Praca w systemach LINUX oraz WINDOWS w

Praca w systemach LINUX oraz WINDOWS w Laboratoriach Instytutu Matematycznego (2010 r.)
Zapamiętać swój identyfikator (Login name), hasło (password), e-mail [email protected]
W sieci Instytutu Matematycznego podstawowym systemem operacyjnym jest linux. Na komputerach w laboratoriach
zainstalowano systemy operacyjne:
a) linux: - laboratoria 6, 410, 411, 416, 417
b) Windows 2000 - laboratorium. 410, Windows XP - laboratorium 411, Windows Vista – laboratorium 416.
Praca na komputerach w sieci I.M. możliwa jest tylko po prawidłowym zalogowaniu się, to znaczy, podaniu prawidłowego identyfikatora i hasła.
Komputery pracujące w laboratoriach I.M. (410, 411, 416, 417 oraz „6”) są stale włączone.
Po zajęciach wyłączamy tylko monitory. Po skończonej pracy w Windows, prosimy przełączyć komputer do systemu
linux (laboratoria 410, 411, 416). Nie należy wyłączać komputerów klawiszem reset ani power. W laboratoriach 6,
417 nie resetujemy komputerów, nawet klawiszami (ctrl+alt+del). Na tych komputerach mogą być wykonywane
obliczenia trwające całymi tygodniami. Zresetowanie komputera (w lab. 417 lub 6) może zniszczyć kilkudniową
pracę innego studenta.
Serwery Instytutu Matematycznego: hera, chaos, student, studentka, magister, czech, agatka, moodle.
Stacje robocze: lab. 410 - tmpXX, lab 411 - nttXX, lab 417 - icoreXX, lab 416 - winXX, 6 - iduoXX,
gdzie XX to numer komputera. Jest on oznaczony na monitorze lub jednostce centralnej
Laboratorium
6 (I.I.)
Nazwa komput.
(iduo1 -15)
System
Linux
410 (remont!)
(tmp01 - 15)
411
(ntt01 – 15)
416
(win01 - 15)
417
(icore01 - 15)
Linux, Windows
2000
Linux Windows
XP
Linux Windows
Vista
Linux
610 (zdalnie!)
(tmp101 – 115)
Linux
IP
192.168.3.1 192.168.3.15
192.168.11.151 192.168.11.165
192.168.11.171 192.168.11.185
192.168.3.151 192.168.3.165
192.168.3.201 192.168.3.215
192.168.3.101 192.168.3.115
Uwagi
nie resetujemy
nigdy!
(ctrl+alt+del)
(ctrl+alt+del)
Ćwiczenie 3
Praca na terminalu komputera chaos
Po zalogowaniu się do komputera w systemie Linux napisać: ssh chaos lub dokładnie ssh ?????@chaos.
Po pojawieniu się zgłoszenia komputera, podać hasło. Po poprawnym wpisaniu hasła, komputer chaos wyświetli swój
znak zachęty $_. Od tej chwili można pracować, w systemie LINUX, na komputerze chaos. Zakończyć pracę na
komputerze chaos, komendą exit. Następnie wylogować się komendą exit. lub (Ctrl d).
Przy pierwszej próbie załogowania się do komputera przy pomocy programu ssh, trzeba odpowiedzieć na pytanie.
The authenticity of host '192.168.xx.xxx (192.168.xx.xxx)' can't be established.
RSA key fingerprint is af:08:bc:91:00:a7:83:5c:62:d9:96:78:fb:9e:d8.
Are you sure you want to continue connecting (yes/no)? Odpowiadamy całym słowem (yes).
Ćwiczenie 4
Sprawdzenie zawartości własnego katalogu.
Zalogować się na komputerze w systemie linux, a następnie napisać:
ls
(listuj zawartość katalogu)
ls –a,
ls –l,
ls –al.
(przelączniki)
man ls (Nawigacja po manualu komendy ls. Spacja – wyświetl następny ekran, enter następną linię, żeby znaleźć
potrzebne słowo - /słowo, kursorami poruszamy się w górę lub w dół manuala. Aby opuścić manual, nacisnąć q)
Zakończyć pracę terminala komendą exit.
(ctrl+alt+del)
nie resetujemy
nigdy!
nie resetujemy!
Hasła używane w sieci I.M. muszą być minimum 10-znakowe i dłuższe. Hasła składać się powinny z liter, cyfr
i innych znaków dostępnych z „głównej” części klawiatury. Do tworzenia hasła nie używamy polskich liter (ą ę ć
itd.). Duże i małe litery są użyte w hasłach są rozróżnialne. Nie polecamy używania do pisania haseł, klawiszy klawiatury numerycznej (klawisz NumLock może nie być właczony!).
Hasłem nie może być słowo (ze słownika polskiego, niemieckiego, angielskiego itd.), imię, nazwisko właściciela
konta, ani nic, co jest z nim związane np. data urodzenia. Nie jest też „dobrym” hasłem ciąg znaków np. 123456
QWERTY, asdfgh itd. (ze względu na możliwą do podglądnięcia regułę). Hasła nie mogą się powtarzać.
Hasła nie wolno nikomu podawać. Hasło jest ważne 180 dni. Przed upływem 180 dni trzeba zmienić hasło na inne,
różne od poprzedniego. Jeśli użytkownik nie zmieni hasła, nie będzie mógł zalogować się i korzystać z zasobów sieci.
