pobierz

PROTOKÓŁ
z kontroli kompleksowej przeprowadzonej w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej
w Koczale w dniu 13 sierpnia 2015 r. przez pracowników Wydziału Polityki Społecznej
Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku.
Kontrolę przeprowadzili:
1. Katarzyna Dańczyszyn – inspektor wojewódzki w Wydziale Polityki Społecznej
Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku, upoważnienie Nr 223/2015 z dnia
12 sierpnia 2015 r. – przewodnicząca zespołu
2. Iwona Gocał – starszy specjalista w Wydziale Polityki Społecznej Pomorskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Gdańsku, upoważnienie Nr 224/2015 z dnia 12 sierpnia 2015 r.
3. Agnieszka Depka – starszy specjalista w Wydziale Polityki Społecznej Pomorskiego
Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku, upoważnienie Nr 225/2015 z dnia 12 sierpnia
2015 r.
I.
Zasady i warunki organizacji kontroli
Celem kontroli była ocena organizacji, skuteczności pracy i poprawności realizacji zadań
zleconych przez administrację rządową z zakresu pomocy społecznej, zadań własnych
dotowanych
z
budżetu
państwa
i
wieloletniego
programu
„Pomoc
państwa
w zakresie dożywiania” w 2014 r.
Całokształt przedmiotu kontroli badano na podstawie:

Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182, z późn.
zm.),

Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013
r. poz. 267 z późn. zm.),

Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych ( Dz. U. z 2013 r. poz. 885
z późn. zm.),

Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn.zm.),

Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2014 r. poz.
1202),

Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 r.
Nr 231, poz. 1375 z późn. zm.),
1

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012 r. w sprawie
rodzinnego wywiadu środowiskowego ( Dz. U. z 2012 r. poz. 712),

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r.
w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. Nr 189, poz. 1598 z późn. zm.),

