod panowaniem Turcji (po upadku Konstantynopola); Kościół prawosławny w Rumunii i wśród narodów słowiańskich - Ruś, Bułgaria, Serbia (do XV w.)
29. Dzieje Kościoła katolickiego w krajach Europy Zachodniej i Północnej w okresie od XI-XV w.: we Francji, na Wyspach Brytyjskich, na półwyspie iberyjskim, w Niemczech, w krajach skandynawskich
30. Kościół katolicki w krajach Europy środkowo-wschodniej: na Węgrzech, w krajach słowiańskich, na Litwie (do XV w.)
31. Chrzest Polski i jego znaczenie
32. Ustrój i organizacja Kościoła w Polsce
33. Kościół polski w okresie reformy gregoriańskiej
34. Kościół katolicki w Polsce podczas rozbicia dzielnicowego (11381304/1320)
35. Polityka kościelna królów z dynastii piastowskiej: Władysława Łokietka (1306-1333) i Kazimierza Wielkiego (1333-1370)
36. Kościół polski za panowania Andegawenów i Jagiellonów (do rządów Aleksandra Jagiellończyka 1501-1506)
37. Polscy święci okresu średniowiecza
Literatura pod- - Bihlmeyer K., Tüchle H., Historia Kościoła, t. 1, Warszawa 1971.
stawowa
- Banaszak M, Historia Kościoła katolickiego, t. 1, Warszawa 1986; t. 2,
Warszawa 1987.
- Historia Kościoła, red. L. J. Rogier, R. Aubert, M. D. Knowles, t. 1, Warszawa 1986; t. 2, Warszawa 1988.
- Kumor B., Historia Kościoła, t. 1, Lublin 1973; t. 2, Lublin 1976; t. 3,
Lublin 1978.
- Historia Kościoła w Polsce, red. B. Kumor, Z. Obertyński, t. 1, cz. 1, Poznań-Warszawa 1974.
Literatura uzu- - Kłoczowski J., Müllerowa L., Skarbek J, Zarys dziejów Kościoła katolicpełniająca
kiego w Polsce, Kraków 1986.
- Umiński J., Historia Kościoła, wyd. 4, Opole 1959
- Daniel-Rops, Kościół pierwszych wieków, Warszawa 1968.
- Tenże, Kościół wczesnego średniowiecza, Warszawa 1969.