Popularyzatorski opis rezultatów projektu OPUS finansowanego

Nr wniosku: 235650, nr raportu: 19714. Kierownik (z rap.): dr hab. inż. Aleksandra Barbara Parteka
Popularyzatorski opis rezultatów projektu OPUS finansowanego przez NCN
(Międzynarodowy outsourcing i dezintegracja procesu produkcyjnego - implikacje dla
rynków pracy: 2013/11/B/HS4/02134)
Realizowany projekt dotyczył zagadnień z zakresu ekonomii międzynarodowej. Tematem
przewodnim było zbadanie zależności pomiędzy procesem międzynarodowej dezintegracji procesu
produkcyjnego (ang. international outsourcing/offshoring), a jego implikacjami dla rynków pracy.
Na gruncie teoretycznym opisano hipotetycznie możliwe występowanie konfliktu
pomiędzy korzyściami z przenoszenia wybranych faz produkcji za granicę w ramach
międzynarodowego outsourcingu (głównie związanymi ze wzrostem produktywności oraz
obniżaniem kosztów) a kosztami, wiążącymi się głównie z pogorszeniem sytuacji pracowników na
lokalnych rynkach pracy (utrata miejsc pracy, obniżenie płac, wzrost nierówności pomiędzy
pracownikami wysoko- i nisko-wykwalifikowanymi).
Na potrzeby prowadzonej analizy empirycznej skompletowano nowe panelowe bazy
danych (dla krajów UE27 i lat 1995-2009 oraz dla 40 krajów świata i lat 1995-2011), łączące dane
dot. poziomów zatrudnienia oraz płac pracowników o różnych kwalifikacjach ze statystykami dot.
zaangażowania ich sektorów zatrudnienia w procesy fragmentacji produkcji. Stworzono autorskie
taksonomie (klasyfikacje) krajów ze względu na intensywność zaangażowania w procesy
międzynarodowego outsourcingu oraz ze względu na poziom płac. Porównano wpływ
zastosowania alternatywnych miar zaangażowania sektorów we fragmentację produkcji i
wykorzystano najnowsze metody pomiaru oparte o tabele przepływów międzygałęziowych.
Wykazano, że w badanym okresie (1995-2011) outsourcing międzynarodowy silnie wpływał
na kompozycję handlu międzynarodowego, pośrednio oddziaływując na rynki pracy krajów
zaangażowanych w globalny podział zadań. Rezultaty prowadzonych badań empirycznych
wskazują na negatywny wpływ offshoringu na płace, przy czym efekt ten dotyczy głównie
pracowników o niskich i średnich kwalifikacjach. Jednakże uzyskane wyniki pozwalają także
stwierdzić, że pod względem wielkości, presja na obniżanie płac krajowych wywołana przez
offshoring do krajów o niskim poziomie płac jest stosunkowo niewielka. Generalnie wyniki badań
sugerują, że pracownicy średnio- i niskowykwalifikowani są bardziej narażeni na ewentualne
negatywne konsekwencje outsourcing-u, lecz wpływ ten jest ekonomicznie mało istotny. Podobnie
nie można wykazać istotnego wpływu offshoringu na tempo wyrównywania się płac pomiędzy
pracownikami z różnych krajów oraz na luke płacową pomiędzy pracownikami wysoko- i niskowykwalifikowanymi. Zbadano także relację pomiędzy fragmentacją produkcji a zatrudnieniem.
Wyniki dowodzą, że offshoring wpływa na wielkość i strukturę zatrudnienia, a w szczególności,
wzrost intensywności wykorzystania dóbr pośrednich pochodzących zza granicy wpływa
negatywnie na zatrudnienie pracowników o niskich kwalifikacjach.
Szczegółowe wyniki badań zostały zawarte w siedmiu publikacjach (sześć artykułów oraz
jeden rozdział w monografii), przy czym dwa z artykułów zostały opublikowane w 2016 r. w
ekonomicznych czasopismach naukowych indeksowanych w JCR (tzw. lista filadelfijska): Journal of
Economic Inequality oraz Empirica. Wyniki prowadzonych badań były szeroko prezentowane na
konferencjach krajowych i zagranicznych. Tym samym prace prowadzone w ramach projektu
przyczyniły się do rozwoju i rozprzestrzenienia wiedzy na temat relacji między międzynarodowym
outsourcingiem a: płacami, zatrudnieniem i nierównościami obserwowanymi na rynkach pracy, jak i
stosowanych w tym kontekście metod.