Prosimy czytać komunikaty motd, będziemy się starali umieszczać tam najnowsze informacje dla studentów.
Ćwiczenie 1
Praca na komputerze w systemie Linux
-włączyć monitor,
- poruszyć myszką lub nacisnąć klawisz Shift, na ekranie pojawi się zgłoszenie komputera np:
win01 login:
Należy wpisać swój identyfikator nacisnąć ENTER, potem podać hasło. W trakcie pisania hasła na ekranie nie pojawiają się żadne znaki. Po poprawnym wpisaniu identyfikatora i hasła komputer, wyświetli na ekranie swój znak
zachęty $_. Od tej chwili można pracować w systemie LINUX.
Zakończyć pracę komendą exit lub logout.
Ćwiczenie 2
Praca na komputerze w systemie Linux , uruchomienie następnej konsoli
Po zalogowaniu się do systemu linux, naciskając jednocześnie klawisze (lewy alt+f2), (alt+f3) ... (alt+f6), otrzymujemy okno następnego terminala. Zalogować się jeszcze raz. Zmiana terminala (lewy alt+f1), (alt+f2), (alt+f3), itd.
(alt+f6). Zakończyć pracę każdego terminala, komendą exit. Ze względów bezpieczeństwa nie wolno zostawiać
konsol otwartych. Przed zakończeniem pracy zawsze sprawdzamy, czy nie zostawiliśmy konsoli otwartej.
Ćwiczenie 5
Podstawowe polecenia systemu LINUX
Zalogować się do komputerów bliźniaczych we wszystkich laboratoriach Instytutu za pomocą komendy:
ssh 192.168.xx.xx (Patrz tabela z numerami IP).
Każdy komputer w sieci musi mieć swoją nazwę oraz unikatowy numer IP:
192.168.3.3
- iduo03.math.uni.wroc.pl
156.17.86.21
- chaos.math.uni.wroc.pl
Niektóre komputery są widoczne z zewnątrz sieci Instytutu np. 156.17.86.21 chaos.math.uni.wroc.pl. Komputery
w laboratoriach, nie są widoczne z zewnątrz. Wszystkie komputery, których numery IP rozpoczynają się od
192.168.xxx.xxx.. są przeznaczone do sieci wewnętrznych.
Ćwiczenie 6
Podstawowe polecenia LINUX
Zalogować się lokalnie, a następnie - do komputera chaos za pomocą ssh chaos
System rozróżnia wielkie i małe litery. Komendy zawsze piszemy małymi literami i zatwierdzamy klawiszem
ENTER. Jeśli stosujemy przełącznik ( - ), to po komendzie wpisujemy spację, a następnie – (minus) i odpowiedni
przełącznik.
Klawisz tabulator (TAB) „uzupełnia” brakujące znaki nazwy, jeśli taka występuje w katalogu.
Kursor „w górę”, „w dół” - przypominają ostatnio wykonywane komendy.
Natomiast (ctrl r) - (reverse-i-search)`ls: ls <-tu wpisz początek szukanej komendy.
Shift PageUp lub (Shift PageDown) pokazuje przebieg sesji na danej konsoli.
Ctrl +c – przerwie wykonywaną komendę.
Ctrl+z – zamrozi wykonywaną komendę - powrót do wykonywania komendy fg
Ctrl+l – czyści ekranu (działa jak clear),
Ctrl s – zatrzymuje transfer do terminala, Ctl q – wznawia transfer do terminala,
reset, - powróci do domyślnych ustawień terminala,
Ctrl+a – przejdzie na początek linii, Ctrl+e – przejdzie na koniec linii,
1
Ctrl+b – przesunie o jeden znak w lewo, Ctrl+f – przesunie o jeden znak w prawo,
Alt+b - przesunie o jedno słowo w lewo, Alt+f - przesunie o jedno słowo w prawo,
Ctrl+w - skasuje jedno słowo na lewo od kursora, Alt+d - skasuje jedno słowo na prawo od kursora,
Ctrl+u - skasuje wszystko na lewo od kursora Ctrl+k - skasuje wszystko na prawo od kursora,
Ctrl+d – wyloguje z terminala,
~ oznacza katalog domowy użytkownika,
nazwa_programu & - uruchomi program „w tle” – powrót – fg,
Wykonać następujące komendy
ls, ls –a, ls –l, ls –al, whoami, w, who, clear, finger, quota, man ls, man whoami
Wylogować się komendą exit. Sprawdzić wszystkie konsole!.
Ćwiczenie 7 Podstawowe polecenia LINUX cd.
katalogi
pliki
ls
- wypisanie zawartości katalogu
less plik, tail plik - wypisanie zawartości pliku
mkdir nazwa
- zakładanie katalogu nazwa
touch nazwa
- stworzenie pliku
rmdir nazwa
- kasowanie katalogu nazwa
rm nazwa
- skasowanie pliku
cd nazwa
- zmiana katalogu
emacs plik, vi plik, nano plik– edycja pliku
cd ..