Uchwała Nr 221 Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia
wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc
państwa w zakresie dożywiania” na lata 2014-2020 (M.P. 2013 r. poz. 1024).
Informacja o przeprowadzeniu przedmiotowej kontroli:
Jednostka kontrolowana została powiadomiona o przeprowadzeniu przedmiotowej kontroli pismem
z dnia 19 lipca 2015 r., znak: PS.II.431.1.19.2015.KD (zał. nr 1).
Podstawa przeprowadzenia kontroli:
Upoważnienia Nr 223/2015, Nr 224/2015, Nr 225/2015 z dnia 19 lipca 2015 r., (zał. nr 2, nr 3, nr
4).
Ustalenia ogólne:
Ilekroć w protokole jest mowa o:
- Ośrodku – należy przez to rozumieć: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Koczale
- Kierowniku - należy przez to rozumieć: Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w Koczale,
- Programie – należy przez to rozumieć: Program wieloletni „Pomoc państwa w zakresie
dożywiania”,
- Ustawie o pomocy społecznej – należy przez to rozumieć: ustawę z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.),
- Kpa – należy przez to rozumieć: ustawę z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania
administracyjnego (Dz. U. z 2013 poz. 267 z późn. zm.),
Badaniem kontrolnym objęto następujące zagadnienia:
1) ogólne ustalenia organizacyjne dotyczące Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Koczale,
2) zgodność zatrudnienia pracowników z wymaganymi kwalifikacjami zgodnie z art. 116 ustawy
o pomocy społecznej,
3) wydatki na pomoc społeczną w 2014 r.,
4) wydatki na realizację Programu (wykorzystanie dotacji celowej z budżetu państwa),
2
5) zasadność przyznawania świadczeń w ramach zadań zleconych i własnych dotowanych
z budżetu państwa,
6) poprawność realizacji wieloletniego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”,
7) prawidłowość i terminowość przeprowadzania rodzinnych wywiadów środowiskowych,
rozpatrywania wniosków i wydawania decyzji,
8) współpraca z podmiotami uczestniczącymi w rozwiązywaniu problemów społecznych.
W toku kontroli wyjaśnień udzielała:
- Bożena Kiel – Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Koczale.
II.
Ustalenia kontrolne
1. Ogólne ustalenia organizacyjne dotyczące Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Koczale.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Koczale został powołany na mocy Uchwały
Nr XII/51/90 Gminnej Rady Narodowej w Koczale z dnia 27 lutego 1990 roku w sprawie
utworzenia Ośrodka Pomocy Społecznej w Koczale. (zał. nr 5).
Statut Ośrodka został nadany Uchwałą Nr XXVI/161/97 Rady Gminy w Koczale
z dnia 11 października 1997 r. (zał. nr 6). W związku ze zmianami zachodzącymi w pomocy
społecznej statut wymagał dostosowania do aktualnie obowiązującego stanu prawnego.
Na dzień kontroli aktualnie obowiązujący statut został wprowadzony Uchwałą Nr XX/117/12 Rady
Gminy Koczała z dnia 26 czerwca 2012 r. (zał. nr 7).
Wprowadzane kolejno zmiany do statutu obejmowały wszystkie zmiany ustawowe, zatem
uznać należy, iż na dzień przeprowadzania kontroli statut był aktualny.
Strukturę organizacyjną Ośrodka, szczegółowy zakres zadań, działalności oraz obowiązki
i zakres działania pracowników określa Regulamin Organizacyjny Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej w Koczale. (zał. nr 8).
W oparciu o art. 110 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej Wójt Gminy Koczała dnia 14
czerwca 2004 roku upoważnił Panią Bożenę Kiel – Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej w Koczale do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach
z zakresu pomocy społecznej należących do właściwości gminy. (zał. nr 9).
3
Na podstawie danych przedstawionych przez Kierownika Ośrodka ludność gminy Koczała
wynosiła 3 526 mieszkańców. Stopa bezrobocia w powiecie człuchowskim wg stanu na koniec
grudnia 2014 roku kształtowała się na poziomie 21,4 %. (Dane WUP Gdańsk).