- zmiana katalogu (po cd spacja ..)!
cp nazwa nazwa1 – kopiowanie plików
mv nazwa nazwa1 - zmiana nazwy katalogu
mv nazwa nazwa1 - zmiana nazwy pliku
rm –r nazwa - kasowanie katalogu nazwa,
rm nazwa - kasowanie pliku nazwa
rm –r nazwa – kasuje pliki i katalogi. Uwaga! rm –rf (wzorzec)
Jeśli komputer zapyta „czy na pewno usunąć plik?” trzeba nacisnąć literę y, naciśnięcie ENTER nie usunie pliku
pwd
- podanie nazwy katalogu
hostname
- sprawdzenie nazwy komputera
whoami
- sprawdzenie nazwy użytkownika
finger nazwisko, imię, identyfikator – podaje dane o użytkowniku
passwd
- zmiana hasła (na chaosie)
who, w, finger
- informacje o użytkownikach
Zalogować się na komputer chaos i wykonać polecenia:
1. cd
(zawsze cię doprowadzi do katalogu domowego)
2. pwd
(Twój katalog domowy)
3. mkdir TWOJE_IMIE
(imię napisane DUŻYMI literami)
4. ls
(wypisze zawartość Twojego katalogu)
5. rmdir TWOJE_IMIE→
→
(imię napisane DUŻYMI literami) - OJE_IMIE→ (TABULATOR!)
6. ls
7. touch twoje_imie
(imię napisane małymi literami)
8. ls
9. rm twoje_imie→
→
(imię napisane małymi literami)
10. ls
11. mkdir TWOJE_IMIE
(napisane DUŻYMI literami)
(napisane DUŻYMI literami) (TAB!)
12. cd TWOJE_IMIE→
→
13. pwd
14. cd
15. pwd
16. touch aaaaa
17. ls
18. cp aaaaa→
→ TWOJE_IMIE→
→ (TAB!)
19. ls TWOJE_IMIE→
→
20. rm TWOJE_IMIE/aaaaa
21. ls TWOJE_IMIE→
→
22. ls
23. mv aaaaa→
→ TWOJE_IMIE→
→
24. ls
25. rm –rf TWOJE_IMIE→
→
26. cd
27. ls ../
28. cd ..
29. pwd
30. cd ..
31. ls
32. cd /
33. ls
34. mkdir TWOJE_IMIE
35. touch twoje_imie
36. cd
37. w
38. who
39. finger
40. finger twoje_nazwisko
(bez polskich liter)
41. finger twoje_imię
(imię bez polskich liter)
42. finger twój_identyfikator
43. history
44. history | less
45. history > historia
46. less historia
(żeby opuścić less naciskamy literkę q)
47. mail p-x1 < historia
Uwaga: Przeczytać informacje zawarte w „man” do każdego z tych poleceń (np. man ls itd.).
Nazwy plików i katalogów (Nie używajmy w nazwach plików „polskich liter” ani spacji)
DOS
LINUX
WINDOWS
(12345678.123)
Duża dowolność, odróżnia się duże litery od małych, Bardzo duża dowolność, wolno używać
nazwa może rozpoczynać się od kropki,
spacji oraz polskich liter, ale lepiej nie
może być długa i zawierać różne znaki z wyj. /.
używać do nazw spacji i polskich liter.
Ścieżki
DOS/WINDOWS
LINUX
bezwzględne
c:\dos\tmp
/usr/lib/bin /home/s/2009/
względne
ala\ola
ala/ola ../ala/ola ../../ppp/lll
Wyniki pracy programu mogą być kierowane do pliku za pomocą znaku > lub >>.
DOS/WINDOWS
LINUX
dir >wynik
ls -s /bin > wynik – kieruje wynik do pliku o nazwie wynik
dir c:\dos >>wynik
ls -l /usr/local >> wynik – „dopisuje” dane do pliku wynik
Wyniki pracy jednego programu mogą być danymi do innego programu.
dir c:\dos | find “wzór”
ls /bin | grep wzór
dir c:\dos | find “wzór” > wynik ls /bin | grep wzór > wynik
dir c:\dos | find /c “wzor”
ls /bin | grep wzór | wc
Meta znaki
DOS/WINDOWS
LINUX
*.*
* wszystkie pliki
?
? jeden znak
ala[1-7] ala1, ala2, ... ala7 ala[0-9][0-9][0-9] ala000, ... , ala999
[a-z]* . a*, ... z* [abcd] a, b, c, d, [a-pr-uwyz][124],
^wzorzec wzorzec „z przodu” linii
wzorzec$ „z tyłu” linii
Oglądanie plików tekstowych
head plik, tail plik, more plik, less plik
2
less plik, (/ szukaj w przód, ? szukaj w tył, v - przejście do edycji pliku, q - wyjście)
cat plik, cat plik | less
Przeczytaj man less, man head, man tail.
Ćwiczenie 8
Edytor tekstowy emacs
emacs pierwszy_plik
(uwaga! W nazwach plików nie używajmy spacji, lepiej użyć znaku podkreślenia _)
W emacs, działają kursory, (w górę, w dół, w lewo, w prawo, „polskie litery” prawy Alt + litera).