Głównymi problemami społecznymi w ramach których udzielana była pomoc to: ubóstwo,
bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała choroba.
Siedziba Ośrodka mieści się przy ul. Zielonej 2. Budynek jest własnością Urzędu Gminy
w Koczale. Ośrodek posiada do dyspozycji 5 pomieszczeń biurowych, oraz pomieszczenia
w piwnicy budynku, gdzie mieści się magazyn żywności oraz składnica akt. Budynek pozbawiony
jest barier architektonicznych, posiada udogodnienia dla osób niepełnosprawnych. Stanowiska
pracy wyposażone są w niezbędny sprzęt techniczno-biurowy i komputerowy. Warunki lokalowe
zapewniają podstawowe warunki do pracy. Ośrodek czynny jest od poniedziałku do piątku
w godzinach od 7.00 do 15.00. Interesanci przyjmowani są codziennie w godzinach pracy Ośrodka.
Wypłata świadczeń pieniężnych realizowana jest w Baku Spółdzielczym lub przelewem
na indywidualne konta bankowe klientów.
Pracownicy socjalni realizując pracę w terenie korzystają z prywatnych samochodów
za co otrzymują zwrot kosztów przejazdu, obliczany jako iloczyn przejechanych kilometrów
i stawki za 1 kilometr.
2. Zgodność zatrudnienia pracowników z wymaganymi kwalifikacjami zgodnie z art. 116 ustawy
o pomocy społecznej.
W trakcie kontroli ustalono, iż w Ośrodku w 2014 roku zatrudnionych było 15 pracowników,
w tym:
1. kierownik,
2. 3 pracowników socjalnych (z tego 1 specjalista pracy socjalnej, 2 pracowników
socjalnych),
3. 5 pracowników wykonujących usługi opiekuńcze (3 i 5/8 etatu),
4. 6 pozostałych pracowników (w tym: główna księgowa, księgowa, referenci ds.
świadczeń rodzinnych, alimentacyjnych i dodatków mieszkaniowych).
Dokonując analizy przepisów dot. kwalifikacji zatrudnionych w Ośrodku osób, należy stwierdzić,
iż Kierownik spełnia kwalifikacje określone w art. 122 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej (z 2009 r. Dz. U. Nr 175, poz. 1362 ze zm.) i art. 6 pkt. 4 ustawy z dnia 21 listopada
2008 r. o pracownikach samorządowych, (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1202 z późn. zm). (zał. nr 10).
Pracownicy socjalni spełniają wymogi odnośnie kwalifikacji zawodowych wskazane
w art. 116 i 156 ustawy o pomocy społecznej. (zał. nr 11).
4
W czasie przeprowadzania czynności kontrolnych ustalono, iż pracę socjalną wykonuje 3
pracowników socjalnych, zatem na 1 zatrudnionego pracownika socjalnego w terenie przypada
1 175 mieszkańców, tym samym jest spełniony wymóg określony w art. 110 ust. 11 ustawy
o pomocy społecznej zgodnie, z którym Ośrodek winien zatrudniać pracowników socjalnych
proporcjonalnie do liczby ludności gminy w stosunku jeden pracownik socjalny na 2000
mieszkańców, nie mniej jednak niż trzech pracowników.
W trakcie kontroli sprawdzono zakresy czynności pracowników socjalnych, które były aktualne
do wykonywanych zadań i zajmowanych stanowisk, a ich treść dostosowana była do
obowiązujących przepisów prawa. (zał. nr 12).
3. Wydatki na pomoc społeczną w 2014 r.
W ramach zadań zleconych przez administrację rządową z ustawy o pomocy społecznej
gmina
Koczała
w
2014
roku
realizowała
specjalistyczne
usługi
opiekuńcze
w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi (art. 18 ust. 1 pkt. 3).
Na realizację pomocy Wojewoda przekazał dotację:

specjalistyczne usługi opiekuńcze – 12 000 zł, wydatkowano 9 072 zł (zwrot 2 928 zł)
Nie zachodziła potrzeba udzielania pomocy w ramach zadań zleconych przez administrację
rządową z ustawy o pomocy społecznej w formie:

pomocy dla cudzoziemców (art. 18 ust. 1 pkt. 8),

wypłacania wynagrodzenia za sprawowanie opieki sądowej (art. 18 ust.1 pkt. 9).
W ramach zadań własnych dotowanych częściowo z budżetu państwa z ustawy
o pomocy społecznej, gmina Koczała w 2014 roku realizowała zasiłki stałe i okresowe.
Na realizację pomocy Wojewoda przekazał dotację w wysokości:

zasiłki stałe
–

zasiłki okresowe
– 197 000 zł, wydatkowano 193 356,85 zł (zwrot 3 643,15 zł).
107 540 zł, wydatkowano 105 515,95 zł (zwrot 2 024,05 zł)
Dotacje zostały wydatkowane zgodnie z przeznaczeniem, a środki niewykorzystane zwrócone
na konto Wydziału Finansów i Budżetu Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku.
W ramach dotacji celowej Ośrodek otrzymał kwotę w wysokości 300 000 zł zgodnie
z Umową zawartą w dniu 24 stycznia 2014 r. pomiędzy Wojewodą Pomorskim,
a
Wójtem
Gminy
Koczała
na
realizację
programu
wieloletniego
„Pomoc
państwa
w zakresie dożywiania” otrzymana dotacja nie została wykorzystana w 100%, środki nie
5
wykorzystane w kwocie 401,38 zł zwrócono na konto WFiB tut. Urzędu. W ramach środków
własnych gmina przeznaczyła na ten cel kwotę 74 900 zł, co stanowiło 24 % udziału
w ogólnym koszcie realizacji Programu.
5. Zasadność przyznawania świadczeń w ramach zadań zleconych i własnych dotowanych
z budżetu państwa.
Realizacja specjalistycznych usług opiekuńczych.
Usługami objęto 1 dziecko autystyczne. Specjalistyczne usługi opiekuńcze realizowane były
przez opiekunkę zatrudnioną przez Ośrodek na umowę zlecenie. W umowie określono ilość godzin,
tryb i zasady wykonywania specjalistycznych usług opiekuńczych u podopiecznego. Zgodnie
z przeprowadzonym rozeznaniem cenowym ustalono koszt na sprawowanie opieki w ramach
specjalistycznych usług na 105 zł za - 1 godzinę usługi u podopiecznego. Z sondaży wynika, iż do
realizacji w/w usług zgłosiła się tylko jedna osoba (zał. nr 13).
Opiekunka świadcząca specjalistyczne usługi opiekuńcze posiadała kwalifikacje zawodowe
zgodnie z § 3 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r.
w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. z 2005 r. Nr 189, poz. 1598). (zał. nr 14).
W trakcie analizy akt ustalono, iż decyzją z dnia 3 marca 2014 r. Nr GOPS/8127/SUO/1/2014
przyznającą pomoc w formie specjalistycznych usług opiekuńczych określono wymiar
świadczonych usług na 2 godziny tygodniowo. Z zaświadczenia lekarskiego wynikało natomiast,
iż ze względu na stan zdrowia dziecka i sytuację rodzinną konieczne jest zapewnienie dziecku
specjalistycznych usług opiekuńczych w wymiarze 15 godzin tygodniowo, w ramach których
prowadzone byłoby uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia oraz
usprawnienie zaburzonych funkcji organizmu, szczegółowy wykaz koniecznych terapii (zał. nr 15).
Z wyjaśnień Kierownika Ośrodka wynika, iż przyznanie mniejszej liczby godzin
uwarunkowane było wielkością budżetu, oraz faktem, iż klientka nie zgłaszała potrzeby
zwiększenia liczby godzin z racji tego, iż dziecko korzystało
już z terapii logopedycznej
i pedagogicznej w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Człuchowie, terapii
psychologicznej i wczesnego wspomagania rozwoju w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej
w Człuchowie i Szczecinku oraz uczęszczało na zajęcia muzykoterapii organizowane przez
Fundację „KREATYW”. Ustalono, iż klientka co miesiąc korzystała ze świadczeń w formie
specjalnych zasiłków celowych na dofinansowanie kosztów przejazdu na rehabilitację.
Ponadto decyzją z dnia 1 grudnia 2014 r. Nr GOPS/8127/SUO/1/2014zm na wniosek matki
dziecka zwiększono liczbę godzin specjalistycznych usług opiekuńczych w ilości 3 godzin
6
tygodniowo. Nie mniej jednak w trakcie kontroli ustalono, iż Ośrodek na koniec roku dokonał
zwrotu środków (zał. nr 16).
W sprawdzonych aktach sprawy znajdowały się wymagane dokumenty tj.: zaświadczenia
potwierdzające sytuację materialną, orzeczenie o niepełnosprawności, zaświadczenia lekarskie
o potrzebie zapewnienia usług specjalistycznych, określające ilość godzin.
Zasiłki stałe
W 2014 r. pomoc w formie zasiłku stałego przyznano faktycznie 29 osobom w tym:
- 24 osobom samotnie gospodarującym - dla tej grupy osób wypłacono w ciągu roku 210
świadczeń na kwotę 92 829 zł. Średnia wysokość świadczenia wyniosła 442 zł.
- 5 osobom pozostającym w rodzinie - dla tej grupy osób wypłacono w ciągu roku 26
świadczeń na kwotę 7 439 zł. Średnia wysokość świadczenia wyniosła 287 zł.
Zgodnie z art. 37 ustawy o pomocy zasiłek stały przysługuje pełnoletniej osobie samotnie
gospodarującej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności jeżeli jej
dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej tj. 542 zł.,
pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub
niepełnosprawności, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie
456 zł.
Za 24 osób korzystających z zasiłku stałego, nie objętych ubezpieczeniem zdrowotnym
Ośrodek opłacał składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 9% przyznanego zasiłku stałego
zgodnie z art. 17 ust.1 pkt 20 ustawy o pomocy społecznej oraz art. 66 ust. 1 pkt 26, art. 75 ust. 10
i art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późń.zm.). Zapis powyższej ustawy
przytaczano w podstawie prawnej decyzji przyznających zasiłek stały wraz ze składką zdrowotną.
W aktach znajdowały się stosowne dokumenty potwierdzające opisaną w wywiadach sytuację
rodzinną, zawodową, zdrowotną i materialną klientów oraz osób pozostających z nimi we
wspólnym gospodarstwie domowym oraz orzeczenia o stopniu niepełnosprawności uprawniające
do pobierania zasiłku stałego. Wywiady środowiskowe aktualizowane były w obowiązującym
terminie 6 miesięcy.
Przy ustalaniu sytuacji dochodowej rodziny sprawdzano możliwości udzielenia pomocy na
rzecz osoby ubiegającej się o świadczenie, przez osoby, o których mowa w art. 103 ustawy
o pomocy społecznej, zobowiązanych do alimentacji na mocy art. 128 ustawy – Kodeks rodzinny
i opiekuńczy.
7
Dokonano analizy 10 teczek na podstawie których wypłacano zasiłki stałe (zał. nr 17), który
stanowi wykaz skontrolowanych decyzji.
Sprawdzone decyzje zawierały pouczenie o prawach i obowiązkach osoby korzystającej ze
świadczenia, uzasadniały przyznanie pomocy i wskazywały tryb odwoławczy. Wysokość