Esc < - przesuwa kursor na początek dokumentu,
Esc > - przesuwa kursor na koniec dokumentu
Ctrl a - przesuwa kursor na początek linii,
Ctrl e - przesuwa kursor na koniec linii,
Ctrl g - zaniechanie wykonywanego polecenia,
Ctrl k - kasuje linię,
Ctrl s - szuka słowa (do przodu),
Ctrl r - szuka słowa (do tyłu),
Ctrl x u – cofnięcie komendy,
Ctrl x i ~/nazwa_pliku - wkleja do plik o podanej nazwie
Ctrl x Ctrl s - zapis pliku, bez opuszczania edytora,
Ctrl x Ctrl c - opuszczenie edytora (zapisanie – y),
Ctrl x Ctrl c - opuszczenie edytora zaniechanie -n),
Ctrl x i wklejenie zawartości pliku ~/plik (znak ~/ oznacz katalog domowy użytkownika)
Esc % znajdź <słowo1> zamień <słowo2>
Ctrl h – wyświetla pomoc dla edytora emacs
Pierwszy_plik~ - (~) kopia zapasowa, #pierwszy_plik – „kopia awaryjna” kasowanie rm \#pieTAB ENTER
Jeśli nie napiszemy nazwy pliku, tylko emacs (bez nazwy pliku) to - Ctrl s - ~/tu_wpisać_nazwe_pliku),
(Reszta informacji na temat emacs na osobnej kartce)
Ćwiczenie 9
Poczta komputerowa, obsługa programu elm
Zalogować się, lokalnie, a następnie za pomocą programu (ssh chaos) załogować się na komputer chaos
Komputer chaos jest głównym serwerem studentów. Należy pamiętać, by nie uruchamiać bardzo obciążających
programów na komputerze chaos. Programy takie należy uruchamiać na komputerach w laboratoriach, w czasie, gdy
nie ma zajęć, by nie przeszkadzać innym studentom w pracy.
f forward odesłanie przesyłki innemu adresatowi z komentarzem lub bez.
c > przejście do pliku archiwalnego domyślnego (received), (c =nazwa_foldera) lub c < (sent,wysłane).
q zakończenie pracy elm. Zostaniemy zapytani czy ostatecznie usunąć przesyłki przeznaczone do skasowania.
Naciskamy y żeby je wykasować lub (Enter albo n), gdy nie chcemy usunąć. Następnie pojawi się pytanie czy chcemy przesunąć przesyłki z foldera listów „nowych” do pliku archiwalnego (received), i co chcemy zrobić z listami
nie przeczytanymi.
Pocztę z foldera listów przychodzących (INBOX) po przeczytaniu przenosimy do innych folderów, tak żeby folder
poczty przychodzącej zawierał tylko najświeższe wiadomości. Trzymanie wszystkich wiadomości lub nie korzystanie
z folderów znacznie utrudnia korzystanie z poczty oraz jest nieroztropne. W razie awarii komputera pocztowego listy
z tego folderu mogą zginąć.
man elm (żeby wyłączyć manual naciskamy literkę q)
„Zamrożenie” działania programu
napisać e-mail do siebie oraz kolegów, odpowiedzieć na e-mail napisać forward innemu użytkownikowi
Jeśli w trakcie np. pisania zapomnimy nazwisko adresata, możemy to sprawdzić „zamrażając” elm, naciskamy
Ctl z następnie finger nazwisko, finger identyfikator i wracamy do pisania listu - komenda fg (powrót do elm)
Wylogować się z komputera chaos - komenda (exit), wylogować się z komputera lokalnego (exit).
Ćwiczenie 10
Poczta komputerowa e-mail obsługa programu elm cd.
Zalogować się, lokalnie a następnie za pomocą programu (ssh chaos) załogować się na komputer chaos
elm
Żeby zapisać list jako plik, należy wybrać odpowiedni list, nacisnąć s (save) i ustalić nazwę dla pliku.
Żeby wkleić wcześniej przygotowany plik do listu, należy uruchomić edytor listu, a następnie
(ctrl x i) i wpisać nazwę pliku ~/nazwa_pliku
Wysłanie i odebranie listu z załącznikiem.
Wysłanie listu z załącznikiem
elm
elm jest preferowanym programem do obsługi poczty komputerowej (nadawania, odbieranie, odsyłania itd.)
elm
You can use any of the following commands by pressing the first character;
d)elete or u)ndelete mail, m)ail a message, r)eply or f)orward mail, q)uit
To read a message, press return. j = move down, k = move up, ? = help
Command:
U góry ekranu jest informacja o listach, które ostatnio nadeszły, każda linia odpowiada jednemu listowi. Polecenia
wydajemy naciskając pojedynczą literę albo klawisz Enter.
Enter - czytanie wybranego listu,
m wysłanie listu.
- adresat listu - należy go wpisać (dokładnie!). Lokalnie można pominąć @math.uni.wroc.pl.
- odpowiedzieć na pytanie o temat listu (subject). Można go wpisać lub pominąć.
- podać adresy otrzymujących kopię listu. Można ich wpisać lub pominąć naciskając Enter.
Następnie włączy się edytor tekstu - domyślnie jest nim edytor emacs. Po napisaniu listu naciskamy klawisze
Ctrl-x, Ctrl-c , y.
Pojawi się pytanie: czy na pewno już chcemy wysłać przesyłkę. Odpowiadamy naciskając Enter lub literę s.