przyznanych świadczeń ustalana była prawidłowo. W stosunku do trybu i zasadności
przyznawanych zasiłków nie wniesiono zastrzeżeń.
Zasiłki okresowe
W okresie objętym kontrolą Ośrodek przyznał pomoc w formie zasiłku okresowego
95 osobom i rodzinom, w tym: 90 osobom z powodu bezrobocia, w tej grupie osób w ciągu roku
wypłacono 508 świadczeń na kwotę 187 999 zł, 7 osobom z powodu długotrwałej choroby – 21
świadczeń na kwotę 5 135 zł i 1 osobie z powodu niepełnosprawności, wypłacono w ciągu roku 2
świadczenia na kwotę 223 zł. Średnia wysokość świadczenia wyniosła 364 zł.
Zasiłek okresowy zgodnie z art. 38 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej
przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie,
możliwość otrzymania lub nabycie uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia
społecznego: osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego
osoby samotnie gospodarującej; rodzinie której dochód jest niższy od kryterium dochodowego
rodziny. Zasiłek okresowy ustala się:
1. w przypadku osoby samotnie gospodarującej – do wysokości różnicy między kryterium
dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby.
2. w przypadku rodziny – do wysokości różnicy kryterium dochodowego rodziny a dochodem
tej rodziny.
Zgodnie z art. 38 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej w 2014 roku minimalna wysokość tego
zasiłku wynosiła 50% różnicy między:
1. kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby,
2. kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.
Kontroli poddano 20 teczek na podstawie których wypłacano zasiłki okresowe (zał. nr 18),
który stanowi wykaz skontrolowanych decyzji.
Na podstawie skontrolowanych akt stwierdzono, że kompletowano dokumenty niezbędne do
rozpatrzenia sprawy w oparciu o art. 107 ust. 5 b ustawy o pomocy społecznej. Artykuł wskazuje
jakie załączniki i dokumenty należy przedłożyć w celu ustalenia sytuacji osobistej, dochodowej
i majątkowej. Dokumentacja dotycząca przyznania świadczenia zawierała niezbędne zaświadczenia
8
i oświadczenia o dochodach, oświadczenia majątkowe i inne potrzebne dokumenty. W przypadku
bezrobocia były to zaświadczenia z PUP o rejestracji bezrobotnych, a z tytułu niepełnosprawności
orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.
W rozstrzygnięciu decyzji informowano stronę o przyznaniu zasiłku okresowego, powodach
jego przyznania, kwocie przyznanego świadczenia, okresie na jaki świadczenie zostało przyznane,
dacie i miejscu jego wypłaty.
Na podstawie badanych akt ustalono, że kwalifikacja świadczeń była właściwa,
we wszystkich przypadkach świadczenie przyznawano z powodu spełnienia przesłanki określonej
w art. 38 ustawy o pomocy społecznej, tj. bezrobocia i ubóstwa. Informowano stronę o możliwości
wniesienia odwołania do Samorządowego Kolegium Odwoławczego za pośrednictwem Ośrodka
w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji. Nie wniesiono zastrzeżeń do zasadności
przyznawanych świadczeń.
Kontrakty socjalne
W celu poprawy skuteczności udzielanej pomocy Ośrodek sporządzał z osobami
i rodzinami kontrakty socjalne. Ustalono, iż w 2014 roku pracownicy socjalni zawarli
6 kontraktów socjalnych. Wszystkie kontrakty socjalne zawarte w zakresie rozwiązywania trudnej
sytuacji życiowej. Ustalono, iż 4 kontrakty zostały zrealizowane, jeden jest w trakcie realizacji
i jeden kontrakt nie został zrealizowany z racji odmowy współpracy.
Sprawdzono 4 kontrakty socjalne, wszystkie typu A związane z rozwiązywaniem trudnej
sytuacji materialnej spowodowanej bezrobociem. Kontrakty dotyczyły zwiększenia aktywności
w poszukiwaniu zatrudnienia. Ustalono, iż wszystkie skontrolowane kontrakty socjalne zostały
zakończone pozytywnie. (zał. nr 19).
Kontrakty sporządzone były prawidłowo, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z dnia 1 marca 2005 r. w sprawie wzoru kontraktu socjalnego.
W wyniku kontroli stwierdzono, iż dokumentacja dot. kontraktów była kompletna
i zawierała wszystkie wymagane przepisami dokumenty. Przed zawarciem kontraktu socjalnego,
pracownicy socjalni przeprowadzali rodzinne wywiady środowiskowe, na podstawie, których
klienci otrzymywali pomoc w formie zasiłków okresowych lub celowych. Pracownicy socjalni
prawidłowo ustalali zarówno cel główny jak i cele szczegółowe kontraktu. We wszystkich
skontrolowanych przypadkach dokonano oceny realizacji kontraktu socjalnego oraz podsumowania
osiągniętych efektów.
6. Poprawność realizacji wieloletniego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”.
W okresie objętym kontrolą Ośrodek realizował zadania w oparciu o zapisy:
9
- Uchwały Nr 221 Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia wieloletniego
programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc państwa w zakresie
dożywiania”,
- Uchwały Nr XXXV/216/2014 Rady Gminy Koczała z dnia 6 lutego 2014 r. w sprawie
ustanowienia wieloletniego programu osłonowego w zakresie dożywiania „Pomoc gminy
w zakresie dożywiania” na lata 2014 – 2020 (zał. nr 20),
- Uchwały XXXV/28/2014 Rady Gminy Koczała z dnia 6 lutego 2014 r. w sprawie podwyższenia
kryterium dochodowego uprawniającego do przyznania nieodpłatnie pomocy w zakresie
dożywiania w formie świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub żywności dla osób objętych
wieloletnim programem wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc gminy
w zakresie dożywiania” na lata 2014 – 2020 (zał. nr 21),
- Uchwały XXXV/217/2014 Rady Gminy Koczała z dnia 6 lutego 2014 r. w sprawie określenia
zasad zwrotu wydatków w zakresie dożywiania w formie posiłku albo świadczenia rzeczowego
w postaci produktów żywnościowych dla osób objętych wieloletnim programem wspierania
finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc gminy w zakresie dożywiania” na lata 2014 –
2020 (zał. nr 22)
Podstawowym celem Programu jest:

wsparcie finansowe gmin w wypełnianiu zadań własnych o charakterze obowiązkowym,

poprawa poziomu życia rodzin o niskich dochodach

poprawa stanu zdrowia dzieci i młodzieży

kształtowanie właściwych nawyków żywieniowych
W ramach Programu udziela się wsparcia w szczególności:
1) dzieciom do czasu podjęcia nauki w szkole podstawowej,
2) uczniom do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej,
3) osobom i rodzinom znajdującym się w sytuacjach wymienionych w art. 7 ustawy z dnia
12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, w szczególności osobom samotnym, w podeszłym
wieku, chorym lub niepełnosprawnym.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach, gdy uczeń albo dziecko wyraża chęć zjedzenia
posiłku, odpowiednio dyrektor szkoły lub przedszkola informuje ośrodek pomocy społecznej
właściwy ze względu na miejsce zamieszkania ucznia lub dziecka o potrzebie udzielenia pomocy
w formie posiłku. Przyznanie pomocy, o której mowa powyżej możliwa jest w przypadku przyjęcia
przez gminę odpowiedniego programu osłonowego, o którym mowa w art. 17 ust. 2 pkt. 4 ustawy
10
z dnia12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, nie wymaga wydania decyzji administracyjnej
w sprawie i ustalenia sytuacji rodziny w drodze rodzinnego wywiadu środowiskowego. Liczba
dzieci i uczniów, którym udzielono pomocy, nie może przekroczyć 20% liczby uczniów i dzieci
dożywianych w szkołach i przedszkolach na terenie gminy w poprzednim miesiącu
kalendarzowym. W toku kontroli ustalono, iż Rada Gminy Koczała utworzyła i przyjęła do
realizacji program osłonowy i Uchwałą Nr XXXV/216/2014 Rady Gminy Koczała z dnia 6 lutego
2014 r. (zał. nr 23),
Ze środków przekazywanych w ramach Programu gminy udzielają wsparcia osobom
spełniającym warunki otrzymania pomocy wskazane w ustawie z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej oraz spełniającym kryterium dochodowe w wysokości 150% kryterium,
o którym mowa w art. 8 w/w ustawy. Gmina może uchwałą podwyższyć kryterium powyżej 150%,
co ma szczególne znaczenie w grupie dzieci, wśród których można skuteczniej realizować
wszystkie cele Programu, wykraczające poza standardową pomoc społeczną. Podwyższenie
kryterium dochodowego przy przyznawaniu tej formy pomocy sprzyja zwiększaniu kręgu
odbiorców pomocy.
Z analizy dokumentacji wynika, iż gmina nie skorzystała z możliwości
podwyższenia kryterium dochodowego i tym samym nie posiada takiej uchwały.
W ramach Programu w 2014 roku ogółem skorzystały 535 osoby w tym:
 81 dzieci do czasu rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej,
 164 uczniów do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej
 290 pozostałe osoby otrzymujące pomoc na podstawie art. 7 ustawy o pomocy społecznej.
Na podstawie skontrolowanych dokumentów ustalono, iż świadczenie w formie posiłku
udzielone było 175 osobom, w tym; 40 dzieciom do 7 roku życia, 133
uczniom do czasu
ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej i 2 pozostałym osobom. W formie zasiłku celowego 424
osobom, w tym: 55 dzieciom do 7 roku życia, 109
uczniom do czasu ukończenia szkoły
ponadgimnazjalnej i 260 pozostałym osobom.
Pomoc w formie dożywiania realizowana była na terenie gminy w:
1. Zespole Kształcenia i Wychowania w Koczale (Gimnazjum, Szkoła Podstawowa,
Przedszkole). Placówka posiada 2 stołówki, gdzie przygotowywane są i wydawane gorące
posiłki.
11
Programem objęto również dzieci uczęszczające do szkół poza terenem gminy Koczała w:
1. Powiatowej Bursie w Człuchowie – dożywianych było 9 dzieci,
2. Szkole Podstawowej Nr 2 w Miastku - dożywianych było 5 dzieci,
3. Internacie Zespołu Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Miastku - dożywianych
było 4 dzieci,
4. Bursie dla Młodzieży Szkolnej w Chojnicach - dożywiane było 1 dziecko,
5. Centrum Kształcenia Praktycznego PGH w Słupsku - dożywianych było 2 dzieci,
6. Internacie Zespołu Szkół Nr 10 w Koszalinie - dożywiane było 1 dziecko,
7. Internacie Zespołu Szkół Ponagimnazjalnych w Świeciu - dożywiane było 1 dziecko,
8. Internacie Zespołu Szkół Ekonomicznych i Technicznych w Słupsku – dożywiane było 1
dziecko,
9. Szkole Podstawowej w Słosinku – dożywiane było 1 dziecko,
10. Gimnazjum im. Jana Pawła II w Miastku – dożywiane było 1 dziecko,
11. Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Tursku – dożywiane było 1 dziecko,
12. Internacie Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Bytowie – dożywiane było 1 dziecko,
13. Zespole Szkół w Białym Borze – dożywiane było 1 dziecko,
14. Zespole Szkół Muzycznych w Koszalinie – dożywiane było 1 dziecko,
15. Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Kruszwicy - dożywiane było 1 dziecko,
16. Przedszkolu Miejskim Nr 3 w Miastku – dożywiane było 1 dziecko,
Z podmiotami spoza obszaru gminy realizującymi dożywianie Ośrodek zawierał umowy.
Należności
za
wydane
posiłki
płacone
były
przelewem,
w
terminie
określonym
w umowie, na podstawie przedkładanych przez szkoły rachunków/faktur wraz z załączonymi