Przed wysłaniem listu można jeszcze powrócić do edycji wybierając odpowiednie klawisze. Przesyłka zostanie natychmiast wysłana. Jeśli nie otrzymamy informacji o nie doręczeniu listu, to przesyłka dotarła do adresata.
r odpowiedź na list. Zostaniemy zapytani czy włączyć tekst listu do odpowiedzi. Naciśnięcie
Enter lub n oznacza ze nie, naciśnięcie y tak. Dalej postępujemy tak jak przy wysyłaniu listu.
d zaznaczenie do wykasowanie przesyłki. Będzie ona na prawdę skasowana dopiero po zakończeniu pracy z elm.
u cofnięcie zaznaczenia do wykasowania listu.
„List przewodni”
m
adresat:wpisz_adresata
subject:wpisz_temat_listu
kopia:wpisz_adresata_koppi_listu
Wpisz treść „listu przewodniego”
ctl x ctl c y
a
a
wpisujemy nazwę i położenie pliku
~/nazwa_załącznika ENTER
(jeśli zapomnieliśmy nazwę załącznika ctl z - zamrażamy elm szukamy pliku ls i wracamy do elm (fg) ENTER)
~/nazwa_załącznika ENTER
~/ - oznacza katalog domowy użytkownika.
q
s (send)
Odebranie listu z załącznikiem
elm
Wybieramy list, który zawiera załącznik.
naciskamy v
Wybieramy opcję nr 2 kursorem w dół (zapis dokumentu multipart/alternative) s idziemy kursorem w górę, następnie
q i - opuszczamy elm jeszcze raz- q
Do otwierania załączonych plików .doc, .xls, JPG, pdf możemy użyć linuksowych programów (trybie graficznym)
znajdujących się na lokalnym komputerze (Open office, gimp, gs., xpdf itd.).
Ćwiczenie 11
3
Praca na komputerze Linuxowym. Terminal graficzny
Włączyć komputer (w trybie linux), zalogować się do komputera.
Uruchomić terminal graficzny poleceniem:
startx
Manipulacje myszką. Mysz działa trochę inaczej niż w trybie Windows, sprawdzić jak.
Otworzyć kolejny terminal tekstowy przy pomocy myszy. Najlepiej zrobić „skrót”. K -> narzędzia -> terminal ->
Prawy klawisz myszy -> zrobić skrót na panelu. Będziemy mieć możliwość szybkiego uruchomienia terminala.
Uruchomić program linuksowy przy pomocy myszy.
Uwaga! Plik .xinitrc, a w nim startkde ustala rodzaj używanego programu do X-ksów na KDE.
Ctrl Alt + - (zmienia rozdzielczość terminala graficznego),
Zamknąć terminal graficzny, w ostateczności (ctrl+alt+backspace), nie (ctrl+alt+del)! wylogować się.
Ćwiczenie 12
Praca na komputerze Linuksowym.
Zalogować się. Uruchomić terminal graficzny poleceniem:
startx (drugi terminal graficzny możemy otworzyć komendą startx -- :9, ale to jest nieopłacalne, obciąża komputer)
Uruchomić program do oglądania stron WWW (Konqueror, Mozilla, Opera itd.)
Do prawidłowej pracy w I.M trzeba ustawić serwer proxy 156.17.86.7 port 3128
Zmniejszyć należy użycie Cache do 5 M (quota!).
Uwaga! Na chaosie nie można uruchomić terminala graficznego startx ani programów graficznych.
Ćwiczenie 13 (starocie)
Praca na komputerze Linuxowym programy mtools
Za pomocą poleceń Linuksowych można przenosić pliki z dyskietki na komputer Linuksowy i odwrotnie (lokalnie)
mcopy nazwa a:
- przekopiuje plik z komputera w systemie linux na dyskietkę a:
mcopy a:nazwa .
- przekopiuje plik z dyskietki a: na linuksa (ważna kropka!)
mdir a:
- sprawdzenie zawartości dysku a:
mformat a:
- formatuje dyskietkę a:.
mtype a:plik
- wyświetli zawartość pliku tekstowego z dyskietki a:,
mtype a:\ktalog\plik - wyświetli zawartość pliku tekstowego z katalogu dyskietki.
mdel a:plik
- usuwa plik z dyskietki
mcopy -/ a:\katalog . - przekopiuje katalog z podkatalogami.
Uwaga! Progamów mtools używamy wyłącznie na lokalnym komputerze, przy którym siedzimy, nie na chaosie.
Przeczytać man do mformat a:, mtype, mcopy, mdir, mdel, itd. man mtools.
Formaty plików tekstowych DOS/WINDOWS oraz linuksa. Konwersja plików.
W Windows koniec linii składa się z dwóch znaków (koniec linii, powrót karetki), natomiast w linuksie tylko z jednego znaku (koniec linii).
Zmiana formatu plików tekstowych DOS/Windows ->linux
tr –d ‘\r’ plik_dos > plik_linux (zjada jeden znak)
W drugą stronę linux > DOS/Windows, trzeba zastosować odpowiedni edytor tekstowy, który doda brakujące znaki,
takim programem jest np. Word.
Ćwiczenie 14
Praca na terminalu tekstowym, program lynx lub links
Czasem możemy być zmuszeni do skorzystania z przeglądarki www w środowisku tekstowym. Po uruchomieniu
komputera w trybie tekstowym napisać: lynx lub links (dwa różne programy)
Po pojawieniu się zgłoszenia programu wprowadzić adres, Pamiętać o proxy 156.17.867 port 3128.