imiennymi wykazami dzieci i ilością wydawanych posiłków, potwierdzonymi przez dyrektorów
szkół (zał. nr 24).
Pomoc w formie dożywiania przyznawana była najczęściej na wniosek rodziców składany
bezpośrednio do Ośrodka, dyrektorów placówek oświatowych oraz z urzędu. Pomoc przyznawana
była na rok budżetowy zgodnie z planem finansowym.
Kontrola wykazała, iż w okresie objętym kontrolą, dzieciom z terenu gminy Koczała
zapewniono dożywianie w postaci gorących posiłków zgodnie z zasadami prawidłowego żywienia,
a tym samym z celem Programu.
W
trakcie
kontroli
ustalono,
iż
Ośrodek
rozważał
możliwość
dożywiania
dzieci
i uczniów w okresie wakacji i ferii. Z wyjaśnień Kierownika wynika, iż w okresie dni wolnych od
12
nauki nie pracują szkoły, a tym samym stołówki, nie jest to na obecną chwilę technicznie możliwe.
Niemniej jednak, mając na względzie cel Programu, należałoby zmierzać w kierunku poprawy tej
sytuacji (zał. nr 25).
Ustalono, iż w szkołach na terenie gminy Koczała realizowane były programy "Szklanka
mleka" i "Owoce i warzywa" finansowane przez Agencję Rynku Rolnego. W roku szkolnym
2013/14 z programu Szklanka mleka korzystały dzieci ze Szkoły Podstawowej w Koczale tj. 210
dzieci, natomiast z programu „Owoce i warzywa” korzystały dzieci z klas 1-3 tj. 103 dzieci. W roku
szkolnym 2014/15 z
programu Szklanka mleka korzystały dzieci ze Szkoły Podstawowej
w Koczale tj. 208 dzieci, natomiast z programu „Owoce i warzywa” korzystały dzieci z klas 1-3 tj.
114 dzieci.
Kontroli poddano 20 losowo wybranych akt osób i rodzin, którym przyznano pomoc
w formie dożywiania w ramach Programu: (zał. nr 26), który stanowi wykaz skontrolowanych
decyzji.
7. Prawidłowość i terminowość przeprowadzania rodzinnych wywiadów środowiskowych,
rozpatrywania wniosków i wydawania decyzji.
Kontrola
wykazała,
że
Ośrodek
prowadził
rejestr
wpływającej
korespondencji.
W sprawdzonej dokumentacji podania klientów o pomoc były rejestrowane z numerem i datą
wpływu w książce podawczej.
Na podstawie analizy akt osobowych podopiecznych ustalono, że po złożeniu przez
zainteresowanych
stosownych
wniosków,
pracownicy Ośrodka
przeprowadzali
wywiady
środowiskowe, na podstawie których wydawano decyzje administracyjne przyznające pomoc.
W dokumentacji znajdowały się dokumenty potwierdzające sytuację bytową i zdrowotną. Ponadto
stwierdzono, że osoby otrzymujące pomoc spełniały wymagane przepisami kryterium dochodowe
co potwierdzały zgromadzone w aktach dokumenty (zaświadczenia o dochodach, oświadczenia
majątkowe, odcinki potwierdzające wysokość renty lub emerytury, zaświadczenia z PUP itp.).
Kwalifikacja świadczeń była właściwa.
Wywiady środowiskowe przeprowadzane były w miejscu zamieszkania klienta. Treść
wywiadów pełna, zawierała opis sytuacji socjalno-bytowej i zdrowotnej rodziny oraz ustalony plan
pomocy przez pracownika socjalnego i wnioskującego, potwierdzony własnoręcznym podpisem
klienta. W wywiadach znajdował się również zatwierdzony przez kierownika Ośrodka plan pomocy
w oparciu, o który podjęte były decyzje dotyczące przyznania świadczeń. Nie mniej jednak
stwierdzono, iż w 14
przypadkach (dot. zasiłku okresowego) na 20 akt
i 10 na 20 (dot.
13
dożywiania) akt poddanych kontroli brak było aktualnych rodzinnych wywiadów środowiskowych
w oparciu, o które dokonana winna być kwalifikacja do świadczeń. Z wyjaśnień kierownika
Ośrodka wynikało, że pracownicy socjalni ustalali, a następnie przyznawali pomoc na podstawie
wcześniej przeprowadzonych wywiadów środowiskowych w oparciu, o które udzielono pomocy w
okresie wcześniejszym. Było to niezgodne z zapisami art. 107 ust. 4, który stanowi „W przypadku
ubiegania się o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej po raz kolejny, a także gdy nastąpiła
zmiana danych zawartych w wywiadzie, sporządza się aktualizację wywiadu (...)”.
Wydawane decyzje administracyjne na powyższe formy pomocy zawierały aktualną podstawę
prawną, pouczenie o możliwości odwołania do organu II instancji oraz zapis mówiący o obowiązku
informowania Ośrodka o każdej zmianie sytuacji osobistej i majątkowej podopiecznego. Każda
decyzja administracyjna posiadała pełne uzasadnienie pod względem formalno-prawnym.
Ustalono, iż decyzje administracyjne w sprawie przyznania pomocy w większości
przypadków odbierane były przez świadczeniobiorców osobiście w aktach wskazana była data
i podpis potwierdzający jej odbiór, co jest zgodne z art. 46 § 1 ustawy Kpa, który mówi, że
„odbierający pismo potwierdza doręczenie mu pisma swym podpisem ze wskazaniem daty
doręczenia”.
8. Współpraca z podmiotami uczestniczącymi w rozwiązywaniu problemów społecznych.
Ośrodek współpracuje z władzami samorządowymi na polu szeroko rozumianej pomocy
społecznej, kierownik zapraszany jest na posiedzenia Rady Gminy gdzie poruszane są problemy z
obszaru pomocy społecznej, ponadto współpracuje z:
1)
z władzami samorządowymi Gminy Koczała (kierownik zapraszany jest na każdą sesje