Ćwiczenie 15
Praca na terminalu tekstowym, program mc
Program mc znakomicie nadaje się do sprzątania konta z niepotrzebnych plików. Nie należy jednak przesadzać z jego
nadużywaniem. Po uruchomieniu komputera w trybie tekstowym napisać: mc
Uporządkować pliki we własnym katalogu. Uważać, żeby nie skasować swojego katalogu domowego i plików systemowych. Koniec programu F10.
Ćwiczenie 16
Zabijanie procesu
Zalogować się lokalnie na kolejnej konsoli i napisać:
ps aux | grep swoj_identyfikator
usunąć proces pisząc:
kill numer_procesu (a jeśli to nie pomoże)
kill -9 numer_procesu
Ćwiczenie 17
Zabijanie własnego procesu zalogowując się z innego komputera
Uruchomić emacs np. emacs test.txt. Następnie zalogować się do tego samego komputera, ale wykorzystując inny
komputer (np. sąsiedni), przy pomocy programu ssh zalogować się na sąsiedni komputer (np. ssh IP, patrz tabelka)
ps aux | grep swoj_identyfikator
sprawdzić co się stanie pisząc:
kill numer lub kill -9 numer
Ćwiczenie 18
Zmiana hasła
Zalogować się, następnie zalogować się na chaosa. Zmienić hasło komendą passwd podając (obecne - current) i
nowe, różne od poprzedniego min. 10 - znakowe (litery duże, małe, cyfry, :;”’{[}]<,>.?/+=_-)(*&^%$#@!).
Ćwiczenie 19
Atrybuty plików.
ls –al
- rwx rwx rwx
d rwx rwx rwx
- plik
- katalog
właśc. grupa inni
Czytanie - 4, pisanie - 2, wykonywanie – 1. Wartości te sumujemy w grupach po trzy, (właściciel, grupa, inni użytk.).
chmod 755 plik
chmod 644 katalog
Nie ustawiać atrybutów w taki sposób - chmod 777 plik/katalog - (dajemy wtedy wszystkim prawa zapisu)
Ćwiczenie 20
Tworzenie własnej strony WWW
Żeby posiadać własną stronę WWW trzeba założyć katalog public_html. W tym katalogu powinny znaleźć się
wszystkie pliki dotyczące strony www.
mkdir public_html
cd public_html
emacs index.html
Stworzyć plik index.html zgodnie ze składnią html, uruchamiamy tryb graficzny:
startx
Wywołać terminal, a w nim cd public_html/, następnie emacs index.html,
Uruchomić przeglądarkę, www.math.uni.wroc.pl/identyfikator, jeszcze jedno okno http://www.kurshtml.boo.pl/.
Plik index.html można utworzyć przy pomocy edytora emacs, studiując znajdujący się na naszej stronie WWW
Instytutu, podręcznik języka HTML.
Kolejno edytując w jednym oknie (emacs index.html) (zapisując ctrl x s), a w przeglądarce odświeżając stronę
poleceniem reload.
Przykładowy plik index.html
<HTML>
<HEAD>
<META http-equiv=Content-Type content="text/html; charset=iso-8859-2"> ??? lub ??? [CP1250, UTF-8]
<TITLE> Imie Nazwisko - individual page</TITLE>
</HEAD>
<H3> Imię Nazwisko (piszemy polskimi literami!)</H3>
4
<BODY TEXT="000000" LINK="0000FF" VLINK="FF0000" BGCOLOR="FFFF9F">
<HR>
<P>Komentarz do obrazka <IMG SRC="obraz.jpg">
Tu wstawiamy zawartość strony (piszemy polskimi literami!)
<A HREF="http://www.math.uni.wroc.pl/index.html">
<P>Dodatkowe dane</P>
</BODY>
</HTML>
Ćwiczenie 21
Praca na komputerze Linuksowym
Komendy, które mogą się przydać
whoami - informuje, kto jest właścicielem konsoli,
df -k
- informuje o zajętości dysków komputera,
quota
- podaje wykorzystanie quoty,
du
- podaje wykorzystanie dysku,
uptime - podaje obciążenie komputera,
who
- informuje, kto pracuje na komputerze,
clear lub Ctrl l – czyści ekran
reset
- przywraca ustawienia początkowe terminala,
uuencode nazwa nazwa - zakodowuje plik nazwa, przygotowując go do wysłania.
uudecode nazwa - odkodowuje zbór,
history - podaje historię pracy, history | less
top
- podaje wykaz procesów obciążających komputer (nie nadużywać – obciąża komputer!).
komenda & - uruchomienie programu „w tle” (konsola zostaje).
tar cf nazwa.tar katalog
- tworzy archiwum zachowujące atrybuty
tar xf nazwa.tar .