Rady
Gminy
Koczała
oraz
na
Komisje
Rady,
gdy
poruszane
są
problemy
z obszaru pomocy społecznej),
2)
Gminną Komisją ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Koczale – kierownik jest
przewodniczącą,
3)
Zespołem Interdyscyplinarnym – kierownik jest przewodniczącą Zespołu, dwóch
pracowników socjalnych członkami Zespołu,
4)
Zespołem Kształcenia i Wychowania w Koczale,
5)
Ośrodkiem Zdrowia w Koczale,
6)
Gminnym Ośrodkiem Kultury w Koczale,
7)
Policją w Koczale – sytuacji podwyższonego ryzyka pracownicy socjalni mogą korzystać
z asysty funkcjonariusza policji podczas przeprowadzania wywiadu środowiskowego
w miejscu zamieszkania osoby lub rodziny zgłaszającej się po pomoc do Ośrodka.
14
Pracownicy Policji są członkami Zespołu Interdyscyplinarnego. Wspólnie z pracownikami
Policji opracowano „Procedurę postępowania w przypadku konieczności zastosowanie art.
12a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie”.
8)
Powiatowym Urzędem Pracy w Człuchowie,
9)
Kuratorami z Sądu Rejonowego w Słupsku Oddział w Miastku,
10)
Stowarzyszeniem Przyjaciół Gminy Koczała,
11)
Stowarzyszeniem „Bank Żywności w Chojnicach”: Gmina Koczała jest członkiem
Stowarzyszenia. Osobą upoważnioną do reprezentowania Gmin jest Kierownik Ośrodka.
Ośrodek otrzymał od Stowarzyszenia Bank Żywności w Chojnicach, w okresie od stycznia
do grudnia 2014r., łącznie 12 813,63 kg żywności. Pomocą objęto średnio miesięcznie 380
najuboższych osób, których dochód nie przekraczał 150% kryterium dochodowego
określonego w ustawie o pomocy społecznej (tj. kwoty 813 zł dla osoby samotnie
gospodarującej i 684 zł na osobę, w przypadku osób prowadzących gospodarstwo domowe
w rodzinie. W okresie od 2010 r. do 31 grudnia 2013 r., z inicjatywy kierownika GOPS
w Koczale, podpisano umowę (umowa taka była aktualizowana w kolejnych latach)
na przekazywanie gotowych artykułów spożywczych do organizacji charytatywnych
w ramach programu „Dostarczanie żywności dla najuboższych ludności Unii
Europejskiej
2010”
pomiędzy
Stowarzyszeniem
Chojnicki
Bank
Żywności,
a Stowarzyszeniem Przyjaciół Gminy Koczała.
12)
Stowarzyszeniem
„TEEN
CHALLENGE”
w
Łękini,
z
siedzibą
w
Broczynie.
Na podstawie umów partnerskich Ośrodek w Koczale współpracuje przy realizacji
projektów
w
Miastku,
dotyczących
min.
szkoleń
kieruje
osoby
uczestników
spełniające
Centrum
kryteria
Integracji
uczestnictwa
Społecznej
do
udziału
w zajęciach CIS, obejmuje uczestników z terenu Gminy Koczała składką na ubezpieczenie
zdrowotne.
13)
Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Człuchowie – w okresie od 1 stycznia 2014r. do
31 stycznia 2015 r. Ośrodek brał udział w realizacji projektu pt. „Schematom STOP!
Realizując założenia i cele Programu, Ośrodek współpracuje z placówkami oświatowymi na
terenie
gminy,
przede
wszystkim
w
zakresie
dożywiania.
Uznać
należy,
iż Ośrodek dokłada wszelkich starań, aby zgodnie z Programem ograniczyć zjawisko niedożywiania
dzieci i młodzieży udzielając świadczeń pieniężnych na zakup gorącego posiłku i produktów
żywnościowych w celu sporządzenia posiłku co w efekcie pozwoliło zabezpieczyć podstawowe
potrzeby tej grupy odbiorców na terenie gminy.
15
III.
Uwagi i wnioski z przeprowadzonej kontroli:
W trakcie kontroli stwierdzono, iż w części dokumentacji brak było aktualnych rodzinnych
wywiadów środowiskowych w oparciu, o które dokonana winna być kwalifikacja do pomocy
w formie świadczeń. Pracownicy socjalni ustalali, a następnie przyznawali pomoc na podstawie
wcześniej przeprowadzonych wywiadów środowiskowych w oparciu, o które udzielono pomocy w
okresie wcześniejszym. Było to niezgodne z zapisami art. 107 ust. 4, który stanowi „W przypadku
ubiegania się o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej po raz kolejny, a także, gdy nastąpiła
zmiana danych zawartych w wywiadzie, sporządza się aktualizację wywiadu (...)”.
W związku ze stwierdzeniem powyższej nieprawidłowości zostaną wydane zalecenia
pokontrolne.
Inspektorzy kontrolujący dokonali wpisu w książce kontroli na temat zakresu
i terminu przeprowadzenia inspekcji pod pozycją nr 15/2015.
Na tym protokół zakończono, sporządzając go w 2-ch jednobrzmiących egzemplarzach,
przy czym jeden jest przeznaczony dla jednostki kontrolowanej.
Kierownik kontrolowanej jednostki zgodnie z § 16, ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej
(Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.), przed podpisaniem protokołu ma prawo zgłoszenia zastrzeżeń
co do ustaleń zawartych w protokole - w terminie 7 dni od daty otrzymania protokołu. Przysługuje
również prawo odmowy podpisania protokołu z kontroli, z jednoczesnym obowiązkiem złożenia w
terminie 7 dni od dnia otrzymania pisemnych wyjaśnień co do odmowy.
Koczała dnia 26.10. 2015 r.
Kontrolujący:
Katarzyna Dańczyszyn
(podpis kierownika jednostki kontrolowanej)
Bożena Kiel
Kontrolujący:
Iwona Gocał
Kontrolujący:
Agnieszka Depka
Gdańsk, dnia 15 październik 2015 r.
16