- rozpakowuje archiwum, zachowujące atrybuty
tar -czf plik.tgz katalog
- tworzy skompresowane archiwum zachowujące atrybuty
tar -xzf plik.tgz
- rozpakowuje skompresowane archiwum, zachowujące atrybuty
gzip plik plik.gz
- pakuje
gunzip plik.gz
- rozpakuje plik
bzip plik
- pakuje
bunzip plik.bz2
- rozpakuje
Ćwiczenie 22
Pisanie prostych skryptów
Przeczytać manuale komend: w, who, finger, last, ps, cut, grep, sort, wc, paste
zalogować się na chaosa
w | less
who | less
who | cut –c 1-8 | sort
who | cut –f1 –d’ ‘| sort
who | cut –c 1-8 | sort –u
w | grep tmp | sort
finger Anna | less
finger anna | grep Anna | wc
finger Anna | grep Anna | cut –c 32-80
finger anna | grep Anna | cut –c 32-80 | sort –u
finger Anna | grep Anna | cut –c 32-80 | sort –u > nowy_plik
cat plik | less
Ćwiczenie 23
Pisanie skryptów
Wpisać w pierwszej linii, zawartość linii poleceń jak w ćwiczeniu 22.
emacs skrypt
chmod 755 skrypt
../skrypt
Ćwiczenie 24
Pisanie skryptów cd.
W pierwszej linii skryptu wpisujemy:
#!/bin/bash
./skrypt
itd. …
Ćwiczenie 25
Praca na komputerze w systemie Linux - wybór systemu operacyjnego
Komputer z systemem operacyjnym Linux (lab 6, 417) jest stale włączony i nie należy go wyłączać ani resetować!
W laboratoriach 410, 411 i 417, można wybrać system operacyjny. Po skończonej pracy komputer powinno się pozostawić w systemie linux. Jeśli chcemy pracować w systemie Windows 2000 (lab 410), XP (lab 411) lub Vista (lab
417) trzeba przeładować system operacyjny (ctrl+alt+del). W momencie pojawienia się napisu GRUB, wybrać kursorem właściwy system. Domyślnym systemem operacyjnym jest linux.
Ćwiczenie 26
Łączenie się z komputerem chaos z zewnątrz naszej sieci instytutowej
Na komputerze (np. w domu) w systemie Windows zainstalować program putty.exe oraz winscp.exe. Po podłączeniu się do sieci np. przez modem lub sieć lokalną, uruchomić program putty lub winscp.
Skonfigurować oba programy wpisując Nr IP chaosa 156.17.86.21 oraz wybrać połączenie ssh.
Wpisać poprawnie identyfikator i hasło.
Program putty.exe jest emulatorem terminala tekstowego. Pracujemy na nim tak jakbyśmy znajdowali się przy komputerze chaos.
Winscp służy do przenoszenia plików z chaosa na lokalny komputer (domowy) i na odwrót. Programy putty i winscp
– dostępne są w internecie.
Użytkownicy linuksa, korzystają z programów ssh oraz scp, które są częścią instalacji linuksa.
ssh [email protected]
scp plik [email protected]: (na chaosa)
scp [email protected]:plik . (z chaosa) (kropka!).
Ćwiczenie 27
Praca z teksem
Na komputerze chaos wykonaj następującą komendę: getent passwd > plik_testowy
cat plik
grep wzorzec, grep ^Ala, grep ala$, grep -v wzorzec, grep ^[abAB], grep [Aa]$, grep ‘wzor 1’)
cut –c1-8 plik_testowy, cut -f1,5 –d’:’ plik_testowy
sed ‘s,cos,COS,g’, sed ‘s,^,COS,g’, sed ‘s,$,COS,g’
sort, sort –u, sort -r
wc
tr –d ‘\r’, tr –s ‘\t’ ‘ ‘
paste plik1 plik2 |less
md5sum plik
tr '[A-Z]' '[a-z]'
zamiana liter “polskich” tr –s [ąćęłńóśżźĄĆĘŁŃÓŚŻĆ] [acelnoszxACELNOSZZ]
comm. plik1 plik2
man textutils
Ćwiczenie 28
Znaleźć dane o użytkowniku,
Znaleźć studenta o imieniu Piotr,
Znaleźć wszystkich użytkowników, studentów, którzy mają tak samo na imię jak Ty,
Znaleźć użytkownika, który zalogował się dnia 13 tego miesiąca o 13 13 spoza domeny math.uni.wroc.pl,
Sporządzić listę osób znajdujących się w dowolnym laboratorium,
Ćwiczenie 29
Ey vi (vim)
vi nazwa
poziom komend -> poziom edycji i, a
b
o jedno słowo w lewo
e
na koniec słowa
o
na początek linii
poziom edycji -> poziom komend Esc
5
$
na koniec linii
:23
skocz do linii 23
:0
idź do początku dokumentu
:$
idź do końca dokumentu
dd
kasowanie linii
:1,$s/znajdz/zamien/g
:r plik
wczytanie pliku
:10dd
wycina 10 wierszy
:10yy kopiuje do schowka 10 wierszy
p wklejenie zawartości bufora na lewo od kursora
P wklejenie zawartości bufora na prawo do kursora
:u cofnięcie
:set number
:set no number
:wq, w!, Shift zz,
uruchom program vimtutor jest to interaktywny podręcznik vim.
Dyski sieciowe. Start -> Moje miejsce sieciowe > Sieć Microsoft > domena win > komputer studentka. Na studentce
znajdują się dwa katalogi. Jeden katalog domowy użytkownika oraz drugi tmp wspólny dla wszystkich i przez
wszystkich widziany. Dla wygody można „zamapować” te katalogi jako kolejne dyski Z:\ Y:\.
Wszystkie pliki tworzone w Windows należy zapisywać w katalogu domowym, a nie na komputerze lokalnym, gdyż
po wylogowaniu system usuwa katalogi lokalne stworzone przez użytkowników.
Po skończonej pracy w Windows zrestartować komputer do linuksa.
Ćwiczenie 30
W momencie logowania na chaosa użytkownik jest informowany o tym:
- jak długo hasło będzie ważne,
Warning: your password will expire in 33 days
- skąd i kiedy użytkownik ostatnio się logował,
Last login: Fri Mar 3 15:52:12 2006 from tmp14.math.uni.wroc.pl
- czy ma nową pocztę,
No mail.
- wiadomości zawarte w motd
Zalogować się na komputer chaos i sprawdzić informacje podawane w momencie logowania się:
Ćwiczenie 35
Programy matematyczne: Calc, Car, Gnumeric, Kspread, Maple, Matlab, Mathematica, Maxima, Octave, Scilab,
Ćwiczenie 31
Sprawdzenie zajętości dysku quota użytkownika.
quota
Wyświetli wartość zajętości dysku. * oznacza przekroczenie quoty.
Studenci mają quotę miękką 160 MB oraz twardą 200 MB (której przekroczyć NIE MOŻNA!).
Na komputerze chaos, wykonać komendę: df -k
/dev/sda3
/
tmpfs
/dev/shm
/dev/sda5
/tmp
/dev/sda6
/var
/dev/sda1
/boot
156.17.86.1:/var/mail
192.168.12.108:/home/s
192.168.12.108:/home/s2
Ćwiczenie 32
Programy komercyjne dostępne w laboratoriach
System Linux
lab. “6”, 410, 411. 416, 417 - maple, matlab
lab. 610 - mathematica,
System Windows
lab. 410, 411 417- MS Office, Logo, CAR, SPSS
lab. 410, 416 – Statistica MS Office,
Ćwiczenie 32
Praca w systemie Windows.
Każdy użytkownik sieci Instytutu Matematycznego ma konto linuksowe, na komputerze chaos, oraz do sieci Windows (laboratoria 410, 411, 416). Na komputerze studentka pracuje darmowy program emulujący serwer Windows
NT pod nazwą samba. Program ten umożliwia zalogowanie się do domeny win w laboratoriach (410, 411, 416).
Ćwiczenie 33
SquirrelMail program do obsługi poczty z przeglądarki WWW.
Uruchomić przeglądarkę na stronie http://www.math.uni.wroc.pl/webmail następnie zalogować się własnym loginem
(uwaga w zakładce zmienić pracownik na student).Postępować wg wskazówek programu. Studenci matematyki
korzystają z aliasów pocztowych ([email protected]).
Ćwiczenie 34
Pliki .signature i .plan. W pliku .plan można zamieścić informację dla użytkownika, który użyje komendy finger,
natomiast w pliku .signature wstawiamy krótką informację, która, będzie się wstawiana na końcu na listu.
Wyjątek z regulaminu:
Korzystanie z komputera w laboratorium, jest dozwolone jest jedynie posiadaczom aktualnego loginu i hasła. Powinno być to udokumentowane czytelnym wpisem do zeszytu.
Ostatnia osoba wychodząc z laboratorium powinna zawiadomić dyżurnego lub portiera, że laboratorium jest puste.
Przeszukiwanie i dopełnianie
Ctrl+R Przeszukaj historię. Ponowne wciśnięcie kombinacji przeskakuje do kolejnego wyniku Alt+P(Esc, P)
Alt+N(Esc, N)
Skróty z Alt:
Alt + < - Przesuń się do pierwszej linii w historii,
Alt + > – Przesuń się do ostatniej linii w historii,
Alt + ? – Wyświetl listę komend, listę plików. Działa jak 2xTab,
Alt + * – Wstawia do komendy wszystkie możliwe dopasowania,
Alt + / – Próbuje uzupełnić nazwę pliku lub komendy,
Alt + . – Wstawia ostatni argument poprzedniej komendy,
Alt + b – Cofnij się o jedno wyrażenie,
Alt + c – Zamień mała literę na dużą przy wybranym wyrazie,
Alt + d – Usuń cały wyraz,
Alt + f – Przejdź do przodu o jedno wyrażenie,
Alt + l – Zamień dużą literę na małą przy wybranym wyrazie,
Alt + n – Przeszukaj historię do przodu,
Alt + p – Przeszukaj historię do tyłu,
Alt + r – Odwołaj komendę,
Alt + t – Zamień kolejność wyrazów,
Alt + u – Zamień małe litery na duże,
Alt + back-space – Usuwaj do tyłu całymi wyrazami.
Skróty z Tabulatorem (2T oznacza wciśnięcie Tab 2 razy):
/2T – Wyświetlenie struktury systemu łącznie z plikami ukrytymi,
*2T – Wyświetlenie plików wybranego katalogu bez plików ukrytych,
~2T – Wyświetlenie wszystkich użytkowników z “/etc/passwd”,
$2T – Wyświetlenie wszystkich zmiennych systemowych,
@2T – Wpisy z “/etc/hosts”,
=2T – Zawartość katalogu. Działa jak ls lub dir.
6